કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા] નવપદાર્થપૂર્વક–મોક્ષમાર્ગપ્રપંચવર્ણન
[
૨૨૧
જો સંવરેણ જુત્તો ણિજ્જરમાણોધ સવ્વકમ્માણિ.
વવગદવેદાઉસ્સો મુયદિ ભવં તેણ સો મોક્ખો.. ૧૫૩..
યઃ સંવરેણ યુક્તો નિર્જરન્નથ સર્વકર્માણિ.
વ્યપગતવેદ્યાયુષ્કો મુઞ્ચતિ ભવં તેન સ મોક્ષઃ.. ૧૫૩..
દ્રવ્યમોક્ષસ્વરૂપાખ્યાનમેતત્.
અથ ખલુ ભગવતઃ કેવલિનો ભાવમોક્ષે સતિ પ્રસિદ્ધપરમસંવરસ્યોત્તરકર્મસન્તતૌ નિરુદ્ધાયાં
પરમનિર્જરાકારણધ્યાનપ્રસિદ્ધૌ સત્યાં પૂર્વકર્મસંતતૌ કદાચિત્સ્વભાવેનૈવ કદા–ચિત્સમુદ્ધાત
વિધાનેનાયુઃકર્મસમભૂતસ્થિત્યામાયુઃકર્માનુસારેણૈવ નિર્જીર્યમાણાયામ પુનર્ભવાય તદ્ભવત્યાગસમયે
વેદનીયાયુર્નામગોત્રરૂપાણાં જીવેન સહાત્યન્તવિશ્લેષઃ કર્મપુદ્ગલાનાં દ્રવ્યમોક્ષઃ.. ૧૫૩..
–ઇતિ મોક્ષપદાર્થવ્યાખ્યાનં સમાપ્તમ્.
-----------------------------------------------------------------------------
ગાથા ૧૫૩
અન્વયાર્થઃ– [યઃ સંવરેણ યુક્તઃ] જો સંવરસેયુક્ત હૈે ઐસા [કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત] જીવ [નિર્જરન્
અથ સર્વકર્માણિ] સર્વ કર્મોંકી નિર્જરા કરતા હુઆ [વ્યપગતવેદ્યાયુષ્કઃ] વેદનીય ઔર આયુ રહિત
હોકર [ભવં મઞ્ચતિ] ભવકો છોડતા હૈ; [તેન] ઇસલિયે [ઇસ પ્રકાર સર્વ કર્મપુદ્ગલોંકા વિયોગ
હોનેકે કારણ] [સઃ મોક્ષઃ] વહ મોક્ષ હૈ.
વાસ્તવમેં ભગવાન કેવલીકો, ભાવમોક્ષ હોને પર, પરમ સંવર સિદ્ધ હોનેકે કારણ ઉત્તર
કર્મસંતતિ નિરોધકો પ્રાપ્ત હોકર ઔર પરમ નિર્જરાકે કારણભૂત ધ્યાન સિદ્ધ હોનેકે કારણ
કર્મસંતતિ– કિ જિસકી સ્થિતિ કદાચિત્ સ્વભાવસે હી આયુકર્મકે જિતની હોતી હૈ ઔર કદાચિત્
વહ– આયુકર્મકે અનુસાર હી નિર્જરિત હોતી
હુઈ,ે
દનીય–આયુ–નામ–ગોત્રરૂપ કર્મપુદ્ગલોંકા જીવકે સાથ અત્યન્ત વિશ્લેષ [વિયોગ] વહ દ્રવ્યમોક્ષ હૈ.. ૧૫૩..
૧. ઉત્તર કર્મસંતતિ=બાદકા કર્મપ્રવાહ; ભાવી કર્મપરમ્પરા.
ટીકાઃ– યહ, દ્રવ્યમોક્ષકે સ્વરૂપકા કથન હૈ.
૧
૨પૂર્વ
૩સમુદ્ઘાતવિધાનસે આયુકર્મકે જિતની હોતી હૈ
૪અપુનર્ભવકે લિયે વહ ભવ છૂટનેકે સમય હોનેવાલા જો વ
ઇસ પ્રકાર મોક્ષપદાર્થકા વ્યાખ્યાન સમાપ્ત હુઆ.
-------------------------------------------------------------------------
૨. પૂર્વ=પહલેકી.
૩. કેવલીભગવાનકો વેદનીય, નામ ઔર ગોત્રકર્મકી સ્થિતિ કભી સ્વભાવસે હી [અર્થાત્ કેવલીસમુદ્ઘાતરૂપ
નિમિત્ત હુએ બિના હી] આયુકર્મકે જિતની હોતી હૈ ઔર કભી વહ તીન કર્મોંકી સ્થિતિ આયુકર્મસે અધિક હોને
પર ભી વહ સ્થિતિ ઘટકર આયુકર્મ જિતની હોનેમેં કેવલીસમુદ્ઘાત નિમિત્ત બનતા હૈ.
૪. અપુનર્ભવ=ફિરસે ભવ નહીં હોના. [કેવલીભગવાનકો ફિરસે ભવ હુએ બિના હી ઉસ ભવકા ત્યાગ હોતા હૈ;
ઇસલિયે ઉનકે આત્માસે કર્મપુદ્ગલોંકા સદાકે લિએ સર્વથા વિયોગ હોતા હૈ.]
સંવરસહિત તે જીવ પૂર્ણ સમસ્ત કર્મો નિર્જરે
ને આયુવેદ્યવિહીન થઈ ભવને તજે; તે મોક્ષ છે. ૧૫૩.