Atmadharma magazine - Ank 134-135
(Year 12 - Vir Nirvana Samvat 2481, A.D. 1955).

< Previous Page  


Combined PDF/HTML Page 3 of 3

PDF/HTML Page 41 of 45
single page version

background image
: ૧૦૨ : આત્મધર્મ : માગસર–પોષ : ૨૪૮૧ :
ક્રમબદ્ધપર્યાય પ્રવચનોની વિષય સૂચિ
ક્રમબદ્ધપર્યાય પ્રવચનો: ભાગ પહેલો
• કુંદકુંદ ભગવાનાં મૂળ સૂત્રો • અમૃતચંદ્રાચાર્ય દેવની ટીકા •
• ગુજરાતી હરિગીત • ટીકાનો ગુજરાતી અનુવાદ •
પ્રવચન પહેલું
૧ અલૌકિક ગાથા ને અલૌકિક ટીકા
૨ જીવ અજીવનાં ક્રમબદ્ધ પરિણામ અને આત્માનો
જ્ઞાયકસ્વભાવ.
૩ સર્વજ્ઞભગવાન ‘જ્ઞાપક, છે, ‘કારક’ નથી.
૪ ક્રમબદ્ધપર્યાયના
ભણકાર.
પ જ્ઞાયકસ્વભાવ સમજે તો જ ક્રમબદ્ધપર્યાય સમજાય.
૬ આમાં જ્ઞાયકસ્વભાવનો પુરુષાર્થ છે તેથી આ
નિયતવાદ નથી.
૭ ભયનું સ્થાન નહિ પણ ભયના નાશનું કારણ.
૮ ‘જ્ઞાયકપણું’ તે જ આત્માનો પરમસ્વભાવ છે.
૯ ‘રોગચાળો’ નહિ પણ વીતરાગતાનું કારણ.
૧૦ અમુક પર્યાયો ક્રમે ને અમુક પર્યાયો અક્રમે–એમ
નથી.
૧૧ આવી સત્ય વાતના શ્રવણની પણ દુર્લભતા.
૧૨ ક્રમ અને તે પણ નિશ્ચિત.
૧૩ જ્ઞાનસ્વભાવનો પુરુષાર્થ, અને તેમાં એક સાથે
પાંચ સમવાય.
૧૪ કાર્તિકી–અનુપ્રેક્ષા અને ગોમટ્ટસારના કથનની સંધિ.
૧પ એકવાર.. આ વાત તો સાંભળ!
૧૬ રાગની રુચિવાળો ક્રમબદ્ધપર્યાય સમજ્યો નથી.
૧૭ ઊંધો પ્રશ્ન– ‘નિમિત્ત ન આવે તો...?’
૧૮ બે નવી વાત! ––સમજે તેનું કલ્યાણ.
૧૯ આત્મા અનાદિથી જ્ઞાયકભાવપણે જ રહ્યો છે.
૨૦ કથંચિત્ ક્રમ–અક્રમપણું કઈ રીતે છે?
૨૧ કેવળીને માને તે કુદેવને ન માને.
૨૨ જ્ઞાયકસ્વભાવ.
૨૩ “ક્રમબદ્ધ ન માને તે કેવળીને નથી માનતો.”
૨૪ જ્ઞાનસ્વભાવ તરફ પુરુષાર્થને વાળ્‌યા વગર
ક્રમબદ્ધપર્યાય સમજાતી નથી.
૨પ પોત પોતાના અવસરોમાં પ્રકાશે છે..
૨૬ ‘સત્’ અને તેને જાણનાર જ્ઞાનસ્વભાવ.
૨૭ જ્ઞાનસ્વભાવના નિર્ણયમાં પાંચે સમવાય આવી
જાય છે.
૨૮ ઉદીરણા–સંક્રમણ વગેરેમાં પણ ક્રમબદ્ધપર્યાયનો
નિયમ.
૨૯ દ્રવ્ય સત્, પર્યાય પણ સત્.
૩૦ જ્ઞાયકના નિર્ણય વિના બધું ભણતર ઊંધુંં છે.
૩૧ “હું તો જ્ઞાયક છું”
૩૨ બધું ફેરવીને આ વાત સમજવી પડશે.
૩૩ ક્રમબદ્ધ પરિણમતા જ્ઞાયકનું અકર્તાપણું.
૩૪ પુરુષાર્થનો મોટો પ્રશ્ન.
૩પ ‘જ્ઞાયક’ અને ‘કારક’.
પ્રવચન બીજું
૩૬ જેનો પુરુષાર્થ જ્ઞાયક તરફ વળ્‌યો તેને જ
ક્રમબદ્ધની શ્રદ્ધા થઈ.
૩૭ સર્વજ્ઞદેવને નહિ માનનાર.
૩૮ આત્માનું જ્ઞાયકપણું ન માને તે કેવળી વગેરેને
પણ માનતો નથી.
૩૯ પર્યાય ક્રમબદ્ધ હોવા છતાં, પુરુષાર્થવાળાને
જસમ્યગ્દર્શનાદિ નિર્મળપર્યાય થાય છે.
૪૦ ‘અનિયતનય’ કે ‘અકાળનય’ સાથે
ક્રમબદ્ધપર્યાયને વિરોધ નથી.
૪૧ જૈનદર્શનની મૂળવસ્તુનો નિર્ણય.
૪૨ હારના મોતીના દ્રષ્ટાંતે ક્રમબદ્ધપર્યાયની સમજણ;
અને જ્ઞાનને સમ્યક્ કરવાની રીત.
૪૩ જ્ઞાયકભાવનું પરિણમન કરે તે જ સાચો શ્રોતા.
૪૪ જ્યાં સ્વછંદ છે ત્યાં ક્રમબદ્ધપર્યાયની શ્રદ્ધા નથી,
સાધકને જ ક્રમબદ્ધપર્યાયની ખરી શ્રદ્ધા છે.
૪પ આ સમજે તો બધા ગોટા નીકળી જાય.
૪૬ વજૂભીંત જ્વો નિર્ણય.
૪૭ કેવળીની માફક બધાય જીવો જ્ઞાનસ્વરૂપ છે.
૪૮ નિમિત્ત તે ખરેખર કારક નથી પણ અકર્તા છે.
૪૯ જ્ઞાયકના નિર્ણયમાં જ સર્વજ્ઞનો નિર્ણય.

PDF/HTML Page 42 of 45
single page version

background image
: માગસર–પોષ : ૨૪૮૧ : આત્મધર્મ : ૧૦૩ :
પ૦ પર્યાયમાં અનન્યપણું હોવાથી, પર્યાય પલટતાં દ્રવ્ય
પણ પલટે છે, ઘંટીના નીચલા પડની જેમ તે સર્વથા
કૂટસ્થ નથી.
પ૧ જીવનું સાચું જીવતર.
પ૨ દ્રષ્ટિ અનુસાર ક્રમબદ્ધપર્યાય થાય છે.
પ૩ ‘જ્ઞાયક’ ના લક્ષ વગર એક પણ ન્યાય સાચો ન
આવે.
પ૪ “પદાર્થનું પરિણમન વ્યવસ્થિત કે અવ્યસ્થિત?”
પપ જીવ કે અજીવ બધાની પર્યાય ક્રમબદ્ધ છે, તેને જાણતો
જ્ઞાની તો જ્ઞાતાભાવપણે જ ક્રમબદ્ધ ઊપજે છે.
પ૬ અજીવ પણ તેની ક્રમબદ્ધપર્યાયપણે સ્વયં ઊપજે છે.
પ૭ સર્વે દ્રવ્યોમાં ‘અકાર્યકારણશક્તિ.’
પ૮ પુદ્ગલમાં ક્રમબદ્ધપર્યાય હોવા છતાં...
પ૯ ક્રમબદ્ધપર્યાય નહિ સમજનારની કેટલીક ભ્રમણાઓ.
૬૦ જીવના કારણ વગર જ અજીવની ક્રમબદ્ધપર્યાય.
પ્રવચન ત્રીજું
૬૧ અધિકારની સ્પષ્ટતા.
૬૨ ક્રમબદ્ધપર્યાયમાં શુદ્ધતાનો ક્રમ ક્યારે ચાલુ થાય?
૬૩ અકર્તાપણું સિદ્ધ કરવા ક્રમબદ્ધપર્યાયની વાત કેમ
લીધી?
૬૪ ક્રમબદ્ધ છે તો ઉપદેશ કેમ?
૬પ વસ્તુસ્વરૂપનો એક જ નિયમ.
૬૬
જ્ઞાયકસ્વભાવની દ્રષ્ટિ પ્રગટ કર્યા વિના,
ક્રમબદ્ધપર્યાયની ઓથ લઈને બચાવ કરવા માંગે તે
મોટો સ્વછંદી છે.
૬૭ અજર... પ્યાલા!
૬૮ ક્રમબદ્ધપર્યાયમાં ભૂમિકા અનુસાર પ્રાયશ્ચિતદિનો
ભાવ હોય છે.
૬૯ ક્રમ–અક્રમ સંબંધમાં અનેકાન્ત અને સપ્તભંગી.
૭૦ અનેકાન્ત ક્યાં અને કઈ રીતે લાગુ પડે? (સિદ્ધનું
દ્રષ્ટાંત)
૭૧ ટ્રેઈનના દ્રષ્ટાંતે શંકા અને તેનું સમાધાન.
૭૨ ક્રમબદ્ધપર્યાયનો જ્ઞાતા કોણ?
૭૩ ભાષાનો ઉત્પાદક જીવ નથી.
૭૪ જ્ઞાયકને જ જાણવાની મુખ્યતા.
૭પ ‘ઈષ્ટોપદેશ!’ ની વાત;–ક્યો ઉપદેશ ઈષ્ટ છે?
૭૬ આત્માનું જ્ઞાયકપણું ને પદાર્થોના પરિણમનમાં
ક્રમબદ્ધપણું.
૭૭ આવી છે સાધકદશા! ––એક સાથે દસ બોલ.
૭૮ આ લોકોત્તર દ્રષ્ટિની વાત છે, આનાથી વિપરીત
માને તે લૌકિકજન છે.
૭૯ સમજવા માટે એકાગ્રતા.
૮૦ અંદર નજર કરતાં બધો નિર્ણય થાય છે.
૮૧ જ્ઞાતા સ્વ–પરને જાણતો થકો ઊપજે છે.
૮૨ લોકોત્તર દ્રષ્ટિની વાત સમજવા માટે જ્ઞાનની
એકાગ્રતા.
૮૩ સમકીતિ નિર્મળ ક્રમબદ્ધપર્યાયપણે જ ઊપજે છે.
૮૪ ક્રમબદ્ધ પરિણામમાં છ છ કારક.
૮પ ––આ વાત કોને બેસે?
૮૬ ‘કરે છતાં અકર્તા’ ––એમ નથી.
૮૭ જો કુંભાર ઘડાને કરે તો...
૮૮ ‘યોગ્યતા’ ક્યારે માની કહેવાય?
૮૯ ક્રમબદ્ધનો નિર્ણય કરનારને ‘અભાગ્ય’ હોય જ નહિ.
૯૦ સ્વાધીનદ્રષ્ટિથી જોનાર–જ્ઞાતા.
૯૧ સંસ્કારનું સાર્થકપણું, ––છતાં પર્યાયનું ક્રમબદ્ધપણું.
૯૨ ક્રમબદ્ધપર્યાયનો જ્ઞાતા કોણ?
પ્રવચન ચોથું
૯૩ ક્રમબદ્ધપર્યાયના નિર્ણયમાં સાત તત્ત્વોની શ્રદ્ધા.
૯૪
સદોષ આહાર છોડવાનો ઉપદેશ અને
ક્રમબદ્ધપર્યાય–તેને મેળ.
૯પ ક્રમબદ્ધપર્યાયના નિર્ણયમાં જૈનશાસન.
૯૬ આચાર્ય દેવના અલૌકિક મંત્રો.
૯૭ સ્પષ્ટ અને મૂળભૂત વાત– ‘જ્ઞાનશક્તિનો વિશ્વાસ’
૯૮ અહો! જ્ઞાતાની ક્રમબદ્ધ ધારા.
૯૯ જ્ઞાનના નિર્ણયમાં ક્રમબદ્ધનો નિર્ણય.
૧૦૦ ‘નિમિત્ત ન આવે તો?’ –આમ કહેનાર માણસ
નિમિત્તને જાણતો નથી.
૧૦૧ ‘નિમિત્ત વિના ન થાય’ ––એનો આશય શું?
૧૦૨ શાસ્ત્રોના ઉપદેશ સાથે ક્રમબદ્ધપર્યાયની સંધિ.
૧૦૩ સ્વયં પ્રકાશી જ્ઞાયક.
૧૦૪ દરેક દ્રવ્ય ‘નિજ–ભવન’ માં જ બિરાજે છે.
૧૦પ આ વાત નહિ સમજનારાઓની કેટલીક ભ્રમણાઓ.
૧૦૬ ‘જ્ઞાની શું કરે છે’ –તે અંર્તદ્રષ્ટિ વિના ઓળખાય
નહિ.
૧૦૭ બે લીટીમાં અદ્ભુત રચના!
૧૦૮ અભાવ છે ત્યાં ‘પ્રભાવ’ કઈ રીતે પાડે?
૧૦૯ દરેક દ્રવ્ય પોતાની ક્રમબદ્ધપર્યાય સાથે તદ્રૂપ છે.
પ્રવચન પાંચમું
૧૧૦ ક્રમબદ્ધપર્યાયે ઊપજતો જ્ઞાયક પરનો અકર્તા છે.
૧૧૧ કર્મના કર્તાપણાનો વ્યવહાર કોને લાગુ પડે?
૧૧૨ વસ્તુનો કાર્યકાળ.
૧૧૩ નિષેધ કોનો? નિમિત્તનો નિમિત્તાધીન દ્રષ્ટિનો?
૧૧૪ યોગ્યતા અને નિમિત્ત.
(બધા નિમિત્તો ધર્માસ્તિકાયવત્ છે.)
૧૧પ દરેક દ્રવ્યનું સ્વતંત્ર પરિણમન જાણ્યા વિના
ભેદજ્ઞાન થાય નહિ.
૧૧૬ પર્યાયમાં જે તન્મય હોય તે જ તેનો કર્તા.

PDF/HTML Page 43 of 45
single page version

background image
: ૧૦૪ : આત્મધર્મ : માગસર–પોષ : ૨૪૮૧ :
૧૧૭ જ્ઞાતા રાગનો અકર્તા.
૧૧૮ નિશ્ચય–વ્યવહારનો જરૂરી ખુલાસો.
૧૧૯ ક્રમબદ્ધપર્યાયનું મૂળિયું.
૧૨૦ ક્રમબદ્ધપર્યાયમાં શું શું આવ્યું?
૧૨૧ જ્યાં રુચિ ત્યાં જોર.
૧૨૨ તદ્રૂપ અને કદ્રૂપ; (જ્ઞાનીને દિવાળી, અજ્ઞાનીને
હોળી.)
૧૨૩ –આ છે જૈનશાસનનો સાર!
૧૨૪ ‘–વિરલા બૂઝે કોઈ?’
૧૨પ અહીં સિદ્ધ કરવું છે––આત્માનું અકર્તાપણું.
૧૨૬ ‘એકનો કર્તા તે ‘બે’ નો કર્તા નથી. (જ્ઞાયકના
અકર્તાપણાની સિદ્ધિ)
૧૨૭ વ્યવહાર–ક્યો? અને કોને?
પ્રવચન છઠ્ઠું
૧૨૮ જ્ઞાયક વસ્તુસ્વરૂપ અને અકર્તાપણું.
૧૨૯ દ્રષ્ટિ પલટાવીને સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ કરે તે જ આ
ઉપદેશનું રહસ્ય સમજ્યો છે.
૧૩૦ જૈનધર્મની મૂળ વાત.
૧૩૧ ‘
सर्वभावांतरच्छिदे
૧૩૨ જ્ઞાનમાં પરને જાણવાની શક્તિ છે તે કાંઈ
અભૂતાર્થ નથી.
૧૩૩ સર્વજ્ઞ–સ્વભાવનો નિર્ણય કરે તેને પુરુષાર્થની શંકા
રહેતી નથી.
૧૩૪ નિર્મળ ક્રમબદ્ધપર્યાય ક્યારે શરૂ થાય?
૧૩પ ‘માત્ર દ્રષ્ટિકી ભૂલ હૈ.’
૧૩૬ ‘પુરુષાર્થ’ ઊડે નહિ... ને ‘ક્રમ’ પણ તૂટે નહિ.
૧૩૭ અજ્ઞાનીએ શું કરવું?
૧૩૮ એક વગરનું બધુંય ખોટું.
૧૩૯ પંચ તરીકે પરમેષ્ઠી, અને તેનો ફેંસલો.
૧૪૦ જીવના અકર્તાપણાની ન્યાયથી સિદ્ધિ.
૧૪૧ અજીવમાં પણ અકર્તાપણું.
૧૪૨ “––નિમિત્તકર્તા તો ખરો ને?”
૧૪૩ જ્ઞાતાનું કાર્ય.
૧૪૪ ‘અકાર્યકારણશક્તિ’ અને પર્યાયમાં તેનું પરિણમન.
૧૪પ આત્મા પરનો ઉત્પાદક નથી.
૧૪૬ ‘બધા માને તો સાચું’ ––આ વાત ખોટી (સાચા
સાક્ષી કોણ?)
૧૪૭ ‘ગોશાળાનો મત?’ ––કે જૈનશાસનનો મર્મ?
૧૪૮ કર્તા–કર્મનું અન્યથી નિરપેક્ષપણું.
૧૪૯ સર્વત્ર ઉપાદાનનું જ બળ.
૧પ૦ “––નિમિત્ત વિના...??”
૧પ૧ આ ઉપદેશનું તાત્પર્ય અને તેનું ફળ.
પ્રવચન સાતમું
૧પ૨ અધિકારનું નામ.
૧પ૩ ‘ક્રમબદ્ધ’ અને ‘કર્મબંધ’ !
૧પ૪ ‘જ્ઞાયક’ અને ‘ક્રમબદ્ધ’ બંનેનો નિર્ણય એક સાથે.
૧પપ આ વાત કોને પરિણમે?
૧પ૬ ધર્મનો પુરુષાર્થ.
૧પ૭ ‘ક્રમબદ્ધ’ નો નિર્ણય અને તેનું ફળ.
૧પ૮ આ છે સંતોનું હાર્દ.
૧પ૯ આ વાત સમજે તેની દ્રષ્ટિ પલટી જાય.
૧૬૦ જ્ઞાયકસ્વભાવની દ્રષ્ટિની જ મુખ્યતા.
૧૬૧ જેવું વસ્તુસ્વરૂપ, તેવું જ જ્ઞાન અને તેવી વાણી.
૧૬૨ સ્વછંદીના મનનો મેલ: નંબર ૧.
૧૬૩ સ્વછંદીના મનનો મેલ: નંબર ૨.
૧૬૪ સ્વછંદીના મનનો મેલ: નંબર ૩.
૧૬પ સમકીતિની અદ્ભુત દશા!
૧૬૬ જ્ઞાતાપણાથી ચ્યુત થઈને અજ્ઞાની કર્તા થાય છે.
૧૬૭ સમ્યક્ શ્રદ્ધા–જ્ઞાન ક્યારે થાય?
૧૬૮ મિથ્યા શ્રદ્ધા–જ્ઞાનનો વિષય જગતમાં નથી.
૧૬૯ આમાં શું કરવાનું આવ્યું?
૧૭૦ જ્ઞાયકસન્મુખ દ્રષ્ટિનું પરિણમન, એ જ સમ્યક્ત્વનો
પુરુષાર્થ.
૧૭૧ જ્ઞાયકસ્વભાવના આશ્રયે જ નિર્મળપર્યાયનો પ્રવાહ.
૧૭૨ એકલા જ્ઞાયક ઉપર જ જોર.
૧૭૩ –તારે જ્ઞાયક રહેવું છે? કે પરને ફેરવવું છે?
૧૭૪ જ્ઞાની જ્ઞાતા જ રહે છે, ને તેમાં પાંચ સમવાય
આવી જાય છે.
૧૭પ અહીં જીવને તેનું જ્ઞાયકપણું સમજાવે છે.
૧૭૬ જીવને અજીવની સાથે કારણ–કાર્યપણું નથી.
૧૭૭ ભૂલેલાને માર્ગ બતાવે છે, રોગીનો રોગ મટાડે છે.
૧૭૮ વસ્તુનું પરિણમન વ્યવસ્થિત હોય કે અવ્યવસ્થિત?
૧૭૯ જ્ઞાતાના પરિણમનમાં મુક્તિનો માર્ગ.
પ્રવચન આઠમું
૧૮૦ હે જીવ! તું જ્ઞાયકપણે જ રહે.
૧૮૧ ભાઈ તું જ્ઞાયક ઉપર દ્રષ્ટિ કર, નિમિત્તની દ્રષ્ટિ છોડ!
૧૮૨ ક્રમબદ્ધ પરિણમતા દ્રવ્યોનું અકાર્ય કારણપણું.
૧૮૩ ભેદજ્ઞાન વગર નિમિત્ત–નૈમિત્તિકસંબંધનું જ્ઞાન થતું
નથી.
૧૮૪ –“પણ વ્યવહારથી તો કર્તા છે ને...”
૧૮પ સમ્યગ્દર્શનની સૂક્ષ્મ વાત.
૧૮૬ ફરવું પડશે, જેને આત્મહિત કરવું હોય તેણે!

PDF/HTML Page 44 of 45
single page version

background image
: માગસર–પોષ : ૨૪૮૧ : આત્મધર્મ : ૧૦૫ :
૧૮૭ ગંભીર રહસ્યનું દોહન
૧૮૮ આખા દ્રવ્યને સાથે ને સાથે રાખીને અપૂર્વ વાત!
૧૮૯ –છૂટવાનો માર્ગ.
૧૯૦ ‘જ્ઞાયક’ જ જ્ઞેયોનો જ્ઞાતા છે.
૧૯૧ આ છે, જ્ઞાયકસ્વભાવનું અકર્તાપણું.
૧૯૨ ‘જીવંત વસ્તુવ્યવસ્થા અને જ્ઞાયકનું જીવન’ ––તેને
જે નથી જાણતો તે મૂઢ માને છે––મરેલાને જીવતું ને
જીવતાને મરેલું!
૧૯૩ કર્તાકર્મપણું અન્યથી નિરપેક્ષ છે, માટે જીવ અકર્તા
છે, જ્ઞાયક છે.
૧૯૪ આ ‘ક્રમબદ્ધપર્યાયના પારાયણનું સપ્તાહ’ આજે
પૂરું થાય છે..’
૧૯પ આ સમજે તે શું કરે? બધા ઉપદેશોનો નીચોડ!
૧૯૬ જ્ઞાયક ભગવાન જાગ્યો... તે શું કરે છે?
૧૯૭ ‘ક્રમબદ્ધ’ ના જ્ઞાતાને મિથ્યાત્વનો ક્રમ ન હોય.
૧૯૮ ‘ચૈતન્ય ચમત્કારી હીરો.’
૧૯૯
ચૈતન્ય રાજાને જ્ઞાયકભાવની રાજગાદીએ
બેસાડીને સમ્યક્ત્વના તિલક થાય છે, ત્યાં વિરોધ
કરીને પરને ફેરવવા માંગે છે તેનો દી’ ફર્યો છે!
(‘–રા’ નથી ફરતો... રા’ નો દી’ ફરે છે.’)
૨૦૦ ‘કેવળીના નંદન’ બતાવે છે–કેવળજ્ઞાનનો પંથ!
ક્રમબદ્ધપર્યાય પ્રવચનો: ભાગ બીજો
પ્રવચન પહેલું
૧ અલૌકિક અધિકારનું ફરીને વાંચન ૨૩ આત્મહિતને માટે ભેદજ્ઞાનની સીધી સાદી વાત.
૨ જ્ઞાયકસ્વભાવની દ્રષ્ટિ કરવાનું પ્રયોજન છે. ૨૪ હે જ્ઞાયકચિદાનંદ પ્રભુ! તારા જ્ઞાયકતત્ત્વને લક્ષમાં લે.
૩ જ્ઞાયકસ્વભાવી જીવ રાગનો પણ અકર્તા છે. ૨૫ અરે મૂરખ! એકાંતની વાત એક કોર મૂકીને આ સમજ!
૪ જ્ઞાનીની વાત, અજ્ઞાનીને સમજાવે છે. ૨૬ સમકીતિ ને રાગ છે કે નથી?
૫ કઈ દ્રષ્ટિથી ક્રમબદ્ધપર્યાયનો નિર્ણય થાય. ૨૭ ક્રમબદ્ધપર્યાયનો સાચો નિર્ણય ક્યારે થાય?
૬ ‘સ્વસમય’ એટલે રાગાદિનો અકર્તા. ૨૮ જ્ઞાની રાગના અકર્તા છે; ‘જેનો મુખ્યતા તેનો જ કર્તા.’
૭ ‘નિમિત્તનો પ્રભાવ’ માનનાર બાહ્યદ્રષ્ટિમાં અટક્યા છે. ૨૯ ક્રમબદ્ધપર્યાય સમજવા જેટલી પાત્રતા ક્યારે?
૮ જ્ઞાતાના ક્રમમાં જ્ઞાનની વૃદ્ધિ ને રાગની હાનિ.
૩૦ ભગવાન! તું કોણ? ને તારા પરિણામ કોણ?
૯ અંર્તમુખ જ્ઞાનની સાથે જ આનંદ–શ્રદ્ધા ૩૧ જ્ઞાનીની દશા.
વગેરેનું પરિણમન; અને તે જ ધર્મ. ૩૨ ‘અકિંચિત્કાર હોય તો, –નિમિત્તની ઉપયોગિતા શું?’
૧૦ જેવું વસ્તુસ્વરૂપ, તેવું જ જ્ઞાન, અને તેવી જ વાણી. અજ્ઞાનીનો પ્રશ્ન.
૧૧ જ્ઞાયકસ્વભાવની દ્રષ્ટિ–એ જ મૂળતાત્પર્ય. પ્રવચન બીજું
૧૨ વારંવાર ઘૂંટીને અંતરમાં પરિણમાવવા જેવી મુખ્ય વાત. ૩૩ ‘જીવ’ અજીવનો કર્તા નથી’ –કેમ નથી?
૧૩ જીવત્તત્ત્વ.
૩૪ કર્મ સાથેનો નિમિત્ત–નૈમિત્તિક સંબંધ તોડયો તેણે
સંસાર તોડયો.
૧૪ જીવનનું ખરું કર્તવ્ય. ૩૫ ‘ઈશ્વર જગતકર્તા,’ ને ‘આત્મા પરનો કર્તા’ –એ
બંને માન્યતાવાળા સરખા!
૧૫ પ્રભુ! તારા જ્ઞાયકભાવને લક્ષમાં લે. ૩૬ જ્ઞાનીની દ્રષ્ટિ અને જ્ઞાન.
૧૬ નિર્મળ પર્યાયને જ્ઞાયકભાવનું જ અવલંબન. ૩૭ દ્રવ્યને લક્ષમાં રાખીને ક્રમબદ્ધપર્યાયની વાત.
૧૭ ‘પુરુષ પ્રમાણે વચન પ્રમાણ? એ ક્યારે લાગુ પડે? ૩૮ પરમાર્થે બધા જીવો જ્ઞાયકસ્વભાવી છે;–પણ
૧૮ ક્રમબદ્ધની કે કેવળીની વાત કોણ કહી શકે?
એમ કોણ જાણે?
૧૯ જ્ઞાનના નિર્ણય વિના બધું ય ખોટું. જ્ઞાયકભાવરૂપી ૩૯ ‘ક્રમબદ્ધપર્યાય’ અને તેના ચાર દ્રષ્ટાંતો.
તલવારથી સમકિતીએ સંસાર ને છેદી નાખ્યો છે.
૪૦ હે જીવ! તું જ્ઞાયકને લક્ષમાં લઈને વિચાર.
૨૦ સમ્યગ્દ્રષ્ટિ મુક્ત; મિથ્યાદ્રષ્ટિ ને જ સંસાર. ૪૧ ક્રમબદ્ધપણું કઈ રીતે છે?
૨૧ સમ્યગ્દર્શનના વિષયરૂપ જીવતત્ત્વ કેવું? ૪૨ * જ્ઞાન અને જ્ઞેયની પરિણમનધારા;
૨૨ નિમિત્ત અકિંચિંત્કર હોવા છતાં, સતમાં સત્ * કેવળીભગવાનના દ્રષ્ટાંતે સાધકદશાની સમજણ.
જ નિમિત્ત હોય. ૪૩ ‘જીવ’ કેવો? અને જીવની પ્રભુતા શેમાં?

PDF/HTML Page 45 of 45
single page version

background image
: ૧૦૬ : આત્મધર્મ : માગસર–પોષ : ૨૪૮૧ :
૪૪ ‘પર્યાયે પર્યાયે જ્ઞાયકપણાનું જ કામ.’ ૭૪ ‘વ્યવહારનો લોપ!!’ –પણ કયા વ્યવહારનો? અને કોને?
૪૫ મૂઢ જીવ જેમ આવે તેમ બકે છે. પ્રવચન પાંચમું
૪૬ અજ્ઞાનીની ઘણી ઊંધી વાત; જ્ઞાનીની અપૂર્વ દ્રષ્ટિ.
૪૭ ‘મૂરખ........’
૭૫ ક્રમબદ્ધપર્યાય કયારની છે? –અને તે નિર્મળ ક્યારે થાય?
૪૮ ઊંધી માન્યતાનું જોર!! – (તેના ચાર દાખલા). ૭૬ ક્રમબદ્ધપર્યાયના નિર્ણયનું મૂળ.
૪૯ જ્ઞાયક સન્મુખ થા! –એ જ જૈનમાર્ગ છે.
૭૭ અત્યારે પર્યાયનું પરમાં ‘અકર્તાપણું’ સિદ્ધ કરવાની
પ્રવચન ત્રીજું મુખ્યતા છે, નિરપેક્ષપણું સિદ્ધ કરવાની મુખ્યતા નથી.
૫૦ સમ્યગ્દ્રષ્ટિ–જ્ઞાતા શું કરે છે? ૭૮ સાધકને ચારિત્રની એક પર્યાયમાં અનેક બોલ; તેમાં વર્તતું
૫૧ નિમિત્તનું અસ્તિત્વ કાર્યની પરાધીનતા નથી સૂચવતું. ભેદજ્ઞાન; અને તેના દ્રષ્ટાંતે નિશ્ચય વ્યવહારનો જરૂરી ખુલાસો.
૫૨ શ્રીરામચંદ્રજીના દ્રષ્ટાંતે ધર્મીના કાર્યની સમજણ.
૭૯ ક્રમબદ્ધપર્યાયની ઊંડી વાત.
૫૩ આહારદાનપ્રસંગના દ્રષ્ટાંતે જ્ઞાનીના કાર્યની સમજણ. ૮૦ ‘મોતીનો શોધક’ ઊંડા પાણીમાં ઉત્તરે છે;–તેમ ઊંડે
૫૪ રામચંદ્રજીના વનવાસના દ્રષ્ટાંતે જ્ઞાનીના કાર્યની સમજણ. ઊતરીને આ વાત જે સમજશે તે ન્યાલ થઈ જશે!
૫૫ જ્ઞાની જ્ઞાતા રહે છે, અજ્ઞાની રાગનો કર્તા થાય છે, ને ૮૧ કેવળજ્ઞાનનો કક્કો.
પરને ફેરવવા માંગે છે.
૮૨ ક્રમબદ્ધપર્યાય તે વસ્તુસ્વરૂપ છે.
૫૬ જૈનના લેબાસમાં બૌદ્ધ. ૮૩ ક્રમબદ્ધપર્યાયમાં નિશ્ચયવ્યવહારની સંધિ, નિમિત્ત–નૈમિત્તિકની
૫૭ સાચું સમજનાર જીવનો વિવેક કેવો હોય? સંધિ, વગેરે બાબતનો જરૂરી ખુલાસો; અને તે સબંધમાં
૫૮ પોતાની પર્યાયમાં જ પોતાનો પ્ર... ભાવ છે. સ્વછંદીઓની વિપરીત કલ્પનાઓનું નિરાકરણ.
૫૯ ક્રમબદ્ધના નામે મૂઢ જીવના ગોટા. ૮૪ જ્ઞા.... ય.... ક શું કરે?
૬૦ જ્ઞાયક અને ક્રમબદ્ધનો નિર્ણય કરીને સ્વાશ્રયનું પરિણમન ૮૫ જ્ઞાયકસ્વભાવની દ્રષ્ટિપૂર્વક ચરણાનુયોગની વિધિ.
થયું તેમાં વ્રતપ્રતિક્રમણ વગેરે બધું જૈનશાસન આવી ૮૬ સાધક દશામાં વ્યવહારનું યથાર્થ જ્ઞાન.
જાય
છે. ૮૭ ‘કેવળીના જ્ઞાનમાં બધી નોંધ છે’ પરને જાણવાનું જ્ઞાનનું
૬૧ ‘અભાવ, અતિભાવ (–વિભાવ), અને સ્વભાવ.’ સામર્થ્ય છે તે કાંઈ અભૂતાર્થ નથી.
૬૨ અજ્ઞાનીઓ વિરોધનો પોકાર કરે તો, કરો–તેથી તેમની ૮૮ ભવિષ્યની પર્યાય થયા પહેલાં કેવળજ્ઞાન તેને કઈ રીતે
માન્યતા મિથ્યા થશે, પણ કાંઈ વસ્તુનું સ્વરૂપ નહીં ફરે! જાણે? –તેનો ખુલાસો.
પ્રવચન ચોથું ૮૯ કેવળીને ક્રમબદ્ધ, ને છદ્મસ્થને અક્રમદ્ધ–એમ નથી.
૬૩ ક્રમબદ્ધમાં જ્ઞાયક સન્મુખ નિર્મળ પરિણમનની ધારા ૯૦ જ્ઞાન અને જ્ઞેયનો મેળ, –છતાં બંનેની સ્વતંત્રતા
વહે–એની જ મુખ્ય વાત છે.
૯૧ આગમને જાણશે કોણ?
૬૪ જ્ઞાયકભાવના ક્રમબદ્ધ પરિણમનમાં સાત તત્ત્વોની પ્રતીત. ૯૨ કેવળજ્ઞાનના ને ક્રમબદ્ધપર્યાયનાં નિર્ણય વિના
૬૫ અજ્ઞાનીને સાત તત્ત્વોમાં ભૂલ.
ધર્મ કેમ ન થાય?
૬૬ ભેદજ્ઞાનનો અધિકાર. ૯૩ તિર્યંચ–સમકીતિને પણ ક્રમબદ્ધપર્યાયની પ્રતીત.
૬૭ ‘ક્રમબદ્ધપર્યાય’ ની ઉત્પત્તિ પોતાની અંતરંગ યોગ્યતા ૯૪ ક્રમબદ્ધપર્યાયના નિર્ણયનું ફળ– ‘અબંધપણું’
સિવાય બીજા કોઈ બાહ્યકારણથી થતી નથી.
“જ્ઞાયકને બંધન નથી.”
૬૮ નિમિત્ત અને નૈમિત્તિકની સ્વતંત્રતા. ૯૫ સ્વછંદી જીવ આ વાતના શ્રવણને પણ પાત્ર નથી.
૬૯ જ્ઞાયકદ્રષ્ટિમાં જ્ઞાનીનું અકર્તાપણું. ૯૬ સમ્યગ્દર્શન ક્યારે થાય? –કે પુરુષાર્થ કરે ત્યારે!
૭૦ જીવના નિમિત્ત વિના પુદ્ગલનું પરિણમન. ૯૭ ક્રમબદ્ધપર્યાય અને તેનું કર્તાપણું.
૭૧ જ્ઞાયકભાવપણે ઊપજતો જ્ઞાની કર્મનો ૯૮ ઝીણું–પણ સમજાય તેવું!
નિમિત્તકર્તા પણ નથી.
૭૨ જ્ઞાનીને કેવો વ્યવહાર હોય? –ને કેવો ન હોય? ૯૯ સાચો વિસાવો.....
૭૩ મૂળભૂત જ્ઞાનકળા, –તે કેમ ઊપજે? ૧૦૦ સમકીતિ કહે છે–“શ્રદ્ધાપણે કેવળજ્ઞાન થયું છે.”
૧૦૧ “કેવળજ્ઞાનના કક્કા’ ના તેર પ્રવચનો.... અને
કેવળજ્ઞાન સાથે સંધિપૂર્વક તેનું અંતમંગળ.