PDF/HTML Page 41 of 47
single page version
પ્રગટ્યું તે મંગળ છે.
ગીરનાર–તીર્થધામમાં પૂ. ગુરુદેવના સુહસ્તે ધર્મધ્વજ ફરકતો દેખીને સૌને પ્રસન્નતા થતી
હતી. ત્યારબાદ ભગવંત પંચ–પરમેષ્ઠીનું પૂજન થયું હતું. બપોરે પ્રવચનમાં સમયસારની
છઠ્ઠી ગાથામાં ‘જ્ઞાયકભાવ’ દર્શાવતાં ગુરુદેવે કહ્યું કે–આ તો નેમિનાથપ્રભુના મોક્ષનું
ધામ છે, તે મોક્ષધામની તળેટીમાં સમયસારની આ છઠ્ઠી ગાથા વંચાય છે. તેમાં કેવો
આત્મા જાણવાથી મોક્ષ થાય? તે વાત કુંદકુંદસ્વામીએ દેખાડી છે. વિદેહક્ષેત્રમાં
બિરાજમાન સીમંધરભગવાનની સાક્ષાત્ વાણી ઝીલીને આચાર્યદેવે આ શાસ્ત્રો, રચ્યાં
છે, તેમાં આત્માના પ્રચુર સ્વસંવેદન સહિતના આત્મ–વૈભવથી એકત્વ–વિભક્ત
જ્ઞાયકભાવ દેખાડયો છે.
પણ ચૈતન્યની શાંતિ તેનાથી પાર કોઈ અલૌકિક ચીજ છે. ચૈતન્યભાવરૂપ આત્માનું
સ્વસંવેદન થતાં સમ્યગ્દર્શનમાં પણ આનંદનું કોઈ અપૂર્વ ઝરણું ઝરે છે. ને પછી
મુનિદશાના મહા આનંદની તો શી વાત? આવી આનંદદશાવાળા ભગવાન નેમિનાથ
આ ગીરનારમાં બિરાજતા હતા. તેની આ ચોથી વખત યાત્રા કરવા આવ્યા છીએ.
પહેલી સં. ૧૯૯૬ માં, બીજી ૨૦૧૦ માં, ત્રીજી ૨૦૧૭ માં અને ચોથી યાત્રા આ ૨૦૩૧
માં થાય છે. મહાવીર ભગવાનના ૨૫૦૦ વર્ષીય નિર્વાણમહોત્સવના વર્ષમાં આ
નેમપ્રભુના નિર્વાણધામની યાત્રા થાય છે તથા માનસ્તંભમાં નેમપ્રભુની મંગલ પ્રતિષ્ઠા
થાય છે. કુંદકુંદાચાર્યદેવે પણ આ ગીરનારતીર્થની યાત્રા કરી હતી. તેમણે બતાવેલો
‘જ્ઞાયકભાવ’ નો આ મંત્ર મિથ્યાત્વના ઝેરને ઊતારી નાંખે છે. ભાઈ! તું એકવાર આ
મંત્ર સાંભળ! તારું ભવચક્ર અટકી જશે, ને ધર્મચક્ર શરૂ થશે.
ઉપાસવામાં આવતાં તે સમ્યક્ત્વાદિ શુદ્ધભાવરૂપે જ અનુભવાય છે; ને આવી અનુભૂતિ
PDF/HTML Page 42 of 47
single page version
ઉપાસનાથી એટલે કે અનુભૂતિથી ચાલે છે.
ધર્મચક્રના રથમાં થોડીવાર બેઠા....અહો, વીરનાથ ભગવાન! આપનું ધર્મચક્ર આજ પણ
ચાલી રહ્યું છે ને એ ધર્મરથમાં બેસીને મુમુક્ષુ જીવો આપના મોક્ષમાર્ગમાં ચાલી રહ્યા છે.
ગુજરાતનું આ ધર્મચક્ર સાતસો જેટલા સાધર્મી યાત્રિકો સહિત ભારતના અનેક પ્રાંતોમાં
ફરશે ને ઠેરઠેર મહાવીરપ્રભુનો સન્દેશ સંભળાવશે. તલોદમાં આ ધર્મચક્રનું ઉદ્ઘાટન શ્રી
પ્રકાશચંદજી જૈન શેઠી (મધ્યપ્રદેશના મુખ્યમંત્રી) દ્વારા થયું હતું. આ પ્રસંગે
મધ્યપ્રદેશના મુખ્યમંત્રીજીએ મધ્યપ્રદેશની સરકાર તરફથી ગુજરાત પ્રદેશને રૂા.
પચાસહજાર દુષ્કાળરાહતફંડમાં આપવાની જાહેરાત કરી હતી. ભારતમાં અત્યારે મુખ્ય
પાંચમહાવીર ધર્મચક્ર ચાલી રહ્યા છે: પ્રથમ ધર્મચક્ર દિલ્હી–પાટનગરથી ચાલુ થયું–જેનું
ઉદ્ઘાટન ભારતના વડાપ્રધાન શ્રીમતી ઇંદિરાબેન ગાંધીએ કર્યું હતું. બીજું ઇંદોર શહેરથી
શરૂ થયું છે; ત્રીજું શ્રવણબેલગોલથી ચાલી રહ્યું છે; ચોથું ધર્મચક્ર રાજગૃહી તીર્થધામથી
ચાલુ થયું છે ને પાંચમું ગુજરાતપ્રદેશનું ધર્મચક્ર ફત્તેપુરથી શરૂ થયું છે. ઠેરઠેર અભૂતપૂર્વ
જાગૃતી આવી રહી છે, ને ધર્મચક્રનું ધામધૂમપૂર્વક સન્માન થઈ રહ્યું છે. આપણે પણ
મહાવીરભગવાનના જયકાર સહિત તેમના ધર્મચક્રને આનંદથી વધાવીએ છીએ ને
ભાવના ભાવીએ છીએ કે જિનેન્દ્રભગવાનનું ધર્મચક્ર આખા દેશમાં પ્રવર્તો ને જગતના
જીવોનું કલ્યાણ કરો.
બિહારીલાલજી જૈન તરફથી થયો હતો.) બીજું–ગુરુદેવ સાથે ગીરનારતીર્થની
ભાવભીની યાત્રા; ત્રીજું–અઢીહજારવર્ષીય નિર્વાણમહોત્સવ–અંતર્ગત ‘મહાવીર–
ધર્મચક્ર’ નું સંઘસહિત આગમન.
ટૂંકે પહોંચીને તુરત સહસ્રઆમ્રવન તરફ પ્રસ્થાન કર્યું. અહો, નેમનાથ ભગવાન જ્યાં
દીક્ષા લઈને મુનિ થયા, અને જ્યાં ક્ષપકશ્રેણી માંડીને કેવળજ્ઞાની–સર્વજ્ઞ થયા ને જ્યાંથી
દિવ્યધ્વનિવડે જગતને સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રનો ઉપદેશ દીધો–તે પવિત્રધામમાં જઈ
PDF/HTML Page 43 of 47
single page version
ઉત્તમ તીર્થયાત્રા છે.
જાગે છે; ગુરુદેવ પ્રમોદથી નેમપ્રભુને વારંવાર યાદ કરે છે કે અહીં જ ભગવાનનું
અનેરું છે. ત્યાંની યાત્રા કરીને જિનમંદિરમાં (પહેલી ટૂંકે) નેમપ્રભુની ભાવભીની
પંચમ ટૂંક પર જઈને સિદ્ધક્ષેત્રની યાત્રા કરીએ–એવી ઉત્સુકતાથી યાત્રિકો ઊંઘ્યા પણ
પરંતુ દેશકાળઅનુસાર આજે તેની વ્યવસ્થા આપણા હસ્તકમાં રહી નથી. છતાં તે
જિનમંદિરમાં અભિષેક થયો. પ્રથમ અભિષેકની બોલી છોટાલાલ ડામરદાસભાઈની
યાત્રિકો ચોથી ટૂંક (પ્રદ્યુમ્નસિદ્ધિધામ) ની યાત્રાએ પણ ગયા હતા. અહીં પર્વતમાં જ
આ બંને રચના એક જ વખતે થયેલ છે. બરાબર એવી બીજી બે જિનમૂર્તિ પર્વતના
૧૪ એમ કોતરેલ છે.
જયકારપૂર્વક યાત્રા પૂર્ણ થઈ.
PDF/HTML Page 44 of 47
single page version
વંદી કરું હું સિદ્ધિયાત્રા શુદ્ધ–સમ્યક્ ભાવથી....
હતું; વળી ગુરુદેવ પ્રવચનમાં જ્ઞાયકભાવની સાથેસાથે વારંવાર નેમિનાથભગવાનને યાદ
કરીને ગીરનારતીર્થનો મહિમા કરતા હતા....જે સાંભળતાં એમ થતું હતું કે વાહ રે વાહ
તીર્થરાજ! તારો મહિમા કોણ ન કરે? બોંતેર કરોડ ને સાતસો સર્વજ્ઞભગવંતોના
અતીન્દ્રિય આનંદથી સ્પર્શાયેલી આ તીર્થભૂમિને કોણ ન વંદે! અહા, આવા મહાન
તીર્થમાં જ અત્યારે ગુરુદેવ સાથે બેઠા છીએ ને આનંદથી પ્રભુના સિદ્ધિપંથમાં યાત્રા કરી
રહ્યા છીએ.
સિદ્ધિ વર્યા નમું તેમને....નિર્વાણના એ માર્ગને.
સિદ્ધિ વર્યા નમું તેમને, નિર્વાણના આ ધામને.
જિનબિંબનું સ્થાપન થયું, માનસ્તંભમાં ઉપર–નીચે નેમિનાથભગવાનની પ્રતિષ્ઠા થઈ;
તેમજ ગીરનારથી મોક્ષગામી શંબુકુમાર અનિરૂદ્ધકુમાર અને પ્રદ્યુમ્નકુમારની પ્રતિમાનું
સ્થાપન થયું. આ રીતે આનંદપૂર્વક પ્રભુની પ્રતિષ્ઠાનો મંગલ ઉત્સવ પૂર્ણ થયો. તેની
ખુશાલીમાં સાંજે ધર્મચક્રસહિત જિનેન્દ્રદેવની ભવ્ય રથયાત્રા જુનાગઢ શહેરમાં નીકળી
હતી; અદ્ભુત ઉલ્લાસભરેલી મહાન રથયાત્રા દેખીને સૌને આનંદ થતો હતો.
ગીરનારનો ઉત્સવ પૂરો કરીને ગુરુદેવ સોનગઢ પધાર્યા હતા (ને આપ જ્યારે વાંચતા
હશો ત્યારે ગુરુદેવ સુરત થઈને ભોપાલ પધાર્યા હશે ને ત્યાં મહાવીરપ્રભુના
પંચકલ્યાણક પ્રતિષ્ઠાનો મહોત્સવ ચાલી રહ્યો હશે.
PDF/HTML Page 45 of 47
single page version
વિશેષતા છે, તે મહાનતાને તું જાણ....
તને પોતાના શુદ્ધઆત્માની સિદ્ધિ થશે.
ભાવો વર્તતા હોવા છતાં, પ્રવીણબુદ્ધિ વડે તેમાં ભેદ પાડ કે આમાં જે રાગાદિપણે કે
જડપણે દેખાય છે તે કોઈ હું નથી, જે ચૈતન્યભાવરૂપે વેદાય છે તે જ હું છું.–આવા
આત્મજ્ઞાનપૂર્વક આત્મપ્રતીતિરૂપ સમ્યગ્દર્શન થાય છે. તે જ સાચી શાંતિ પામવાનો
ઉપાય છે.
PDF/HTML Page 46 of 47
single page version
કરી અને જગતને પરમ વૈરાગ્યથી ભરેલા
આત્મહિતનો ઈષ્ટઉપદેશ આપ્યો....
બન્યો છે. કરોડો મુનિવરોની આત્મસાધનાને તેં નજરે દેખી છે. તારી
રહ્યો છે. નેમિનાથપ્રભુના સાન્નિધ્યને લીધે તું પણ શ્યામવર્ણથી શોભી
રહ્યો છે. તારા મસ્તકના મુગટ જેવી જે પાંચમી ટૂંક, તેમાં નેમિજિન
મુગટમણિ જેવા શોભી રહ્યા છે. ધન્ય છે તને–કે તું ભગવાનના
ભાવમંગળને ઝીલીને ક્ષેત્રમંગલ બન્યો છે...ને જગતના જીવોને
મંગલમાર્ગની પ્રેરણા આપી રહ્યો છે.
PDF/HTML Page 47 of 47
single page version
મન મન્દિરમેં ઝાંક લે ચેતન, સોચ અરે ઈન્સાન;
આતમ પરમાતમ હૈ તેરા, ઉસકો તૂં પહિચાન.
આતમ પરમાતમ હૈ તેરા ઉસકો તૂં પહિચાન.
આતમ પરમાતમ હૈ તેરા ઉસકો તૂં પહિચાન.
આતમ પરમાતમ હૈ તેરા ઉસકો તૂં પહિચાન.
આતમ પરમાતમ હૈ તેરા ઉસકો તૂં પહિચાન.
વેણીલાલ છગનલાલ મહેતા (અંકલેશ્વર) તરફથી આવેલ છે. ધન્યવાદ!