Atmadharma magazine - Ank 378 (Original language). Page: 4.

PDF/HTML Page 61 of 83
single page version

: ૫૪ : આત્મધર્મ : ચૈત્ર : ૨૫૦૧

મહાવીર ભગવાનનો મોટો ઉપકાર છે

[જ્ઞાનથી, ભક્તિથી, ને તન–મન–ધનથી સૌ ઉત્સવમાં ભાગ લ્યો.]

ચૈત્રસુદ તેરસે ભગવાનના જન્મની મંગલ વધાઈ આવી ગઈ.

અત્યારે ભગવાન મહાવીરના અઢીહજારવર્ષીય નિર્વાણમહોત્સવનો મંગલ

નાદ ભારતભરમાં ખુણે ખુણે પ્રસરી રહ્યો છે. આખો દેશ જાગ્યો છે,

–મંદિરો ને મકાનો મહાવીરપ્રભુની ભક્તિના જયનાદથી ગુંજી રહ્યા છે...

જાણે ફરીને ધર્મયુગ આવી રહ્યો છે. આપણા સર્વે જૈનબંધુઓ!–બેનો!

જાગો....આનંદથી હળીમળીને આત્મસાધના કરતાં–કરતાં ભગવાનના

મોક્ષનો ઉત્સવ ઊજવો. પ્રભુએ આપણને જે મોક્ષમાર્ગ બતાવ્યો છે તે

મોક્ષમાર્ગના જ્ઞાનવડે, તેમના સર્વજ્ઞતા વગેરે ગુણોપ્રત્યેની ભક્તિવડે, તન–

મન–ધનને શાસનની સેવામાં જોડીને, ધર્મપ્રભાવના કરો; –હરકોઈ પ્રકારે–

જે રીતે સ્વ–પરને લાભ થાય તે રીતે–આનંદમય ઉત્સવને ઊજવો. ઉત્સવ

ઊજવવાના હજારો પ્રકાર છે, તેમાંથી જે પ્રકાર તમને રુચે તે પ્રકારે ઉત્સવ

ઊજવો. આપણા ભગવાનનો ઉત્સવ આપણે સૌ જૈનો નહિ ઉજવીએ તો

બીજું કોણ ઉજવશે? ઉત્સવદ્વારા પ્રભુની ભક્તિ કરવી તે આપણી ફરજ છે,

–કેમકે– ‘न हि कृतमुपकारं साधवो विस्मरन्ति। ’ તો પ્રભુના પરમ

ઉપકારોને આપણે કેમ ભૂલીએ?

આ મહાન ઉત્સવ માટે પ્રસન્નતાપૂર્વક પોતાની સમ્મતિ અને આશીર્વાદ

આપતાં પૂ. શ્રી કાનજીસ્વામીએ જયપુરમાં, ફત્તેપુરમાં, સોનગઢમાં તેમજ

મુંબઈ વગેરેમાં વારંવાર કહ્યું છે કે–

બધા જૈનોએ ભેગા થઈને આનંદથી મહાવીર ભગવાનના નિર્વાણના

અઢી હજાર વર્ષનો ઉત્સવ કરવો–તે સારું છે. તે જૈનધર્મની પ્રસિદ્ધિનું તથા

પ્રભાવનાનું કારણ છે. તેમાં મતભેદ ભૂલીને સૌએ સાથ આપવો જોઈએ.

જૈનના બધા સંપ્રદાયોએ મળીને ભગવાન મહાવીરના માર્ગની પ્રસિદ્ધિ

થાય તે કરવા જેવું છે; તેમાં કોઈએ વિરોધ કરવો ન જોઈએ. અરસપરસ

કોઈ જાતના કલેશ વગર સૌ સાથે મળીને મહાવીર ભગવાનનો ઉત્સવ

થાય તે તો સારી વાત છે. મહાવીર ભગવાનના

PDF/HTML Page 62 of 83
single page version

: ચૈત્ર : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૫૫ :

વીતરાગમાર્ગમાં પરસ્પર કલેશ થાય તેવું કોઈએ કરવું જોઈએ નહીં.

જગતમાં જૈનસમાજની શોભા વધે, દુનિયામાં તેનો મહિમા પ્રસિદ્ધ થાય ને

ભગવાનના ઉપદેશની પ્રભાવના વધે–તેમ આપણે સૌએ કરવું જોઈએ.”
“सत्त्वेषु मैत्री’ ની ઉત્તમભાવના, જેમાં જગતના સર્વે જીવો

પ્રત્યે નિર્વેર ક્ષમાભાવ ભરેલો છે. તે ભાવના, આપણને વીરપ્રભુના

વારસામાં મળી છે....તે વારસો સાચવીને તેમાંથી વીતરાગીઆનંદનો લાભ

લઈએ, ને ‘गुणीषु प्रमोदं’ જ્યાંજ્યાં સાધર્મીના ગુણો દેખીએ ત્યાં પ્રમોદ

કરીએ, એમાં આપણી સૌની શોભા છે, તેમાં આપણું હિત છે, તે આપણું

કર્તવ્ય છે.

મંગલ ઉત્સવની મંગલ નોબતો કયારની

વાગી ચુકી છે....ભક્તોના હૃદય અનેરા

ભક્તિભાવથી ઝણઝણી ઊઠ્યા છે...આબાલવૃદ્ધ,

સાધકો કે જિજ્ઞાસુઓ સૌ આનંદથી ઉત્સવમાં ભાગ

લઈ રહ્યા છે ને પોતાની ધાર્મિકભાવનાને પુષ્ટ કરી

રહ્યા છે....અને....અને...દેખો, દેખો! મહાવીર

ભગવાન આપણા સૌના ઉપર મંગલ

આશીર્વાદ વરસાવી રહ્યા છે!

जय महावीर (બ્ર. હ. જૈન)

વીરપ્રભુના મોક્ષધામ પાવાપુરીમાં મંગલ પ્રવચન

[વીર સં. ૨૪૮૩ માં યાત્રા પ્રસંગે: ફા. સુદ ૨]

જુઓ, આ પાવાપુરીધામમાં મહાવીર ભગવાન નિર્વાણપદને

પામ્યા છે. દેહથી પાર જ્ઞાનાનંદતત્ત્વનું ભાન તો પહેલેથી હતું, ને એવા

ભાન સહિત અહીં અવતર્યા હતા. ત્યારબાદ ચારિત્રદશા પ્રગટ કરી, ને

વૈશાખ સુદ દસમીએ પ્રભુને કેવળજ્ઞાન થયું. કેવળજ્ઞાન પછી ત્રીસ વર્ષ

સુધી સહજપણે ઈચ્છા વિના વિહાર થયો ને દિવ્ય ઉપદેશ નીકળ્‌યો....

ત્યારબાદ આ પાવાનગરીમાં પધાર્યા, ને અંતિમદેશના બાદ યોગ–નિરોધ

કરીને અહીંથી ભગવાન મોક્ષ પામ્યા; તે મોક્ષસ્થાનની બરાબર ઉપર સિદ્ધ

ભગવાનપણે અત્યારે તેઓ બિરાજે છે.

PDF/HTML Page 63 of 83
single page version

: ૫૬ : આત્મધર્મ : ચૈત્ર : ૨૫૦૧

ભગવાન સર્વજ્ઞ હતા, વીતરાગ હતા ને હિતોપદેશી હતા;

ભગવાને હિતોપદેશમાં શું કહ્યું? જેનાથી આત્માનું પરમહિત થાય–તેવો

ઉપદેશ ભગવાને કર્યો. ભગવાન પોતે તો સર્વજ્ઞ–વીતરાગ થયા ને પોતાના

આત્માનું પરમહિત સાધી લીધું. પછી જે વાણી નીકળી તેમાં પણ એવા

હિતનો જ ઉપદેશ નીકળ્‌યો કે અહો આત્મા! તારો આત્મા પણ એક ક્ષણમાં

પરિપૂર્ણ જ્ઞાન–આનંદથી ભરેલો છે; અમે જે અનંત જ્ઞાન–દર્શન–સુખ ને

વીર્ય પામ્યા તે આત્માની અંતર શક્તિમાંથી જ પામ્યા છીએ. અમારા ને

તારા આત્માના અંર્તસ્વભાવમાં ફેર નથી. આત્માની ક્ષણિક અવસ્થામાં

જે શુભ–અશુભ લાગણી છે તે વિકૃત છે, તે હિતનું કારણ નથી; તે શુભ–

અશુભનો અભાવ કરીને અમે અમારું પૂર્ણ હિત સાધ્યું છે, માટે પહેલાંં એમ

નક્કી કર કે હું જે હિત પ્રાપ્ત કરવા માંગું છું તે મારા આત્માની શક્તિમાંથી

જ આવશે. ક્યાંય બહારથી નહિ આવે. આમ સ્વભાવસન્મુખ થવાનો જે

પરમહિતોપદેશ સર્વજ્ઞ ભગવાને આપ્યો, તેનાથી જ ભગવાનની મહત્તા છે.
આદ્ય સ્તુતિકાર સ્વામી સમન્તભદ્ર કહે છે કે હે ભગવાન! આપ

મોક્ષમાર્ગના નેતા છો–હિતમાર્ગના પ્રણેતા છો; કર્મરૂપી પર્વતને ભેદી

નાખનાર છો, ને વિશ્વના સમસ્ત તત્ત્વોના પ્રત્યક્ષજ્ઞાતા છો. આવા ગુણોની

પ્રાપ્તિ માટે આપને વંદન કરું છું–આવા ગુણોવડે ઓળખીને આપની સ્તુતિ

કરું છું.
–ત્યારે જાણે કે ભગવાન તેને પૂછે છે: હે ભદ્ર! સ્તુતિમાં આ

સમવસરણ, આ દેવોનું આગમન, આકાશમાં ગમન, આ ચામર–છત્ર

વગેરે દિવ્યવૈભવ–તેનું તો તેં સ્તવન ન કર્યું! !
ત્યારે સમન્તભદ્રસ્વામી, ભગવાનને જવાબ આપતાં કહે છે કે હે

નાથ! શું આ દેવોનું આવવું, આકાશમાં ચાલવું ને ચામરાદિ વૈભવ, –તેને

લીધે આપ અમારા મનને પૂજ્ય છો? શું તેને લીધે આપની મહાનતા

છે?? ના, ના; પ્રભો! એવું તો માયાવી–ઈન્દ્રજાળી પણ દેખાડી શકે. હે

નાથ! અમે તો આપના સર્વજ્ઞતા–વીતરાગતા વગેરે ગુણોને ઓળખીને

તેના વડે જ આપની સ્તુતિ કરીએ છીએ.

देवागम नमोयान चामरादिविभूतयः।
मायाविष्वपि द्रश्यन्ते नातः त्वमसि नो महान्।।

હે નાથ! આ સમવસરણનો વૈભવ, આ દેવોનું આગમન, આ આકાશમાં

PDF/HTML Page 64 of 83
single page version

: ચૈત્ર : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૫૭ :

વિહાર–એના વડે અમે આપની મહત્તા નથી માનતા; –એવું તો માયાવી

દેવો પણ બતાવી શકે છે. હે નાથ! અમે તો આપના પરમ હિતોપદેશવડે

આપની સર્વજ્ઞતા ને વીતરાગતાનો પરીક્ષાવડે નિર્ણય કરીને તેનાથી જ

આપની મહત્તા માનીએ છીએ.–

मोक्षमार्गस्य नेतारं, भेत्तारं कर्मभूभृताम्।

ज्ञातारं विश्वतत्त्वानां, वन्दे तद्गुणलब्धये।।

જુઓ, આ ભગવાનની સ્તુતિ! જેમ નદીના પ્રવાહમાં તરંગ ઊઠે

તેમ જ્ઞાનીના હૃદયમાં સમ્યગ્જ્ઞાનનો પ્રવાહ વહે છે. તેમાં આ ભક્તિરૂપી

તરંગો ઊઠ્યા છે. જ્ઞાનીની સ્તુતિ પણ જુદી જાતની હોય છે. ભગવાનને

ઓળખીને અને ભગવાને શું કહ્યું તેની પરીક્ષા કરીને ભગવાનની સ્તુતિ

કરે છે, એકલા પુણ્યનો ઠાઠ હોય તેની જ્ઞાનીને મહત્તા નથી. અરે! જ્ઞાની

ધર્માત્મા તો એમ વિચારે છે કે ઈન્દ્રપદ કે ચક્રવર્તી પદ મળે તે પણ પુણ્યનું

ફળ છે, –રાગનું ફળ છે, ને તે વૈભવના ભોગવટામાં તો પાપવૃત્તિ છે, તેમાં

ક્્યાંય ચૈતન્યનું સુખ નથી. ઈન્દ્રનો વૈભવ કે ચક્રવર્તીનો વૈભવ પૂર્વના

પુણ્યથી મળ્‌યો ત્યાં ધર્મીને તેનો આદર નથી–તેની રુચિ નથી. ચૈતન્યના

અતીન્દ્રિય આનંદનો જ આદર છે, તેની જ મીઠાસ છે. આત્માના આવા

આનંદસ્વભાવની સન્મુખ થવાનો ઉપદેશ ભગવાને કર્યો. અત્યારે તો

ભગવાન વાણી રહિત થઈ ગયા છે ને સિદ્ધપદમાં બિરાજે છે, ત્યાં ક્ષણેક્ષણે

આનંદની નવી નવી પર્યાયનો અનુભવ કરે છે. ને તેમણે બતાવેલા માર્ગમાં

ચાલનારા મુમુક્ષુજીવો આજે પણ આત્મિક આનંદને સાધતા–સાધતા

મોક્ષના માર્ગે ચાલ્યા જાય છે.

–જય મહાવીર!

‘કર વિચાર તો પામ’

મુમુક્ષ જીવે આત્મસ્વરૂપનો વિચાર કરવો. વિચાર કરવામાં

ડરવાનું નથી. વિચાર વખતે જે રાગાંશ છે તે ભલે દોષ છે, પણ તે
વિચાર વખતે જે ‘જ્ઞાન ’ તત્ત્વનિર્ણયનું કામ કરી રહ્યું છે–તે દોષ
નથી. તે જ્ઞાનને વસ્તુના વિચારમાં ઊંડે ને ઊંડે લઈ જતાં, રાગથી
છૂટું પડીને તે ચૈતન્યના સત્ય સ્વરૂપને રાગથી જુદું ઓળખી લેશે...
ને પહેલાંં જે વસ્તુનો વિચાર કરતો હતો તે વસ્તુને અનુભૂતિમાં
સાક્ષાત્ પામી લેશે. માટે કહ્યું કે–

PDF/HTML Page 65 of 83
single page version

: ૫૮ : આત્મધર્મ : ચૈત્ર : ૨૫૦૧

મંગલ જન્મોત્સવનાં મીઠાં સંભારણાં

અહા, આજનું પ્રભાત કોઈ અનેરું

હતું....આખા વિશ્વની શોભામાં જાણે એક

વૃદ્ધિ થઈ ગઈ હતી.....સંસારના દાવાનળને

ઠારવા જાણે શાંતરસનો વરસાદ વરસી રહ્યો

હતો. આનંદમય કોલાહલ ક્્યાંય સમાતો ન

હતો....શેનો છે આ પ્રભાવ! અહો!

ચોવીસમા તીર્થંકર મહાવીર ભગવાનનો

અવતાર થઈ ચુક્્યો છે. ત્રણલોકમાં એની

મંગલ વધાઈ પહોંચી ગઈ, ઈન્દ્રોના આસન

ડોલી ઉઠયા, ઘંટનાદ અને વાજિંત્રો એની

મેળે વાગવા માંડયા. ઈન્દ્રોએ ખુશી

મનાવીને જન્મોત્સવ કર્યો, ને જન્માભિષેક માટે વૈશાલી–કુંડપુરમાં આવ્યા...

ઐરાવતસહિત નગરીને ત્રણ પ્રદક્ષિણા કરી જગતની જનતા આ મંગલ દ્રષ્યો

જોવા ઉભરાણી.

તો આ બાજુ વૈશાલી–કુંડપુરમાં સિદ્ધાર્થમહારાજાની રાજસભામાં

પણ આનંદનો પાર ન હતો. પ્રભુજન્મની મંગલ વધાઈથી ચારેકોર

આનંદ–આનંદ છવાઈ ગયો હતો. રાજાઓ પોતાનો હર્ષાનંદ વ્યક્ત કરી

રહ્યા હતા. આશ્ચર્યકારી આનંદમય કોલાહલથી નગરી ગાજી રહી હતી.

તેમાંય જ્યારે શચી–ઈન્દ્રાણી નાનકડા તીર્થંકરને તેડીને બહારમાં આવ્યા

ત્યારે તો પ્રભુને દેખીને હજારો ભક્તો હર્ષાનંદથી નાચી ઊઠ્યા; ઈન્દ્ર તો

એવા ખુશ થયા કે હજાર આંખ કરીને પ્રભુને જોવા લાગ્યા. અંતે થાકીને

તેણે કહ્યું–અહો દેવ! આપનું રૂપ તો અતીન્દ્રિયઆંખવડે જ દેખાય તેવું છે.

પ્રભુ ઐરાવત હાથી ઉપર બિરાજમાન થયા, ને પ્રભુની સવારી લઈને

ઈન્દ્રો ધામધૂમથી મેરુ તરફ ચાલ્યા. પ્રભુની સવારી નીરખવા અપાર ભીડ

ઉમટી હતી. જૈનસમાજને માટે અને જગતને માટે આ ભવ્ય ઐતિહાસિક

મહોત્સવ હતો. ભાગ્યશાળી હતા એના જોનારા પણ.

જન્મોત્સવ દેખીને જનતામાં એટલો બધો આનંદનો કોલાહલ

થવા લાગ્યો કે પ્રભુનો જન્મોત્સવ દેખીને હરખથી જીવો પાગલ થઈ જશે

કે શું! –એમ થતું હતું. અહા, એકકોર ભગવાનની અલિપ્ત ચેતના, અને

એકકોર આ હરખનો હીલોળો, –જૈન–

PDF/HTML Page 66 of 83
single page version

: ચૈત્ર : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૫૯ :

શાસનમાં બંનેનો કેવો મજાનો આશ્ચર્યકારી સુમેળ છે! અહો જિનેન્દ્ર!

તારા શાસનની અદ્ભુતતાને જ્ઞાની જ જાણે છે. પ્રભો! ચારેકોર તારી
ભક્તિથી દુનિયા ગાજી રહી છે. ત્યારે તું તો તારી ચેતનાની શાંતિમાં મસ્ત

થઈને બેઠો છો! વાહ રે વાહ! વીતરાગમાર્ગના ભગવાન તો આવા જ

શોભેને!

વાહ! જેના જન્મે હર્ષનો આટલો ખળભળાટ! તે ભગવાન કેવા!

હજી પરમાત્મપદ પામ્યા પહેલાંં જે આત્માનો આટલો પ્રભાવ! તેના

પરમાત્મપદના મહિમાની તો શી વાત! આમ આનંદોત્સવપૂર્વક હજારો
ભવ્યજીવો પ્રભુના જન્મોત્સવમાં ભાગ લઈ રહ્યા છે. નાની નગરીમાં

મોટો ઉત્સવ થઈ રહ્યો છે. સ્વર્ગથી ઈન્દ્રો ઊતરી પડ્યા છે. “ભગવાનની

સવારી મારા ઉપર” એવા મહાન ગૌરવથી પેલો હાથી એવો મસ્તાન બની
ગયો છે....કે બસ! મારા ઉપર તીર્થંકરભગવાન બેઠા એટલે હું પણ મોક્ષ

પામીશ! અરે, અચેતન વસ્તુઓ પણ આજે જાણે આનંદિત થતી હોય તેમ

રત્નવૃષ્ટિ વગેરે દ્વારા સુંદરતા પ્રગટ કરી રહી છે! તો પછી ચેતનવંતા
ભવ્યજીવની તો શી વાત!! બાલતીર્થંકરના અત્યંત મહિમાપૂર્વક

આત્મઅનુભૂતિવાળા ઈન્દ્રોએ પ્રભુનો જન્માભિષેક કર્યો.–સાથે સાથે કરોડો

ભક્તોએ આનંદથી તેમાં અનુમોદન કરીને પોતાનાં પાપોનો પણ અભિષેક
કરી નાંખ્યો. સર્વત્ર આનંદ–આનંદ છવાઈ ગયો. શચીદેવી તો બાલ–

તીર્થંકરને તેડીને ખુશખુશાલ થઈ ગઈ; કેમકે બાલતીર્થંકરને તેડતાં એને

તો મોક્ષનો સિક્કો લાગી ગયો.

આમ અત્યંત આનંદપૂર્વક પ્રભુનો જન્માભિષેક થયો. પછી પ્રભુની

સવારી જ્યારે નગરીમાં પાછી ફરતી હતી ત્યારે તે આનંદકારી સવારીમાં

બિરાજમાન બાલતીર્થંકરના આશ્ચર્યકારી મહિમાને દેખીને, ચૈતન્યની
અદ્ભુતતાના લક્ષવડે ઘણાય જીવો સમ્યગ્દર્શન પામી જતા હતા. –આ રીતે

અનેક જીવોનું કલ્યાણ કરનારો એ જન્મકલ્યાણક મહોત્સવ હતો.

અપૂર્વ મહાન આનંદ ઉલ્લાસથી ચૈત્ર સુદ તેરસે પ્રભુનો જન્મોત્સવ
ઊજવો.

જય મહાવીર

ધન્ય ઘડી ધન્ય કાળ શુભ દેખો, કુસુમ સુદેવનને વરસાયે,

હરિ અભિષેક કિ્્યો પ્રભુજીકો; હમ ઈત મંજુલ મંગલ ગાયે.

PDF/HTML Page 67 of 83
single page version

: ૬૦ : આત્મધર્મ : ચૈત્ર : ૨૫૦૧

અર્જિકામાતાજી સાથે ચર્ચા

(સમ્મેદશિખર જેવા તીર્થધામમાં નિવૃત્તિપૂર્વક રહીને

યાત્રા કરતાં અને આત્મહિતની ભાવના ભાવતાં–ભાવતાં,

એકાએક મહાભાગ્યથી ચંદના કે રાજુલમાતા જેવા કોઈ

અર્જિકામાતાઓનો સંગ મળતાં મુમુક્ષુબહેનને મહાપ્રસન્નતા

થઈ....ને તેમની સાથે આત્મહિતની ચર્ચા કરી...શું ચર્ચા કરી?

–આ વિષયસંબંધી આપણે જે નિબંધો માંગ્યા છે તેનો એક

નમૂનો અહીં આપ્યો છે. (સં.)

મુમુક્ષુબેન અર્જિકામાતાઓને વંદન કરીને હર્ષ વ્યક્ત કરે છે કે અહો માતાજી!

મહાભાગ્યથી આજે આપના દર્શન થયા; આપના સત્સંગે મારી ભાવના જરૂર પૂરી થશે.
હે માતા! અનુભૂતિસ્વરૂપ થયેલો આત્મા તમારા અંતરમાં બિરાજે છે, તો એવી

અનુભૂતિ કેમ થાય! તે મને સમજાવો.
માતાજી જવાબ આપે છે: –હે બેટી! અનુભૂતિનો મહિમા ઘણો ગંભીર છે,

આત્મા પોતે જ્ઞાનની અનુભૂતિસ્વરૂપ છે. તે જ્ઞાનની અનુભૂતિમાં રાગની અનુભૂતિ

નથી: –આવું સ્પષ્ટ ભેદજ્ઞાન કરીને વારંવાર ઊંડું ઘોલન કરતાં અપૂર્વ અનુભૂતિ પ્રગટે છે.

PDF/HTML Page 68 of 83
single page version

: ચૈત્ર : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૬૧ :

મુમુક્ષુબેન પૂછે છે કે: હે માતા! આત્માની અનુભૂતિ થતાં શું થાય!

માતાજી કહે છે: –સાંભળ બેન! તારી જિજ્ઞાસા ઉત્તમ છે. અનુભૂતિ થતાં આખો

આત્મા પોતે પોતામાં ઠરી જાય છે; એમાં અનંતગુણના ચૈતન્યરસનું એવું ગંભીર વેદન

થાય છે કે જેના મહાન આનંદને આત્મા જ જાણે છે. એ વેદન વાણીમાં આવતું નથી.

મુમુક્ષુ ફરી પૂછે છે: –હે માતા! વાણીમાં આવ્યા વગર એ વેદનની ખબર કેમ

પડે! અર્જિકામાતા ઉત્તર આપે છે: –હે પુત્રી! પોતે પોતાના સ્વસંવેદનથી આત્માને તેની

ખબર પડે છે. જેમ આ સમ્મેદશિખર પર્વત નજરે દેખાય છે, તેમ અનુભૂતિમાં આત્મા

તેનાથી પણ સ્પષ્ટ જણાય છે.

મુમુક્ષુબેન ફરી પૂછે છે: – હે માતા! આંખ વડે સમ્મેદશિખર જણાય તેનાં

કરતાંય આત્માના જ્ઞાનને વધુ સ્પષ્ટ કેમ કહ્યું!

માતાજી જવાબ આપે છે: –હે પુત્રી! પહાડનું જ્ઞાન તો ઈન્દ્રિયજ્ઞાન છે, એટલે

પરોક્ષ છે, ને આત્માને જાણનારું જ્ઞાન તો અતીન્દ્રિય છે તેથી પ્રત્યક્ષ છે, માટે તે વધારે

સ્પષ્ટ છે.

અનુભૂતિના વધુ ને વધુ ઊંડાણમાં જઈ રહેલી તે મુમુક્ષુબેન ફરી પૂછે છે કે:–

અનુભૂતિ વખતે તો મતિ–શ્રુતજ્ઞાન છે છતાં તેને પ્રત્યક્ષ અને અતીન્દ્રિય કેમ કહ્યા!

માતાજી જવાબ આપે છે:– કેમકે અનુભૂતિ વખતે ઉપયોગ આત્મામાં એવો લીન

થયો છે કે ઈન્દ્રિયનું કે મનનું અવલંબન છૂટી ગયું છે, તેથી તે વખતે પ્રત્યક્ષપણું છે.

અહા, એ વખતના અદ્ભુત નિર્વિકલ્પ આનંદની શી વાત!

મુમુક્ષુબેન કહે છે કે:– હે માતા! તમે અનુભૂતિની અદ્ભુત વાત સમજાવી. આજે

તો જાણે તમારા અંતરમાંથી કોઈ અલૌકિક ચૈતન્યરસ ઝરી રહ્યા છે! મહાભાગ્યે આપ

મળ્‌યા ને અનુભૂતિનું રહસ્ય સમજાવ્યું, તો હું ય જરૂર એવી અનુભૂતિ પ્રગટ કરીશ ને

આપની સાથે રહીશ.

માતાજી આશીર્વાદ આપતાં પ્રસન્નતાથી કહે છે:– બેટી! ધન્ય છે તારી ભાવના!

તને જરૂર અનુભૂતિનો મહાન લાભ થશે.

‘અહો માતા! મારા જેવા જીવોને અનુભૂતિનો માર્ગ બતાવીને આપ મહાન

ઉપકાર કરી રહ્યા છો. હું મહાભાગ્યશાળી છું કે આપની સેવા કરવાનો ને આપની સાથે

રહેવાનો અવસર મને પ્રાપ્ત થયો છે. મારી તીર્થયાત્રા ખરેખર સફળ થઈ.

PDF/HTML Page 69 of 83
single page version

: ૬૨ : આત્મધર્મ : ચૈત્ર : ૨૫૦૧

એકાએક મંગલ ઘંટનાદ–વાજાં–પ્રકાશ

(સૌધર્મ ઈન્દ્ર) :–અરે અરે! મારું આ ઈન્દ્રાસન આજ એકાએક કેમ ડોલી રહ્યું છે?

મારા સિંહાસનને કંપાવનાર આ જગતમાં કોણ છે? અરે, આ મધુર ઘંટનાદ
એની મેળે કેમ વાગી રહ્યા છે? આ દૈવી વાજાં કેમ વાગી રહ્યા છે? ચારેકોર આ
દિવ્યપ્રકાશનો ઝગઝગાટ કેમ પ્રસરી રહ્યો છે? ત્રણલોકનું વાતાવરણ આટલું
બધું હર્ષમય કેમ બની રહ્યું છે? જરૂર કોઈક આશ્ચર્યકારી ઘટના બની છે.

(અવધિજ્ઞાનથી જાણીને પછી–ઊભા થઈને બોલે છે.)

અહો, આનંદ....આનંદ...આનંદ!

દેવો સાંભળો! મધ્યલોકમાં ભરતક્ષેત્રની વૈશાલીનગરીમાં ત્રિશલાદેવી માતાની
કુંખે ચોવીસમા તીર્થંકરનો અવતાર થઈ ચુક્્યો છે. (એ સાંભળતાં વેંત સૌધર્મ–
ઈન્દ્ર સહિત બધા દેવ–દેવીઓ નીચે ઊતરી પ્રભુને નમસ્કાર કરે છે.)

(બધા દેવો) : –ધન્ય હો....ધન્ય હો...! બોલિયે મહાવીર ભગવાનકી જય હો.
(દેવી) : –અહો ધન્ય અવતાર! મધ્યલોકમાં તીર્થંકરનો અવતાર થતાં ઊર્ધ્વલોકનું

આપણું આ સ્વર્ગ પણ ઉજ્જવળ બન્યું.

(દેવ) : –અરે, નરકના જીવોને પણ બેઘડી સાતા થઈ હશે, ને તીર્થંકરનો મહિમા

જાણીને ઘણા જીવો સમ્યક્ત્વ પામી ગયા હશે.

(દેવી) : –અહા, જે આત્માનો પુણ્યવૈભવ પણ આવો અદ્ભુત, તેમના આત્મવૈભવની

તો શી વાત?

(દેવ) : –અહા, એમના આત્મવૈભવનો મહિમા સમજતાં આપણને આપણા આત્માનો

સ્વભાવ પણ સમજાઈ જાય છે.

PDF/HTML Page 70 of 83
single page version

: ચૈત્ર : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૬૩ :

(દેવી) :–એ જ આપણા જૈનશાસનની ખૂબી છે કે કોઈ પણ તત્ત્વનો સાચો નિર્ણય

કરતાં આત્મા સ્વસન્મુખ થાય છે, ને વીતરાગતા થાય છે.

(દેવ) : –તેથી જ સર્વે શાસ્ત્રોનું તાત્પર્ય વીતરાગતા કહ્યું છે. વીતરાગતાનો ઉપદેશ તે

જ ઈષ્ટ ઉપદેશ છે. એવો ઉપદેશ દેનારા તીર્થંકરનો આજ અવતાર થયો છે.

(દેવી) : –અરે, અરિહંતદેવ પ્રત્યેનો શુભરાગ પણ જ્યાં સંસારનું જ કારણ છે ત્યાં

બીજા રાગની તો શી વાત? ખરેખર વીતરાગતામાં જ મહાન આનંદ છે.

(દેવ) : –પરમાગમનું પણ એ જ ફરમાન છે–

તેથી ન કરવો રાગ જરીએ ક્્યાંય પણ મોક્ષેચ્છુએ,
વીતરાગ થઈને એ રીતે તે ભવ્ય ભવસાગર તરે.

(દેવી) : –અહો, બલિહારી છે તીર્થંકરોની, કે જેમણે પોતે આવો વીતરાગમાર્ગ સાધ્યો

અને જગતને પણ બતાવ્યો.

(દેવી) : –અહા, કેવો સુંદર માર્ગ છે! મનુષ્ય થઈને આનંદથી આવા માર્ગને સાધતાં

સાધતાં મોક્ષમાં જઈશું.

(દેવી) : –અરે, આવા સુંદર માર્ગને પણ જગતના અજ્ઞાની જીવો નિંદે છે; અરે, આવો

માર્ગ સાંભળવાની પણ ના પાડે છે.

(દેવ) : –ભગવાનના આવા સુંદર માર્ગને પણ કોઈ નિંદે તો નિંદો, પણ મુમુક્ષુજીવો

જિનમાર્ગની ભક્તિ કદી છોડતા નથી, સાચા માર્ગથી કદી ડગતા નથી.

(દેવી) : –અહા, આવા સુંદર વીતરાગમાર્ગને પ્રસિદ્ધ કરવા માટે જ તીર્થંકરોનો અવતાર

છે. માટે આપણે ભક્તિથી આવા માર્ગને સાધીને આત્મહિત કરવું.

(દેવ) : –જિનેન્દ્ર ભગવાનનો માર્ગ પરમ સુંદર છે–

પણ કોઈ સુંદર માર્ગની ઈર્ષા કરે નિંદા વડે;
તેનાં સુણી વચનો કરો ન અભક્તિ જિનમારગ વિષે.

(દેવી) :–અહા, આજ તો મહાવીર તીર્થંકરના અવતારનો મંગલ દિવસ છે. ભગવાનના

કલ્યાણક એટલે આત્માનું કલ્યાણ કરવાનો અવસર!

(દેવ) :–અહા, ધન્ય છે પ્રભો! આપનો અવતાર ધન્ય છે. જગતને વીતરાગવિજ્ઞાનનો

મહાન સંદેશ આપવા આપ અવતર્યા છો.

PDF/HTML Page 71 of 83
single page version

: ૬૪ : આત્મધર્મ : ચૈત્ર : ૨૫૦૧

(દેવી) : –ખરેખર વીતરાગવિજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ એ જ ભગવાનની સાચી ભક્તિ છે.
(દેવ) : –ધર્માત્માઓ ભેદજ્ઞાનવડે સદાય એવી ભક્તિ કરી રહ્યા છે.
(દેવી) : –બરાબર છે; આજે મહાવીરપ્રભુ જન્મ્યા તેમને પણ આવું ભેદજ્ઞાન વર્તી જ

રહ્યું છે.

(દેવ) : –અહા, ભગવાન તો હજી એક દિવસના બાળક છે, છતાં તે પણ પોતાના

ચૈતન્યસ્વભાવને ઉપાસી રહ્યા છે.

(દેવ) : –એવા ભેદવિજ્ઞાની–ભગવાનનો જન્મોત્સવ કરવાનો આજે અવસર આવ્યો

છે.

(દેવ) :–વાહ રે વાહ! ભગવાનને ઓળખીને ભવથી તરવાનો આ મહાન અવસર છે.

“જય મહાવીર” (લે. બ્ર. હ. જૈન)

બે–ધારા: એક મોક્ષની; એક બંધની

રાગભાવ તો બંધનું કારણ થાય છે ને અરાગભાવ મોક્ષનું કારણ

થાય છે. સાધકને આવી બંને ધારા સાથે હોય છે. પણ જ્યાં એકલો
શુભરાગ છે ને રાગ વગરનો ભાવ જરાય નથી તો ત્યાં ધર્મ નથી.
ચોથા ગુણસ્થાને જે રાગ છે તે રાગ સમ્યગ્દર્શનની શુદ્ધીને હણી

શકતો નથી. જો તે રાગ પ્રગટેલી શુદ્ધતાને નુકશાન કરતો હોય તો તો
કોઈને સાધકપણું થઈ જ ન શકે. છઠ્ઠે ગુણસ્થાને જે સંજ્વલનરાગ છે તે
ત્યાંની શુદ્ધીને હણી શકતો નથી. આમ બંને ધારા એક સાથે છે, છતાં
બંને ધારા એક થઈ જતી નથી; તેમ જ સાધકને વીતરાગતા થયા પહેલાંં
બંનેમાંથી એક્કેય ધારા સર્વથા છૂટી જતી નથી. જો શુદ્ધતાની ધારા તૂટે
તો સાધકપણું છૂટીને અજ્ઞાની થઈ જાય; અને જો રાગની ધારા છૂટી
જાય તો તુરત વીતરાગ થઈને કેવળજ્ઞાન થઈ જાય. આ રીતે સાધકને
નિરંતર નિશ્ચયનું પરિણમન વર્તી રહ્યું છે. ચોથા ગુણસ્થાનથી શરૂ કરીને
દરેક ગુણસ્થાને તે તે ભૂમિકાને યોગ્ય શુદ્ધતાની ધારા નિરંતર વર્તે છે.

PDF/HTML Page 72 of 83
single page version

ઋષભાદિ વીરાન્તેભ્ય:

કુર્વન્તુ જગન્મંગલમ્

અદ્ભુત વીતરાગીશાંતમુદ્રામાં શોભી રહેલા, આ

ચોવીસીના પહેલા અને છેલ્લા તીર્થંકરભગવંતો,–ભગવાન
આદિનાથ અને ભગવાન મહાવીર, –લંડનશહેરના મ્યુઝીયમને

કેવા શોભાવી રહ્યા છે! ભારતની આ ભવ્ય વીતરાગી સંસ્કૃતિ

જગતમાં સૌને આકર્ષી રહી છે.....એટલે તો અંગ્રેજો એને
ભારતમાંથી વિલાયત લઈ ગયા! પ્રભુ ભલે વિલાયતમાં બિરાજે,

પણ ભરતના ભક્તોના નમસ્કાર તો ત્યાં પણ પહોંચી જાય છે.

(જ્યાં જ્યાં પ્રતિમા જિનતણી...ત્યાં ત્યાં કરું પ્રણામ.)

PDF/HTML Page 73 of 83
single page version

જિનબિંબ–પ્રતિષ્ઠા...તીર્થયાત્રા...પ્રભાવના....

ધર્મચક્ર વિહાર....જ્ઞાનશિબિર...

આપ આ વાંચતા હશો ત્યારે, ચૈત્ર સુદ તેરસે, બેંગલોરશહેરમાં

જિનભગવંતોની મંગલપ્રતિષ્ઠા ગુરુ કહાનના મંગલહસ્તે થઈ રહી હશે.....

ધર્મચક્રના હર્ષમય ધમધમાટ વચ્ચે મહાવીર ભગવાનનો ભવ્ય

જન્મકલ્યાણકઉત્સવ ઉજવાતો હશે.
પૂ. ગુરુદેવ સાગરશહેર પધારતાં

શેઠશ્રી ભગવાનદાસજીની

આગેવાનીમાં ભવ્ય સ્વાગત થયું.

હજારો જિજ્ઞાસુઓએ ઉમંગથી લાભ

ખૂબ જાગૃતી આપના પ્રતાપે આવી

છે–એમ કહીને શેઠજી પૂ. ગુરુદેવનો

ઉપકાર માની રહ્યા છે.
મધ્યપ્રદેશના ડાકુગીરી છોડીને

શરણે આવેલા ભૂતપૂર્વ ડાકુઓને

બેગમગંજની ખુલ્લી જેલમાં વૈરાગ્યમય સંબોધન ગુરુદેવે કર્યું હતું, ને

સજ્જનતાપૂર્ણ શાંતિમય જીવન જીવવાની પ્રેરણા કરી હતી.
તા. ૨૮–૩–૭૫ પૂ. ગુરુદેવ

ખંડવાશહેર પધારતાં જૈન–સમાજે

ઉમંગભર્યું સ્વાગત્ કર્યું. પરસ્પર

વત્સલતા દેખીને પ્રસન્નતા થતી હતી.

આ પ્રસંગે સિદ્ધચક્રમંડલવિદ્યાનની

પૂર્ણતા થઈ હતી. પ્રવચન દ્વારા શુદ્ધ

જ્ઞાન–આનંદસ્વરૂપ મમત્વહીન

આત્માનો મહિમા હજારો જિજ્ઞાસુઓના

હૃદયમાં ગુંજી રહ્યો હતો; ને વીતરાગ

જૈનમાર્ગ એ જ આત્મહિતનો સાચો માર્ગ છે–એમ સર્વત્ર પ્રસિદ્ધ થઈ રહ્યું હતું.

PDF/HTML Page 74 of 83
single page version

: ચૈત્ર : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૬૫ :

• તા. ૩૧ માર્ચના રોજ ભક્તિસહિત નૌકાવિહારપૂર્વક સિદ્ધવરકૂટ–સિદ્ધિધામની

યાત્રા ૨૫૦ યાત્રિકોના સંઘસહિત ગુરુદેવે હર્ષોલ્લાસપૂર્ણ વાતાવરણમાં કરી.

સિદ્ધવરકુટ તીર્થનું રોમાંચક વર્ણન વાંચવા, અને નૌકાવિહારના ભક્તિમય

વાતાવરણમાં મહાલવા ચાહતા હો તો ‘મંગલતીર્થયાત્રા’ પુસ્તક વાંચો

તીર્થયાત્રામાં પૂ. બેનશ્રીબેને આનંદકારી ભક્તિ કરાવી હતી.

• બીના–બજરિયા: પૂ કાનજીસ્વામી પધારતાં આનંદ–ઉત્સવપૂર્વક જિનમંદિર ઉપર

કળશ ચઢાવવામાં આવ્યો, ને સુંદર ધર્મપ્રભાવના થઈ. જૈન સમાજને ઘણો

ઉત્સાહ હતો.

• દિલ્હી શહેરમાં મહાવીર–ધર્મચક્રનું ભવ્યસ્વાગત અને આપણું કર્તવ્ય:

ભગવાન મહાવીરનું ધર્મચક્ર આજ ભારતભરમાં ચાલી રહ્યું છે. ભારતના
વિધવિધ પ્રાંતોમાં અત્યારે છ ધર્મચક્ર જૈનધર્મનો જયજયકાર ગજાવી રહ્યા છે.
જાણે ફરીથી મહાવીર ભગવાન આ ભરતભૂમિમાં વિચરતા હોય એમ ઠેરઠેર
મહાન ઉલ્લાસપૂર્વક તેમના ધર્મચક્રનું ઉમંગભર્યું સ્વાગત થઈ રહ્યું છે.
તા. ૧૨–૩–૭૫ ના રોજ આઠસો યાત્રિકોના સંઘસહિત ગુજરાતપ્રદેશનું ધર્મચક્ર
દિલ્હીનગરીમાં પ્રવેશ્યું ત્યારે નગરીને ખૂબજ શણગારીને, આકાશમાંથી
પુષ્પવૃષ્ટિ સહિત ભવ્ય સ્વાગત થયું હતું. ધર્મધ્વજ–બેન્ડવાજાં હાથી–ઘોડા–ઊંટ,
અનેક ધાર્મિકરચનાઓ તેમજ ભજન–મંડળીઓ અને હજારો ભક્તજનોએ જે
ઉમંગથી ધર્મચક્રનું સ્વાગત કર્યું તે દર્શનીય હતું. આજે ભારતના ખુણે–ખુણે અને
વિદેશોમાં પણ તીર્થંકર મહાવીરજિનેશ્વરનો જે અપાર મહિમા પ્રસિદ્ધ થઈ રહ્યો
છે તે દેખીને આનંદ થાય છે. આપણા જીવનમાં આપણને આ એક અભૂતપૂર્વ
એવો મજાનો સુઅવસર મળ્‌યો છે કે આપણે બધા જૈનો હૃદયથી એક થઈને,
આપણા મહાવીરભગવાનના ધર્મધ્વજને વિશ્વના ઉન્નત્ત ગગનમાં ફરકાવીએ
અરે, મહાવીરના ભક્ત આપણે બધા સાધર્મીઓ જો એકબીજા સાથે રહીને
પ્રેમથી અરસ્પરસ નહીં હળીમળીએ તો આપણા ઉત્સવની શોભા કેમ વધશે?
આવો....એકમેક થઈ હળીમળીને ઉત્સવની શોભા બઢાવો. “હઠાગ્રહ છોડ દો.....સાધર્મીપ્રેમ જોડ દો! ”

• આપણે વ્યવહારકુશળ ગણાતા જૈનલોકો, લાખો રૂપિયાના ખર્ચે કેસ લડીલડીને,
કોઈ જૈનેતર ન્યાયધીશ દ્વારા આપણા તીર્થો બાબતમાં અપાતા ફેંસલાને માનવા
તૈયાર છીએ, –પરંતુ આશ્ચર્ય છે કે, આપણા જ શાસનનાયક વીરનાથ
ભગવાનના નામ પર

PDF/HTML Page 75 of 83
single page version

: ૬૬ : આત્મધર્મ : ચૈત્ર : ૨૫૦૧

એકબીજા હળીમળીને કોઈ સુયોગ્ય–સર્વહિતકારી સમાધાન હજી પણ નથી કરી
શકતા! બસ, હવે તો અવસર આવી ગયો છે.–‘વીતરાગતા જ સૌથી શ્રેષ્ઠ ન્યાય
છે–જે આપણા મહાવીર ભગવાને આપણને શીખડાવ્યો છે. આપણે તે શિખીશું
અને રાગ–દ્વેષ છોડીને પરસ્પર પ્રેમથી હળીમળીને વીતરાગમાર્ગમાં આગળ
વધીશું. –બસ, આપણે આટલું કરશું જ કરશું.

• મહાવીર–ધર્મચક્રની પ્રભાવનાના વિશેષ સમાચાર આહારજી તીર્થક્ષેત્ર,

સમ્મેદશિખરમહાતીર્થ, થુબોનજી, વારાણસી વગેરે અનેક જગ્યાઓથી આવ્યા છે.
કલકત્તામાં પણ સારો ઉત્સાહ હતો, દ્રોણગીરીમાં જ્યારે ધર્મચક્ર આવ્યું ત્યારે,
મધ્યપ્રદેશમાં શરણાગતિ સ્વીકારીને ડાકુગીરી છોડીદેનારા મૂરતસિંહે ખુલ્લી
જેલમાંથી અધિવેશનના મંચ ઉપર આવીને ઘણી પ્રસન્નતાપૂર્વક ધર્મચક્રનું
સ્વાગત કર્યું હતું. એક ડાકુના હૃદયપરિવર્તનનું એ દ્રશ્ય રોમાંચકારી હતું, ને
મહાવીર–ધર્મચક્ર સર્વ જીવહિતકારી છે–એમ પ્રસિદ્ધ કરતું હતું.

• બડનગર : પૂ. ગુરુદેવ પધારતા ઉત્સાહપૂર્ણ કાર્યક્રમ રાખવામાં આવ્યો હતો

પ્રવચન, ભક્તિ વગેરે કાર્યક્રમોમાં જૈનસમાજે ઉલ્લાસથી ભાગ લીધો હતો.

• નાગપુર શહેરમાં ૮૦૦ યાત્રિકોસહિત મહાવીરધર્મચક્રના આગમન પ્રસંગે,

‘ભગવાન મહાવીર પ્રદર્શની’ નું એક સુંદર આયોજન કરવામાં આવ્યું છે, જેનું
ઉદ્ઘાટન તા. ૧૨ એપ્રીલના રોજ થયું છે ને તા. ૨૫ એપ્રીલ સુધી ચાલુ રહેશે.
તેમાં અનેક કલામય કૃતિઓ દર્શનીય છે.

• મદ્રાસ શહેર : પૂ. ગુરુદેવ પધારતાં આનંદમય વાતાવરણ વચ્ચે ફાગણ વદ

દશમના મંગલદિવસે ભવ્ય જિનમંદિરનું શિલાન્યાસ થયું હતું. (વિશેષ સમાચાર હવે
પછી)

* કરુણાદાન–ગાયોના ઘાસ માટે ખાસ અપીલ *

• સોનગઢ કહાનરાહતકેન્દ્ર ટ્રસ્ટ તરફથી સૂચિત કરવામાં આવે છે કે દુષ્કાળની

પરિસ્થિતિમાં સોનગઢની ગાયોને નિભાવી લેવા માટે આ ટ્રસ્ટદ્વારા ખૂબ પ્રયત્ન
કરીને અત્યાર સુધી ઘાસચારો નાંખવામાં આવ્યો છે. હજી કટોકટીના ત્રણ
મહિના પસાર કરવા માટેના રાહત ફંડમાં સૌના સાથ–સહકારની જરૂર છે. તો
આ બાબત લક્ષમાં લેવા સૌને વિનતિ છે. રાહત માટે ચેક–ડ્રાફ વગેરે
“કહાનરાહતકેન્દ્ર ટ્રસ્ટ,” સોનગઢ (સૌરાષ્ટ્ર) એ નામથી મોકલવું.

PDF/HTML Page 76 of 83
single page version

: ચૈત્ર : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૬૭ :

કોટા (રાજસ્થાન) માં તા. ૨૪–૫–૭૫ થી તા. ૮–૬–૭૫ સુધી વીતરાગવિજ્ઞાન

–શિક્ષણશિબિરનું આયોજન છે. તા. ૧ થી ૮ જૂન સુધી પૂ. ગુરુદેવનો કોટા પધારવાનો
કાર્યક્રમ છે.

[નિર્વાણ મહોત્સવ નિમિત્તે આવેલ રકમોની યાદી પાનું ૪૮ થી ચાલુ]

૫૮૮ યોગેશચંદ્ર રાજેશચંદ્ર જૈન અલીગંજ ૫૯૨ રશ્મીકાંત વૃજલાલ જૈન મુંબઈ

૫૮૯ અજીતકુમાર ચીમનલાલ જૈન પાદરા ૫૯૩ પૂર્ણિમાબેન રશ્મીકાંત જૈન મુંબઈ

૫૯૦ રસિકલાલ નાગરદાસ મોદી મુંબઈ ૫૯૪ ઈન્દિરાબેન જમનાદાસ શાહ મુંબઈ

૫૯૧ લીલાવંતીબેન વૃજલાલ મોદી મુંબઈ (તા. ૨૯–૩–૭૫ સુધી)

[આ ઉપરાંત અંબેશકુમાર જૈન મુંબઈ તરફથી રૂા. ૧૦૧) આવ્યા છે.]

* આત્મધર્મ–ગુજરાતી વર્ષ કારતકથી આસો: લવાજમ છ રૂપિયા છે. ગમે ત્યારે

ગ્રાહક થવાય છે, પણ અંકો કારતકથી આસો સુધીના મળે છે.

સરનામું: આત્મધર્મ કાર્યાલય, સોનગઢ (સૌરાષ્ટ્ર: )

–: પ......ડ......કા.....ર:–

આત્માનો સ્વાનુભવ થતાં સમકિતી જીવ કેવળજ્ઞાની

જેટલો જ નિઃશંક જાણે છે કે આત્માનો આરાધક થયો છું ને
પ્રભુના માર્ગમાં ભળ્‌યો છું, સ્વાનુભવ થયો ને ભવકટી થઈ
ગઈ; હવે અમારે આ ભવભ્રમણમાં રખડવાનું હોય નહિ.
–આમ અંદરથી આત્મા પોતે જ સ્વાનુભવના પડકાર કરતો
જવાબ આપે. અનંતગુણના ઊજળા કિરણોથી ઝગઝગાટ

કરતો ચૈતન્યસૂર્ય ઊગ્યો–તે કેમ છાનો રહે! અશાંતિમાંથી
શાંતિ થઈ, દુઃખ મટીને સુખ થયું, અજ્ઞાન મટીને જ્ઞાન થયું,
બંધ ટળીને મોક્ષભાવ શરૂ થયો એવી દશા થતાં આખો
આત્મા પલટી ગયો.....તે આત્મા પોતે સ્વાનુભૂતિના પડકાર
કરતો સ્વસંવેદનમાં પોતાને પ્રત્યક્ષ જાણે છે.

PDF/HTML Page 77 of 83
single page version

: ૬૮ : આત્મધર્મ : ચૈત્ર : ૨૫૦૧

ભગવાન મહાવીર ૨૫૭૨ વર્ષીય જન્મ–મહોત્સવ

* વીરપ્રભુના સૌ સંતાન, છે તૈયાર........છે તૈયાર *

મહાવીર પ્રભુનાં સૌ સન્તાન..... છે તૈયાર છે તૈયાર.

નિર્વાણ–મહોત્સવ મોટો કરવા.... છે તૈયાર છે તૈયાર.

જિનશાસનની સેવા કરવા, છે તૈયાર છે તૈયાર.

સિદ્ધ પદનું સ્વરાજ લેવા, છે તૈયાર છે તૈયાર.

અરિહંત પ્રભુની સેવા કરવા, છે તૈયાર છે તૈયાર.

જ્ઞાની ગુરુની સેવા કરવા, છે તૈયાર છે તૈયાર.

તીર્થધામની યાત્રા કરવા, છે તૈયાર છે તૈયાર.

જૈનધરમના શાસ્ત્રો ભણવા, છે તૈયાર છે તૈયાર.

શાસન માટે જીવન દેવા.... છે તૈયાર છે તૈયાર.

સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરવા, છે તૈયાર છે તૈયાર.

સમ્યગ્જ્ઞાનની જ્યોત જગાવવા.... છે તૈયાર છે તૈયાર.

સાધુદશાનું સેવન કરવા, છે તૈયાર છે તૈયાર.

મોહશત્રુને જીતી લેવા...... છે તૈયાર છે તૈયાર.

વીતરાગી નિર્મોહી થાવા.... છે તૈયાર છે તૈયાર.

આતમ ધ્યાનની ધૂન મચાવા... છે તૈયાર છે તૈયાર.

જ્ઞાયકનો પુરુષાર્થ કરવા.... છે તૈયાર છે તૈયાર.

વીરના માર્ગેદોડી જાવા..... છે તૈયાર છે તૈયાર.

મોક્ષના દરવાજા ખોલવા.... છે તૈયાર છે તૈયાર.

સંસારસાગર પાર ઊતરવા, છે તૈયાર છે તૈયાર.

સિદ્ધપ્રભુની સાથે રહેવા, છે તૈયાર છે તૈયાર.

PDF/HTML Page 78 of 83
single page version

: ચૈત્ર : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૬૯ :

પોતે અનંત આનંદને સાધ્યો....ને જગતને આનંદનો માર્ગ બતાવ્યો

મહાવીરભગવાનના મંગલ જન્મ દિવસે ચૈત્રસુદ તેરસે

આનંદમય વાતાવરણમાં ગતવર્ષે ગુરુદેવે કહ્યું કે અહો! આજે
પ્રભુના જન્મનો મંગલ દિવસ છે. અનંત–અનંત આનંદસ્વરૂપ
આત્મા છે, તેમાં સન્મુખતા થવી તે મંગળ છે. આનંદસ્વરૂપમાં
સન્મુખતા થતાં જ પરભાવોથી વિમુખતા થઈ જાય છે, ને આત્મામાં
મોક્ષના ભણકાર આવી જાય છે. ભગવાન મહાવીર આવા આનંદ–
સ્વરૂપને પામ્યા....ને જગતને તેવા આનંદનો ઉપદેશ આપ્યો...
–આવા ભગવાનના જન્મકલ્યાણકનો આજે મંગલ દિવસ છે.

(ચૈત્ર સુદ તેરસના પ્રવચનમાંથી)

જન્મ તો તેનો સફળ છે કે જેણે ફરીને જન્મવાનું બંધ કર્યું. ભગવાન મહાવીર

આ અવતારમાં જન્મીને સિદ્ધપદને પામ્યા. પાવાપુરીમાં જે ક્ષેત્રેથી પ્રભુ મોક્ષ પામ્યા ત્યાં

ઉપર લોકાગ્રે પ્રભુ સાદિ અનંતકાળ સુધી સિદ્ધપદમાં બિરાજે છે. પહેલવહેલા સં. ૨૦૧૩

માં ત્યાં યાત્રા કરવા ગયા હતા. –એવા સિદ્ધક્ષેત્રની યાત્રા કરતાં પ્રભુની સ્મૃતિ થાય છે

કે અહો! ભગવાન આનંદસ્વરૂપમાં લીન થઈને અહીંથી સાદિઅનંત સિદ્ધપદને પામ્યા.

આવા મહાવીર ભગવાનના જન્મનો આજે મંગળ દિવસ છે.

ભગવાન મહાવીર ૩૦ વર્ષ કુમાર અવસ્થામાં રહ્યા, પછી મુનિ થઈ સાડાબાર

વર્ષ મુનિદશામાં વિચર્યા;, ને પછી કેવળજ્ઞાન પામીને ૩૦ વર્ષ સુધી અરહિંતપદે રહીને

જગતને કલ્યાણનો ઉપદેશ આપ્યો. તે ભગવાન મહાવીરે કેવળજ્ઞાન થયા પછી

સમવસરણમાં જે ઉપદેશ આપ્યો તેનો અંશ આ સમયસારમાં છે; તેમાં મોક્ષના ઉપાયરૂપ

ભેદજ્ઞાન કેમ થાય તેની વાત ચાલે છે. પ્રથમ તો આત્માનું સ્વલક્ષણ ચૈતન્ય છે; ને

બંધનું લક્ષણ રાગાદિક છે. રાગાદિકભાવોને બંધ સાથે સમપણું છે, આત્માના ચેતન–

સ્વભાવ સાથે રાગાદિકને સમપણું નથી; ચેતનલક્ષણ આત્માના સમસ્ત ગુણપર્યાયમાં

રહેલું છે; તેના વગરના કોઈ ગુણ–પર્યાય હોતાં નથી; ત્યારે રાગ વગરનો તો આત્મા

PDF/HTML Page 79 of 83
single page version

: ૭૦ : આત્મધર્મ : ચૈત્ર : ૨૫૦૧

અનુભવાય છે. આ રીતે રાગને અને ચેતનાને અત્યંત ભિન્ન જાણતાવેંત ચેતનાસ્વરૂપે
આત્મા અનુભવાય છે, ને બંધભાવો તે અનુભૂતિથી જુદા રહી જાય છે. અરે જીવ!
એકવાર રાગથી ભિન્ન ચેતનાવડે આત્માને લક્ષગત તો કર, તને પૂર્વે કદી ન થઈ હોય
એવી અપૂર્વ શાંતિનું વેદન થશે....મોક્ષના ભણકાર અત્યારે જ આવી જશે.

અત્યારે ભગવાન મહાવીરનું શાસન ચાલે છે; તેમનો આજે જન્મકલ્યાણકનો

દિવસ છે. જન્મ તો જગતમાં ઘણાં જીવોનાં થાય છે, પણ ભગવાનનો તો આ જન્મ
તીર્થંકર તરીકેનો જન્મ હતો; આ જન્મમાં કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કરીને તેમણે જગતને
મોક્ષનો માર્ગ બતાવ્યો, તેથી ભગવાનનો જન્મ તે મંગળરૂપ છે, તે કલ્યાણક તરીકે
ઉજવાય છે. આ ભવ પહેલાંં ભગવાનને આત્માનું ભાન હતું ને તીર્થંકર નામકર્મ બાંધ્યું
હતું. પછી જ્યારે ત્રિશલામાતાની કુંખે પ્રભુ સ્વર્ગમાંથી અવતર્યા ત્યારે પણ આત્માનું
ભાન તેમ જ અવધિજ્ઞાન સહિત હતા. ભગવાનનો જન્મ થતાં ઈન્દ્ર આવીને
ભગવાનના માતા–પિતાની પણ સ્તુતિ કરે છે: અહો માતા! તું જગતની માતા છો, તારા
ઉદરમાં જગતના નાથ તીર્થંકર બિરાજે છે, તેથી તું રત્નકુંખધારિણી છો. ભગવાનનું તો
બહુમાન કરે, પણ તેમના માતાનું પણ બહુમાન કરે છે. હે માતા! વીરપ્રભુ તારો તો પુત્ર
છે પણ અમારો તો પરમેશ્વર છે; તારો ભલે પુત્ર, પણ જગતનો તે તારણહાર છે.
–આમ કહીને ઈન્દ્રો માતાને નમસ્કાર કરે છે.

ભગવાન તો જન્મથી જ ત્રણ જ્ઞાન સહિત છે. આત્માનું સામર્થ્ય અદ્ભુત છે;

તેનું ભાન કરીને તેનો વિકાસ કરતાં કરતાં આ ભવમાં ભગવાને પૂર્ણ પરમાત્મપદ
સાધી લીધું. આત્મામાં અનંત સામર્થ્ય છે. આત્માનો પૂર્ણ વિકાસ તો બધા અરિહંત–
કેવળીભગવંતોને હોય છે, પણ તીર્થંકરના આત્માને પવિત્રતાની સાથે પુણ્ય પણ વિશિષ્ટ
હોય છે, તેમની દિવ્યધ્વનિ વડે જગતના લાખો–કરોડો જીવો ધર્મ પામે છે. ભરતક્ષેત્રમાં
એવા તીર્થંકરના અવતારનો આજે દિવસ છે. જીવો પોતાની ચૈતન્યસંપદાને પામે અને
મુક્તિના પંથે દોરાય–એવો ઉપદેશ તીર્થંકરોની વાણીમાં હોય છે. આવા ભગવાનના
જન્મને ઈન્દ્રો પણ ઊજવે છે. અહા, જેણે અનાદિ સંસારનો અંત કર્યો ને આત્માનું
પરમાત્મપદ પ્રગટ કર્યું, સાદિ–અનંત મુક્તદશા જેમણે પ્રગટ કરી–એવા આત્માનો જન્મ
તે સફળ છે, ને તેના ઉત્સવ ઉજવવામાં આવે છે. બાકી જન્મીને જેણે આત્માનું કાંઈ કર્યું
નથી એનો જન્મોત્સવ શો? એનો જન્મ તો નિષ્ફળ છે. જન્મીને રાગાદિમાં રખડે–
એનાં તે જન્મોત્સવ શા? જન્મ તો તેના ઉજવાય કે જેણે ફરીને જન્મવાનું બંધ

PDF/HTML Page 80 of 83
single page version

: ચૈત્ર : ૨૫૦૧ આત્મધર્મ : ૭૧ :

કર્યું; જેણે સંસારમાં અવતરવાનું બંધ કર્યું ને મોક્ષને સાધ્યો, તેનો અવતાર સફળ છે.
–એવા ભગવાનનો આજે જન્મ–કલ્યાણક દિવસ છે.
અહો, ભગવાન જ્ઞાન અને રાગની અત્યંત ભિન્નતા બતાવી છે. ચૈતન્યલક્ષણ તે

આત્મા છે, ને રાગ તે બંધન એટલે કે અંદર સંસાર છે; એ બંનેને જુદા અનુભવવા તે
મોક્ષનો ઉપાય છે. એ બંનેનું ભિન્નપણું ભગવતી જ્ઞાનચેતના વડે અનુભવી શકાય છે.
ભગવાન મહાવીરે એવા અનુભવ વડે મોક્ષને સાધ્યો, ને જગતને તેની રીત બતાવી.
ભગવાને કહેલો માર્ગ જે સમજે તેણે જ મહાવીર ભગવાનનો ખરો જન્મોત્સવ ઊજવ્યો
કહેવાય, ને તેના જન્મ–મરણનો અંત આવી જાય.
અહો, ભેદજ્ઞાનની રીત બતાવીને સંતોએ મોક્ષના મારગ ખોલી નાંખ્યા છે.

જુઓ, આ મહાવીર ભગવાનનો માર્ગ! તે માર્ગ આજે પણ જયવંત વર્તે છે.
ચાલો સાધર્મીઓ! પ્રભુના અઢીહજારવર્ષીય–નિર્વાણમહોત્સવમાં આનંદથી

હળીમળીને આપણે પ્રભુના માર્ગે જઈએ.

આત્મધર્મ માસિક–પત્ર સંબંધી માહિતી

પ્રકાશન સ્થાન–શ્રી દિ. જૈન સ્વાધ્યાયમંદિર ટ્રસ્ટ, સોનગઢ (સૌરાષ્ટ્ર)
પ્રકાશન તારીખ–દરેક માસની વીસમી તારીખ.
પ્રકાશક–શ્રી દિ. જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ, સોનગઢ.
તંત્રી–પુરુષોત્તમદાસ શિવલાલ કામદાર, ભાવનગર.
સંપાદક–બ્ર. હરિલાલ જૈન સોનગઢ.
મુદ્રક–મગનલાલ જૈન, અજિત મુદ્રણાલય, સોનગઢ.
રાષ્ટ્રીયતા–ભારતીય.
માલિક–શ્રી દિ. જૈન સ્વાધ્યાયમંદિર ટ્રસ્ટ સોનગઢ.
આથી હું જાહેર કરું છું કે ઉપરોક્ત વિવરણ મારી જાણકારી અને વિશ્વાસ

અનુસાર સત્ય છે. વ્યવસ્થાપક – (મેનેજર)

તા. ૨૦–૪–૭૫ શ્રી દિ. જૈન. સ્વાધ્યાયમંદિર ટ્રસ્ટ, સોનગઢ.

< Previous Page Next Page >