PDF/HTML Page 21 of 34
single page version
છે એવા તે શેઠ વારંવાર પોતાની નિંદા કરતાં અને મુનિવરોની પ્રશંસા કરતાં, રથ–હાથી–પાયદળ તથા ઘોડેસવાર
વગેરેની મોટી સેના સહિત યોગીશ્વરોના પૂજન માટે શીઘ્રતાથી મથુરા તરફ ચાલ્યા. મહાવિભૂતિ સહિત અને
શુભધ્યાનમાં તત્પર એવા અર્હદત્ત શેઠ કારતક સુદ સાતમે મુનિવરોના ચરણોમાં આવી પહોંચ્યા. તે ધર્માત્માએ
વિધિપૂર્વક તે મુનિવરોને વંદના કરીને અતિ ભક્તિપૂર્વક પૂજન કર્યું, અને મથુરાનગરીમાં અનેક પ્રકારની મહાન શોભા
કરાવી. આખી મથુરાનગરી સ્વર્ગસમાન શોભવા લાગી.
કર્યું. મુનિવરોએ કહ્યુંઃ “આ સંસાર અસાર છે, એક વીતરાગતા જ સાર છે. જિનદેવનો કહેલો વીતરાગમાર્ગ જ
જગતના જીવોને શરણરૂપ છે. જિનધર્મઅનુસાર તેની આરાધના કરો.”
જીવોને સાતા થઈ, અનેક પ્રકારની સમૃદ્ધિ થઈ અને ધર્મની વૃદ્ધિ થઈ, માટે હે પ્રભો! કૃપા કરીને થોડા દિવસ આપ
અહીં જ બિરાજો.
ધારોે છે, જિનઆજ્ઞા પાળે છે, ને મહામુનિઓ કેવળજ્ઞાન પામીને મોક્ષ જાય છે. વીસમા તીર્થંકર મુનિસુવ્રતનાથ તો મોક્ષ
પધાર્યા, હવે આ ભરતક્ષેત્રમાં નમિનાથ, નેમિનાથ, પાર્શ્વનાથ અને વર્દ્ધમાન એ ચાર તીર્થંકરો થશે. હે ભવ્ય!
જિનશાસનના પ્રતાપે મથુરાનો ઉપદ્રવ હવે દૂર થયો છે. હવે મથુરાના સમસ્ત લોકો ધર્મમાં તત્પર થજો, દયા પાળજો,
સાધર્મીઓનું વાત્સલ્ય કરજો, જિનશાસનની પ્રભાવના કરજો...ઘરેઘરે જિનબિંબ સ્થાપજો, જિનપૂજન તથા અભિષેકની
પ્રવૃત્તિ કરજો, તેથી સર્વત્ર શાંતિ થશે. જે જિનધર્મનું આરાધન નહિ કરે તેને જ આપદા આવશે, પરંતુ જેઓ જૈનધર્મનું
આરાધન કરશે તેનાથી તો આપદા એવી ભાગશે કે જેવી ગરૂડને દેખીને નાગણી ભાગે. માટે જિનધર્મની આરાધનામાં
સર્વ પ્રકારે તત્પર રહેજો..
મુનિઓને પારણું કરાવ્યું.
ઉપવન ફળ–ફૂલવડે શોભી ઉઠયાં, સરોવરમાં કમળો ખીલ્યાંઃ અને ભવ્યજીવોનાં હૃદયકમળ પ્રફુલ્લિત
થઈને ધર્મની આરાધનામાં તત્પર બન્યા. આ રીતે સપ્તર્ષિ મુનિ ભગવંતોના પ્રતાપે મથુરાનગરીનો
ઉપદ્રવ દૂર થઈ ગયો, અને મહાન ધર્મપ્રભાવના થઈ.
કરીને પરમપદને પામશે.
PDF/HTML Page 22 of 34
single page version
નથી, ને બાહ્ય વિષયો તરફનું વલણ એકાંત દુઃખરૂપ છે, તેમાં સ્વપ્ને ય સુખ નથી.–આમ વિવેકથી વિચારીને તારા
અંર્તસ્વભાવ તરફ વળ, ને બાહ્ય વિષયોમાં સુખબુદ્ધિ છોડીને તેમનાથી નિવૃત્ત થા...નિવૃત્ત થા. નિત્ય નિર્ભય સ્થાન
અને સુખનું ધામ તો તારો આત્મા જ છેઃ
નિર્ભયપણે સ્વભાવમાં ઝૂક...સ્વભાવની સમીપ જતાં તને પોતાને ખબર પડશે કે અહા! આ તો મહાઆનંદનું ધામ છે,
આની સાધનામાં કષ્ટ નથી પણ ઊલટું તે તો કષ્ટના નાશનો ઉપાય છે...આ જ મારું નિર્ભયપદ છે.
ચૈતન્યધ્યાનમાં પ્રવૃત્તિ ક્યાંથી થાય? તેથી આચાર્યદેવ કરુણાથી સમજાવે છે કે અરે જીવ! જેમાં તું
સુખ માની રહ્યો છે એવા ઇન્દ્રિયવિષયો સમાન બીજું કોઈ ભયસ્થાન નથી; અને જેમાં તું કષ્ટ માની
રહ્યો છે એવી પરમાત્મભાવના સિવાય બીજું કોઈ અભયસ્થાન નથી. ભવદુઃખોથી તારી રક્ષા કરે
એવું કોઈ અભયસ્થાન આ જગતમાં હોય તો તે તારું પરમાત્મતત્ત્વ જ છે, માટે તેની ભાવનામાં
ઉદ્યત થા.
જેમ પીત્તજ્વરવાળા રોગીને મીઠું દૂધ પણ કડવું લાગે છે તેમ જેને ઊંધી રુચિનો રોગ લાગુ પડયો છે એવા બહિરાત્માને
પરમ સુખદાયક એવી આત્મસ્વરૂપની ભાવના પણ કષ્ટરૂપ લાગે છે.–આવી વિપરીત બુદ્ધિને લીધે જ અજ્ઞાની જીવ
આત્મસ્વરૂપની ભાવના ભાવતો નથી ને વિષયકષાયની જ ભાવના ભાવે છે. સંતો આત્મસ્વરૂપની ભાવના કરવાની
વાતો કરે ત્યાં પણ, ‘અરે! તે આપણથી કેમ બને? આત્માની સમજણ આપણને ક્યાંથી થાય?’–એમ ભડકીને
ભયભીત થાય છે, પોતાથી તે થઈ જ ન શકે એમ માનીને તેમાં નિરુત્સાહી રહે છે, ને બાહ્ય વિષયોમાં જ ઉત્સાહરૂપ
વર્તે છે; તેથી જ અનાદિકાળથી જીવ દુઃખી થઈ રહ્યો છે. ખરેખર તો આ જીવને પોતાના પરમાત્મતત્ત્વની ભાવના
સમાન બીજો કોઈ પદાર્થ જગતમાં સુખદાયી નથી, માટે તે ભાવના જ કર્તવ્ય છે.
તેમ ચૈતન્યરાજાના દરબારમાં, પહેલ વહેલો આત્માનો અનુભવ કરવા માટે પ્રયત્ન કરનારને, અનાદિના અજાણપણાને
કારણે કંઈક કષ્ટ જેવું લાગે, પણ રુચિપૂર્વક વારંવાર ચૈતન્યરાજાનો પરિચય કરતાં તે સુગમ–સહજ અને આનંદરૂપ
લાગે છે...અને વારંવાર ચૈતન્યતત્ત્વની ભાવના કરીને તેમાં જ લયલીન રહેવા માંગે છે, માટે ચૈતન્યતત્ત્વની ભાવના
ખરેખર કષ્ટરૂપ નથી પણ આનંદરૂપ છે. આવો વિશ્વાસ લાવીને હે જીવ! તું વારંવાર તેની ભાવના કર.
તું દુઃખી થયો. પરચીજ કદી આત્માની થઈ જ નથી ને
PDF/HTML Page 23 of 34
single page version
અરે જીવ! તારા નિર્ભય ચૈતન્યપદને જાણીને તેમાં નિઃશંકપણે એકાગ્ર થા. પરચીજો ને રાગાદિ તો અપદ છે–
અપદ છે, આ શુદ્ધ ચૈતન્ય જ તારું સ્વપદ છે–સ્વપદ છે. ધર્મી જાણે છે કે જગતની ગમે તેવી પ્રતિકૂળતા તે કાંઈ
મને ભયસ્થાન નથી. મારું ચૈતન્યસ્વરૂપ અભય છે. નિશંકપણે ચૈતન્યમાં હું પ્રવર્તું છું–તેમાં મને કોઈ સંયોગો
ભય ઉપજાવવા સમર્થ નથી, મારા ચૈતન્યદુર્ગમાં પરસંયોગોનો પ્રવેશ જ નથી, પછી ભય કોનો? અજ્ઞાની બાહ્ય
સંયોગમાં શરણ માનીને– નિર્ભયસ્થાન માનીને તેમાં પ્રવર્તે છે, પણ તે તો ખરેખર ભયનું સ્થાન છે, જેને
શરણભૂત માન્યા તે સંયોગો એક ક્ષણમાં ખસી જશે...જે માતાપિતાને કે પુત્રને શરણ માન્યા તે એક ક્ષણમાં ફૂ
થઈને ક્યાંય ઊડી જશે...લક્ષ્મી અને શરીર ક્યાંય ચાલ્યા જશે...માટે તેમાં ક્યાંય અભયસ્થાન નથી. જગતના
કોઈ પદાર્થનો સંયોગ એવો ધ્રુવ નથી કે જે શરણભૂત થાય! અરે, સંયોગ તરફ વર્તતું તારું જ્ઞાન પણ ક્ષણમાં
પલટી જશે, તેમાં પણ તારું શરણ નથી. આત્મરામ જ તને શરણ છે, તેની શ્રદ્ધા–જ્ઞાન કરીને તેમાં રમણતા
કર! તે જ અભયસ્થાન છે.
જ્ઞાન અને દરશન છે તારું રૂપ જો..
બહિરભાવો તે સ્પર્શે નહીં આત્મને,
ખરેખરો એ જ્ઞાયક વીર ગણાય જો..
પ્રતાપે થતી જૈનધર્મ–પ્રભાવનાની વિગતો આપવામાં આવે છે...સાંસારિક ઝંઝટોમાં
આ માસિક કદી પડતું નથી...હજારો જિજ્ઞાસુઓ હોંસે હોંસે આ માસિકનું વાંચન કરે
છે...ને તેમાં આવેલા પૂ. ગુરુદેવના ઉપદેશદ્વારા શાંતિ અને ધર્મની પ્રેરણા મેળવે છે..
કરવાના છે; તેની તથા મુંબઈ શહેરના પંચકલ્યાણક વગેરેની ભક્તિભરપૂર માહિતી
માટે આપ ‘આત્મધર્મ’ ના નવા વર્ષના ગ્રાહક બનો અને આપના સંબંધી જનોને
પણ ગ્રાહક બનાવો.
PDF/HTML Page 24 of 34
single page version
ગયું છે અને શ્રી સીમંધરાદિ જિનેન્દ્ર ભગવંતો પણ તેમાં બિરાજે છે. આ વર્ષે
આ ભવ્ય જિનમંદિરમાં અને જિનેન્દ્ર ભગવંતોની મંગલ છાયામાં પહેલી જ
વાર દસલક્ષણી પર્વ ઊજવાતા હોવાથી મુંબઈના ભક્તજનોને ઘણો ઉત્સાહ
હતો. ભાદરવા સુદ પાંચમથી શરૂ કરીને વદ એકમ સુધી ઉલ્લાસ અને
ધામધૂમપૂર્વક આ ઉત્સવ ઊજવાયો હતો. વાંચન માટે રાજકોટના ભાઈશ્રી
લાલચંદભાઈને તેડાવવામાં આવ્યા હતા.
ત્યાર બાદ શાસ્ત્રસભા થતી; આ ઉપરાંત નવ તત્ત્વ સંબંધી બાળકોની
નિબંધ હરિફાઈ યોજવામાં આવી હતી. ભાદરવા વદ એકમના રોજ શ્રી
જિનેન્દ્ર ભગવાનની ભવ્ય રથયાત્રા નીકળી હતી; ભજન–ગાન વગેરે અનેક
વિવિધતા સહિત અતિ ઉલ્લાસભરી આ રથયાત્રા જોઈને લોકો પ્રભાવિત
થયા હતા; મુંબઈના ભૂલેશ્વર તથા ગુલાલવાડીના દિ. જિનમંદિરોએ પણ આ
રથયાત્રામાં સારો સહકાર આપ્યો હતો. આ ઉપરાંત મુમુક્ષુઓમાં
શાસ્ત્રસ્વાધ્યાયનો પ્રચાર વધે તે માટે, જિનમંદિરમાં શાસ્ત્રો વસાવવા
પાંચે દિ. જિનમંદિરોના દર્શનાર્થે ગયા હતા અને દરેક મંદિરમાં ભક્તિપૂર્વક
ધૂપક્ષેપણ કર્યું હતું. ચોપાટી ઉપર શેઠ શ્રી માણેકચંદ પાનાચંદના કાચના
જિનમંદિરમાં એક દિવસ ખાસ આમંત્રણથી ભક્તિનો પ્રોગ્રામ રાખવામાં
આવ્યો હતો.
આકર્ષી લ્યે છે; તેથી, મંડળના ભાઈ–બહેનો ઉપરાંત શહેરની જૈન તેમજ
જૈનેતર જનતા પણ હજારોની સંખ્યામાં ભગવાનના દર્શનનો લાભ લ્યે છે.
આ રીતે પૂ. ગુરુદેવના પ્રતાપે થયેલું મુંબઈ શહેરનું આ જિનમંદિર મહાન
પ્રભાવનાનું અને ઉત્સાહનું કારણ બન્યું છે; તથા મુંબઈનગરીના મુમુક્ષુઓ
અને મુમુક્ષુમંડળના પ્રમુખશ્રી ધન્યવાદને પાત્ર છે.
PDF/HTML Page 25 of 34
single page version
માનતા નથી.
PDF/HTML Page 26 of 34
single page version
PDF/HTML Page 27 of 34
single page version
પામ્યા. પરમ આનંદમય એ સિદ્ધપદ સર્વ
જીવોને પરમ ઇષ્ટ છે, સાધક સંતોના
હૃદયમાં એની સ્તુતિ કોતરાયેલી છે, અને
આત્માર્થી જીવોવડે તે પરમ અભિનંદનીય
છે. આવું સિદ્ધપદ ભગવાન આજે જ
પાવાપુરી–ધામથી પામ્યા; તેનું સ્મરણ કરી
કરીને ભક્તજનો હર્ષપૂર્વક એ સિદ્ધપદનો
મહોત્સવ ઊજવે છે.
દીવડાથી દીપાવલી મહોત્સવ ઊજવ્યો.
ભગવાન મહાવીરના માર્ગને પામીને, જ્ઞાની
ગુરુઓનાં આશીર્વાદથી આપણે પણ
પોતાના આત્મામાં રત્નત્રયની આરાધના
કરીએ, અને એ રીતે રત્નત્રયરૂપી દીપકની
જ્યોતથી દીપાવલી મહોત્સવ ઊજવીએ..
PDF/HTML Page 28 of 34
single page version
માટે નમ્રતાપૂર્વક આગ્રહથી લખવામાં આવે છે કે અરજીપત્રો ભરીને જલદી મોકલી આપવા તસ્દી લેવી.
યાત્રા–પ્રવાસની પૂર્વ તૈયારી અંગે પ્રાથમિક ખર્ચ સારી રીતે થાય તે સ્વાભાવિક છે. તેને પહોંચી વળવા માટે
(
ભોજનની સગવડમાં ન જમવું હોય તેમણે પણ,–મતલબમાં દરેક યાત્રિકે પોતાના આગમનની ખબર પ્રથમ અહીં
(સોનગઢ) આપવા તસ્દી લેવી. આથી ધર્મશાળા વગેરે બાબતની સગવડ કરવામાં સુગમતા થાય.
મોકલી આપશો, જેથી વી. પી. કરવું ન પડે. લવાજમ મોકલતી વખતે આ અંકમાં આપેલ રેપર ઉપરનો નંબર લખશો.
PDF/HTML Page 29 of 34
single page version
બાદ પૂ. ગુરુદેવનું પ્રવચન થયું હતું. એ સિદ્ધધામના
ઉપશાંત વાતાવરણમાં સિદ્ધભગવંતો પ્રત્યે હૃદયની
ઉદાર ઉર્મિઓ ગુરુદેવે વ્યક્ત કરી હતી. મહાવીર
ભગવાનના સિદ્ધગમન પ્રસંગે એ સિદ્ધધામનું
પ્રવચન વાંચતાં જિજ્ઞાસુઓને આનંદ થશે.
એવો છે કે જાણે ચારે કોર મુનિઓ ધ્યાનમાં બેઠા હોય! બે ચક્રવર્તી, દસ કામદેવ અને સાડાત્રણ કરોડ મુનિવરો અહીંથી
મોક્ષ પધાર્યા છે, તેઓ અહીંથી ઉપર લોકાગ્રે સિદ્ધાલયમાં બિરાજે છે. (–આમ કહીને ગુરુદેવે ઉપર નજર કરીને, હાથ
વડે સિદ્ધાલય બતાવ્યું; પછી ઉપરના સિદ્ધભગવંતોને જાણે કે પોતાના તેમજ શ્રોતાઓના હૃદયમાં ઉતારતા હોય તેમ
કહ્યુંઃ–)
સિદ્ધભગવંતો અક્રિય–ચૈતન્યબિંબ છે, તેમને શાંતપરિણતિ થઈ ગઈ છે, આપણા મસ્તક ઉપર સમશ્રેણીએ લોકના
ઉત્કૃષ્ટસ્થાને તેઓ બિરાજે છે. સિદ્ધભગવંતો લોકના અગ્રેસર છે તેથી લોકના શિરે બિરાજે છે. જો તેઓ અગ્રેસર ન
હોય તો લોકની ઉપર કેમ બિરાજે? જેમ પાઘડી કે મુગટને લોકો પોતાના ઉપર શિર ઉપર ધારણ કરે છે તેમ
સિદ્ધભગવાનનું સ્થાન પણ લોકના શિર ઉપર છે, તેઓ જગતમાં સૌથી શ્રેષ્ઠ છે. સાધકોએ અનંત સિદ્ધભગવંતોને
પોતાના શિર ઉપર રાખ્યા છે...ધ્યેયરૂપે હૃદયમાં સ્થાપ્યા છે. આ રીતે ‘સિદ્ધ’ ભગવંતો ‘વર’ એટલે કે ઉત્કૃષ્ટ ‘કૂટ’
એટલે કે શિખર છે.–આમ સિદ્ધભગવાનમાં ‘સિદ્ધવરકૂટ’ નો ભાવાર્થ ઊતાર્યો. અવા સિદ્ધભગવંતોને ઓળખીને
ધ્યેયરૂપે પોતાના આત્મામાં સ્થાપવા–એટલે કે પોતાના આત્માને તે સિદ્ધિના પંથે પરિણમાવવો તે સિદ્ધિધામની
પરમાર્થ જાત્રા છે.
કારણપરમાત્માને ધ્યાવતા હતા..ને કેવળજ્ઞાન પામીને મોક્ષ પામતા હતા. દરેક આત્મા પોતે આવો કારણપરમાત્મા છે.
જ્યારે અંતર્મુખ થઈને પોતે પોતાનું ધ્યાન કરે ત્યારે સમ્યગ્દર્શન થાય છે. અંતરમાં કારણપરમાત્માને ધ્યાવી–ધ્યાવીને જ
અનંતા જીવો સિદ્ધ થયા છે ને થશે.
PDF/HTML Page 30 of 34
single page version
કોતરીને સિદ્ધપદ પ્રગટે છે, સિદ્ધપદ બહારથી નથી આવતું. સનતકુમાર અને મઘવા એ બે ચક્રવર્તીઓ છ–છ
ખંડના રાજને ક્ષણમાત્રમાં છોડીને મુનિ થયા ને આત્માને ધ્યાવીને અહીંથી સિદ્ધપદ પામ્યા; એ જ રીતે દસ
કામદેવ અને કરોડો મુનિવરો પણ અહીંથી સિદ્ધપદ પામ્યા; તે બધાય અંદરમાં કારણ હતું તેને ધ્યાવીને જ
કાર્યપરમાત્મા (સિદ્ધ) થયા છે. પોતાના સ્વભાવનું સેવન કરીને આ જીવ પણ એવું સિદ્ધપદ પામી શકે છે.
સ્વભાવમાં અંતર્મુખ થવાથી સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર પ્રગટે છે, તે સિદ્ધિનો માર્ગ છે. આવા માર્ગથી અનંતા
જીવો સિદ્ધપુરીમાં પહોંચ્યા છે.
સિદ્ધભક્તિનો શાંતરસ વહી રહ્યો છે..)
છોડીને ઉત્કૃષ્ટ ચૈતન્યસ્વભાવમાં આરોહણ કર્યું. પરિપૂર્ણ–જ્ઞાન–દર્શન–આનંદ ને વીર્યસ્વરૂપ પરમસિદ્ધપદ જ મારે
સત્કારવા જેવું છે એમ નિર્ણય કરીને પોતાના આત્મામાં અનંત સિદ્ધભગવંતોને જેણે પધરાવ્યા તે સાધક જીવ અલ્પ
કાળમાં સિદ્ધોની વસ્તીમાં ભળી જશે.
સમાય તેવડું. પૂર્ણાનંદને પામેલા સિદ્ધપરમાત્માને પોતાના આંગણે પધરાવતાં ધર્મી જીવ પોતાની જવાબદારી સહિત કહે
છે કે હે સિદ્ધભગવંતો! મારા આંગણે પધારો..
રૂડા ભક્તિવત્સલ ભગવંત નાથ! પધારો ને..
હું કઈ વિધ પૂજું નાથ! કઈ વિધ વંદું રે..
મારે આંગણે સિદ્ધભગવાન જોઈ જોઈ હરખું રે..
સિદ્ધભગવાનને પધરાવીને પોતે પણ સિદ્ધપદને સાધે છે.
PDF/HTML Page 31 of 34
single page version
પ્રભુને કેવળજ્ઞાન થયું. કેવળજ્ઞાન પછી ત્રીસ વર્ષ સુધી સહજપણે ઇચ્છા વિના વિહાર થયો ને દિવ્ય ઉપદેશ નીકળ્યો..
ત્યારબાદ આ પાવાનગરીમાં પધાર્યા, ને અંતિમદેશના બાદ યોગનિરોધ કરીને અહીંથી ભગવાન મોક્ષ પામ્યા; તે
મોક્ષસ્થાનની બરાબર ઉપર સિદ્ધ ભગવાનપણે અત્યારે તેઓ બિરાજે છે.
સાધી લીધું. પછી જે વાણી નીકળી તેમાં પણ એવા હિતનો જ ઉપદેશ નીકળ્યો કે અહો આત્મા! તારો આત્મા પણ એક
ક્ષણમાં પરિપૂર્ણ જ્ઞાન–આનંદથી ભરેલો છે; અમે જે અનંત જ્ઞાન–દર્શન–સુખ ને વીર્ય પામ્યા તે આત્માની અનંત
શક્તિમાંથી જ પામ્યા છીએ. અમારા ને તારા આત્માના અંર્તસ્વભાવમાં ફેર નથી. આત્માની ક્ષણિક અવસ્થામાં જે
શુભ–અશુભ લાગણી છે તે વિકૃત છે, તે હિતનું કારણ નથી; તે શુભ–અશુભનો અભાવ કરીને અમે અમારું પૂર્ણ હિત
સાધ્યું છે, માટે પહેલાં એમ નક્કી કર કે હું જે હિત પ્રાપ્ત કરવા માંગું છું તે મારા આત્માની શક્તિમાંથી જ આવશે,
ક્યાંય બહારથી નહિ આવે. આમ સ્વભાવ–સન્મુખ થવાનો જે પરમહિતોપદેશ સર્વજ્ઞ ભગવાને આપ્યો, તેનાથી જ
ભગવાનની મહત્તા છે.
વંદન કરું છું–આવા ગુણો વડે આપની સ્તુતિ કરું છું.
પ્રભો! એવું તો માયાવી–ઇદ્રજાળીઆ પણ દેખાડી શકે. હે નાથ! અમે તો આપના ગુણોને ઓળખીને તેના વડે જ
આપની સ્તુતિ કરીએ છીએ.
मायाविष्वपि द्दश्यन्ते, नातस्त्वमसि नो महान्।।
સર્વજ્ઞતા અને વીતરાગતાનો પરીક્ષા વડે નિર્ણય કરીને તેનાથી જ આપની મહત્તા માનીએ છીએ. –
ज्ञातारं विश्वतत्त्वानां, वन्दे तद्गुणलब्धये।।
ભગવાનને શું કહ્યું તેની પરીક્ષા કરીને ભગવાનની સ્તુતિ કરે છે, એકલા પુણ્યનો ઠાઠ હોય તેની જ્ઞાનીને મહત્તા નથી.
અરે! જ્ઞાની ધર્માત્મા તો એમ વિચારે છે કે ઇન્દ્રપદ કે ચક્રવર્ત્તી પદ મળે તે પણ પુણ્યનું ફળ છે,–રાગનું ફળ છે, ને તે
વૈભવના ભોગવટામાં તો પાપવૃત્તિ છે; તેમાં ક્યાંય ચૈતન્યનું સુખ નથી. ઇન્દ્રનો વૈભવ કે ચક્રવર્તીનો વૈભવ પૂર્વના
પુણ્યથી મળ્યો ત્યાં ધર્મીને તેનો આદર નથી– તેની રુચિ નથી. ચૈતન્યના અતીન્દ્રિય આનંદનો જ આદર છે, તેની જ
મીઠાસ છે. આત્માના આવા આનંદસ્વભાવની સન્મુખ થવાનો ઉપદેશ ભગવાને કર્યો. અત્યારે તો ભગવાન
PDF/HTML Page 32 of 34
single page version
.. કેવો?–કે સિદ્ધભગવાન જેવો. સિદ્ધભગવાન જેવી પરિપૂર્ણ
જ્ઞાન–આનંદની તાકાત મારા આત્મામાં ભરી જ છે, મારા આત્માની
તાકાત હણાઈ ગઈ નથી. “અરેરે! હું દબાઈ ગયો, વિકારી થઈ
ગયો, હવે મારું શું થશે!’–એમ ડર નહિ, મુંઝા નહિ, હતાશ ન થા.
એક વાર સ્વભાવનો હરખ લાવ..સ્વભાવનો ઉત્સાહ કર..તેનો
મહિમા લાવીને તારા પુરુષાર્થને ઊછાળ.. તો તને તારા અપૂર્વ આહ્લાદનો
અનુભવ થશે. અને તું સિદ્ધપદને પામીશ.
ચૈતન્યના અતીન્દ્રિય આનંદને અનુભવનારા જ્ઞાની સંતોને, ઇન્દ્રિય વિષયોમાં વળેલા જીવો પ્રત્યે દયા આવે છે.
કાંઈ મોક્ષનું સાધન થતી નથી. શુભાશુભવૃત્તિ તે સ્વભાવના ખજાનામાંથી નથી આવતી; સ્વભાવમાં તો જ્ઞાન–આનંદનો
ખજાનો ભર્યો છે. આવા આનંદસ્વભાવનું જેને ભાન થયું છે તેને ચક્રવર્તી ઉપર કે ઇન્દ્ર ઉપર પણ દયા આવે છે. પોતે એવા
પદને ઇચ્છતા તો નથી પણ એવા પદમાં રહેલા રાગી જીવો ઉપર તેને દયા આવે છે. ચક્રવર્તીપદ, ઇન્દ્રપદ વગેરે મોટી પદવી તો
સમ્યગ્દર્શનની ભૂમિકામાં જ બંધાય છે, પણ ધર્માત્માને તે પદની પ્રીતિ નથી, ચૈતન્યની પ્રીતિ આડે જગતના કોઈ વૈભવની
તેને પ્રીતિ નથી. આવા સમ્યગ્જ્ઞાન વગર જીવે રાગની રુચિથી અનંતવાર મુનિવ્રત પાળ્યાં પણ તેનું જરાય હિત ન થયું.
અહીંથી ૧૩ માઈલ દૂર ગુણાવામાં મોક્ષ પામ્યા. આવા કેવળજ્ઞાન અને મોક્ષપદની જેને પ્રીતિ છે તે વારંવાર તેને યાદ કરે
છે. ને એ રીતે પોતાના અંતરની ચૈતન્ય ઋદ્ધિને યાદ કરીને તેની ભાવના ભાવે છે, સમ્યગ્દ્રષ્ટિ કેવા હોય છે? તો કહે છે કે–
અંતરકી લક્ષ્મીસોં અજાચી લક્ષપતિ હૈ;
દાસ ભગવંત કે ઉદાસ રહે જગતસોં,
સુખીયા સદૈવ ઐસે જીવ સમકિતી હૈ.
દાસ છે; તેને ભાન છે કે અમારું સુખ અમારા સ્વભાવમાં છે. આ રીતે અંતરની લક્ષ્મીથી સમકિતી જીવો સદા સુખીયા છે.
આનંદનું સાધન કરશું. જુઓ, સમકિતીને પહેલેથી આત્માના આનંદનું ભાન છે ને રાજપદને તૂચ્છ જાણ્યું છે. સીતાજી કહે
છે કે અમે તો હવે અમારા ચૈતન્યની નિર્મળ પરિણતિને પટરાણી પદે સ્થાપશું, આ બહારનાં પટરાણીપદ હવે અમારે નથી
જોતાં. તેમાં ક્યાંય સ્વપ્નેય સુખ નથી. જ્ઞાનીઓને જગતના કોઈ પદાર્થમાં સુખ ભાસતું નથી; ઇન્દ્રપદમાં કે ચક્રવર્તીપદમાં કે
પદ્મિની સ્ત્રીમાં ક્યાંય ઇન્દ્રપદમાં કે ચક્રવર્તીપદમાં જ સુખ છે. અહા, ચૈતન્યના અનંત સુખમય એવું મોક્ષધામ ભગવાન
અહીંથી પામ્યા, એની જ સૌએ ભાવના કરવા જેવી છે.
PDF/HTML Page 33 of 34
single page version
ગયા તે જ માર્ગે) તે જ શાશ્વતપુરીનાં જાઉં છું; (કારણકે) આ લોકમાં ઉત્તમપુરુષોને
(તે માર્ગ સિવાય) બીજું શું શરણ છે?
પ્રભુના નિર્વાણધામની યાત્રાએ પધાર્યા...ગુરુદેવ સાથે બેનશ્રી–બેન તેમજ સંઘના હજાર જેટલા યાત્રિકો ભક્તિ ગાતાંગાતાં
શ્રી ગૌતમ ગણધરજી પામ્યા કેવળજ્ઞાન..
સુ નર આવે નિર્વાણકલ્યાણકને ઊજવવા રે..
અગણીત ભવ્ય ઉગારીને, પામ્યા પદ નિર્વાણ.
ભગવાનના મુક્તિધામમાં ગુરુદેવનું ચિત્ત ભક્તિથી રંગાઈ જતું હતું..તેથી તેઓ ફરી ફરીને ભક્તિ ગવડાવતા તા;–
કર્યો...ને પછી પ્રભુચરણોનું પૂજન થયું.. ગુરુદેવ પણ જલ–ચંદનાદિથી પૂજન કરતાં હતા..ફળપૂજામાં ‘
મુક્તિમાર્ગ દેખાડયો.. (પાવાપુરીનું એ પ્રવચન આ અંકમાં આપ્યું છે.
PDF/HTML Page 34 of 34
single page version
સિદ્ધભગવાન જેવા પોતાના આત્માને ઓળખીને સાધકનું
વહાણ મોક્ષપુરીમાં ચાલ્યું જાય છે. જેમ દરિયામાં ધ્રુવ
તારાના લક્ષે વહાણ ચાલ્યા જાય છે તેમ સંસારસમુદ્રમાં
ધ્રુવચૈતન્યના વિશ્વાસે સાધકનાં વહાણ તરી જાય છે; ધ્રુવ
ચૈતન્ય સ્વભાવને જ દ્રષ્ટિના ધ્યેયરૂપ રાખીને સાધક
આત્માનાં વહાણ નિઃશંકપણે સિદ્ધપુરીમાં ચાલ્યા જાય છે.
સાથે મોક્ષમાં! હે મિત્ર! અમારો ઉપદેશ સાંભળીને તું પણ
અમારી જેમ ધ્રુવ સ્વભાવ ઉપર તારી મીટ માંડ, ને ઉગ્રપણે
તેનું અવલંબન કર. ધ્રુવ ચૈતન્યસ્વભાવનું અવલંબન કરતાં
કરતાં તારું વ્હાણ પણ સંસારસમુદ્રથી તરીને મોક્ષપુરીમાં
પહોંચી જશે.