Atmadharma magazine - Ank 301
(Year 26 - Vir Nirvana Samvat 2495, A.D. 1969).

< Previous Page  


Combined PDF/HTML Page 3 of 3

PDF/HTML Page 41 of 45
single page version

background image
: ૩૮ : આત્મધર્મ : કારતક : ૨૪૯પ
અનંત આત્મા, તેમાં એકેક આત્મા સર્વજ્ઞસ્વભાવથી પરિપૂર્ણ; તે એક આત્મામાં
અનંત ગુણો; એકેક ગુણમાં અનંતી પર્યાય થવાની તાકાત;–આવી આત્મવસ્તુ તે જ
જગતમાં સર્વોત્તમ વસ્તુ છે; આવી સ્વ–વસ્તુને ઓળખીને તેમાં વાસ કરવો તે સાચું
વાસ્તુ છે; તે સ્વઘરમાં આવીને વસ્યો, તેમાં અતીન્દ્રિયસુખનું વેદન છે. આવા આત્માના
અનુભવથી ઉત્તમ જગતમાં બીજું કાંઈ નથી. અનંત ગુણ–પર્યાયની તાકાતથી પરિપૂર્ણ
આત્મા, તેને પ્રતીતમાં–અનુભવમાં લીધો તે સુખથી ભરેલા સ્વ–ઘરમાં આવીને વસ્યો.
આત્માની જાહોજલાલી અપાર છે. આખી દુનિયાની જાહોજલાલીનું જ્ઞાન તો જેની એક
પર્યાયમાં સમાઈ જાય છે–તેના અનંતગુણની જાહોજલાલીની શી વાત? આવા
અનંતગુણ–પર્યાયરૂપી ધન આત્મામાં ભર્યું છે. આ ધનતેરસનું ધન! ને આ આત્મામાં
અપૂર્વ વાસ્તુ! આવા સ્વઘરમાં વસ્યો તેને કોઈની ફીકર રહેતી નથી...નિશ્ચિંત નીરાકુળ
થઈને નિજસ્વભાવના આનંદને તે વેદે છે.
શુદ્ધઆત્માની પ્રસિદ્ધિ શુદ્ધનયને આધીન છે. શુદ્ધનય વડે ભગવાન આત્માની
ચૈતન્યલક્ષ્મી પ્રગટ થાય છે. જડ–પૈસા વગેરે લક્ષ્મી તે કાંઈ આત્માની લક્ષ્મી નથી. પૈસા
મળો, લક્ષ્મી મળો–એનો અર્થ જડનો સંયોગ મળો–એમ અજ્ઞાની સંસારની ભાવના
આવે છે. ધર્માત્મા તો ચૈતન્યલક્ષ્મીની ભાવના ભાવે છે–જેમાં જડનો સંયોગ નથી,
રાગનો વિકલ્પ નથી. શુદ્ધ આત્માના અનુભવથી સમ્યગ્દર્શનાદિ વીતરાગી રત્નત્રય
પ્રગટે–તે જ આત્માનું સાચું ધન છે. એવો અનુભવ કર્યો તેણે સાચી ધનતેરસ ઉજવી.
અહા, મનુષ્યપણામાં આવો આત્મા ઓળખે તેનું માનવપણું સફળ છે. આત્માનો
પ્રેમ જો ન કર્યો ને રાગનો–સંયોગનો પ્રેમ રાખ્યો તો તેના ફળમાં ચારગતિનાં દુઃખ છે.
ભાઈ, એકરૂપ તારું શુદ્ધસ્વરૂપ–જે સંયોગ સાથે કે રાગ સાથે કદી એકમેક ન થાય, તેને
લક્ષમાં લઈને તેનો પ્રેમ કર, તેની શ્રદ્ધા અને અનુભવ વડે પરમ સુખરૂપ મોક્ષદશા પ્રગટ
થશે ને ચારગતિનાં દુઃખનો અંત આવશે. ભગવાન મહાવીર પરમાત્માએ પાવાપુરીમાં
આવો ઉપદેશ આપ્યો હતો, ને આવા જ માર્ગથી તેઓ મોક્ષ પામ્યા. જગતના જીવોને
મોક્ષ માટે આવો માર્ગ ભગવાને બતાવ્યો.
[વાસ્તુપ્રસંગે ભાઈશ્રી પ્રેમચંદભાઈએ સજોડે બ્રહ્મચર્ય–પ્રતિજ્ઞા અંગીકાર
કરી હતી; તથા છહઢાળાના પ્રવચનનોનું પુસ્તક છપાવીને આત્મધર્મના ગ્રાહકોને
ભેટ આપવાનું જાહેર કર્યું હતું.]

PDF/HTML Page 42 of 45
single page version

background image
: કારતક : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૩૯ :
શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીનાં વચનામૃત
(જન્મ–શતાબ્દિ લેખમાળા: (લે.–૮) અંક ૨૯પ થી ચાલુ)
(૩૮૮) જ્ઞાનીનાં વચનની પરીક્ષા સર્વ જીવને સુલભ હોત તો નિર્વાણ પણ
સુલભ જ હોત. (૪૬૨)
(૩૮૯) ભુજાએ કરી જે સ્વયંભૂરમણ સમુદ્ર તરી ગયા, તરે છે અને તરશે તે
સત્પુરુષોને નિષ્કામ ભક્તિથી ત્રિકાળ નમસ્કાર. (૪૭૭)
(૩૯૦) કષાયાદિનું મોળાપણું કે ઓછાપણું ન થાય ત્યાં સુધી જ્ઞાન ઘણું કરીને
ઉત્પન્ન જ ન થાય. (૪૮૮)
(૩૯૧) પરમાર્થ આત્મા શાસ્ત્રમાં વર્તતો નથી, સત્પુરુષમાં વર્તે છે. (૪૮૮)
(૩૯૨) અનિયમિત અને અલ્પ આયુષ્યવાળા આ દેહે આત્માર્થનો લક્ષ સૌથી
પ્રથમ કર્તવ્ય છે. (૪૯૩)
(૩૯૩) “સ્વભાવમાં રહેવું, વિભાવથી મુકાવું” એ જ મુખ્ય તો સમજવાનું છે.
(પ૦૮)
(૩૯૪) આત્મદશા સાધે તે સાધુ. (પ૪૯)
(૩૯પ) સર્વજ્ઞે અનુભવેલો એવો શુદ્ધ આત્મપ્રાપ્તિનો ઉપાય, શ્રીગુરુવડે જાણીને
તેનું રહસ્ય ધ્યાનમાં લઈને આત્મપ્રાપ્તિ કરો. (૬૨પ)
(૩૯૬) જહાં રાગ અને વળી દ્વેષ, તહાં સર્વદા માનો કલેશ;
ઉદાસીનતાનો જ્યાં વાસ, સકળ દુઃખનો છે ત્યાં નાશ.
સર્વકાળનું છે ત્યાં જ્ઞાન, દેહ છતાં ત્યાં છે નિર્વાણ;
ભવ છેવટની છે એ દશા, રામ ધામ આવીને વસ્યા.
–વર્ષ ૨૩ મું (૮પ)
(૩૯૭) જેના વિના એકપળ પણ હું નહીં જીવી શકું એવા કેટલાક પદાર્થો (સ્ત્રી
આદિક) તે અનંતવાર છોડતાં, તેનો વિયોગ થયાં અનંતકાળ પણ થઈ ગયો; તથાપિ તેના
વિના જીવાયું એ કંઈ થોડું આશ્ચર્યકારક નથી. અર્થાત્ જે જે વેળા તેવો પ્રીતિભાવ કર્યો હતો
તે તે વેળા તે કલ્પિત હતો. એવો પ્રીતિભાવ કાં થયો? એ ફરી ફરી વૈરાગ્ય આપે છે.

PDF/HTML Page 43 of 45
single page version

background image
: ૪૦ : આત્મધર્મ : કારતક : ૨૪૯પ
(૩૯૮) વળી જેનું મુખ કોઈ કાળે પણ નહીં જોઉં; જેને કોઈ કાળે હું ગ્રહણ નહીં
જ કરૂં; તેને ઘેર પુત્રપણે, સ્ત્રીપણે, દાસપણે, નાના જંતુપણે શા માટે જન્મ્યો? અર્થાત્
એવા દ્વેષથી એવારૂપે જન્મવું પડ્યું! આને તેમ કરવાની તો ઈચ્છા નહોતી! કહો એ
સ્મરણ થતાં આ કલેષિત આત્મા પરત્વે જુગુપ્સા નહીં આવતી હોય? અર્થાત્ આવે છે.
(૩૯૯) વધારે શું કહેવું? જે જે પૂર્વનાં ભવાંતરે ભ્રાંતિપણે ભ્રમણ કર્યું, તેનું
સ્મરણ થતાં હવે કેમ જીવવું એ ચિંતના થઈ પડી છે. ફરી ન જન્મવું, અને ફરી એમ ન
જ કહેવું એવું દ્રઢત્વ આત્મામાં પ્રકાશે છે.
(૪૦૦) સુખધામ અનંત સુસંત ચહી,
દિનરાત રહે તદ્ ધ્યાનમહીં;
પ્રશાંત અનંત સુધામય જે,
પ્રણમું પદ તે વર તે જય તે.
શ્રીમદ્ના જીવનનું આ અંતિમ કાવ્ય છે........
માત્ર ૩૩ વર્ષ પ માસના આયુમાં દેહાંતના થોડા દિવસ પહેલાં ચૈત્ર સુદ ૯ ના
રોજ ઉપરોક્ત શબ્દો દ્વારા તેમણે, સંતોને અતિ વ્હાલું એવું જે સુખધામ ચૈતન્યપદ, તેને
યાદ કરી તેના ધ્યાનની ભાવના ભાવી, તેને પ્રણમન કરીને તેનો જયકાર કર્યો છે. એ
રીતે ચૈતન્યપદના જયકારપૂર્વક તેની આરાધનાસહિત સ્વર્ગે સીધાવ્યા છે...ને હવે
અલ્પકાળમાં તે આરાધના પૂર્ણ કરીને સાદિ–અનંત સુખમય એવા પરમ પદને પામશે ને
સિદ્ધાલયમાં બિરાજશે.
એવા સિદ્ધપદસાધક સન્ત શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીને નમસ્કાર હો.
એવા સાધક સન્તોની ઓળખાણ કરાવનાર કહાનગુરુને નમસ્કાર હો.
– –
એવા કયા જીવો છે કે જેઓ જન્મથી માંડીને
આખી જીંદગી દરમિયાન વધુમાં વધુ સાત કર્મો જ
બાંધે છે,–આઠ કર્મો જીવનમાં ક્્યારેય નથી બાંધતા?

PDF/HTML Page 44 of 45
single page version

background image
દેવો નંદીશ્વર જાય છે... નંદીશ્વરના શાશ્વત જિનમંદિરો
આપણે જંબુદ્વીપમાં રહીએ છીએ, ત્યારપછી ધાતકીખંડદ્વીપ અને
અર્ધો પુષ્કરદ્વીપ–એમ અઢી દ્વીપ સુધી મનુષ્યક્ષેત્ર છે; ત્યારપછી આગળ
જતાં આઠમો નંદીશ્વરદ્વીપ છે; ત્યાંના શાશ્વત જિનમંદિરોમાં દેવો પૂજા કરવા
જાય છે. અત્યારે કા. સુ. ૮ થી ૧પ એ નંદીશ્વરદ્વીપપૂજનનું અષ્ટાહ્નિકાપર્વ
છે. પૂર્વે વાસુપૂજ્ય ભગવાનના વખતમાં વાનરદ્વીપમાં શ્રીકંઠરાજા હતા;
અષ્ટાહ્નિકા વખતે ઈન્દ્ર (કે જે પૂર્વભવમાં તેના ભાઈ હતા તે) વિમાનમાં
બેસીને નંદીશ્વર જતા હતા. તેમને દેખીને શ્રીકંઠરાજાને પણ નંદીશ્વર
જવાની ભાવના થઈ, ને વિમાનમાં બેસીને ચાલ્યા. પણ માનુષોત્તરપર્વત
નજીક આવતાં વિમાન અટકી થયા. ત્યારે રાજા વૈરાગ્ય પામે છે કે અરે,
દેહધારણ કરવામાં કેવી પરાધીનતા છે! આ ભવભ્રમણની જેલથી હવે બસ
થાઓ. આ માનુષોત્તરપર્વત નંદીશ્વર જતાં ભલે રોકે પણ સિદ્ધલોકમાં જતાં
તે નહિ અટકાવી શકે...માટે એવો ઉપાય કરું કે આત્મા સિદ્ધપદ પામે!–
આમ સંસારથી વિરક્ત થઈને શ્રીકંઠરાજા મુનિ થયા.

PDF/HTML Page 45 of 45
single page version

background image
ફોન નં: ૩૪ “આત્મધર્મ” Regd. No. G. 182
ઘણું મોટું કાર્ય.
તેનું સાધન પણ મહાન
કેવળજ્ઞાન ઘણું મોટું છે, ને તેની સાથે પૂર્ણ આનંદ પણ ઘણો મહાન છે. આવડા
મોટા જ્ઞાન–આનંદરૂપ જે મહાન કાર્ય, તે પ્રગટ કરવા માટેનું સાધન પણ મોટું જ હોય.
રાગ જેવા તૂચ્છ સાધનવડે એવડું મોટું જ્ઞાન ને આનંદ પ્રગટી શકે નહિ.
માત્ર સમ્યગ્દર્શન ને સમ્યગ્જ્ઞાન વડે પણ તે કેવળજ્ઞાન ને પૂરું સુખ નથી પ્રગટતું.
પણ સમ્યગ્દર્શન ને સમ્યગ્જ્ઞાનની સાથે શુદ્ધોપયોગીવીતરાગચારિત્ર જોઈએ, –તેનામાં જ
કેવળજ્ઞાન ને પૂર્ણાનંદરૂપ મહાન કાર્યને સાધવાની તાકાત છે. કેવળજ્ઞાનને સાધનારા
સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર ત્રણેની મહાન તાકાત છે.
જે મહાન ચૈતન્યસ્વભાવ, તેના આશ્રયે થતા મહાન શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–ચારિત્ર વડે
કેવળજ્ઞાન અને પૂર્ણાનંદરૂપ મહાન કાર્ય સધાય છે.
તે શ્રદ્ધા પણ એવડી મોટી–મહાન છે કે ભેગા આનંદાદિ અનંતગુણોના અંશનું
વેદન લેતી પ્રગટે છે; જ્ઞાન પણ એવડું મહાન છે કે અનંતગુણના અંશ સહિત વર્તે છે;
શ્રદ્ધા–જ્ઞાન આવા મહાન છતાં તેમની સાથે જ્યારે શુદ્ધોપયોગરૂપ મહાન
વીતરાગચારિત્ર ભળે ત્યારે જ કેવળજ્ઞાનરૂપ મહાન કાર્યને સાધી શકે છે.
અહો, કેવું મહાન કાર્ય!
ને કેવું મહાન એનું કારણ!
આવા મહાન કાર્ય–કારણ પાસે રાગ તો બિચારો સાવ તૂચ્છ થઈને ક્્યાંય ભાગી જાય
છે...ને કાર્યસિદ્ધિ થતાં અતીન્દ્રિયજ્ઞાનઆનંદમાં આત્મા ઝુલે છે: એ છે અપૂર્વ બેસતું વર્ષ!
_________________________________________________________________
શ્રી દિગંબર જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ વતી પ્રકાશક અને
મુદ્રકઃ મગનલાલ જૈન, અજિત મુદ્રણાલયઃ સોનગઢ (પ્રતઃ ૨પ૦૦)