Atmadharma magazine - Ank 292 (Original language). Page: 2.

PDF/HTML Page 21 of 45
single page version

: ૧૮ : આત્મધર્મ : મહા : ર૪૯૪

(૧૯) જે જીવ દર્શનમોહ અને ચારિત્રમોહને નષ્ટ કરીને, વિષયોથી વિરકત થયો થકો, મનને

રોકીને આત્મસ્વભાવમાં સ્થિર થાય છે તે મોક્ષસુખને પ્રાપ્ત કરે છે.

(ર૦) જેને રાગ–દ્વેષ–મોહ તથા યોગપરિકર્મ નથી તેને શુભાશુભને ભસ્મ કરનાર ધ્યાનમય

અગ્નિ ઉત્પન્ન થાય છે.

(ર૧) શુદ્ધસ્વભાવથી સહિત સાધુને જે દર્શન–જ્ઞાનથી પરિપૂર્ણ ધ્યાન છે તે નિર્જરાનું કારણ

થાય છે; અન્યદ્રવ્યોથી સંસક્ત ધ્યાન નિર્જરાનું કારણ થતું નથી.

(રર) અંતરંગ અને બહિરંગ સર્વસંગથી રહિત, તથા અનન્યમન (અર્થાત્ એકાગ્રચિત્ત)

થઈને જે પોતાના ચૈતન્યસ્વભાવથી આત્માને જાણે–દેખે છે તે જીવ આત્મિકચારિત્રનું

આચરણ કરનાર છે.

(ર૩) જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રમાં ભાવના કરવી જોઈએ; અને તે (જ્ઞાન–દર્શન–ચારિત્ર)

ત્રણે આત્મસ્વરૂપ છે તેથી હે ભવ્ય! આત્મામાં ભાવના કર.

(ર૪) હું નિશ્ચયથી સદા એક, શુદ્ધ, દર્શન–જ્ઞાનાત્મક અને અરૂપી છું; અન્ય કંઈ પરમાણુ માત્ર

પણ મારું નથી.

(રપ) મોહ મારો કંઈપણ નથી, હું એક જ્ઞાનદર્શન ઉપયોગરૂપ જ છું–એમ જાણું છું. –આવી

ભાવનાથી યુક્ત જીવ દુષ્ટ અષ્ટ કર્મોને નષ્ટ કરે છે.

(ર૬) હું પરપદાર્થોનો નથી, અને પર પદાર્થો મારાં નથી, હું તો એકલો જ્ઞાનસ્વરૂપ જ છું; –આ

પ્રમાણે જે ધ્યાનમાં ચિન્તવે છે તે આઠ કર્મોથી મુક્ત થાય છે.

(ર૭) ચિત્ત શાંત થતાં ઈન્દ્રિયો શાંત થાય છે, અને ઈન્દ્રિયો શાંત થતાં આત્મ– સ્વભાવમાં રતિ

થાય છે; અને તેથી તે જીવ સ્પષ્ટપણે–ચોક્કસ નિર્વાણને પામે છે.

(ર૮) હું દેહ નથી, મન નથી, વાણી નથી, અને તેમનું કારણ પણ નથી, –આ પ્રકારનો જે ભાવ છે

તે શાશ્વતસ્થાનને પ્રાપ્ત કરે છે. (–અર્થાત્ આવી ભાવના જે ભાવે છે તે મોક્ષને પામે છે.)

(ર૯) દેહની જેમ મન અને વાણી પુદ્ગલદ્રવ્યાત્મક પરવસ્તુ છે, એમ ઉપદેશવામાં આવ્યું છે;

અને પુદ્ગલદ્રવ્ય તે પણ પરમાણુદ્રવ્યોનો પિંડ છે.

(૩૦) હું, નથી તો પુદ્ગલમય, કે નથી મેં તે પુદ્ગલોને પિંડરૂપ કર્યા; તેથી હું દેહ નથી, કે તે

દેહનો કર્તા નથી.

(૩૧) આ પ્રમાણે જ્ઞાનાત્મક, દર્શનભૂત, અતીન્દ્રિય, મહાઅર્થ, નિત્ય, નિર્મળ અને નીરાલંબ

શુદ્ધઆત્માનું ચિંતન કરવું જોઈએ.

(૩ર) હું પરપદાર્થોનો નથી અને પરપદાર્થો મારાં નથી; હું તો જ્ઞાનમય એકલો છું; –આ પ્રમાણે

જે ધ્યાનમાં ધ્યાવે છે તે જીવ આત્માનો ધ્યાતા છે.

PDF/HTML Page 22 of 45
single page version

: મહા : ર૪૯૪ આત્મધર્મ : ૧૯ :

(જુઓ, આ સિદ્ધપદના હેતુભૂત ભાવના ચાલે છે; આ ભાવનાથી મોક્ષસુખ પમાય છે.)
(૩૩) આ પ્રમાણે જાણીને જે વિશુદ્ધઆત્મા ઉત્કૃષ્ટ આત્માને ધ્યાવે છે તે અનુપમ અપાર

અતીન્દ્રિય (અનંતચતુષ્ટયાત્મક) સુખને પામે છે.

(૩૪) હું પરપદાર્થોનો નથી અને પરપદાર્થો મારાં નથી, આ જગતમાં મારું કોઈપણ નથી, –આ

પ્રમાણે જે ભાવના ભાવે છે તે સંપૂર્ણ કલ્યાણને પામે છે.

(૩પ) આ ઊર્ધ્વ–અધો કે મધ્ય ત્રણલોકમાં કોઈપણ પરપદાર્થ મારો નથી, આ જગતમાં કંઈ

પણ મારું નથી–આવી ભાવનાથી યુક્ત જીવ અક્ષય સુખને પામે છે.

(૩૬) જે જીવ મદ–માન–માયાથી રહિત તેમજ લોભથી રહિત, અને નિર્મળસ્વભાવથી યુક્ત

થાય છે તે અક્ષયસ્થાનને પામે છે.

(૩૭) દેહાદિકમાં જેને પરમાણુમાત્ર પણ મૂર્છા છે તે જીવ, ભલે સર્વઆગમનો ધારી હોય તોપણ

સ્વકીય–સમયને તે જાણતો નથી.

(૩૮) માટે મોક્ષના અભિલાષી જીવોએ દેહમાં જરાપણ રાગ ન કરવો; દેહથી ભિન્ન ઈન્દ્રિયાતીત

આત્માનું ધ્યાન કરવું.

(૩૯) દેહમાં સ્થિત, દેહથી જરાક ન્યૂન, દેહથી રહિત, શુદ્ધ, દેહાકાર અને ઈન્દ્રિયાતીત આત્મા

ધ્યાતવ્ય છે.

(૪૦) જેના ધ્યાનમાં જ્ઞાનવડે નિજાત્મા જો નથી ભાસતો તો તેને ધ્યાન નથી, પરંતુ પ્રમાદ

અથવા મોહમૂર્છા જ છે –એમ જાણવું.

(૪૧) મીણથી રહિત બીબાના અંદરના આકાશ જેવા આકારવાળા, રત્નત્રયાદિ ગુણોથી યુક્ત,

અવિનશ્વર અને જીવઘનદેશરૂપ એવા નિજાત્માનું ધ્યાન કરવું જોઈએ.

(૪ર) જે સાધુ નિત્ય ઉદ્યોગશીલ (ઉપયુક્ત) થઈને આ આત્મભાવનાનું આચરણ કરે છે તે

અલ્પકાળમાં જ સર્વ દુઃખથી મુક્ત થાય છે.

(૪૩) કર્મ–નોકર્મમાં ‘આ હું છું’ અને હું–આત્મા કર્મ–નોકર્મરૂપ છું–આ પ્રકારની બુદ્ધિવડે પ્રાણી

ઘોર સંસારમાં ઘૂમે છે.

(૪૪) જે મોહકર્મનો ક્ષય કરીને, તથા વિષયોથી વિરક્ત થઈને અને મનને રોકીને સ્વભાવમાં

સમવસ્થિત થાય છે તે જીવ કર્મબંધનરૂપ સાંકળથી છૂટી જાય છે.

(૪પ) જે પ્રકૃતિ–સ્થિતિ–અનુભાગ અને પ્રદેશબંધથી રહિત આત્મા છે તે જ હું છું –એમ ચિન્તન

કરવું જોઈએ તથા તેમાં જ સ્થિરભાવ કરવો જોઈએ.

(૪૬) જે કેવળજ્ઞાનસ્વભાવી છે, કેવળદર્શનસ્વભાવી છે, સુખમય છે અને કેવળ વીર્યસ્વભાવી

છે –તે હું છું –એમ જ્ઞાની ચિન્તવે છે.

PDF/HTML Page 23 of 45
single page version

: ૨૦ : આત્મધર્મ : મહા : ર૪૯૪

(૪૭) જે જીવ સર્વસંગથી રહિત થઈને પોતાના આત્માને આત્માદ્વારા ધ્યાવે છે તે અલ્પકાળમાં

સર્વદુઃખથી છૂટકારો પામે છે.

(૪૮) જે ભયાનક સંસારરૂપી મહા સમુદ્રમાંથી નીકળવા ઈચ્છે છે તે આ પ્રમાણે જાણીને

શુદ્ધાત્માનું ધ્યાન કરે છે.

(૪૯) પ્રતિક્રમણ, પ્રતિસરણ, પ્રતિહરણ, ધારણા, નિવૃત્તિ, નિન્દન, ગર્હણ અને શુદ્ધિ–એ

બધાયની પ્રાપ્તિ નિજાત્મભાવના વડે થાય છે.

(પ૦) દર્શનમોહગ્રંથિને નષ્ટ કરીને જે શ્રમણ રાગ–દ્વેષનો ક્ષય કરતો થકો સુખ–દુઃખમાં

સમભાવી થાય છે તે અક્ષય સુખને પ્રાપ્ત કરે છે.

(પ૧) દેહ અને ધનમાં આ હું અને ‘આ મારું’ એવા મમત્વને જે છોડતો નથી તે મૂર્ખ–અજ્ઞાની

જીવ–દુષ્ટ–અષ્ટ કર્મોથી બંધાય છે.

(પર) પુણ્યથી વિભવ, વિભવથી મદ, મદથી મતિમોહ, અને મતિમોહથી પાપ થાય છે;– માટે

પુણ્યને પણ છોડવા જોઈએ.

(પ૩) જે પરમાર્થથી બાહ્ય છે તે જીવ સંસારગમનના અને મોક્ષના હેતુને નહિ જાણતો થકો

અજ્ઞાનથી પુણ્યની ઈચ્છા કરે છે.

(પ૪) પુણ્ય અને પાપમાં કોઈ ભેદ નથી–આમ જે નથી માનતો તે મોહથી યુક્ત થયો થકો ઘોર

અને અપાર સંસારમાં ભમે છે.

(પપ) મિથ્યાત્વ, અજ્ઞાન, પાપ અને પુણ્ય, –તેમનો ત્રણે પ્રકારે ત્યાગ કરીને યોગીઓએ

નિશ્ચયથી શુદ્ધઆત્માનું ધ્યાન કરવું જોઈએ.

(પ૬) જીવ પરિણામસ્વભાવરૂપ છે, તે જ્યારે શુભ અથવા અશુભ પરિણામરૂપે પરિણમે છે

ત્યારે શુભ અથવા અશુભ થાય છે, અને જ્યારે શુદ્ધપરિણામરૂપે પરિણમે છે ત્યારે શુદ્ધ

થાય છે.

(પ૭) ધર્મરૂપે પરિણમેલો આત્મા જો શુદ્ધઉપયોગયુક્ત હોય તો નિર્વાણસુખને પામે છે, અને જો

શુભોપયોગથી યુક્ત હોય તો સ્વર્ગસુખને પામે છે.

(પ૮) અશુભોદયથી આત્મા કુમનુષ્ય, તિર્યંચ અથવા નારકી થઈને સદા હજારો દુઃખોથી પીડીત

થયો થકો સંસારમાં અત્યંત ભમે છે.

(પ૯) શુદ્ધોપયોગથી પ્રસિદ્ધ એવા અરિહંતો તથા સિદ્ધોને અતિશય, આત્માથી જ સમુત્પન્ન,

વિષયાતીત, અનુપમ, અનંત અને વિચ્છેદરહિત સુખ હોય છે.

(૬૦) રાગાદિ સંગથી મુક્ત એવા મુનિ, અનેક ભવોમાં સંચિત કરેલા કર્મરૂપી ઇંધનસમૂહને

શુક્લધ્યાન નામના ધ્યાનવડે શીઘ્ર ભસ્મ કરે છે.

PDF/HTML Page 24 of 45
single page version

: મહા : ર૪૯૪ આત્મધર્મ : ૨૧ :

(૬૧) હૃદયમાં જ્યાંસુધી આત્મસ્વભાવલબ્ધિ પ્રકાશમાન નથી થતી. ત્યાંસુધી જ જીવ શુભ–

અશુભજનક એવા સંકલ્પ–વિકલ્પરૂપ કર્મને કરે છે.

(૬ર) બંધોના સ્વભાવને તેમજ આત્માના સ્વભાવને જાણીને, જે બંધોમાં અનુરક્ત નથી થતો

તે જીવ કર્મોથી છૂટકારો કરે છે.

(૬૩) જ્યાં સુધી આત્મા અને આસ્રવ એ બંનેના વિશેષ–અંતરને નથી જાણતો ત્યાં સુધી તે

અજ્ઞાની જીવ વિષયાદિમાં પ્રવૃત્ત રહે છે.

(૬૪) જ્ઞાની જીવ અનેક પ્રકારના પુદ્ગલદ્રવ્યને જાણતો હોવા છતાં, પરદ્રવ્યપર્યાયપણે તે

પરિણમતો નથી, તેને ગ્રહણ કરતો નથી, અને તે–રૂપે ઊપજતો નથી.

(૬પ) જે વિમૂઢમતિ પરદ્રવ્યને શુભ અથવા અશુભ માને છે તે મૂઢ અજ્ઞાની જીવ દુષ્ટ–અષ્ટ

કર્મોથી બંધાય છે.

–આ પ્રમાણે ભાવના સમાપ્ત થઈ.

સિદ્ધપદના હેતુભૂત એવી આ ઉત્તમ શુદ્ધાત્મભાવના ભાવવાથી મુમુક્ષુ જીવ સિદ્ધપદને પામે છે.

णमो सिद्धाणं।।

અપૂર્વ ભાવના

મિથ્યાત્વ–આદિક ભાવને

ચિરકાળ ભાવ્યા છે જીવે;

સમ્યક્ત્વ–આદિક ભાવ રે!

ભાવ્યા નથી પૂર્વે જીવે.

નિરંજન નિજ પરમાત્મતત્ત્વના શ્રદ્ધાનરહિત અનાસન્ન ભવ્યજીવે

ખરેખર સામાન્ય પ્રત્યયોને પૂર્વે સુચિરકાળ ભાવ્યા છે; જેણે પરમ નૈષ્કર્મ્યરૂપ
ચારિત્ર પ્રાપ્ત કર્યું નથી એવા તે સ્વરૂપશૂન્ય બહિરાત્મ–જીવે સમ્યગ્દર્શન,
સમ્યગ્જ્ઞાન અને સમ્યક્ચારિત્ર ભાવ્યાં નથી. આ મિથ્યાદ્રષ્ટિજીવથી વિપરીત
ગુણસમુદાયવાળો અતિ–આસન્નભવ્યજીવ હોય છે.

–નિયમસાર ગા. ૯૦

PDF/HTML Page 25 of 45
single page version

: ૨૨ : આત્મધર્મ : મહા : ર૪૯૪

શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીનાં વચનામૃત

શ્રીમદ્ રાજચંદ્રજીની જન્મશતાબ્દિ નિમિત્તે અપાતી લેખમાળામાં આ

પાંચમો લેખ છે. અનેક જિજ્ઞાસુઓ તરફથી પસંદ કરાયેલા વચનામૃતોમાંથી

આ સંકલન કરવામાં આવે છે. (સં.)

(ર૭૬) હું સચ્ચિદાનંદ પરમાત્મા છું.
(ર૭૭) જ્ઞાનીઓ અંતરંગ ખેદ અને હર્ષથી

રહિત હોય છે.

(ર૭૮) એકનિષ્ઠાએ જ્ઞાનીની આજ્ઞા
આરાધતાં તત્ત્વજ્ઞાન પ્રાપ્ત થાય છે.

દ્રષ્ટિએ જુઓ.

(ર૮૦) વીરનાં કહેલા શાસ્ત્રમાં સોનેરી

વચનો છૂટકછૂટક અને ગુપ્ત છે.

(ર૮૧) સમ્યક્નેત્ર પામીને તમે ગમે તે ‘ધર્મ

શાસ્ત્ર’ વિચારો તોપણ આત્મહિત
પ્રાપ્ત થશે.

(ર૮ર) માણસ પરમેશ્વર થાય છે એમ

જ્ઞાનીઓ કહે છે.

(ર૮૩) જીવતાં મરાય તો ફરી મરવું ન પડે;

એવું મરણ ઈચ્છવા યોગ્ય છે.

(ર૮૪) જગતમાં માન ન હોય તો અહીં જ

મોક્ષ હોત.

(ર૮પ) વસ્તુને વસ્તુગતે જુઓ.
(ર૮૬) ધર્મનું મૂળ વિવેક છે.
(ર૮૭) તેનું નામ વિદ્યા, કે જેનાથી અવિદ્યા

પ્રાપ્ત ન થાય.

(ર૮૮) વીરના એક વાક્યને પણ સમજો.
(ર૮૯) આત્માનો ધર્મ આત્મામાં જ છે.
(ર૯૦) નિર્વિકારી દશાથી મને એકલો રહેવા

દો.

(ર૯૧) મહાવીરે જે જ્ઞાનથી આ જગતને

જોયું છે તે જ્ઞાન સર્વ આત્મામાં છે
પણ આવિર્ભાવ કરવું જોઈએ.

(ર૯ર) ન્યાય મને બહુ પ્રિય છે. વીરની

શૈલી એ જ ન્યાય છે. સમજવું
દુર્લભ છે.

(ર૯૩) દુઃખના માર્યા વૈરાગ્ય લઈ જગતને

આ લોકો ભરમાવે છે.

(ર૯૪) આત્મા જેવો કોઈ દેવ નથી.
(ર૯પ) પ્રમાદને લીધે, આત્મા મળેલું સ્વરૂપ

ભૂલી જાય છે.

(ર૯૬) જે જે કાળે જે જે કરવાનું છે તેને

સદા ઉપયોગમાં રાખ્યા કરો. ક્રમે
કરીને પછી તેની સિદ્ધિ કરો.

(ર૯૭) સર્વોત્તમપદ સર્વત્યાગીનું છે.
(ર૯૮) વૈરાગ્ય અને ગંભીર ભાવથી બેસવું.
(ર૯૯) વિવેકી વિનયી અને પ્રિય પણ

મર્યાદિત બોલવું.

(૩૦૦) સર્વ પ્રાણીમાં સમભાવ રાખુુંં.

PDF/HTML Page 26 of 45
single page version

: મહા : ર૪૯૪ આત્મધર્મ : ૨૩ :

(૩૦૧) ક્રોધીવચન ભાખું નહિ.
(૩૦ર) રાત્રીભોજન કરું નહિ.
(૩૦૩) પરમાત્માની ભક્તિ કરું.
(૩૦૪) જ્ઞાનીની નિંદા કરું નહિ.
(૩૦પ) વૈરીના ગુણની પણ સ્તુતિ કરું.
(૩૦૬) આત્માને પરમેશ્વર માનું.
(૩૦૭) ગમ પડ્યા વિના આગમ અનર્થ–

કારક થઈ પડે છે.

સત્સંગ વિના ધ્યાન તે તરંગરૂપ થઈ પડે છે.
સંત વિના અંતની વાતમાં અંત પમાતો નથી.

લોકસંજ્ઞાથી લોકાગ્રે જવાતું નથી. લોકત્યાગ

વિના વૈરાગ્ય યથાયોગ્ય પામવો દુર્લભ છે.
(૧ર૮)
(૩૦૮) ક્ષમા એ અંતરશત્રુને જીતવામાં

ખડ્ગ છે, પવિત્ર આચારની રક્ષા

કરવામાં બખ્તર છે. શુદ્ધભાવે અસહ્ય

દુઃખમાં સમપરિણામથી ક્ષમા
રાખનાર મનુષ્ય ભવસાગર તરી

જાય છે. (શિક્ષાપાઠ ૪૩)

(૩૦૯) મુક્તિ એટલે સંસારના શોકથી મુક્ત

થવું તે. પરિણામમાં જ્ઞાનદર્શનાદિક

અનુપમ વસ્તુઓ પ્રાપ્ત કરવી. જેમાં

પરમસુખ અને પરમ આનંદનો
અખંડ નિવાસ છે, જન્મ–મરણની

વિટંબનાનો અભાવ છે, શોક ને

દુઃખનો ક્ષય છે. (ભાવનાબોધ)

(૩૧૦) આજ જે પળે તું મારી કથા મનન કરે

છે તે જ તારું આયુષ્ય સમજી

સદ્વૃદ્ધિમાં દોરાજે. (પુષ્પમાળા–૮ર)

(૩૧૧) સર્વ જીવ આત્માપણે સમસ્વભાવી છે.

બીજા પદાર્થમાં જીવ જો નિજ– બુદ્ધિ

કરે તો પરિભ્રમણદશા પામે છે, અને
નિજને વિષે નિજબુદ્ધિ થાય તો

પરિભ્રમણદશા ટળે છે. (પ૩૯)

(૩૧ર) જેને સંપૂર્ણ ઐશ્વર્ય પ્રગટે તેને

ભગવાન કહેવાય. જેમ ભગવાન

વર્તમાન હોત, અને તમને બતાવત

તો માનત નહિં...તેમ વર્તમાનમાં
જ્ઞાની હોય તો મનાય નહિં. સ્વધામ

પહોંચ્યા પછી કહે કે આવા જ્ઞાની

થવા નથી. પછવાડેથી જીવો તેની
પ્રતિમાને પૂજે, પણ વર્તમાનમાં

પ્રતીત ન કરે. જીવને જ્ઞાનીનું

ઓળખાણ પ્રત્યક્ષમાં, વર્તમાનમાં થતું
નથી. (ઉપદેશછાયા)

નોંધ:– આ લેખમાળા માટે જુદા જુદા જિજ્ઞાસુઓએ લખી મોકલેલા અનેક વચનામૃતોમાં કોઈ

કોઈ વચનામૃત એકથી વધુ જિજ્ઞાસુઓએ લખી મોકલેલ છે; તે એવા વચનામૃતોની

જિજ્ઞાસુઓમાં વિશેષ પ્રિયતા સૂચવે છે. જો કે લેખમાળાનું સંકલન કરતી વખતે
વચનામૃતોની ચૂંટણી કરેલ છે, છતાં કોઈક કોઈક વિશેષ વચનામૃત બેવડાઈ જવાનો પણ

સંભવ છે. (સં.)

PDF/HTML Page 27 of 45
single page version

: ૨૪ : આત્મધર્મ : મહા : ર૪૯૪

વૈરાગ્ય સમાચાર

મોરબીના ભાઈશ્રી જેચંદભાઈ

વાઘજીભાઈ મુંબઈ મુકામે તા. ૩૦

ડીસેમ્બરના રોજ સ્વર્ગવાસ પામ્યા છે.
છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી તેમને પક્ષઘાતની

બિમારી હતી. શારીરિક તકલીફ છતાં

સોનગઢમાં રહીને લાંબો વખત તેમણે
ગુરુદેવનાં પ્રવચનો સાંભળ્‌યા હતા.

મુંબઈમાં પણ ટેપરેકર્ડ મશીન દ્વારા

ગુરુદેવના પ્રવચન સાંભળતાં તેઓ
સ્ફૂર્તિમાં આવતા. દેવ–ગુરુના શરણે તેઓ

આત્મશાંતિ પામો.

ગોંડલના રહીશ મુક્તાબેન (તે

નાનાલાલ મૂળચંદ મોદીના ધર્મપત્ની)

પોષ વદ પાંચમના રોજ સોનગઢ મુકામે

સ્વર્ગવાસ પામ્યા છે. કેટલાક વખતથી
બિમારી હોવા છતાં તેમણે શાંતિ અને ધૈર્ય

રાખેલ, ને અવારનવાર ગુરુદેવના

દર્શનથી ઉલ્લાસ બતાવતા હતા.
સોનગઢમાં ઘણો વખત રહીને તેમણે

તત્ત્વશ્રવણ કર્યું હતું. તેઓ દેવગુરુના

શરણે આત્મશાંતિ પામો.

બોટાદના ભાઈશ્રી પરસોત્તમ

ઓઘડદાસ કામદાર તા. ૧૭–૧–૬૮ ના

રોજ મુંબઈ મુકામે સ્વર્ગવાસ પામ્યા છે.
તેઓ અવારનવાર સત્સમાગમનો લાભ

લેતા હતા. ગત સાલ તીર્થયાત્રામાં

તેમજ બોટાદમાં જન્મજયંતિમાં તેમણે
ઉત્સાહથી ભાગ લીધો હતો. દેવગુરુના

શરણે તેઓ આત્મશાંતિ પામો.

વિહારનો કાર્યક્રમ

(ફાગણ સુદ બીજે સોનગઢ–જિનમંદિરની

વર્ષગાંઠ ઉજવીને બીજે દિવસે પૂ. ગુરુદેવ મંગલ

પ્રસ્થાન કરશે. હાલનો કાર્યક્રમ નીચે મુજબ છે.)
લાઠી ફા. સુ. ૩ શનિવાર તા. ર–૩–૬૮
રાજકોટ ફા. સુ. ૪ થી ફા. વ. ૧ તા. ૩ થી ૧પ.
વડાલ ફા. વ. ર તા. ૧૬ (અહીંથી ગુરુદેવ
ગીરનારની તળેટી દર્શનાર્થે પધારશે.)
પોરબંદર ફા. વ. ૩ થી ફા. વ. ૧૧ તા. ૧૭ થી ર૪
જેતપુર ફા. વ. ૧ર થી ફા. વ. ૦) તા. રપ થી ર૮
ગોંડલ ચૈ. સુ. ૧ થી ચૈ. સુ. ૪ તા. ર૯ થી ૧ વડિયા ચૈ.

સુ. ૪ (બીજી) થી ચૈ. સુ. ૭ તા. ર થી પ એપ્રીલ.
મોરબી ચૈ. સુ. ૮ થી ચૈ. સુ. ૧૧ તા. ૬ થી ૯
વાંકાનેર ચૈ. સુ. ૧ર થી ચૈ. સુ. ૧પ તા. ૧૦ થી ૧૩
ચોટીલા ચૈ. વ. ૨ (વદ ૧ નથી) તા. ૧૪
સુરેન્દ્રનગર ચૈ. વ. ૩ થી ચૈ. વ. ૬ તા. ૧પ થી ૧૮
વઢવાણ ચૈ. વ. ૭ થી ચૈ. વ. ૧૦ તા. ૧૯ થી રર
જોરાવરનગર ચૈ. વ. ૧૧ થી ચૈ. વ. ૧૩ તા. ર૩ થી રપ
વિંછીયા ચૈ. વ. ૧૪ થી વૈ. સુ. ૬ તા. ર૬–૪ થી ૩–
પ ગુરુદેવની ૭૯ મી જન્મજયંતી વિંછીયા ઉજવાશે.
ઉમરાળા વૈ. સુ. ૭–૮ તા. ૪ અને પ
લીંબડી વૈ. સુ. ૯ થી વૈ. સુ. ૧૪ તા. ૬ થી ૧૧
સોનગઢ–પ્રવેશ વૈ. સુ. ૧પ રવિવાર તા. ૧ર–પ–૬૮

(વૈ. વ. ૧, તા. ૧૩–પ–૬૮ સોમવારથી

સોનગઢમાં વિદ્યાર્થીઓના શિક્ષણવર્ગનો પ્રારંભ થશે.

PDF/HTML Page 28 of 45
single page version

: મહા : ર૪૯૪ આત્મધર્મ : ૨૫ :

દેહથી ભિન્ન અમૂર્તિક આત્મા

ચૈતન્યસ્વરૂપ આત્મા તો અમૂર્ત છે, ને શરીર તો મૂર્ત છે;

અત્યારે પણ બંનેના લક્ષણ જુદાં જ છે. આમ લક્ષણભેદ વડે
ભિન્નતા જાણીને હે જીવ! તું મૂર્ત–શરીરનો પાડોશી થઈ જા. જેવા
સિદ્ધપ્રભુ અમૂર્ત, તેવો જ તું પણ અમૂર્ત છો; એટલે મૂર્ત શરીરની
ચેષ્ટાઓથી ભિન્ન એવી તારી ચૈતન્યચેષ્ટાને જાણ. ઈન્દ્રિયાદિ મૂર્ત
પદાર્થો તે કાંઈ તારા મદદગાર નથી. વિજ્ઞાનઘન આત્મા મૂર્ત
કલેવરમાં મૂર્છાઈ જાય–એ તેને શોભતું નથી.

અમૂર્તિક જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા જ્યારે પોતાના જ્ઞાનસ્વભાવનું ભાન કરીને શુદ્ધ

ચૈતન્યભાવરૂપે પરિણમે છે ત્યારે સમસ્ત કર્મોનો અભાવ થઈને સિદ્ધદશા પ્રગટે છે, ત્યાં સાક્ષાત્
અમૂર્તપણું વ્યક્ત થાય છે. સંસારદશામાં કર્મ કે શરીરના સંબંધે મૂર્તપણાનો જે વ્યવહાર હતો તે
હવે રહેતો નથી; મૂર્તના સંબંધ વગરનો, સ્પર્શાદિ વગરનો, એકલો અરૂપી અસંખ્યપ્રદેશી
ચૈતન્યબિંબ આત્મા છે. દરેક આત્માનો આવો અમૂર્તસ્વભાવ છે. સિદ્ધદશા થતાં તો સાક્ષાત્
અમૂર્તપણું પ્રગટે જ છે, પરંતુ અત્યારે પણ જ્ઞાનસ્વરૂપી આત્મા સિદ્ધ જેવો અમૂર્તસ્વભાવી જ છે.
કર્મના સંબંધ વખતે પણ (એટલે કે વ્યવહારથી મૂર્તપણું હોવા છતાં પણ) તે જ વખતે
શુદ્ધદ્રષ્ટિથી ધર્મી જીવ પોતાના આત્માને કર્મસંબંધ વગરનો અમૂર્ત અનુભવે છે. જ્ઞાનમાત્રભાવ
તો અમૂર્ત જ છે, ‘જ્ઞાન’ માં વળી મૂર્તિકપણું કેવું?

પ્રશ્ન:– સિદ્ધ થાય ત્યારે આત્મા અમૂર્ત હોય, પણ અત્યારે સંસારદશા વખતે આત્માને

અમૂર્ત ન કહેવાય.

ઉત્તર:– એમ નથી; ભાઈ, અત્યારે પણ આત્મા પોતાના અમૂર્તસ્વભાવે જ પરિણમી રહ્યો

છે. આત્મા અમૂર્ત મટીને કદી મૂર્ત થતો નથી. ધર્મી પોતાના જ્ઞાન–

PDF/HTML Page 29 of 45
single page version

: ૨૬ : આત્મધર્મ : મહા : ર૪૯૪

માત્ર આત્માને અમૂર્તપણે જ અનુભવે છે. આત્માને જ્ઞાનમાત્ર કહેવો ને વળી મૂર્ત કહેવો–એ
કેમ બને? ‘જ્ઞાન’ અને ‘મૂર્તપણું’ એ બંને એકબીજાના વિરોધી છે, એક જ વસ્તુમાં એ બંને
સાથે રહી શકતા નથી; અનંતશક્તિસ્વરૂપ જ્ઞાનમાત્ર આત્મામાં દેહનો તથા કર્મનો અભાવ જ
છે, એટલે તે અમૂર્ત જ છે. જો અત્યારે મૂર્ત હોય તો સિદ્ધમાં તે અમૂર્ત ક્યાંથી થઈ જાય?
સંસારમાં જીવને મૂર્ત કહ્યો છે તે ઉપચારથી જ કહ્યો છે, ખરેખર મૂર્ત નથી. અત્યારે
સાધકદશા વખતે જ ધર્મીને પોતાનો આત્મા કર્મબંધથી ભિન્ન અમૂર્ત જ્ઞાનમાત્રપણે પ્રગટ
અનુભવાય છે. કાંઈ સિદ્ધદશા થાય ત્યારની જ આ વાત નથી, પણ આત્મા જ્ઞાનમાત્રપણે
જ્યારે જ્યારે લક્ષિત થાય છે ત્યારે ત્યારે તે અમૂર્તસ્વભાવે લક્ષિત થાય છે. ‘જ્ઞાનમાત્ર’ માં
મૂર્તનો અભાવ છે.

જ્ઞાનલક્ષણે લક્ષિત આત્મા રાગવાળોય નથી, તો કર્મના સંબંધવાળો છે એ વાત

ક્્યાંથી આવી? અત્યારે જ શુદ્ધનયથી જોતાં આત્મા કર્મના સંબંધ વગરનો અબદ્ધ–અસ્પૃસ્ષ્ટ
દેખાય છે. જેમાં રાગનોય સંબંધ નથી તેમાં વળી મૂર્તપણું કેવું? ભાઈ, તારો આત્મા અત્યારે
આવો જ છે, તેને તું ધીરો થઈને (આકુળતા વગર) તારા અંતરમાં દેખ. જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા
કેવો છે તેની આ વાત છે. જીવ જ્યારે રાગ અને કર્મના સંબંધ વગરના પોતાના સ્વભાવમાં
દ્રષ્ટિ કરીને પરિણમ્યો ત્યારે આત્મા અમૂર્તપણે તેને અનુભવમાં આવ્યો. આ રીતે વર્તમાનમાં
જ આવો અમૂર્ત આત્મા ધર્મીના અનુભવમાં વ્યક્ત થાય છે–તેની આ વાત છે. અંતર્મુખ
થઈને આવા આત્માને અનુભવે ત્યારે જ ખરેખર જૈનશાસનને જાણ્યુું કહેવાય, ને ત્યારે જ
અમૂર્ત આત્માને જાણ્યો કહેવાય. દેહની ક્રિયા હું કરું કે દેહની ક્રિયાથી આત્માને લાભ થાય–
એમ માનનારે આત્માને ખરેખર અમૂર્ત જાણ્યો નથી, તેણે તો આત્માને મૂર્ત સાથે એકમેક
માન્યો છે. આત્માને અને અનાત્માને, એટલે કે જીવને અને શરીરને એકપણું કદી થઈ શકતું
નથી.

કર્મના સંબંધ વગરના આત્મસ્વભાવને જે દેખતો નથી–અનુભવમાં લેતો નથી, ને

માત્ર કર્મના સંબંધવાળા અશુદ્ધભાવપણે જ આત્માને અનુભવે છે તેને શુદ્ધ આત્માની ખબર
નથી, એટલે કે સાચા આત્માની તેને ખબર નથી પણ અનાત્માને તે આત્મા માને છે.
આત્માને શુદ્ધપણે દેખ્યા વગર સમ્યગ્દર્શન થાય નહીં. આ વાત સમયસારની ૧૪–૧પ
ગાથાઓમાં અદ્ભૂત રીતે સમજાવી છે. ભાઈ,

PDF/HTML Page 30 of 45
single page version

: મહા : ર૪૯૪ આત્મધર્મ : ૨૭ :

આત્મા અત્યારે શુદ્ધનયથી કર્મબંધ વગરનો છે, ને પર્યાયને અંતર્મુખ કરતાં તેવા સ્વરૂપે આત્મા
અનુભવમાં આવે છે. આવા અનુભવરૂપે આત્મા પરિણમ્યો ત્યારે આત્મા આત્મારૂપે પ્રસિદ્ધ થયો.
રાગાદિને તો મૂર્ત પણ કહ્યા છે, તે અમૂર્ત–આત્મસ્વભાવથી જુદા છે ને મૂર્તકર્મના સંબંધે થયેલા છે
માટે તેને મૂર્ત કહ્યા, ને અવધિજ્ઞાનના મૂર્તવિષયમાં ગણ્યા. ભગવાન આત્માને સ્વભાવદ્રષ્ટિથી
જુઓ તો, અત્યારે કર્મસંબંધની વચ્ચે રહેવા છતાં પણ તે પોતાના અમૂર્તસ્વભાવે જ પરિણમે છે.
અમૂર્તપણું તેના દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાય ત્રણેમાં છે; અને તે જ આત્મા છે; મૂર્ત કે મૂર્તના સંબંધે થયેલા
વિકારી ભાવો તે ખરેખર આત્મા નથી. અત્યારે દ્રવ્ય–ગુણ અમૂર્ત ને પર્યાય મૂર્ત–એવું કાંઈ નથી.
દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાય ત્રણેથી એકાકાર આત્મા અમૂર્તપણે અનુભવમાં પ્રસિદ્ધ થાય છે. મૂર્ત એવા દેહ
સામે (કે રાગાદિ સામે) જોયે અમૂર્ત આત્માની ખરી ઓળખાણ થતી નથી. અત્યારે આત્માને
મૂર્ત માને ને પછી અમૂર્તપણું (સિદ્ધદશા) પ્રગટે એમ બને નહીં. અમૂર્તસ્વભાવ છે તેની
કબુલાતથી જ સાક્ષાત્ અમૂર્તપણું પ્રગટે છે ને પર્યાયમાંથી કર્મનો સંબંધ છૂટી જાય છે. અત્યારે
આત્મા કર્મના સંબંધવાળો છે–દેહવાળો છે–મૂર્ત છે–વિકારી છે એમ જ અનુભવ્યા કરે તો શુદ્ધ
આત્મા અનુભવમાં ક્યારે આવશે? (બાકીનો ભાગ આવતા અંકે)

દુનિયાનું ગપ્પાષ્ટક! –તેમાં આસ્તિક જીવો નિર્ભય છે.

ભારતના અને દુનિયાના ભોળા લોકો ગપગોળાની કલ્પિત આગાહીઓથી દોરવાઈને

ભયભીત થાય છે–એવું અવારનવાર બને છે; અમુક માસમાં દુનિયાનો પ્રલય થઈ જશે–એવી
ભડકામણી વાતો ફેલાવાય છે. –તાજેતરમાં ઘણી વખત એવી અફવાઓ ઊડી–જે સંપૂર્ણ અસત્ય
જ સિદ્ધ થઈ. જીવો એક થોડા કલ્પિત ભયથી બચવા કેવી ચિન્તા કરે છે! પણ સંસારના જન્મ–
મરણથી રહિત, અને જ્યાં કોઈપણ ઉપદ્રવ પહોંચી ન શકે એવા અચિંત્યશક્તિમય શાશ્વત
સિદ્ધપદનું ચિન્તન કેમ નથી કરતા! સન્તો કહે છે કે હે જીવ! ભવિષ્યની વ્યર્થ ચિન્તામાં તારા
વર્તમાનને ભૂલી ન જા. વર્તમાન જેનું ઉત્તમ છે તેનું ભવિષ્ય પણ ઉત્તમ જ હોય છે. અત્યારના
માણસો જ્યોતિષના નામે જે આગાહીઓ કરે છે તે લગભગ કલ્પિત ગપગોળા સિવાય કાંઈ જ
હોતું નથી. જ્યાં આત્માની આસ્તિકતા છે, જ્યાં આલોક–પરલોકની શ્રદ્ધા છે, જ્યાં સર્વજ્ઞનો
વિશ્વાસ છે અને જ્યાં આત્મિક જીવનનો ઉલ્લાસ છે ત્યાં એવા કોઈ ગપ્પાષ્ટકનો ભય હોતો
નથી. જ્યાં સાચો પ્રલય થાય તોપણ ભય નથી ત્યાં કલ્પિત ગપગોળાનો તો ભય કેમ હોય!

PDF/HTML Page 31 of 45
single page version

: ૨૮ : આત્મધર્મ : મહા : ર૪૯૪

આત્માનો મહિમા અપાર છે

(ધર્મપિતાએ આપેલ આત્મવૈભવનો અદ્ભૂત વારસો)

ભાઈ, આ તારા પોતાના સ્વભાવની વાત છે. તારા આત્મામાં હંમેશાંં જે બની રહ્યું છે તે

તને બતાવીએ છીએ. સર્વજ્ઞપિતાએ આપણને આપણો આત્મવૈભવ બતાવ્યો છે. જેમ પિતા
પોતાના વહાલા પુત્રને બધો વારસો બતાવે, તેમ સર્વજ્ઞતીર્થંકરદેવ આપણા ધર્મપિતા છે;
ગૌતમગણધરને મહાપુરાણમાં જિનસેનસ્વામીએ ‘સર્વજ્ઞપુત્ર’ કહ્યા છે, સમ્યગ્દ્રષ્ટિને પણ
જિનેશ્વરના નન્દન કહ્યા છે; એ રીતે ભગવાન સર્વજ્ઞદેવ ધર્મપિતા છે; તેમણે ચૈતન્યના
અચિંત્યવૈભવનો વારસો બતાવ્યો છે. અરે જીવ! ભગવાન તને અપાર ચૈતન્યવૈભવ આપે છે, તે
પ્રાપ્ત કરીને ઉલ્લાસ લાવ...ઉલ્લાસથી તારા આત્મવૈભવને અનુભવમાં લે.

અરે, ચૈતન્યના વૈભવની પવિત્રતા પાસે ઈન્દ્રપદના પુણ્યની પણ કાંઈ મહત્તા નથી...પુણ્ય

એ તો વીતરાગસ્વભાવથી વિરુદ્ધભાવ છે, એ કાંઈ ચૈતન્યનો વૈભવ નથી; તો ધર્મીને તેની મહત્તા
કેમ હોય? જેણે ચૈતન્યના વીતરાગી વૈભવને જાણ્યો નથી. તેને જ રાગનો ને પુણ્યનો મહિમા
લાગે છે. જો ચૈતન્યના વીતરાગી વૈભવને જાણે તો એ પુણ્યનો મોહ ઊડી જાય. અરે, ચૈતન્ય–
અમૃતનો ડુંગર આત્મા, એની સામે આ અચેતનના ઢગલાની શી કિંમત? સમ્યગ્દ્રષ્ટિ પોતાના
આત્માને એનાથી ભિન્નપણે અનુભવે છે; તે સંયોગમાં સ્વપ્નેય સુખ માનતા નથી. બહારમાં તો
ક્્યાંય આત્માનું સુખ છે જ નહિ, બહારના પદાર્થોને તો આત્મા સ્પર્શતોય નથી, એનાથી જુદો જ
રહે છે; અંદરના વિકલ્પમાંય સુખ નથી; સુખ તો આત્માના સહજ સ્વભાવમાં છે, તે સ્વભાવને જ
જ્ઞાની સ્પર્શે છે, –તેને જ તન્મયપણે અનુભવે છે; આ રીતે પોતાના આત્માને સ્વમાં એકત્વરૂપ ને
પરથી વિભક્ત કર્યો છે. આવો એકત્વ–વિભક્ત આત્મા જ શોભે છે, તેને જ ‘શુદ્ધ’ કહીએ છીએ.
આચાર્યદેવ કહે છે કે–

तं एयत्तविहत्तं दाएहं अप्पणो सविहवेण મારા સમસ્ત આત્મવૈભવથી હું

તે એકત્વ–વિભક્ત શુદ્ધ આત્મા દેખાડું છું,–તેને તમે તમારા સ્વાનુભવથી પ્રમાણ કરજો.

અહા, આત્માનો મહિમા અપાર છે. રાગથી ભિન્નતા બતાવીને વીતરાગી સન્તોએ

વારંવાર તેના ગાણાં ગાયા છે. તારા અનંત સ્વભાવનો તું સ્વામી છો, –તેને

PDF/HTML Page 32 of 45
single page version

: મહા : ર૪૯૪ આત્મધર્મ : ૨૯ :

જાણ ને રાગનું સ્વામીપણું છોડ; પરનું સ્વામીપણું છોડ. પોતાનો જે સ્વ–ભાવ છે તે જ પોતાનું
‘સ્વ’ છે, તેનો જ આત્મા સ્વામી છે. જ્ઞાનમય નિર્મળ દ્રવ્ય–ગુણ–પર્યાય તે આત્માનું સ્વ છે ને
ધર્મી તેનો સ્વામી છે. એ સિવાય બીજાનું સ્વામીપણું ધર્મીના જ્ઞાનમાંથી–શ્રદ્ધામાંથી ઊડી ગયું છે.
જેનું સ્વામીપણું છે તે ભાવરૂપે જ તેના ઉત્પાદ–વ્યય–(–અભાવભાવ, ને ભાવઅભાવ) થાય છે.
ચેતનના ઉત્પાદ–વ્યય કાંઈ અચેતનરૂપે ન થાય, ચેતનના ઉત્પાદ–વ્યય ચેતનરૂપ જ થાય. –આવો
વસ્તુ સ્વભાવ છે. તેમ જ્ઞાનના ઉત્પાદ–વ્યય જ્ઞાનરૂપ જ થાય, રાગરૂપ ન થાય. અહા, આવા
તારા જ્ઞાનવૈભવની એકવાર હોંશથી હા તો પાડ. ‘હા’ પડતાં તારું પરિણમન તેવું થઈ જશે. તારા
આત્માની શક્તિ અપાર છે–તેની હા પાડીને તું પરમાત્મા બની જા.

વાહ! અંદરથી શ્રદ્ધાના રણકાર કરતો આત્મા જાગી જાય–એવો આ વીરમાર્ગ છે. જેમ

રણે ચડેલા રાજપૂતની વીરતા છૂપે નહિ, તેમ ચૈતન્યની સાધનાના પંથે ચડેલા ને
વીરપ્રભુના માર્ગે વળેલા ધર્માત્માની વીરતા છાની રહે નહિ; એનો વૈરાગ્ય, એની શ્રદ્ધાનું
જોર, એનો સ્વભાવનો પ્રેમ, એનો આત્માનો ઉત્સાહ–એ બધું મુમુક્ષુથી છાનું ન રહે.
જ્ઞાનીની દશા ખરેખર અદ્ભુત હોય છે.

મુશ્કેલી અને ઉદ્યમ

પ્રશ્ન:– મુશ્કેલ કાર્ય પાર પાડવાનો ઉપાય?

ઉત્તર:– ભાઈ, કોઈ કાર્ય તને મુશ્કેલ લાગે તો તેનો અર્થ (તેનો ઉપાય) એવો નથી કે

તેનાથી ડરીને તારે પાછું હઠવું! પરંતુ તેને માટે તીવ્ર ઉત્સાહથી ઉદ્યમ કરવો તે તેની સફળતાનો
ઉપાય છે. ઉત્સાહનું બળ મુશ્કેલ કાર્યને પણ સુગમ બનાવી દે છે. ને જેમાં ઉત્સાહ હોય તે કાર્ય
કદી અશક્ય લાગતું નથી. રાજા રામને મોટો સમુદ્ર ઓળંગીને લંકામાં જવાનું અશક્્ય ન લાગ્યું.
ઉત્સાહનું બળ મુશ્કેલ કાર્યને પણ થોડા જ સમયમાં પાર પાડે છે.

રે જીવ! ‘આ કાર્ય મુશ્કેલ છે’ એનો અર્થ એવો નથી કે તારે તે કાર્ય કરવાનું જ માંડી

વાળવું. પણ મુશ્કેલ છે એટલે તેને માટે તું વધારે ઉદ્યમ કરજે–એમ તેનો અર્થ છે. સાચા ઉદ્યમીને
મુશ્કેલી નડતી નથી. આત્માના ઉત્સાહપૂર્વક સાચો ઉદ્યમ કરનાર આત્મકાર્યને અવશ્ય સાધે છે.

PDF/HTML Page 33 of 45
single page version

: ૩૦ : આત્મધર્મ : મહા : ર૪૯૪

(સર્વ જિજ્ઞાસુઓનો પ્રિય વિભાગ)

પ્રશ્ન:– અનાદિકાળથી આત્મા છે ને તેનામાં ભગવાન જેટલી શક્તિ છે;–તો તે ખ્યાલમાં

કેમ નથી આવતો?

(પંકજ જૈન નં. ૩૦૬)
ઉત્તર:– ભાઈશ્રી, જો જરાપણ ખ્યાલ ન આવતું હોત તો ઉપરની વાત તમે ક્્યાંથી લખી?

’ આત્મા છે–ભગવાન જેવો છે’ એવું જ્યારે તમે લખ્યું ત્યારે તે પ્રકારનો કંઈક ખ્યાલ તો
આવ્યો–ત્યારે લખ્યું ને? જેમ આટલો ખ્યાલ આવ્યો, તેમ જ્ઞાનીના ઉપદેશઅનુસાર જો અંતરમાં
વધારે પ્રયત્ન કરીએ તો વધારે ખ્યાલ પણ જરૂર આવે; અને તેનો સ્પષ્ટ અનુભવ પણ થાય. –
પણ જે સાચા ભાવથી અભ્યાસ કરે તેને થાય.

પ્રશ્ન:– કઈ ક્રિયામાં આત્મા છે? અને કેવળજ્ઞાન કળા કેમ ખીલે? (નં. ૮૯૦ જસદણ)
ઉત્તર:– આત્મા પોતાની જ્ઞાનક્રિયામાં છે; કેમકે કર્તા અને તેની ક્રિયા (પરિણતિ) જુદા

હોતા નથી; એટલે જડની ક્રિયામાં આત્મા નથી. અને ભેદવિજ્ઞાનરૂપ સમ્યક્ વિદ્યાવડે
કેવળજ્ઞાનકળા ખીલે છે.

પ્રશ્ન:– શરીર સજીવ છે કે નિર્જીવ? (નં. ૨૬૧ સોનગઢ)
ઉત્તર:– શરીર નિર્જીવ છે. કોઈવાર શરીરના સંયોગમાં જીવ રહેલો છે તે બતાવવા તેને

‘સજીવ’ કહ્યું હોય તો ત્યાં પણ શરીરથી જુદો જીવ છે, ને શરીર પોતે તો નિર્જીવ (અજીવ) જ
છે, તેનામાં જીવત્વ (ચેતનત્વ) નથી–એમ સમજવું.

પ્રશ્ન:– શરીર હાલી–ચાલી તો શકે છે–છતાં તે નિર્જીવ કેમ?
ઉત્તર:– ભાઈશ્રી, હાલવા–ચાલવાની શક્તિ શું જીવમાં જ છે? ને અજીવ પુદ્ગલમાં નથી?

તમને ખબર કદાચ નહિ હોય કે–હાલવું–ચાલવું એ જીવનો ખરો સ્વભાવ નથી પણ એ તો
પુદ્ગલનો સ્વભાવ છે; જીવનો સ્વભાવ તો સ્થિર રહેવાનો છે–જુઓ, સિદ્ધભગવંતો તો સદાય
સ્થિર જ રહે છે, –તેઓ હાલતા–ચાલતા નથી.

હાલે ચાલે તે જીવ, ને સ્થિર રહે તે અજીવ–એવા કાંઈ જીવ–અજીવનાં લક્ષણ નથી. જાણે

તે જીવ; ને ન જાણે તે અજીવ; જગતમાં તો અજીવ પદાર્થો (ટ્રેઈનના લોઢાનાં પેડા, લાકડા,
ધરતીનો ધ્રૂજારો, રેતી, વિમાન વગેરે) હાલતાં–ચાલતાં–દોડતાં ને ઊડતાં દેખાય છે–તો શું તે જીવ
છે? નહીં, સ્પષ્ટપણે

PDF/HTML Page 34 of 45
single page version

: મહા : ર૪૯૪ આત્મધર્મ : ૩૧ :

તે રૂપી અચેતન અજીવ છે, ને આંખથી દેખાય છે. જીવ અરૂપી છે, તે આંખથી જ દેખાય. કહ્યું છે કે–

‘ગુરુતા–લઘુતા ગમનતા એ અજીવકે ખેલ’
એટલે ગમન–હાલવું ચાલવું તે અજીવનો ખેલ છે (એટલે કે અજીવનો સ્વભાવ છે) –

જીવનો નહિ.

પ્રશ્ન:– આત્મધર્મ વાંચી ખૂબ આનંદ થાય છે. હમણાં તો ગુરુદેવના પ્રવચનમાં અનુભવની

જ વાતો બહુ સરસ આવે છે. મારે પણ એવો આત્મઅનુભવ કરવો છે, તો કાંઈક ઉપાય
બતાવશો? જ્ઞાન અને રાગ જુદા માનવાથી અનુભવ થઈ શકે? (દીપક જૈન દિલ્હી)

ઉત્તર:– ભાઈશ્રી, પૂ. ગુરુદેવ સદાય પ્રવચનમાં આત્મઅનુભવનું સ્વરૂપ સમજાવે છે, અને

તે જ વખતે સાથે સાથે તેવો અનુભવ કરવાની રીત પણ બતાવે છે. –અને એ માટે જ તો તેમનાં
પ્રવચનો છે. તે મુજબ આપણે સમજીને જો અંતરમાં તેવો ઉપયોગ કરીએ તો જરૂર અનુભવ
થાય. રાગ અને જ્ઞાન જુદા–એ ખરૂં, પણ એટલું માત્ર વિકલ્પાત્મક જાણપણું તે પૂરતું નથી,
અંદરના ચિન્તન વડે, રાગમાંથી ઉપયોગ છૂટો પડીને જ્ઞાન સાથે ઉપયોગ તન્મય થઈ જાય–ત્યારે
સાચો અનુભવ થાય. ને ત્યારે જ જ્ઞાનને અને રાગને ખરેખર જુદા જાણ્યા કહેવાય.

બોરીવલી (મુંબઈ) થી રાજુલ જૈન લખે છે કે “બાલવિભાગનું અભિનંદન કાર્ડ બધા

દીવાળીકાર્ડ કરતાં મને જુદું જ લાગ્યું. તેમાં સિદ્ધભગવાન, કુંદકુંદભગવાન, ગુરુદેવ વગેરેના માર્ગે
ચાલવાની ભાવના જાગી. –આવા બીજા ઘણાય પત્રો આવ્યા હતા.

ગતાંકમાં દેડકાની વાર્તા વાંચીને ઘણાય બાલસભ્યોએ પોતાનો ઉત્સાહ લખ્યો છે.
“આત્મધર્મ મળ્‌યું –આત્માનો ધર્મ મળ્‌યો. પૂ. ગુરુદેવશ્રીનાં પરમાર્થભૂત પ્રવચનો વાંચી

ઘણો ઉલ્લાસ આવે છે.” –મગનલાલભાઈ ટ્રસ્ટી (સુરેન્દ્રનગર)

પ્રશ્ન:– સીતાજી જેવા મહા સતીને ઘોર દુઃખ પડવાનું કારણ શું?

(નં. ૧પ૬૯ સ્વાતીબેન જૈન)

ઉત્તર:– સીતાજીનો આત્મા અમુક ભવ પહેલાંં ગુણવતીના ભવમાં હતો; તે વખતે

અજ્ઞાનથી તેણે મિથ્યા માર્ગનું સેવન, જિનમાર્ગની અશ્રદ્ધા અને મુનિનિંદા કરી હતી, તે કારણે
સીતાના ભવમાં તેની નિંદા થઈ ને તેના ઉપર ખોટું કલંક આવ્યું. દેવ–ગુરુ–ધર્મની નિંદાથી ઘણાં
તીવ્ર અશુભકર્મો બંધાય છે ને અનેક ભવ સુધી તેનું બુરું ફળ આવે છે. માટે દેવ–ગુરુ–ધર્મની
નિંદા કે અવિનય કોઈ પ્રકારે પણ ન કરવો ને તેમની ભક્તિ–બહુમાન કરવું.

ગુણવતીના ભવમાં ધર્મની નિંદા કરવાથી સીતાનો જીવ ત્યારબાદ સુકરી, ભેંસ, વાનરી,

PDF/HTML Page 35 of 45
single page version

: ૩૨ : આત્મધર્મ : મહા : ર૪૯૪

શીયાળી, હાથિણી, વગેરે અનેક તિર્યંચ ભવોમાં રખડ્યો ને દુઃખી થયો. હાથણીના ભવમાં
એકવાર ગંગાકિનારે તે કીચડમાં ખૂંચી ગયેલ, ત્યારે એક વિદ્યાધરે તેને પંચપરમેષ્ઠીના

નમસ્કારનો મંત્ર સંભળાવ્યો; ત્યાંથી મરીને તે વેદવતી પુત્રી થઈ...ત્યાં પણ, એકવાર મુનિ

આહાર માટે આવેલા ત્યારે તેમની હાંસી કરી...પિતાએ તેને રોકીને ઉપદેશ આપ્યો; પછી તેણે
શ્રાવિકાવ્રત અંગીકાર કર્યા. તેના પિતાને રાવણના જીવે (શંભુકુમારે) મારી નાખેલ તેથી

ક્રોધપૂર્વક તેણે અજ્ઞાનીપણે નિદાન બાંધ્યું કે તેં મારા પિતાને મારી નાંખ્યા તેથી હું પણ તારા

નાશનું કારણ બનીશ. (અને સીતાના ભવમાં તે રાવણના નાશનું કારણ થઈ.) સીતાજી અત્યારે
સ્વર્ગમાં છે. ભવિષ્યમાં સીતાનો જીવ ચક્રવર્તી થશે અને ત્યારે રાવણનો જીવ તેનો પુત્ર થશે;

પછી રાવણ જ્યારે ભરતક્ષેત્રમાં તીર્થંકર થશે ત્યારે સીતાનો જીવ તેમના ગણધર થશે. –કેવી

વિચિત્રતા છે જીવના પરિણામોમાં! ઊલટા પરિણામોને ક્ષણમાત્રમાં જીવ સુલટાવી શકે છે.

(વિશેષ પાનું ૩૩ માં)

વૈરાગ્ય સમાચાર:– સુરતમાં ડો. પી. વી. શાહનાં માતુશ્રી ગત તા. ૧૩–૧–૬૮ ના

રોજ સ્વર્ગવાસ પામ્યા છે; દેવ–ગુરુના શરણે સત્સંગ પામીને તેઓ આત્મહિત પામો.

ઉદ્ઘાટન

હું જ્યાં જન્મું ત્યાં મારા કાનમાં સૌથી

પહેલો “અર્હંત” શબ્દ શ્રવણમાં આવો.

‘અર્હંત’ દ્વારા જ મારા કર્ણનું ઉદ્ઘાટન

થાઓ.

અર્હંતદર્શન દ્વારા જ મારા નેત્રનું ઉદ્ઘાટન

થાઓ.

અર્હંતસ્તવન દ્વારા જ મારી જીવ્હાનું

ઉદ્ઘાટન થાઓ.

અર્હંતચરણના સ્પર્શનવડે મારા હાથનુું

ઉદ્ઘાટન થાઓ.

અર્હંત–ગુણોના ચિન્તન વડે મારા મનનું

ઉદ્ઘાટન થાઓ.

અર્હંતમાર્ગની સેવામાં જ મારું જીવન

વીતો.

(–એક જૈન બાળકની ભાવના)

ભૂત!

ભૂત ક્્યાં રહે છે?
ભૂત ભ્રમણામાં રહે છે.
ભ્રમણા એ જ મોટું ભૂત છે.
શાસ્ત્રમાં મિથ્યાત્વને મોટું ભૂત કહ્યું છે.
જો કે દેવગતિમાં ‘ભૂત’ જાતના વ્યન્તર
દેવો છે, પરંતુ તે ભૂત–દેવો જીવને એવા
હેરાન નથી કરતા કે જેવું મિથ્યાત્વરૂપી
ભૂત હેરાન કરે છે! માટે ભ્રમણારૂપી
ભૂતને દૂર ભગાડો.

PDF/HTML Page 36 of 45
single page version

: મહા : ર૪૯૪ આત્મધર્મ : ૩૩ :

પ્રશ્ન:– ‘આત્માને રીઝવવા ખાતર જગતને વેચાય પણ જગતને રીઝવવા ખાતર આત્માને

ન વેચાય? –આનો અર્થ શો થાય છે તે લખશો. (K.J.Jain : લાઠી)

ઉત્તર:– ભાઈ, તમારો પ્રશ્ન મજાનો છે. તેનું વિવેચન તો ઘણું થઈ શકે, પણ આ

વિભાગમાં ટૂંકમાં જ ઉત્તર આપવા પડે છે. જ્યાં આત્માનું કલ્યાણ થતું હોય એવા પ્રસંગ

(ધર્માત્માનો સત્સંગ વગેરે) માટે જગતની ગમે તેવી પ્રતિકૂળતા આવે તો પણ ડગવું નહિ, અને
જગતની ગમે તેવી અનુકૂળતા આવે તોપણ તેનાથી લલચાઈ પોતાના આત્મહિતનો માર્ગ છોડવો

નહીં. મરણનો (એટલે કે દેહ છૂટવાનો) પ્રસંગ આવે તો મંજુર કરવો પણ આત્મહિતના માર્ગને

છોડવો નહિ. મુમુક્ષુને જે સંતો પાસેથી આત્મહિતનો માર્ગ મળતો હોય તે સંતો જગતમાં તેને
સૌથી વહાલા હોય.

ભગવાનના દર્શન કરતી વખતે બોલવાની એક સ્તુતિ છે તેમાં આવે છે કે–
જિનધર્મ વિનિર્મુક્તો મા ભવત્ચક્રવર્ત્યપિ સ્યાત્ચેટોપિ દરિદ્રોપિ જિનધર્માનુવાસિત:
એટલે કે, જૈનધર્મથી રહિત એવું ચક્રવર્તીપણું હોય તોપણ તે ઈચ્છનીય નથી. અને

જિનધર્મમાં અનુવાસસહિત કદાચ દરિદ્રસેવકપણું હોય–તોપણ તે ઈષ્ટ છે. મુમુક્ષુને આત્મા અને

ધર્માત્મા કરતાં વધારે વહાલી જગતમાં કોઈ ચીજ ન હોય. “જગત ઈષ્ટ નહિ આત્મથી મધ્યપાત્ર
મહાભાગ્ય! ”

मुख फेरना पडेगा–

(એક પંડિતજીની વાત)

સં. ર૦૦૬ના ફાગણ સુદ પાંચમે રાજકોટમાં પંચકલ્યાણક મહોત્સવમાં ઈન્દ્રપ્રતિષ્ઠા પ્રસંગે

ગુરુદેવ પ્રત્યે ઉલ્લાસ વ્યક્ત કરતાં પ્રતિષ્ઠાચાર્ય પં. મુન્નાલાલજીએ જણાવ્યું હતું કે– આપશ્રી જૈસા

પ્રભાવશાલી પુરુષ બહુત વર્ષોમાં હુઆ હો ઐસા મેરે ખ્યાલમેં નહીં હૈ! લોગ પૂછા કરતે હૈં કિ
આત્માકા ભાન કૈસે હો ઔર આત્માકા ધ્યાન કૈસે હો? મૈં ઉસે દ્રઢતાપૂર્વક કહતા હું કિ યદિ

આત્માકા જ્ઞાન ઔર ધ્યાન કરના હો તો તુમ્હારા મુખ સોનગઢકી સન્મુખ ફેરના પડેગા.

(પંચકલ્યાણકપ્રવચન: પૃ: ૧૭૯)
પ્રશ્ન:– જગતમાં કઈ વસ્તુ ઉપમારહિત છે? (V.K.Jain : અમદાવાદ)

ઉત્તર:– ચૈતન્યવસ્તુ અને તેનું સિદ્ધપદ. (સમયસારની પહેલી ગાથા વાંચજો.) જોકે

કેવળજ્ઞાન, મુનિદશા કે સમ્યગ્દર્શન તે પણ ઉપમારહિત છે, કેમકે બીજાની ઉપમાવડે તેને
ઓળખાવી શકાતા નથી.

પ્રશ્ન:– જગતમાં કઈ વસ્તુ એવી છે કે જે સદાય સુખ આપે?
ઉત્તર:– આપણો આત્મા પોતે જ

PDF/HTML Page 37 of 45
single page version

: ૩૪ : આત્મધર્મ : મહા : ર૪૯૪

“શુદ્ધબુદ્ધ ચૈતન્યઘન
સ્વયં જ્યોતિ સુખધામ! ”
આતમરામ સુખધામ છે,
પછી બીજાનું શું કામ છે?

પ્રશ્ન:– ભગવાન પંચપરમેષ્ઠીમાં વધારે

ઉપકારી કોણ છે?

ઉત્તર:– પાંચે પરમેષ્ઠી ભગવંતો

ઉપકારી છે; વધારે ઉપકારી કોને ગણવા– તે

તો જીવના પરિણામ ઉપર આધાર છે: જેમકે

કોઈવાર એમ બને કે અરિહંતદેવના
સમાગમમાં પણ જીવ સમ્યગ્દર્શનાદિ ન

પામ્યો ને કોઈ મુનિરાજ વગેરેના ઉપદેશથી

સમ્યગ્દર્શન પામ્યો. –તો તેને માટે તો
મુનિરાજ મહા ઉપકારી થયા. ઋષભદેવના

જીવને જુગલીયાના ભવમાં પ્રીતિંકર

મુનિરાજે પ્રતિબોધીને સમ્યક્ત્વ પમાડયું, –
એટલે તેમને માટે તો તે મહા ઉપકારી થયા.

પણ સમુચ્ચયપણે અરિહંતભગવાન

જગતના સર્વોત્તમ ઉપકારી છે, કેમકે તેઓ
શાસનના પ્રવર્તક છે, મોક્ષમાર્ગના નેતા છે.

પ્રશ્ન:– હું કોણ છું? (M.S.JAIN)

ઉત્તર:– “હું એક શુદ્ધ સદા અરૂપી

જ્ઞાનદર્શનમય ખરે

કંઈ અન્ય તે મારું જરી,

પરમાણુમાત્ર નથી અરે! ”

(–આવા આત્માની અનુભૂતિ કરતાં

ખબર પડે છે કે હું કોણ છું?)

ય નવ નામ–

(૧) સુદર્શન (ર) અમોઘ (૩) સુપ્રબુદ્ધ

(૪) યશોધર (પ) સુભદ્ર (૬) વિશાલ

(૭) સુમન (૮) સૌમન અને
(૯) પ્રીતિંકર.

–આ કોઈ મનુષ્યોનાં નામ નથી પણ

૧૬ સ્વર્ગોથી ઉપર જે દેવોનાં રહેઠાણ છે
તેમાંથી નવ ગ્રૈવેયકનાં આ નામ છે. આ

ગ્રૈવેયકોમાં મિથ્યાદ્રષ્ટિ જીવો થોડા છે ને

સમ્યગ્દ્રષ્ટિ ઝાઝા છે. આ ગ્રૈવેયકોની ઉપર
પછી નવ અનુદિશ વિમાનો છે, તેમાં બધા

જીવો સમ્યગ્દ્રષ્ટિ છે. અને છેલ્લે પાંચ

અનુત્તર વિમાનો (સર્વાર્થસિદ્ધિ વગેરે) છે;
ત્યારપછી અમુક અંતરે સિદ્ધશિલા છે ને

તેનાથી ઉપર અનંત સિદ્ધ ભગવંતો બિરાજે

છે...તેમને નમસ્કાર હો.

મુસાફરને–

मुसाफिर हो जा तू होशियार,

जगतमें जीवन है दिन चार।

तेरा यहाँ न कोई अपना,

जीवन है झूठा सपना।

आय अकेला जाय अकेला,

देखले जीवन अपना।

संतो ने जो ज्ञान सुनाया,

उससे होता बेडा पार।।

मुसाफिर हो जा तू होशियार,

जगतमें जीवन है दिन चार।

(‘श्रमण’ માંથી સાભાર)

PDF/HTML Page 38 of 45
single page version

: મહા : ર૪૯૪ આત્મધર્મ : ૩૫ :

પ્રશ્ન:– દયા તે ધર્મ છે?
ઉત્તમ:– હા; નિશ્ચયદયા તે નિશ્ચયધર્મ

છે, ને વ્યવહારદયા તે વ્યવહારધર્મ છે.
વીતરાગભાવ તે નિશ્ચયદયા (સ્વદયા) છે, ને
તેનું ફળ મોક્ષ છે. કરુણા ભાવરૂપ શુભરાગ તે
વ્યવહારદયા છે ને તેનું ફળ સ્વર્ગ છે. પરંતુ
શુભરાગરૂપ જે વ્યવહારદયા છે તે નિશ્ચયધર્મ
નથી, ને તેનું ફળ મોક્ષ નથી. નિશ્ચયધર્મ તો
વીતરાગભાવ જ સમજવો.

કેવી આનંદની વાત!
ભૂતકાળમાં જેમણે ભગવાનને સેવ્યા.

ભવિષ્યમાં જેઓ ભગવાન થશે ને વર્તમાનમાં
જેઓ ભગવાનના માર્ગે ચાલી રહ્યા છે એવા
સંતોની સાથે ને સાથે આપણે તેમના માર્ગે
જવાનું છે.

–કેવી આનંદની વાત!
મદાયા (બરમા) થી બાલસભ્યો

દીનેશ અને મીનાબેન લખે છે કે–અમને અહીં
ઋષભદેવ ભગવાનનું જીવનચરિત્ર મળ્‌યું છે તે
વાંચી અમને ઘણો જ આનંદ થાય છે. આવા
અનાર્યદેશમાં અમને આવું શાસ્ત્ર મળ્‌યું –
અહો! અમારા ભાગ્ય! તમારો ઘણો ઉપકાર
માનીએ છીએ. ગુરુદેવને ભક્તિપૂર્વક
નમસ્કાર; બાલવિભાગના બધા સાથીઓને
યાદી. (સાથે અનેક પ્રશ્નો લખ્યા છે; તેના
જવાબ હવે પછી આપીશું)

જેતપુરથી મુકેશ જૈન લખે છે– “નવો

અંક હાથમાં લેતાં જ હર્ષ અનુભવ્યો... નવા

વર્ષની ઉત્તમ બોણી મળી...પ્રવચનની મીઠી
પ્રસાદી પણ મળી. ‘સંતોનો સિંહનાદ’
ગમ્યો...કે જે આત્માને જગાડે છે. ‘રત્નસંગ્રહ’
પુસ્તક રત્ન સમાન છે. તેમાંના એકેક રત્ન
મહાન અને આત્માનો રાહ દેખાડનારા છે;
બાલવિભાગ શરૂ થયો ત્યારથી અમે
ચીવટપૂર્વક અભ્યાસ કરીએ છીએ, ને
અમૃતરૂપી વાંચનથી રોમરોમમાં ધન્યતા
અનુભવાય છે.

(ભાઈશ્રી, આપના સૂચનો લક્ષમાં

લીધા છે...પ્રશ્નોના જવાબ હવે પછી; પત્રો જરા
ટૂંકા લગાય તો અમને વિશેષ અનુકૂળતા
રહે.)

નૂતન વર્ષના અભિનંદન કાર્ડ બાબત

કેટલાય સભ્યોએ આનંદ વ્યક્ત કર્યો છે.
જલગાંવથી અનિલ જૈન લખે છે કે–
અભિનંદન કાર્ડ મળ્‌યું; ખૂબ આનંદ! કાર્ડમાં
લખેલું લખાણ ખૂબજ સરસ હતું અને
ધાર્મિકદ્રષ્ટિએ અસરકારક હતું. તેમાં પણ
‘પ્રભુજી! તારા પગલે પગલે મારે આવવું રે..
’ એ તો ખૂબ જ ગમ્યું. અમારા ઉપર –સૌ
બાળકો ઉપર સન્તોના આશીર્વાદ કાયમ રહો–
એ જ અભ્યર્થના. અમદાવાદથી રોમેશ જૈન
લખે છે કે “અભિનંદન કાર્ડ માટેનો સુંદર નવા
વિચારવાળો ફોટો ધાર્મિક પ્રેરણા આપે છે–તે
આવકારવા યોગ્ય છે.” માયાબેન જૈન
રાજકોટથી લખે છે કે નવા વર્ષના અભિનંદન
વાંચતાં અમને ધર્મનો ઘણો ઉત્સાહ થયો છે.

PDF/HTML Page 39 of 45
single page version

: ૩૬ : આત્મધર્મ : મહા : ર૪૯૪

આ નાનકડા બાલવિભાગે જૈન સમાજના હજારો બાળકો ઉપર ચમત્કારિક અસર કરી છે,

તેથી તેમાં રસ લેનાર સુશિક્ષિત બાળકોની સંખ્યા બે હજાર ઉપર પહોંચી ગઈ છે. સમાજમાં

ધર્મના સાચા સંસ્કારોના મૂળીયા રોપી રહેલા આ વિભાગને વિકસાવવા કેટલાય જિજ્ઞાસુઓ
તરફથી હાર્દિક પ્રોત્સાહન મળી રહ્યું છે તે બદલ સૌનો આભાર! બે હજાર બાળકો પોતે જ

પોતાના આ વિભાગને હોંસથી વિકસાવી રહ્યા છે. ને તેમનાં વડીલો તેમાં સાથ આપી રહ્યા છે.

હજી વધુને વધુ વ્યવસ્થિતપણે આ વિભાગ વિકસાવવાની જરૂર છે. નવા સભ્યોનાં નામ–

ર૦૦પ રશ્મીબેન જયંતિલાલ જૈન મુંબઈ–ર૮ ર૦૧પ નયનાબેન જે. જૈન મુંબઈ–ર૮

ર૦૦૬ રાજેન્દ્રકુમાર જયંતિલાલ જૈન મુંબઈ–ર૮ ર૦૧૬ રૂપલબેન જે. જૈન મુંબઈ–ર૮

ર૦૦૭ ભૂપેન્દ્રકુમાર રમણીકલાલ જૈન રાજકોટ ર૦૧૭ ચેતનાબેન રમણીકલાલ જૈન જામનગર
ર૦૦૮ રાજેન્દ્રકુમાર આર. જૈન રાજકોટ ર૦૧૮ પ્રતીભાબેન ચંદુલાલ જૈન કોચીન

ર૦૦૯ શૈલેશકુમાર આર. જૈન રાજકોટ ર૦૧૯ જિનેશકુમાર ચંદુલાલ જૈન કોચીન

ર૦૧૦ દર્શનાબેન રમણીકલાલ જૈન રાજકોટ ર૦ર૦ રોહિતકુમાર જસવંતલાલ જૈન અમદાવાદ
ર૦૧૧ નયનાબેન આર. જૈન રાજકોટ ર૦ર૧ વર્ષાબેન જસવંતલાલ જૈન અમદાવાદ

ર૦૧ર નીતાબેન આર. જૈન રાજકોટ ર૦રર કીર્તિકુમાર જગદીશચંદ્ર જૈન જામનગર

ર૦૧૩ નરેશકુમાર જયંતિલાલ જૈન મુંબઈ–ર૮ ર૦ર૩ રેખાબેન જગદીશચંદ્ર જૈન જામનગર

ર૦૧૪ નીતાબેન જે. જૈન મુંબઈ–ર૮ ર૦ર૪ દેવજી હરિભાઈ જૈન મુંબઈ–૩૪

દરેક સભ્યોને ધાર્મિકરસ માટે ધન્યવાદ! ધર્મના અભ્યાસમાં સૌ ઉત્સાહથી ભાગ લેશો..

આપણા બાલવિભાગની ત્રણ વાત–

(૧) હંમેશાં જિનેન્દ્રદેવનાં દર્શન. (ર) તત્ત્વજ્ઞાનનો અભ્યાસ. (૩) રાત્રિ ભોજનનો ત્યાગ.

બંધુઓ, આ ત્રણ વાતની તો ઘણા ખરા સભ્યોએ ટેવ પાડી છે; જેઓ તે પ્રમાણે ન કરતા

હોય તેઓ તેનો પ્રયત્ન જરૂર કરજો. અને હવે એક ચોથી વાત તમારી પાસે રજુ કરવાની

છે...જેમાં એક વસ્તુ છોડવાની છે; આમ તો તે સાવ સહેલી વાત છે, પણ અત્યારના જમાનામાં
કુમળા બાળકોને માટે તે ખાસ જરૂરી છે...મને ખાતરી છે કે તમે બધાય સભ્યો હોંશથી તે

અપનાવશો. શું હશે તે વસ્તુ? એ વાત આવતા અંકમાં. –जयजिनेन्द्र।

PDF/HTML Page 40 of 45
single page version

: મહા : ર૪૯૪ આત્મધર્મ : ૩૭ :

પાંચ પ્રશ્નો–

(૧) તિર્યંચને તો પાંચ છે, દેવ–નારકને ચાર.

મનુષ્યને તો ચૌદ છે, એનો કરો વિચાર.

(ર) એક મહાત્મા એવા કે જેમને સમસ્ત શ્રુતનું જ્ઞાન છે, છતાં પણ તેમને શ્રુતજ્ઞાન નથી;

–તો એ કોણ?

(૩) બીજા એક મહાત્મા એવા કે જેને શ્રુતજ્ઞાન છે અને શ્રુતનું પણ જ્ઞાન છે,

–તે કોણ?

(૪) જગતમાં સિદ્ધભગવાન ઝાઝા કે મનુષ્યો ઝાઝા?
(પ) નીચેના તીર્થંકરોને શોધી કાઢો–

૧. એવા કયા તીર્થંકર છે કે જેમના પુત્ર ચક્રવર્તી થયા હોય? ...
ર. એવા કયા તીર્થંકર છે કે ફાગણ વદ નોમે જન્મ્યા હોય?
૩. એવા કયા તીર્થંકર છે કે જેમને ૧૦૧ પુત્રો હોય? ને તે બધાય પુત્રો તે જ ભવમાં

મોક્ષ પામ્યા હોય?

૪. એવા કયા તીર્થંકર છે કે જેમના પુત્રો જ તેમના ગણધરો થયા હોય?
પ. એવા ક્યા તીર્થંકર છે કે જેમને બે ઉત્તમ પુત્રી હોય?

અંતરીક્ષા પાર્શ્વનાથ (શિરપુર, મહારાષ્ટ્ર)

અહીં પાર્શ્વનાથ ભગવાનનું એક પ્રાચીન જિનમંદિર છે તેમાં ગત તા. ૩–૧૧–૬૭ ના રોજ

જે એક દુઃખકર ઘટના બની, તે સંબંધી જૈનસમાજના કેટલાક ગુજરાતી પત્રોમાં તેમજ બીજા
પત્રોમાં તદ્ન ઉપજાવી કાઢેલા વિકૃત અહેવાલો જોવામાં આવ્યા; તેથી તે સંબંધી સત્ય હકીકત
ટૂંકમાં અહીં આપીએ છીએ: અહીંનું મંદિર મૂળ પ્રાચીન દિગંબર હતું પણ પાછળથી વાદવિવાદ
ઊભો થતાં, મંદિરમાં દિગંબર તેમજ શ્વેતામ્બર બંનેને માટે દર્શનપૂજનનો અલગ–અલગ સમય
નક્કી કરવામાં આવ્યો હતો. મંદિર ભોંયરામાં છે ને અંદર જવાઆવવાનો માર્ગ અત્યંત સાંકડો
છે. ત્રીજી તારીખે ૧ થી ૧ાા વચ્ચે (જ્યારે દર્શનપૂજનનો ટાઈમ દિગંબરસમાજનો હતો ત્યારે)
શ્વેતાંબરસમાજના અને તેમના પ્રેરેલા અન્યમતના કેટલાક માણસોએ ક્રૂરપણે હૂમલો કરીને
દિગંબરસમાજના કેટલાક માણસોને ઘાયલ કર્યા...કંઈક અંશે કેસરીયાજીના હત્યાકાંડને યાદ કરાવે
એવો એ બનાવ બની ગયો. દિગંબરો ઉપર થયેલા આ હુમલાથી દુઃખીત થઈને બીજે દિવસે

< Previous Page Next Page >