PDF/HTML Page 21 of 37
single page version
શત્રુતા છોડીને મિત્રભાવે રહે છે. પ્રભુના શરીરની છાયા પડતી નથી, આંખમાં ટમકાર
થતો નથી, બોલતાં હોઠ હાલતા નથી, જમીન પર ચાલતા નથી પણ ગગનવિહાર કરે છે.
અમૃતને છોડીને તે ઝેર પીએ છે. જેમ આકાશથી કોઈ મોટું નથી તેમ ભગવાન
જિનેન્દ્રદેવથી મોટા કોઈ દેવ નથી. માટે હે ભવ્ય! તું આવા ભગવાનને ઓળખીને
તેમની ભક્તિ કર. તે ભગવાને કહેલા વીતરાગ ધર્મનું જ આચરણ કર. તે ધર્મના
આચરણ વડે તું પણ ભગવાન થઈ જઈશ.
સમ્યગ્જ્ઞાનના પવિત્ર જળ વડે જ ધોવાય છે. મૃત માતા–પિતા વગેરે અન્યને માટે નહિ
પણ કેવળ પોતાના ધર્મપાલનને માટે શ્રદ્ધાપૂર્વક સુપાત્રોને દાન દેવું તે સૌથી ઉત્તમ શ્રાદ્ધ
છે; એ સિવાય મૃત પુરુષો માટે કરવામાં આવતું શ્રાદ્ધ તે તો મિથ્યાત્વપોષક છે. અજ્ઞાની
અને રાગ–દ્વેષમાં અત્યંત આસક્ત એવા મૂર્ખ જીવો વડે જ કુધર્મનો ઉપદેશ દેવામાં આવે
છે. અજ્ઞાનીઓને છેતરનારો તે કુધર્મનો ઉપદેશ અનેક દોષથી ભરેલો છે, માટે હે ભવ્ય!
તું તેને ઝેરી સર્પ જેવો જાણીને છોડી દે.
ભલે મેલું હોય પણ તેમનું ચિત્ત સદા મોહરહિત નિર્મળ છે; મોક્ષસુખ સિવાય બીજે
કયાંય તેમનું ચિત્ત આસક્ત નથી. જેઓના શ્રીમુખથી સદાય વીતરાગતાના ઉપદેશરૂપી
પરમ અમૃત ઝરે છે–આવા શ્રેષ્ઠ ગુરુની તું સેવા કર, ને પાપપોષક કુગુરુઓનું સેવન
દૂરથી જ છોડ. જેઓ પોતે અજ્ઞાન અને દૂરાચાર વડે ભવસમુદ્રમાં ડુબી રહ્યા છે તેઓ
બીજાને કઈ રીતે તારશે?
PDF/HTML Page 22 of 37
single page version
થાય છે, પણ કુગુરુઓના સંગથી તો જીવ અનંત ભવમાં દુઃખી થાય છે.
વત્સ! આ સમ્યગ્દર્શન અમૃતસમાન છે, કેમકે તે સર્વદોષ રહિત છે, ભગવાન તીર્થંકર
પરમદેવે પોતે તેનું નિરૂપણ કર્યું છે, ત્રણેલોકનાં ઈન્દ્રો તેને ભક્તિથી સેવે છે, ભવ્ય–
સુપાત્રમાં જ તે રહે છે, ઉત્તમ ગુણોનું તે નિધાન છે; તે સમ્યગ્દર્શન હોતાં અનેક ઉત્તમ
ગુણો સ્વયમેવ પ્રગટી જાય છે; મોક્ષના ઝાડનું તે બીજ છે. માટે હે ભવ્ય! તું બધા
પ્રકારની શંકા છોડીને આ સમ્યગ્દર્શનને ધારણ કર...સમ્યક્ત્વરૂપી આનંદ–અમૃતનું પાન કર.
મિથ્યાદ્રષ્ટિ જીવ અહિંસા ધર્મને સમજી શકતો નથી, મિથ્યાત્વ વિષસમાન છે
સર્વજ્ઞદેવના કહેલાંં જીવાદિ તત્ત્વોમાં કદી અંતર પડતું નથી.–આ પ્રમાણે સૂક્ષ્મ તત્ત્વોમાં,
ધર્મના સ્વરૂપમાં, અરિહંતના સ્વરૂપમાં, મુનિઓના સ્વરૂપમાં તથા જ્ઞાનમાં અને
મોક્ષમાર્ગમાં શંકા છોડીને નિશ્ચલ શ્રદ્ધા રહેવી તે નિઃશંકતા છે.
ભવ્ય! સમ્યગ્દર્શન અનુપમ ગુણોનો ભંડાર છે, મોક્ષનું મૂળ છે; તીર્થંકરો પણ તેને સેવે
છે. સંસારસમુદ્ર તરવા માટે તે નૌકા છે, તે પવિત્ર તીર્થ છે, માટે કુસંગતિ છોડીને તું
આવા કલ્યાણરૂપ સમ્યગ્દર્શનનું સેવન કર.
PDF/HTML Page 23 of 37
single page version
છે; તેમાં ૧૦૮ શ્લોક છે; તેનું દોહન અહીં આપ્યું છે.
પાસે મારું આ અલ્પજ્ઞાન શું હિસાબમાં છે?
આત્માનું સાચું રૂપ દેખાતું નથી, મુક્તિનું મુખ તેમાં દેખાતું નથી.
PDF/HTML Page 24 of 37
single page version
સારાં નથી.
દેવલોકમાં પણ શોભતો નથી. કેમકે તે નરકનો જીવ તો સારભૂત એવા
સમ્યક્ત્વના માહાત્મ્યને લીધે ત્યાંથી નીકળીને લોકાલોક–પ્રકાશક તીર્થનાથ થશે;
અને મિથ્યાત્વને લીધે ભોગમાં તત્પર એવો તે દેવનો જીવ આર્ત્તધ્યાન વડે
મરીને સ્થાવર યોનિમાં જશે.
કે બીજું કોઈ સુખ નથી. મિત્ર–ધર્મ–સાર–હિત–સ્વજન–સુખ એ બધુંય
સમ્યક્ત્વમાં સમાય છે.
મુક્તિ પામશે.
કામધેનુ છે.
પણ જો સમ્યગ્દર્શન વગરનો છે–તો તે વનના ઝાડ જેવો છે.
PDF/HTML Page 25 of 37
single page version
PDF/HTML Page 26 of 37
single page version
एतत् मोक्षगतेः बीजं सम्यक्त्वं विद्धि तत्त्वत।।
સિદ્ધાંતનું તે જીવન છે ને મોક્ષનું તે બીજ છે.
વિધિ જાણીને બહુમાનથી આરાધજો સમ્યક્ત્વને.
સહુ સુખ એવા પામશો, આશ્ચર્ય થાશે જગતને.
ઉપમારહિત છે, અત્યંત સાર છે ને સંસારથી પાર છે; રોગ–જન્મ–શંકા–બાધા
તેમાં નથી.
છે, દુરિત વનને છેદનાર કુહાડો છે ને સમસ્ત સુખની ખાણ છે. સમસ્ત પ્રકારના
સંદેહરહિત આવા સમ્યક્ત્વને હે ભવ્ય! તું ભજ!
દેનાર ને ગુણનું ઘર–એવું આ સમ્યગ્દર્શન છે, તેને મોક્ષને અર્થે તું ભજ!
PDF/HTML Page 27 of 37
single page version
શ્રદ્ધા તેનું મૂળ છે, તત્ત્વશ્રદ્ધા તેનું મજબુત થડ છે, સમસ્ત ગુણની
ઉજ્જવળતારૂપ જળસીંચનવડે તે વર્દ્ધમાન છે, ચારિત્ર તેની શાખાઓ છે; સર્વે
સમિતિ તે તેનાં પત્ર–પુષ્પ છે; અને મોક્ષસુખરૂપી ફળવડે તે લચી રહ્યું છે,–આ
(એ કલ્પવૃક્ષની મધુરી છાયા લેનાર પણ મહા ભાગ્યવાન છે.)
તેઓ સર્વ સુખને ભોગવીને મુક્તિમહેલમાં પધારે છે,–કે જેઓ સારભૂત સર્વ
ગુણોનું ઘર અને અજોડ એવા સમ્યગ્દર્શનને ધારણ કરે છે.
હે ભવ્ય જીવો! તમે પણ આવા સમ્યક્ત્વને આજે જ ધારણ કરો.
તે બોજાને રાખીને ભવથી નહિ તરાય. માટે–
વીતરાગ થઈને એ રીતે તે ભવ્ય ભવસાગર તરે.
PDF/HTML Page 28 of 37
single page version
તેમના પ્રત્યે પવિત્ર અંજલિરૂપ લેખમાળાનો આ ચોથો લેખ છે. (૪)
ચૈતન્યની અનુભૂતિ પાસે ઈંદ્રિયજ્ઞાન તેમજ શુભરાગ તો સ્થૂળ છે, તેનામાં
સૂક્ષ્મબુદ્ધિથી સ્વ–પરને ભિન્ન ઓળખીને, વારંવાર અંતરમાં સ્વતત્ત્વનો ઊંડો
૧. સૂક્ષ્મબુદ્ધિથી સ્વ–પરનું ભેદજ્ઞાન.
૨. સ્વતત્ત્વનો વારંવાર પરિચય.
૩. અનુભવ.
આત્માના સ્વભાવનો જ પરિચય કરવો, ને પરનો પરિચય છોડવો. પરને જાણવાનું
PDF/HTML Page 29 of 37
single page version
તેનો સાક્ષાત્ અનુભવ થાય. માટે પરથી ભિન્ન પોતાનો જે પરમ આનંદસ્વભાવ,
બસ, તમારે તો એક જ અક્ષર શોધીને ૧૧ ખાનાં ભરી દેવાનાં છે. એક
PDF/HTML Page 30 of 37
single page version
નહીં (૬) સિનેમા જોવું નહીં.–આ છ બોલનું પાલન કરો.
પરિવાર’ માં છાપવા માટે લખી મોકલો:
PDF/HTML Page 31 of 37
single page version
આપ પણ છ બોલનું પાલન કરવા માટે કટિબદ્ધ બનો. યુવાનો! સિનેમા જોવામાં
નાણાંનો ખર્ચ કરીને તેના બદલામાં ત્રણ કલાક સુધી વિષય–કષાયના એકલા અશુભ
ગાળો તો કેટલો લાભ થાય? ને તેટલી રકમ બચાવીને ધાર્મિક પ્રચારમાં વાપરો તો
સમાજના કેટલા હજારો–લાખો રૂપિયાનો સદુપયોગ થાય? તમે હોશિયાર વીર–સંતાન
થઈને જીવનમાં લાભ–નુકશાનનો શું આટલોય હિસાબ નહીં કરો?
PDF/HTML Page 32 of 37
single page version
ભાદરવા સુદ દશમ બે હોવાથી ૧૧ દિવસના પર્યુષણ થશે. સુગંધદશમી બીજી દશમના
રોજ (ગુરુવારે) ઉજવાશે.
• ખાસ ધાર્મિક પ્રવચનના આઠ દિવસો દર વર્ષની માફક શ્રાવણ વદ ૧૨
(તા. ૨૨–૮–૭૪) ગુરુવાર સુધી રહેશે.
સાતે શક્તિનું વર્ણન એક સાથે છે. અક્ષરો આઘાપાછા કર્યા વગર તમે શબ્દોની
સંધિ એવી રીતે છૂટી પાડી આપો કે સાતે શક્તિનાં નામ સ્પષ્ટ વંચાય–
PDF/HTML Page 33 of 37
single page version
આનંદથી ચાલ્યા આવો....
વીતરાગી સંતોએ મહા ઉપકાર કર્યો છે.
• રાજકોટથી બહેન ગીતા અને અંજલિ લખે છે કે: આત્મધર્મમાં ભગવાન મહાવીરનું
રજુ થાય છે.)
•
–તે આપ વિચારીને શોધી કાઢજો....આવતા અંકમાં અમે કહેશું.
ચરણોમાં અમારું મસ્તક સદાય ઝૂકે છે.”
(–જ્યોત્સ્નાબેન જૈન, કલકત્તા)
PDF/HTML Page 34 of 37
single page version
ઉદ્યમપૂર્વક તું ધર્મની કમાણી કરી છે...પછી મોક્ષમાં બેઠોબેઠો અનંતકાળ સુધી શાંતિથી તેનું
એકે પૂછયુંં–આત્મા પોતાની પર્યાયનો કર્તા છે એ વાત સાચી છે?
બીજાએ કહ્યું–હા; કર્તા–કર્મના સ્વરૂપની અપેક્ષાએ તે સત્ય છે, કે આત્મા પોતાની
તો દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાયના એક અભેદ સત્ત્વરૂપ શુદ્ધઆત્મા જ આવે.
ઉત્તર:– વૈરાગ્યપ્રસંગે અને સત્સંગને પોતાના હિતનું નિમિત્ત બનાવવું તે કર્તવ્ય છે.
તેનું થોડુંક પણ લક્ષ રાખ્યું હોય તો જીવનું ઘણું હિત થાય, ને નજીવી બાબતોમાં મમતાથી
સંસારમાં જે કલેશ ઉભા થાય છે તે બધા મટી જાય, જીવનમાં કોઈ અનેરી શાંતિ અનુભવાય.
કોઈ પણ પ્રસંગે પોતાની શાંતિનું ધ્યેય મુમુક્ષુએ ચૂકવું નહીં.
ભાવશ્રુતજ્ઞાન વડે કરે તો જીવને ચૈતન્યનો પરમ ગંભીર મહિમા અલ્પ શબ્દ દ્વારા પણ વાચ્યરૂપ
ખરેખર ‘વાચક’ સંજ્ઞા પણ મળતી નથી. વાચ્ય સાથે સંધિ હોય તેને જ ‘વાચક’ કહેવાય. એટલે
ભાવશ્રુત–સાપેક્ષ દ્રવ્યશ્રુત તે જ ખરું દ્રવ્યશ્રુત છે.
ધુ્રવ ઉપયોગ–આત્મક જીવ છે.”
PDF/HTML Page 35 of 37
single page version
તનકારન મિથ્યાત દિયો તજ, કયોં કરિ દેહ ધરેંગે? અબ હમ
રાગ–દ્વેષ જગ બંધ કરત હૈ, ઈનકો નાશ કરેંગે... અબ હમ
નાસી જાસી, હમ થિરવાસી, ચોખે હૃૈ નિખરેંગે... અબ હમ
‘દ્યાનત’ નિપટ–નિકટ દો અક્ષર, બિન સુમરે સુમરેંગે... અબ હમ
વઢવાણના ભાઈશ્રી ચંદુલાલ જગજીવનદાસ પારેખે લીધો હતો; સોનગઢથી પૂ.
બેનશ્રી–બેન પણ પધાર્યા હતા, ને શિલાન્યાસની મંગલવિધિમાં પૂ બંને
બહેનોએ આનંદપૂર્વક ભાગ લીધો હતો. વઢવાણ એક તો વર્દ્ધમાનપ્રભુની
વિહારભૂમિ, બીજું ભગવાનના નિર્વાણગમનનું ૨૫૦૦ મું વર્ષ, અને ત્રીજું પૂ.
શ્રી ચંપાબેનનું મંગલજન્મધામ,–તેથી ભક્તજનોને વિશેષ ઉલ્લાસ હતો. શેઠશ્રી
પોપટભાઈ વોરા, રમણીકભાઈ તલકશી, તથા ચીમનલાલ હિંમતલાલ વગેરેએ
ઉલ્લાસપૂર્વક જિનમંદિર માટે ફાળો આપ્યો હતો. શિલાન્યાસ માટેની વિધિ
વેલુંવેલું તૈયાર થાય, ને પંચકલ્યાણકપૂર્વક વીરનાથ જિનેન્દ્ર વર્દ્ધમાનપુરીમાં
વેલાવેલા પધારે–એવી ભાવના સાથે, વઢવાણના મુમુક્ષુઓને ધન્યવાદ! (આ
અગાઉ વઢવાણમાં એક દિ. જિનમંદિર તો છે જ.) *
તે સ્વભાવ આરાધતાં અપૂર્વ શાંતિ પમાય.
PDF/HTML Page 36 of 37
single page version
આવ્યો, અને ભગવાને કહેલા આત્માનું જ્ઞાન તને ન થઈ શકે–એ કેમ બને?
ભગવાને જે કાંઈ કર્યું તે બધુંય કરવાની તાકાત તારામાં છે. તારી
નિજશક્તિને તું સંભાળ–એટલી જ વાર છે. આત્માના અનુભવની વાત ઘણી
ઊંચી છે–એ ખરૂં, પણ તે તારાથી થઈ શકે તેવી છે. ઊંચી છે–માટે નહિ થઈ
શકે એમ નથી. એટલે આ વાતને ઊંચી સમજીને તેનો વધુ મહિમા લાવજે, ને
તેમાં વધુ પ્રયત્ન કરજે; પણ ઊંચી છે–એમ કહીને તેનો પ્રયત્ન છોડી દઈશ
મા! વાત ઊંચી છે ને પોતાના પરમ હિતની છે, માટે સર્વ ઉદ્યમથી તે શ્રદ્ધા–
જ્ઞાનમાં લેવા જેવી છે. ઊંચી કહીને કાઢી નાંખવા જેવી નથી. અરે, આત્માને
સમજવાનો આવો કિંમતી અવસર ગુમાવી ન દઈશ. ગૃહસ્થપણા વચ્ચે
રહેલો ચોથા ગુણસ્થાનવાળો જીવ પણ આવા આત્માનો અનુભવ કરે છે, ને
તે જીવ તત્ત્વજ્ઞાની છે, વિચક્ષણ છે, મોક્ષને સાધવામાં ચતુર છે, વિવેકી છે,
શાસ્ત્રોએ કહેલા સિદ્ધ જેવા આત્માને અંતરની દ્રષ્ટિમાં લઈને તેના અતીન્દ્રિય
આનંદનું વેદન તેણે કર્યું છે. અને આવા આત્માને જે જાણતો નથી તેનું બીજું
બધું ભણતર તો થોથાં જેવું છે, તેમાં કાંઈ સાર કે હિત નથી, તેના વડે
મોક્ષનો માર્ગ સધાતો નથી. અરે, જે કરવાથી આત્મા ભવથી ન છૂટે ને
આત્માને મોક્ષસુખનો સ્વાદ ન આવે, તે તો બધું અસાર છે; માટે તેનાથી
પાછો ફર ને આત્માનું હિત થાય તેમ કર. *
• મધ્યપ્રદેશમાં છિન્દવાડા, ઇંદોર તથા વિદિશા, અને દાહોદમાં ગતમાસમાં
વર્ગમાં હજારો જિજ્ઞાસુઓએ ઉત્સાહથી લાભ લીધો હતો. વિશેષ
સમાચાર હિંદી–આત્મધર્મમાંથી જાણી લેવા. *
PDF/HTML Page 37 of 37
single page version
ભવ્ય મુમુક્ષુજીવની આનંદ તરફ ઢળતી દશા