PDF/HTML Page 41 of 66
single page version
સુદ પુનમે પૂ. બેનશ્રીબેનના હસ્તે શિલાન્યાસ થયું. ઉપરના ભાગમાં
સીમંધરભગવાનની વેદિકા તથા નીચે જન્મધામમાં સ્વસ્તિક–સ્થાપન, અને બાજુમાં
‘ઉજમબા–સ્વાધ્યાયગૃહ’ ની રચના થઈ. પોષ વદ ત્રીજે તેનું ઉદ્ઘાટન થયું. એ
પ્રસંગનો ઉત્સવ ઘણો ભવ્ય હતો. ગુરુદેવનું જન્મધામ ભક્તોને માટે દર્શનીય બન્યું છે.
ગુરુદેવ જ્યારે ઉમરાળા પધારે ત્યારે જન્મધામમાં ખાસ ભક્તિ થાય છે.
પોષ વદ ત્રીજે મંગલ વિહાર કર્યો. ઉમરાળામાં જન્મધામ તથા સ્વાધ્યાયગૃહનું ઉદ્ઘાટન
થયા બાદ તેમાં ગુરુદેવે સુહસ્તે સમયસારની સ્થાપના કરી. અનેક ગામ–શહેરોમાં થઈને
માહ સુદ દસમે પૂ. ગુરુદેવ ગિરનારસિદ્ધિધામની યાત્રાએ પધાર્યા, ને ૧૧–૧૨ ના રોજ
એક હજાર જેટલા યાત્રિકોના સંઘ સાથે ગિરનારસિદ્ધિધામની યાત્રા ઘણા જ
ભક્તિભાવપૂર્વક કરી. ઠેરઠેર વૈરાગ્યભર્યા ઉદ્ગારોપૂર્વક ગુરુદેવે નેમનાથપ્રભુનું અને
ગિરનારમાં વિચરેલા ધરસેનસ્વામી કુંદકુંદસ્વામી વગેરે સંતોનું સ્મરણ કર્યું. પૂ. બેનશ્રી–
બેને ઠેરઠેર ભક્તિવડે અદ્ભુત વૈરાગ્યરસ રેલાવ્યો. ગુરુદેવે સંઘસહિત ગિરનારધામની
આ બીજી યાત્રા કરી. આ યાત્રા પછી જુનાગઢ શહેરમાં જિનેન્દ્રદેવની મોટી રથયાત્રા
નીકળી હતી. લોકો કહેતા કે આવી રથયાત્રા અમે જુનાગઢમાં કદી જોઈ નથી. ગુરુદેવ
સાથે સૌરાષ્ટ્રના તીર્થોની યાત્રા તો થઈ. હવે ભારતના મહાનતીર્થો–સમ્મેદશિખર
વગેરેની યાત્રા ગુરુદેવ સાથે થાય એવી ભાવના ઘણા ભક્તોના હૃદયમાં ઘૂંટાતી હતી.
ઉજવાયો. ત્યારબાદ વઢવાણશહેર, સુરેન્દ્રનગર, રાણપુર, બોટાદ અને ઉમરાળામાં પણ
નૂતન જિનાલયમાં વેદીપ્રતિષ્ઠાના ભવ્ય મહોત્સવો ઉજવાયા. ઉમરાળા એક તો
ગુરુદેવનું જન્મધામ ને તેમાં વહાલા સીમંધરનાથની પધરામણી! એ પ્રસંગના ઉત્સવનું
શું કહેવું! ગુરુદેવે રત્નોના અર્ઘવડે પ્રભુને પોતાના આંગણે વધાવ્યા હતા; ને પુષ્પવૃષ્ટિ
માટે ખાસ વિમાન (હેલીકોપ્ટર) આવ્યું હતું. આમ માત્ર ૪ માસમાં આઠ
પ્રતિષ્ઠામહોત્સવ થયા! સૌરાષ્ટ્ર આખું જિનેન્દ્રપ્રભાવથી ગાજી ઊઠ્યું. આવા મહાન
કાર્યો કરીને ગુરુદેવ જ્યારે સોનગઢ પધાર્યા ત્યારે હાથી ઉપરથી પુષ્પવૃષ્ટિ કરીને
ભક્તોએ મહાન ભાવભીનું સ્વાગત કર્યું.
PDF/HTML Page 42 of 66
single page version
હતો; સાચું આત્મિક સામ્રાજ્ય શું છે તે સાંભળીને રાજપ્રમુખશ્રી તથા મહારાણીશ્રી
પ્રસન્ન થયા હતા ને આવા જ્ઞાનના પ્રચાર માટે રૂા. ૧૦૦૧ અર્પણ કર્યા હતા.
ગુરુદેવની ૬૬મી જન્મજયંતી પ્રસંગે એ જિનમંદિર વિસ્તૃત કરવાનો નિર્ણય જાહેર થયો.
અત્યાર સુધી સૌરાષ્ટ્રમાં તો અનેક જિનમંદિરો બંધાયા, હવે સૌરાષ્ટ્ર બહાર ગુજરાતના
પાલેજમાં (જ્યાં ગુરુદેવ અનેક વર્ષો રહેલા ત્યાં) પણ દિ. જિનમંદિર બંધાયું. અને સં.
૨૦૧૨ ના આસોમાં તો ગુજરાતથી પણ બહાર નીકળીને એ પ્રભાવ ભારતની
મુંબઈનગરી સુધી પહોંચ્યો. ત્યાં આસો સુદ દસમે એક ભવ્ય જિનાલયનું શિલાન્યાસ
થયું. મુંબઈના ઝવેરી બજાર જેવા લત્તાની નજીક આ જિનમંદિર થયું.
વધતી ચાલી, દર્શન પૂજન–ભક્તિ માટે જિનમંદિર નાનું પડવા લાગ્યું એટલે તેનું
નવનિર્માણ કરવા માટે ૨૦૧૨ના કા. વદ પાંચમે શિલાયન્સ થયું. ગુરુદેવના મંગળ
હસ્તે સ્વસ્તિકવિધાન કરાવીને આનંદોલ્લાસપૂર્વક શિલાન્યાસ થયું. શિલાન્યાસ પછી
થોડા જ વખતમાં ભક્તિનો ઉલ્લાસકારી પ્રસંગ બન્યો: જે વિશાળ જિનમંદિર બંધાઈ
રહ્યું હતું તેની મોટી છત (કે જે છતના બીમના સળિયા મોટા પૂલ જેવા લાગે છે તે)
ભરવાનું કાર્ય (કે જેમાં વચ્ચે અંતર પડ્યા વિના એક સાથે ભરવાનું હોય છે તે)
અષાડ સુદ ૧૪ તથા ૧પ ના રોજ સેંકડો ભક્તોએ હાથોહાથ કર્યું. એ ભક્તિના
શ્રમયજ્ઞમાં પૂ. બેનશ્રી–બેન તેમજ નાનાલાલભાઈ, રામજીભાઈ, વગેરે સહિત સમસ્ત
મંડળ ભાગ લેતું હતું. એ પ્રસંગની ભક્તિના ઉમંગનો ખ્યાલ આ ઉપરથી આવશે કે એ
કાર્ય ચાલ્યું તે બે દિવસો ગુરુદેવે પ્રવચનો બંધ રાખ્યા હતા. સીમેન્ટની ગરમીથી હાથની
ચામડી ફાટી ન જાય તે માટે હાથમાં સૌ કપડાની થેલી બાંધતા. ભક્તિ ગાતાં ગાતાં
સતત બે દિવસ એ મહાન પ્રસંગ ચાલ્યો. તે દ્રશ્યો જોવાલાયક હતા; એ કાર્યની એટલી
ધૂન હતી કે એ વખતે સૌરાષ્ટ્રભરમાં ધરતીકંપનો જે આંચકો લાગેલ તેનો પણ ખ્યાલ
ભક્તોને આવ્યો ન હતો. અને છત ભરવાનું કાર્ય પુરું થઈ
PDF/HTML Page 43 of 66
single page version
રણકાર આજેય હૃદયમાં ગૂંજે છે. જેમણે જેમણે એ વખતનું દ્રશ્ય જોયું તે તો ભક્તિ
દેખીને દિંગ થઈ ગયા હતા. આ જિનમંદિર માટેનું ફંડ પણ ઉત્સાહપૂર્વક વધ્યે જતું હતું–
એક લાખ સુધી પહોંચવાની તૈયારી હતી.
એકમે ભક્તિ પછી ગુરુદેવે સંભળાવી...ગુરુદેવે કહ્યું કે આગામી સાલ (૨૦૧૩) માં
ફાગણ લગભગમાં સમ્મેદશિખરજીની જાત્રાએ પહોંચવું છે. અહા, એ વધામણી
સાંભળતાં સારાય મંડળમાં સર્વત્ર આનંદ છવાઈ ગયેલ. ગુરુદેવ સાથે જાશું ને તીર્થોને
ભેટશું....એ સંદેશ સાંભળતાં ગામેગામના મુમુક્ષુઓએ ખુશાલી વ્યક્ત કરી. ભક્તોનાં
હૃદય એ એ પ્રસંગ માટે થનગની રહ્યા....જે યાત્રાનો નિર્ણય સાંભળતાંય આનંદનું આવું
મોજું ફરી વળ્યું તે યાત્રા કેવી આનંદકારી હશે!! (એ તો આપ ‘મંગલતીર્થયાત્રા’
પુસ્તક વાંચશો તો ખ્યાલમાં આવશે.)
થઈ; એ ઉત્સવ ઘણા હર્ષોલ્લાસથી ઉજવાયો.....સીમંધરનાથ કેવા વહાલા? –કે જેવા
અંતરના જ્ઞાન વહાલા.....એ વાણીથી કેમ કહેવાય? ઈત્યાદિ પ્રકારે ભગવાનની અદ્ભુત
ભક્તિ થતી. જિનમંદિરના શિખર ઉપર પધારીને ગુરુદેવે કળશ તથા ધ્વજને હાથ
લગાડ્યો. લગભગ ૭પ ફૂટ ઊંચે જિનમંદિરનો ધર્મધ્વજ ફરકી રહ્યો છે. ઉત્સવ પછી
ચાંદીની ગંધકુટીવાળા નવીન રથમાં ભગવાનની જે રથયાત્રા નીકળી તેની શોભા ને
તેનો ઉલ્લાસ અજોડ હતો. ભક્તોને કલકત્તાની રથયાત્રા યાદ આવતી. એ સોનગઢનું
ઉન્નત્ત જિનમંદિર જોઈને ભક્તો કહેતા કે જેમ મૂડબિદ્રીમાં ત્રિભુવનતિલકચૂડામણિ
જિનાલય છે તેમ આપણું આ જિનમંદિર ‘સમ્યક્ત્વશિખર–ચૂડામણિ’ છે.
PDF/HTML Page 44 of 66
single page version
મુંબઈનગરીમાં ૧૦–૧પ હજાર માણસોની સભામાં પરમ સત્યની ઘોષણા કરીને
સિદ્ધિધામની યાત્રા માટે પ્રસ્થાન કર્યું. અહા, અવનવા તીર્થોની અપૂર્વ યાત્રા! ગુરુદેવ
જ્યાં જ્યાં જાય ત્યાં એવા સ્વાગત થતા કે ત્યાંની જનતા આશ્ચર્યથી બોલી ઊઠતી કે
અમારી નગરીમાં આવું સ્વાગત કદી જોયું નથી. યાત્રાનું સંપૂર્ણ વર્ણન તો ‘મંગલ
તીર્થયાત્રા’ પુસ્તકમાં છપાયેલું છે, જે વાંચતાં મુમુક્ષુઓને એ યાત્રાનો ખરો ચિતાર
ખ્યાલમાં આવે છે. આ યાત્રામાં પ૦૦ ઉપરાંત યાત્રિકો (૮ મોટરબસો ને ૩૦ જેટલી
મોટરો) સહિત ગુરુદેવે ઘણાય તીર્થોની યાત્રા કરી.
રાવલગાંવ–ઈલોરા, માલેગાંવ, ધૂલીઆ, બડવાની, પાવાગીર–ઉના, ખંડવા, સનાવદ,
સિદ્ધવરકૂટ, ઈન્દોર, ઉજ્જૈન, મક્ષી–પાર્શ્વનાથ, સારંગપુર, બ્યાવરા, રાઘવગઢ, સોનકચ્છ,
ભોપાલ, કુરાના, નરસિંહગઢ, ગુના, બજરંગગઢ, કોલારસ, સેસઈ, શિવપુરી, ઝાંસી,
થુબોનજી, ચંદેરી, દેવગઢ, બબીના, તાલહબેટ, લલિતપુર સોનકચ્છ, ગ્વાલિયર, ધોલપુર,
આગ્રા, શૌરીપુરી–બટેશ્વર, મથુરા, ફિરોજાબાદ, મૈનપુરી, કાનપુર, લખનૌ, રત્નપુરી,
અયોધ્યાપુરી, બનારસ (કાશી) ચંદ્રપુરી, સિંહપુરી, ડાલમીયાનગર, આરા, પટના,
રાજગૃહી કુંડલપુર–નાલંદા, પાવાપુરી, ગુણાવા, ગયા, સમ્મેદશિખરજી, ચંપાપુરી–
મંદારગિરિ, ઋજુવાલિકાને તીરે, જમશેદપુર, ઝરીઆ, ધનબાદ, કલકત્તા, ખંડગિરિ–
ઉદયગિરિ, ચોપારન, ડાલમીયાનગર, બનારસ, અલ્લાહાબાદ, કાનપુર, કુરાવલિ, એટા,
હસ્તિનાપુર, દિલ્હી, સહારનપુર, અલ્વર, આમેર, જયપુર, અલીગઢ ટોંક, અજમેર,
લાડનૂ ,સુજાનગઢ, કૂચામન, કિસનગઢ, બ્યાવર, શિવગંજ, જાવાલ, આબુ, તારંગા,
અમદાવાદ થઈને સોનગઢ પધાર્યા.
કર્યું કે: અનંત ચોવીસીના તીર્થંકરો અને આચાર્યોએ સત્ય દિગંબર જૈનધર્મને અર્થાત્
મોક્ષમાર્ગને પ્રગટ કરનારો જે સંદેશ સંભળાવ્યો તે જ આ કાનજીસ્વામીની વાણીમાં
આપણા સાંભળવામાં આવી રહ્યો છે. અનેક તીર્થોની ભાવભીની યાત્રા કરીને વૈ. વદ
છઠ્ઠે સોનગઢ પધાર્યા ત્યારે ભવ્ય સ્વાગત થયું ને છ માસથી સૂની પડેલી સુવર્ણપુરી ફરી
ઝાકઝમાળ બની.
PDF/HTML Page 45 of 66
single page version
ચિત્ર (ફિલ્મ) દ્વારા એ તીર્થોને જ્યારે સોનગઢમાં જોઈએ છીએ ત્યારે યાત્રાનો આનંદ
ફરી ફરી તાજો થાય છે. બહારગામ પણ અનેક સ્થળે તીર્થયાત્રાની એ ફિલ્મ દેખીને
હજારો જિજ્ઞાસુઓ પ્રસન્ન થાય છે.
મંગલપ્રસંગો બનતા.
થઈને મુંબઈ પધાર્યા. મુંબઈમાં મુંબાદેવી પ્લોટમાં પંચકલ્યાણકનો અત્યંત ભવ્ય પ્રતિષ્ઠા
મહોત્સવ ઊજવાયો. ત્યાં ‘મહાવીરનગર’ ની સુંદર રચના થયેલ હતી; ૨પ, ૦૦૦
માણસો સમાય એવડો પ્રતિષ્ઠામંડપ હતો. મુંબઈ શહેરમાં ઉજવાયેલો આ પ્રતિષ્ઠા–
મહોત્સવ મુંબઈના ઈતિહાસમાં અભૂતપૂર્વ હતો. ઝવેરીબજારમાં જિનમંદિર લગભગ ૪
લાખ રૂપિયાના ખર્ચે બંધાયું છે. ઉત્સવમાં લગભગ બે લાખનું ખર્ચ ને અઢી લાખની
ઉપજ થઈ હતી, એ મહોત્સવનાં દ્રશ્યો નીહાળીને મુંબઈની જનતા મુગ્ધ બની હતી.
પ્રવચનમાં પંદરેક હજાર માણસો લાભ લેતા. માહ સુદ છઠ્ઠે જિનમંદિરમાં ભગવંતોની
પ્રતિષ્ઠા કરીને મહા સુદ આઠમના રોજ ગુરુદેવે ૬પ૦ જેટલા યાત્રિકો (આઠ મોટરબસો
ને ૪૦ જેટલી મોટરો) ના વિશાળ સંઘ સાથે યાત્રા માટે પ્રસ્થાન કર્યું.
બાંદેવાસ, પોન્નૂર, અકલંકબસ્તી, કેરેન્ડે, નેલ્લુર, બેઝવાડા, હૈદ્રાબાદ, સોલાપુર,
કુંથલગિરિ, ધારાશિવની ગુફાઓ, ઉસ્માનાબાદ, ઈલોરા, અજન્ટા, જલગાંવ, મલકાપુર,
શિવપુર, બાસીમ, કારંજા, પરતવાડા, (એલિચપુર), મુક્તાગિરિ, અમરાવતી, ભાતકુલી,
બજારગાંવ, નાગપુર, ડોંગરગઢ, ખૈરાગઢ, રામટેક, સીવની, જબલપુર, મઢીયાલુ,
ભેલુઘાટ, પનાગર, દમોહ, કુંડલગિરિ–સિદ્ધક્ષેત્ર, શાહપુર, દ્રોણગિરિ સિદ્ધક્ષેત્ર, ખજરાહ,
પપૌરાજી, ટીકમગઢ, આહારજી, લલિતપુર, દેવગઢ, ચંદેરી, બારાં, ચાંદખેડી, ઝાલરપાટણ,
કોટા, બુંદી, ભાતપુરા, નીમચ, ચિત્તોડ, ઉદયપુર, કેસરીઆજી (ધૂવેલ) ઈડર
PDF/HTML Page 46 of 66
single page version
ગુરુદેવનો પ્રભાવ દેખીને પ્રસન્ન થતા. (કાનડી–તામિલ વગેરે ભાષામાં પ્રવચનનો
મુંબઈમાં ઉજવાયેલ હીરકજયંતી મહોત્સવ તેમ જ
PDF/HTML Page 47 of 66
single page version
૨. ચૈતન્ય ચિંતામણિ એવા નિજાત્માના ચિંતનથી જિનપદનો પ્રકાશ થાય છે.
૩. જેણે રાગ સાથેની સંધિ તોડી ને ઉપયોગ સાથે સંધિ જોડી, તે સાધક છે.
૪. જ્ઞાનાનંદ સ્વભાવ તરફ વળવું એ જ ભવરોગ મટાડવાની દવા છે.
પ. તીર્થંકરગગનમાં કેવળજ્ઞાનસૂર્યનો ઉદય થતાં મોક્ષસાધક ભવ્યકમળ પ્રફૂલ્લિત થયા.
૬. પોતામાં જ પરમાત્મપદ દેખ્યું તેને ભગવાન પાસે કાંઈ માંગવાની ઈચ્છા ન રહી.
૭. અનંતા કેવળજ્ઞાન અને સિદ્ધપદ આત્માના ભંડારમાં જ ભરેલા છે.
૮. રાગ વગર કાંઈ આત્મા મરી નહિ જાય, પણ આનંદમય જીવનથી જીવતો રહેશે.
૯. સ્વર્ગ મળે તે ધર્મનું ફળ નથી; ધર્મનું ફળ તો મોક્ષ છે.
૧૦. હે જીવો! તમે સમ્યક્ત્વાદિ ભાવોને સાધો...ને મિથ્યાભાવોને છોડો.
૧૧. હે જીવ! મોક્ષમાં જવા માટે શુદ્ધસમ્યક્ત્વને જ તારું સાથીદાર બનાવ.
૧૨. સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રધારક મુનિવરો અને ધર્માત્માઓ પરમ સુખી છે.
૧૩. આનંદ સ્વભાવથી ભરેલો આત્મા જેની દ્રષ્ટિમાં ન આવે–તે ક્્યાંથી સુખી હોય?
૧૪. બડી ભક્તિપૂર્વક શુદ્ધાત્માની આરાધના કરવી તે જિનવાણીનો સાચો વિનય છે.
PDF/HTML Page 48 of 66
single page version
૧૬. અશરીરી આત્મા અજ્ઞાનથી શરીરનો ભાર લઈને ચારગતિમાં ભમે છે, તે શરમ છે.
૧૭. દેહથી ભિન્ન અશરીરી ચૈતન્યને દેખતાં શરમજનક જન્મો ટળી જાય છે.
૧૮. ધ્યેય જ જેનું ખોટું હોય તેને સાચું ધ્યાન થઈ શકે નહિ.
૧૯. જેમાં ધર્મનું અવતરણ થાય તે સાચો ધર્મ–અવતાર છે.
૨૦. સિદ્ધભગવંતોનું સ્વરૂપ લક્ષમાં લેનારને આત્માનું શુદ્ધસ્વરૂપ લક્ષમાં આવે છે.
૨૧. સિદ્ધમાં જે છે તે મારું સ્વરૂપ; સિદ્ધમાં જે નહિ તે મારું સ્વરૂપ નહીં.
૨૨. સિદ્ધને પુણ્ય–હોય? –ના; તો પુણ્ય તે આત્માનું સ્વરૂપ નથી.
૨૩. ભેદજ્ઞાન દ્વારા નિજસ્વરૂપની ઓળખાણ કરીને જીવ ભવસમુદ્રને તરે છે.
૨૪. શુદ્ધાત્માની સાચી શ્રદ્ધા તે મોક્ષનો સિક્કો છે.
૨પ. ધ્યાનસ્થ જૈનમુનિ એ પોતે સાક્ષાત્ મોક્ષમાર્ગ છે; તેને ઓળખતાં મોક્ષમાર્ગ
૨૭. મોક્ષની ભાવનાવાળો પુણ્યને ન ઈચ્છે, કેમકે પુણ્ય પણ સંસાર છે.
૨૮. સર્વજ્ઞ–વીતરાગદેવની ઓળખાણ વગર, તેમના કહેલા વીતરાગમાર્ગને તું ક્યાંથી સાધીશ?
૨૯. કેવળીભગવાનના અતીન્દ્રિય સુખની શ્રદ્ધા કરનાર જીવ મોક્ષની નજીક છે.
૩૦. મુમુક્ષુ એટલે મોક્ષમાર્ગનો વેપારી, તે શુદ્ધોપયોગરૂપ મોક્ષમાર્ગને ઈચ્છે છે.
૩૧. જિનોપદેશ સાંભળતાં મુમુક્ષુ જીવ ઉલ્લસી જાય છે ને તેની પરિણતિ અંતર્મુખ થાય છે.
૩૨. સમકિતીનાં પરિણામ શુદ્ધાત્મ–સન્મુખ છે; મિથ્યાદ્દષ્ટિનાં પરિણામ શુદ્ધાત્માથી
૩૪. તત્ત્વાર્થશ્રદ્ધાન એટલે શુદ્ધાત્મશ્રદ્ધાન તે સમ્યક્ત્વ છે, તે ધર્મનું મૂળ છે.
૩પ. વીતરાગ થઈને ભવસાગર તરાય છે, રાગને ભેગો રાખીને ભવસાગરને તરાતું નથી.
૩૬. આપણો સ્વભાવ રાગ વગરનો; આપણા ઈષ્ટદેવ રાગ વગરના; આપણો માર્ગ
PDF/HTML Page 49 of 66
single page version
૩૮. મોક્ષહેતુ ધર્મ શુદ્ધ–અરાગીભાવ છે; રાગ તે મોક્ષહેતુ નથી, બંધહેતુ છે.
૩૯. શુદ્ધ જૈનમાર્ગમાં ગરબડ ચાલે તેમ નથી, એ તો અરિહંતોનો માર્ગ છે.
૪૦. ભગવાન પોતે ભવરહિત છે, ને ભવરહિત થવાનો પુરુષાર્થ ભગવાને ઉપદેશ્યો છે.
૪૧. ભગવાનની વાણી સ્વસન્મુખતા કરાવે છે ને પરમ આનંદને પમાડે છે.
૪૨. સમ્યગ્દ્રષ્ટિ તે
૪૪. જિનવાણીના વાચ્યનું ઘોલન કરતાં ભાવશ્રુતનો અપૂર્વ આહ્લાદ અનુભવાય છે.
૪પ. ‘ભગવાનનો ઉપદેશ અમારા માટે છે; અમારા ઉપર અનુગ્રહ કરીને ભગવાને
૪૭. શુદ્ધાત્મપ્રાપ્તિ કેવળીપ્રભુના વીતરાગમાર્ગ સિવાય બીજે ક્્યાંય થતી નથી.
૪૮. વીતરાગતા વડે મોહનો ક્ષય ને શુદ્ધાત્માની પ્રાપ્તિ તે જિનવાણીનો સાર છે.
૪૯. ભાઈ, તારા મોક્ષની રમત તારી પર્યાયમાં સમાય છે. બહાર જેવું પડે તેમ નથી.
પ૦. પર્યાયને શુદ્ધસ્વભાવમાં જોડ...ને પરભાવોને છોડ, –એનું નામ મોક્ષ.
પ૧. તીર્થંકરોએ સાધેલો ને કહેલો વીતરાગમાર્ગ સન્તોએ સ્વાનુભવપૂર્વક પ્રસિદ્ધ કર્યો છે.
પ૨. અત્યારે વિદેહક્ષેત્રમાં જીવંત તીર્થંકરભગવંતો વીતરાગમાર્ગ પ્રકાશી રહ્યા છે.
પ૩. વિદેહક્ષેત્રના જીવંતસ્વામીની વાણી સાંભળીને ભરતક્ષેત્રમાં કુંદકુંદસ્વામીએ
પપ. ‘
પ૭. આત્માના શુદ્ધસ્વભાવની ધૂન વારંવાર ઘૂંટવા જેવી છે, તેમાં આનંદ છે.
પ૮. આનંદરસ પીતાંપીતાં સિદ્ધભગવાને મોક્ષ સાધ્યો ને સદાકાળ તેઓ આનંદરસ પીએ છે.
PDF/HTML Page 50 of 66
single page version
૬૦. જ્ઞાનસુધારસ કેવી રીતે પીવો? સ્વસન્મુખ શ્રુતજ્ઞાનરૂપી અંજલિ વડે જ્ઞાનસુધારસ પીઓ.
૬૧. ધ્યાનની સિદ્ધિ એટલે અતીન્દ્રિય આનંદનો અનુભવ; એ જ ઉપદેશનો સાર છે.
૬૨. સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર પ્રગટવામાં શરીરની સહાય નથી, વિકલ્પની સહાય નથી.
૬૩. અંદર શુદ્ધસ્વભાવના શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–રમણતારૂપ નિર્મળ વીતરાગ અંશો તે સાચો
૬પ. સાચો મોક્ષમાર્ગ જાણતાં જ તને રાગમાં આત્મબુદ્ધિ છૂટી જશે ને આત્મશુદ્ધિ થશે.
૬૬. જિનભગવાનના કહેલા વીતરાગમાર્ગને બીજાના માર્ગો–સાથે સરખાવી શકાય નહિ.
૬૭. જિનરંજન કરનારા એટલે કે જિનમાર્ગને જાણીને તેની રુચિકરનારા લોકરંજન
૬૯. જે રાગની રુચિ કરે છે તેને વીતરાગસ્વભાવી આત્માની આરાધનાનું લક્ષ નથી.
૭૦. વીતરાગમાર્ગના આરાધક જીવો રાગની રુચિ કેમ કરે? અમૃત મળ્યા પછી ઝેર
૭૩. કારણ–કાર્ય એક જાતનાં હોય છે માટે બુદ્ધિમાન મુમુક્ષુ શુદ્ધ કારણને સેવે છે.
૭૪. તે જ ખરો બુદ્ધિવંત–ભેદજ્ઞાની છે કે જે શુદ્ધ–અશુદ્ધ ભાવોનું પૃથક્કરણ કરે છે.
૭પ. મોક્ષના સાધકો શુદ્ધભાવરૂપ મોક્ષમાર્ગમાં વચ્ચે રાગની ભેળસેળ કરતા નથી.
૭૬. પંચમકાળમાં પણ જેમ મુનિદશા વસ્ત્ર વગરની છે તેમ મોક્ષમાર્ગ રાગ વગરનો છે.
૭૭. સીમંધર ભગવાન વગેરે તીર્થંકરભગવંતો આ જંબુદ્વિપમાં અત્યારે બિરાજી રહ્યા છે.
૭૮. વિદેહક્ષેત્રના ધર્મકર્તા તે જીવન્તસ્વામી શુદ્ધમોક્ષમાર્ગ ઉપદેશી રહ્યા છે.
૭૯. જ્ઞાનનો સાર એ છે કે પ્રથમ શુદ્ધઆત્માની ભાવનાથી ભાવશુદ્ધિ પ્રગટ કરવી.
૮૦. આવી ભાવશુદ્ધિના માર્ગદર્શક રત્નચિંતામણિ ગુરુકહાનના ચરણમાં હરિનાં હજાર વંદન.
PDF/HTML Page 51 of 66
single page version
અમીધારા વરસાવીને, સુરેન્દ્રનગર–અમદાવાદ–પાલેજ–સુરત–
કાસા–થાણા થઈને ગુરુદેવ ચૈત્ર વદ ૧૧ના રોજ (તા. ૧૨–૪–
૬૯) મુંબઈનગરીમાં પધાર્યા; ધોધમાર ચૈતન્યરસની વૃષ્ટિ
વચ્ચે ગુરુદેવનો ૮૦ મો રત્નચિંતામણિ–જન્મોત્સવ ઉજવાયો
અને જિનેન્દ્રભગવાનની પંચકલ્યાણક પ્રતિષ્ઠાનો આનંદકારી
ઉત્સવ પણ ઉજવાયો. આવા મહામંગલ ધર્મકાર્યો નજરે
દેખીને આનંદપૂર્વક ધર્મભાવનાઓ પુષ્ટ થાય છે. ગુરુદેવ
સાથેના મંગલ પ્રવાસની થોડી પ્રસાદી અહીં રજુ થાય છે. –
આ મધુર સંભારણાં જિજ્ઞાસુઓને આનંદિત કરશે.
સમયસાર ગા. ૧૩ વગેરે વિધવિધ વિષયો ઉપર પ્રવચનો તથા તત્ત્વચર્ચા થઈ ચૈત્ર સુદ
૧૨ ના રોજ ‘જ્ઞાનચક્ષુ’ નું પ્રકાશન થયું. અને ચૈત્ર સુદ તેરસે મહાવીર પ્રભુનો મંગલ
જન્મોત્સવ ઉજવ્યા બાદ બીજે દિવસે પ્રસ્થાન કરીને ગુરુદેવ સુરેન્દ્રનગર પધાર્યા; ત્યાં
ચૈત્ર સુદ પૂનમના રોજ જિનમંદિર ઉપર કલશારોહણ થયું. ચૈત્ર વદ એકમે ફરી
અમદાવાદ આવ્યા ને તાજા જ પ્રતિષ્ઠિત થયેલા ભગવાન આદિનાથ દાદાના દર્શન કર્યા.
પ્રવચન તેમજ ભક્તિ પણ ત્યાં દાદાના દરબારમાં જ થયા. ચૈત્ર વદ બીજે વડોદરા થઈને
પાલેજ નગરીમાં પધાર્યા......ચિરપરિચીત ભૂમિમાં પ્રવેશતાં જ ગુરુદેવને ૬૦ વર્ષો
પહેલાંના સંભારણા તાજા થતા હતા. વિક્રમ સં. ૧૯પ૯ થી ૧૯૬૮ સુધી પાલેજમાં
રહેલા. પાલેજમાં આવતાવેંત અનંતશક્તિસંપન્ન પ્રભુશ્રી અનંતજિનેન્દ્રના દર્શન કરીને
અર્ઘ
PDF/HTML Page 52 of 66
single page version
આવા ભગવાન આત્માનું અનાદિકાળથી અજ્ઞાનને લીધે જે વિસ્મરણ થયું છે. તે
અમંગળ છે, –દુઃખ છે, અને સત્સમાગમે શ્રવણ કરીને આવા આત્માનું સ્મરણ કરવું,
ઓળખાણ કરવી, મહિમા કરવો તે મંગળ છે, ને આવું મંગળ તે મોક્ષનું કારણ છે.
અનુસરણ કરવાનો) ઉપદેશ આપ્યો. પ્રભો! બહારની બીજી વાતો (રાગની વાતો) તો
તેં અનંતવાર સાંભળી. તે તો તને સહેલી લાગે છે, પણ રાગ વગરનો શુદ્ધ જ્ઞાનાનંદ
આત્મા પોતે શું ચીજ છે તે કદી તેં જ્ઞાની પાસેથી યથાર્થ સાંભળ્યું નથી, સમજણમાં લીધું
નથી. તેથી તને અઘરું લાગે તોપણ તે સમજ્યે જ છૂટકો છે. બાપુ! આવા અવતારમાં
તો આ સમજવા જેવું છે. એક ક્ષણમાં દેહ છૂટી જતો નજરે દેખાય છે. મનુષ્યપણું
પામીને જો તેં આત્માની સંભાળ ન કરી તો તેં શું કર્યું? તું બાહ્ય વિષયોનો અર્થી થયો,
ધનનો, રાગનો કે પુણ્યનો અર્થી થયો, પણ આત્માનો અર્થી ન થયો તો તારા
જન્મમરણનો આરો આવે તેમ નથી.
કહ્યા હતા કે અનાદિથી પરિણમતો આત્મા તો સંસારમાં મુસાફર જેવો છે, તેને આ બધા
સંયોગો આવે છે તે તો છાયા જેવા છે, તે કાંઈ તેનું સ્વરૂપ નથી. સંયોગથી જુદો ને જુદો
અનાદિથી ધ્રુવ રહેલો આત્મા, તેનો ખરો વેપાર જ્ઞાન છે, એવા આત્માને ધુ્રવ ચિદાનંદ
સ્વરૂપે ઓળખવો તે અપૂર્વ કલ્યાણ છે, ને તે કરવા જેવું છે. સંયોગો છાયા જેવા છે,
તેનો આત્મા જાણનારા છે; પોતાના સ્વભાવને તેમજ પરને જાણે એવો સ્વ–પરપ્રકાશક
આત્મા છે. આત્માનો ચૈતન્યવેપાર સંયોગથી ને રાગથી ભિન્ન છે. પાલેજમાં ગુરુદેવ
ચાર દિવસ રહ્યા, ને આનંદપૂર્વક અનેકવિધ ચર્ચાઓ કરી. આ પ્રસંગે ઘાટકોપરની
ભજન મંડળી પણ આવેલ ને વિવિધ ભક્તિ કરાવેલ હતી. ‘શ્રુતધામ’ અંકલેશ્વર તેમજ
‘શીતલધામ’ સજોદ એ બંને પણ પાલેજથી નજીક પચીસેક માઈલ પર છે. અંકલેશ્વર
પધારનારા અને સત્ શ્રુતની જ્યોતને પ્રકાશીત રાખનારા પરમ સંત ભૂતબલિ
મુનિરાજ (જેમણે અંકલેશ્વરમાં ષટ્ખંડાગમની રચના પૂર્ણ કરી અને શ્રુતનો ભવ્ય
ઉત્સવ ઉજવાયો) –તે મુનિરાજે અંકલેશ્વર જતાં આવતાં આ પાલેજપુરીને પણ
PDF/HTML Page 53 of 66
single page version
હતું. કેટલાય મુમુક્ષુ ભાઈ–બહેનો પાલેજથી અંકલેશ્વર અને સજોદનાં દર્શને ગયા હતા.
અહા, એ શ્રુતધર સંતોની આ ભૂમિ! –રત્નત્રયધારી સંતોનો કેવો મહિમા પ્રસિદ્ધ કરે
છે! ને ગૂફામાં બિરાજમાન એ શીતલતાના ભંડાર શીતલજિનેન્દ્ર ચૈતન્યમાં કેવી શીતલ
ઉર્મિઓ જગાડે છે!! આ પ્રતિમાજી ચોથા કાળના લાગે છે. ચાર પ્રાચીન મંદિરોમાં પણ
અનેક વિશેષતા સહિત જિનબિંબો બિરાજે છે. નેમપ્રભુના મંદિરમાં પાર્શ્વનાથ પ્રભુને
કળાકારે અંતરીક્ષ બતાવ્યો છે–તે દેખાવ સુંદર છે. એ સિવાય પીંછી–કમંડલ સહિત
મુનિવરોની પ્રાચીન પ્રતિમાઓ પણ અહીં જોવા મળે છે, સંભવ છે કે ધરસેન–પુષ્પદંત–
ભૂતબલી મુનિવરો સાથે પણ તેને સંબંધ હોય. મહાવીર પ્રભુના જે મંદિરના સ્થાનમાં
લાગે છે. મુમુક્ષુઓ અંકલેશ્વરને તેલના ધામ તરીકે નહિ પરંતુ જિનવાણીરૂપ અમૃતના
ધામ તરીકે જુએ છે. પાલેજ પછી ગુરુદેવ સુરત પધાર્યા. સુરત પછી કાસા
પધાર્યા....ગુજરાત છોડીને હવે મહારાષ્ટ્રમાં આવ્યા. વન જંગલના વાતાવરણ વચ્ચે
નિવૃત્તિધામમાં આખો દિવસ રહ્યા ને આ ભવ તેમજ પરભવની કેટલીયે આનંદકારી
વાત ગુરુદેવે કરી. ગુરુ મુખથી ધર્માત્માઓનાં જીવનની કથા સાંભળતાં આનંદ થતો
હતો. કાસાથી મુંબઈ તરફ જતાં પહેલાં રાતના છેલ્લા ભાગમાં ગુરુદેવે અત્યંત
આહ્લાદકારી એક મંગલ સ્વપ્ન જોયું. આકાશમાંથી કોઈ અપૂર્વ વધામણી સહિત એક
પરબિડીયું અચાનક ઉપરથી કોઈ ગુરુદેવ તરફ નાંખે છે; આવું અદ્ભુત પરબિડીયું
હાથમાં આવતાં જાણે ભગવાનનો કોઈ સન્દેશ આવ્યો હોય –એમ અતિશય આહ્લાદથી
ગુરુદેવે સવારમાં કહ્યું કે અહા! એવો આનંદ એ વખતે થયેલો કે જાણે મોક્ષ જ હાથમાં
આવી ગયો હોય! જાણે મોક્ષની લોટરી લાગી હોય! –એમ સ્વપ્નમાં ઘણા
આહ્લાદપૂર્વક એ પરબિડિયાની અંદરનું લખાણ વાંચવા ખૂબ સાવધાનીથી (અંદરના
કાગળનો એક્કેય અક્ષર ફાટી ન જાય તે રીતે) ગુરુદેવે તેનો એક ખૂણો જરા
ખોલ્યો....ને હજી વાંચવા જાય છે ત્યાં તો આંખ ખૂલી ગઈ. ગુરુદેવ કહે છે કે અદ્ભુત
હતું એ ઉત્તમ સ્વપ્ન! કોઈ ઉત્તમ મંગળફળની એ આગાહી છે. આવા આહ્લાદપૂર્વક,
વિદેહીનાથને વારંવાર યાદ કરતા કરતા ગુરુદેવ થાણા થઈને ચૈત્રવદ ૧૧ ના રોજ
મુંબઈ નગરીમાં પધાર્યા. થાણામાં પોપટલાલભાઈ વોરા અને તેમના પરિવારે ખૂબ
ભક્તિથી લાભ લીધો; વચ્ચે ઘાટકોપરનું નવીન
PDF/HTML Page 54 of 66
single page version
PDF/HTML Page 55 of 66
single page version
તરીકે ઉજવાયો. વહેલી સવારમાં ગુરુદેવના જન્મની મંગલવધાઈ લઈને અનેક ભક્તો
આવ્યા ને રત્નોથી ગુરુદેવને વધાવ્યા. પ્રસન્નચિતે ગુરુદેવ સૌથી પહેલાં વહાલા
સીમંધરનાથના આશીષ લેવા જિનમંદિરે પધાર્યા.....એ વખતે શુભ શુકનરૂપે
જન્મમંગલની વધાઈ ગાતી ગાતી પ્રભાતફેરી સામે મળી. જિનમંદિરે જઈને ગુરુદેવે
સીમંધરનાથના દર્શન કર્યા, અર્ઘથી પૂજન કર્યું, અને રત્નોથી પ્રભુચરણને વધાવ્યા.
ગુરુદેવ સાથે પ્રભુદર્શન કરતાં આહ્લાદ થયો. ત્યારબાદ મહાવીરનગર
(આઝાદમેદાનના) મંડપમાં ગુરુદેવ પધાર્યા. આજે મંડપની શોભા અદ્ભુત હતી. જ્યારે
મુંબઈ નગરી ઊંઘતી હતી ને રસ્તાઓ સૂમસાન હતા ત્યારે આઝાદમેદાન જન્મવધાઈથી
ગાજતું હતું, ને તે તરફના રસ્તા મુમુક્ષુ ભક્તોથી ભરેલા હતા. મંડપ ચારેબાજુ
ઝગઝગાટ ફેલાવતો હતો, મંડપના પ્રવેશ દ્વાર ઉપર ૨૪ ભગવંતો જાણે કે એકસાથે
પધારીને આશીર્વાદ વરસાવતા હોય તેમ હારમાળા શોભતી હતી. જેવા પ્રવેશદ્વારમાં
ગુરુદેવ પધાર્યા કે તરત હાથીએ સાતવાર સૂંઢ ઊંચીકરીને ચંદનમાળાથી ગુરુદેવનું
સ્વાગત કર્યું. શહનાઈ વગેરે વાજિંત્રો ગાજી ઊઠ્યા, હજારો ભક્તોના જયજયનાદથી
મંડપ ભરાઈ ગયો. ગુરુદેવ સુશોભિત પાદપીઠ ઉપર આવીને બિરાજ્યા ને સ્તુતિ–મંગલ
પૂર્વક સૌએ જન્મોત્સવનો ઉમંગ વ્યક્ત કર્યો. મુંબઈનો દરિયો પણ જાણે આ ‘રત્નાકર’
નાં ગુણગાન કરતો હોય તેમ ધીરાધીરા મધુર નાદે ગાજતો હતો; ને પોતાના કિનારે જ
બિરાજમાન સંતના ચરણનો જાણે અભિષેક
PDF/HTML Page 56 of 66
single page version
કેવળજ્ઞાનાદિ પરમ ઋદ્ધિ ધારક સન્તોનું સ્મરણ કરીને ચોસઠ ઋદ્ધિ મંડલ–વિધાન થયું
હતું. અને પ્રવચન શરૂ થતાં પહેલાં પૂ. ગુરુદેવના જીવનપરિચયનું નવીન પુસ્તક પ્રગટ
કરવામાં આવ્યું હતું. જેમ પાંચ વર્ષ પહેલાં મુંબઈમાં ગુરુદેવના હીરક જયંતિ મહોત્સવ
પ્રસંગે અભિનંદન ગ્રંથ પ્રગટ કરીને શાસ્ત્રીજી દ્વારા અર્પણ કરાયેલ, તેમ આ રત્ન
ચિંતામણિ–જયંતિ મહોત્સવ પ્રસંગે પણ કોઈ સુંદર ગ્રંથ પ્રગટ કરવાની મુંબઈ મુમુક્ષુ
મંડળની ભાવના હતી. તે અનુસાર ગુરુદેવના જીવનનો વિસ્તૃત પરિચય, તેમજ પવિત્ર
હસ્તાક્ષરો વગેરેનો સંગ્રહ કરીને એક સુંદર પુસ્તક બ્ર. હરિભાઈએ તૈયાર કરેલ, તે
આજના મંગલપ્રસંગે પ્રમુખ શ્રી રમણીકલાલભાઈ શેઠના હસ્તે ગુરુદેવને અર્પણ
કરવામાં આવ્યું હતું. આ પુસ્તકના મુખપૃષ્ઠ ઉપર, સીમંધર ભગવાન સાથે ગુરુદેવનો
સંબંધ દર્શાવતું મધુર ભાવવાહી દ્રશ્ય ચાંદીમાં કોતરવામાં આવ્યું છે. આ સુશોભિત
પુસ્તક દરેક જિજ્ઞાસુને ગમી જાય તેવું છે. ત્રણ રૂપિયાની પડતર કિંમતનું આ પુસ્તક
માત્ર એક રૂપિયાની કિંમતે આપવામાં આવ્યું છે.
મુંબઈ જેવી મહાનગરીમાં હજારો માણસો વચ્ચે ચાલી રહી છે, તે જીવોનાં મહાન ભાગ્ય
છે. મોટું નગર હો કે નાનું ગામડું હો, પણ જેને પોતાનું હિત કરવું હોય તેણે આત્માની
આ વાત સાંભળીને લક્ષમાં લેવા જેવી છે.
ભાવો છે. તેને અને જ્ઞાનને એકપણું નથી પણ જુદાઈ છે. જ્ઞાન તો સહજ શાંત
આનંદસ્વરૂપ છે, ને રાગાદિ ભાવો આકુળતારૂપ છે, દુઃખરૂપ છે. આવી
PDF/HTML Page 57 of 66
single page version
કર્મપણું માને છે, તેથી દુઃખી છે. તે દુઃખથી આત્મા કેમ છૂટે? તેની આ વાત છે.
પોતામાં આવું દુઃખ છે તે જેને ભાસ્યું છે, ને હવે તેનાથી છૂટવા માંગે છે. તે શિષ્ય
જિજ્ઞાસાથી પૂછે છે કે પ્રભો! આવું અજ્ઞાન કેમ મટે? ને જ્ઞાનવડે આત્મા આ દુઃખમય
આસ્રવોથી કેમ છૂટે? તેની રીત સમજાવો.
જ્ઞાનના પરિણમનમાં રાગનું પરિણમન નથી. આત્માના જ્ઞાનસ્વભાવનું પરિણમન
થઈને તેમાંથી ક્રોધાદિ ન નીકળે, ને ક્રોધના પરિણમનમાંથી જ્ઞાન ન નીકળે. આમ
બંનેને (જ્ઞાનસ્વભાવને અને ક્રોધાદિ પરભાવને) તદ્ન જુદાઈ છે; એવી જુદાઈ જાણતાં
આત્મા તે ક્રોધાદિનો કર્તા થતો નથી, જ્ઞાનભાવના કર્તાપણે જ પરિણમે છે. આવું અપૂર્વ
ભેદજ્ઞાન તે મોક્ષની કળા છે.
ક્રોધરૂપે થનારો નથી. ક્રોધરૂપ થાય તેને અમે સાચો આત્મા કહેતા નથી. જ્ઞાનાનંદ
સ્વરૂપ આત્મા આનંદનો ગંજ છે, આવા જ્ઞાનસ્વરૂપને જે જાણે છે પોતાને જ્ઞાન– સ્વરૂપે
અનુભવે છે તે રાગને પોતાપણે કરતો નથી. રાગથી ભિન્નપણે પોતાને અનુભવે છે.
સીમંધરભગવાને જે કહ્યું તે જ કુંદકુંદઆચાર્યદેવ કહે છે. સર્વજ્ઞની વાણી કહો કે સંતોની
વાણી કહો–બંનેમાં કાંઈ ફેર નથી. ભગવાન આત્મા જ્ઞાયકતત્ત્વ છે, તે જ્ઞાયકતત્ત્વ
રાગાદિ પરભાવોથી સંયુક્ત ખરેખર નથી, પણ અજ્ઞાનીને તે સંયુક્ત ભાસે છે.
અજ્ઞાનીનો આવો પ્રતિભાસ તે સંસારનું બીજ છે. પરભાવોથી ભિન્ન શુદ્ધ આત્માનો
પ્રતિભાસ એટલે કે અનુભવ તે મોક્ષનું બીજ છે. ભેદજ્ઞાનરૂપી બીજ ઊગી તેને
કેવળજ્ઞાનરૂપી પૂર્ણિમા થશે જ.
PDF/HTML Page 58 of 66
single page version
રાગપણે કે સંયોગપણે થતો ભાસતો નથી. રાગને જાણતાં હું રાગરૂપ થઈ ગયો, કે
સંયોગને જાણતાં હું સંયોગરૂપ થઈ ગયો–એમ જ્ઞાની અનુભવતા નથી; પણ રાગથી ને
સંયોગથી ભિન્નપણે તે પોતાને અનુભવે છે. સર્વજ્ઞભગવાને અને સંતોએ જે કહ્યું તે જ
આ કહેવાય છે. ને જેણે કલ્યાણ કરવું હોય તેણે આ વાત માન્યે જ છૂટકો છે;– પછી
આજે માને કે કાલે માને પણ આ માન્યે જ કલ્યાણ અને ધર્મ છે.
આજ ખૂબ પ્રસન્ન હતા, ને પ્રવચનમાં વચ્ચે વચ્ચે વિદેહીનાથને યાદ કરીને કહેતા હતા
કે આ તો ભગવાનનો હુકમ છે. ભગવાનનો હુકમ ત્રણકાળ ત્રણલોકમાં ફરે તેમ નથી.
પંદરેક હજાર શ્રોતાજનો ભક્તિ પૂર્વક ભગવાનનો એ હુકમ સાથે ચઢાવીને પોતાને ધન્ય
સમજતા હતા. મોહનગરી આજે તો અધ્યાત્મનગરી બની ગઈ હતી. નગરમાં સર્વત્ર
અધ્યાત્મનો ગુંજારવ હતો.
(હાલ ધનબાદ) –તેમણે તથા બીજા કેટલાક ભાઈઓએ બ્રહ્મચર્યપ્રતિજ્ઞા અંગીકાર કરી.
ત્યારબાદ સમાજ તરફથી ગુરુદેવ પ્રત્યે શ્રદ્ધાંજલિરૂપ ભાષણ કરતાં ભાઈશ્રી હિંમતભાઈ
એ તેમજ પ્રમુખ શ્રી નવનીતભાઈ ઝવેરીએ ગુરુદેવના ઉપકારને પ્રસિદ્ધ કર્યો હતો.
જૈનસમાજના આગેવાન શેઠ શ્રી શ્રેયાંસપ્રસાદજી શાહૂએ પણ શ્રંદ્ધાંજલિ અપર્ણ કરી
હતી. આ ઉપરાંત ભાઈશ્રી વાડીલાલ ચત્રભુજ ગાંધી કે જેઓ શ્વેતાંબર જૈનસમાજના
આગેવાન કાર્યકર છે તેમણે પણ ભાવભીની શ્રદ્ધાંજલિ વ્યક્ત કરી હતી. પં.
ભગવાનદાસજી તેમજ પં. અમૃતલાલજીએ કાવ્યો દ્વારા અંજલિ અર્પિ હતી. સુરતના
મૂલચંદ કિસનદાસ કાપડિયાજીએ જુસ્સાદાર શૈલીમાં પોતાના તરફથી અભિનંદન વ્યક્ત
કર્યા હતા. ત્યાર બાદ ભાઈશ્રી પ્રાણલાલ છગનલાલ વોરા, પં. હિરાલાલજી શાસ્ત્રી
(બ્યાવર), મહારાષ્ટ્રના કાર્યકર પં. માણેકચંદજી ચવરે (કારંજા), તીર્થક્ષેત્ર કમિટિના
મહામંત્રી શ્રી ચંદુલાલ કસ્તુરચંદ, તેમજ ભાઈશ્રી ખીમચંદભાઈ, બાબુભાઈ વગેરેએ
ગુરુદેવ પ્રત્યે શ્રદ્ધાંજલિ–અભિનંદનરૂપ સંક્ષિપ્ત ભાષણો કર્યા હતા. અને ત્યારબાદ
આજના આ રત્નચિંતામણિજન્મોત્સવની ખુશાલીમાં અનેક ભાઈ બહેનો તરફથી ૮૦
ના મેળવાળી
PDF/HTML Page 59 of 66
single page version
૧૦૧×એંસી (૮૦૮૦) લખાવીને શ્રી નવનીતભાઈ ઝવેરીએ કર્યો હતો.
આવી છે–
જિનાગમો કોતરાવવા. તેનું ખર્ચ ત્રણેક લાખ રૂા. અંદાજવામાં આવ્યું છે.
મરાઠીમાં ‘જૈન બાળપોથી’ અગાઉ પ્રસિદ્ધ થઈ ગયેલ છે; ને બીજું પુસ્તક ‘સમ્યગ્દર્શન’
(પહેલો ભાગ) આ પ્રસંગે પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યું હતું.
ઉદાર સખાવતથી થયેલ છે.
કલ્યાણકનીપૂર્વ ક્રિયાનાં દ્રશ્યો થયા. ભગવાન મહાવીરનો જીવ દેવલોકમાંથી છ માસ
બાદ તીર્થંકરપણે વૈશાલી નગરીમાં અવતરવાનો છે તે પ્રસંગની ચર્ચાનું દ્રશ્ય તથા ઈન્દ્ર
દ્વારા નગરીની શોભા, કુમારિકાદેવીઓ દ્વારા ત્રિશલામાતાની સેવા, માતાજીના ૧૬
મંગલ સ્વપ્નો વગેરે દ્રશ્યો થયા હતા. ગુરુદેવના પ્રતાપે મુંબઈ નગરીમાં દશવર્ષમાં આ
ત્રીજીવાર પંચકલ્યાણકનાં અદ્ભુત દ્રશ્યો થયા–હજારો જિજ્ઞાસુઓ એ દ્રશ્યો જોઈને મુગ્ધ
બનતા હતા. આ ઉપરાંત મધ્ય પ્રદેશના કોંગ્રેસ અધ્યક્ષ શ્રી મિશ્રીલાલજી ગંગવાલજીએ
ગુરુદેવ પ્રત્યે ભાવભીની શ્રદ્ધાંજલિ વ્યક્ત કરતાં ભાંગીતૂટી ગુજરાતી
PDF/HTML Page 60 of 66
single page version
ભાગ્ય છે ના; તો યે સીમંધર અને વીરના ધ્વનિના, –પડઘા સુણાય મધુરા ગુરુકહાન–
પ્રવચનોમાં.
ધ્વજની વેદીશુદ્ધિ થઈ હતી. રાત્રે શ્રીકૃષ્ણના નાનકડા ભાઈ ગજકુમારના વૈરાગ્ય જીવન
સંબંધી નાટક થયું હતું. તથા એક દિવસ રાત્રે મોરબીની રાષ્ટ્રીય– શાળાના બાળકોએ
ભક્તિ–નૃત્ય–સંવાદ વગેરે કાર્યક્રમો કર્યા હતા.
શાંતિ અનુભવતા–જાણે કે મુંબઈથી દૂર દૂર બીજે ક્યાંક બેઠા હોઈએ. તેમાંય વૈશાખ સુદ
પાંચમના દિવસનું વાતાવરણ તો મુંબઈને માટે આશ્ચર્યકારી હતું. સવારમાં ભગવાન
મહાવીરનો અવતાર થયો ને અદ્ભુત હર્ષભર્યા કોલાહલ વચ્ચે ધામધૂમથી જન્મ
કલ્યાણક ઉજવાયો. ઈન્દ્રો ભક્તિથી નાચી ઉઠ્યા. સિદ્ધાર્થ મહારાજાના દરબારમાં
પુત્રજન્મની મંગલવધામણીથી આનંદ આનંદ છવાઈ ગયો. વૈભવશાળી આ
મુંબઈનગરી આજે સાચી વૈભવવંતી બની. ઈન્દ્રરાજ ઐરાવત લઈને આવી પહોંચ્યા, ને
ધામધૂમથી જન્માભિષેકની સવારી મેરુ પર્વત તરફ ચાલી. અદ્ભુત સવારી દેખીને
નગરજનો આશ્ચર્યમાં પડી જતા કે શેની છે આ સવારી!! કોણ બેઠું છે. આ ગજરાજ
ઉપર? ક્યા મહાત્મા પધાર્યા છે આ નગરીમાં? મુંબઈમાં સવારી તો ઘણી જોઈ હશે પણ
આવી અલૌકિક સવારી કોની? અરે, હાથી ઉપર તો ઈન્દ્રરાજ બેઠા છે ને એના ખોળામાં
નાનકડા તીર્થંકર શોભી રહ્યા છે. ને એ તીર્થંકરના અભિષેક માટેની આ સવારી
બોરીબંદર સામેના મેરૂપર્વત તરફ જઈ રહી છે વાહ! ધન્ય બની આપણી આ નગરી– કે
જ્યાં તીર્થંકરનો અવતાર થયો. હજારો ભક્તો અદ્ભુત ભક્તિ કરતા કરતા ભગવાનની
સાથે જઈ રહ્યા છે. કહાનગુરુ પણ ભગવાનની સાથે સાથે જઈ રહ્યા છે. મેરૂપર્વત ઉપર
બિરાજમાન ભગવાનનું દ્રશ્ય અદ્ભુત હતું. પરમ ભક્તિથી ઈન્દ્રો અભિષેક કરી રહ્યા
હતા. એ જ વખતે ઉપર હેલિકોપ્ટર વિમાનમાંથી બે વાર પુષ્પવૃષ્ટિ પણ થઈ હતી.
જિનેન્દ્ર મહિમાના દ્રશ્યોથી ભક્તજનો આનંદિત થતા હતા. આનંદપૂર્વક ભગવાનનો
જન્માભિષેક થયો. બપોરે