కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
[
౬౩
అత్ర జీవానాం స్వాభావికం ప్రమాణం ముక్తాముక్తవిభాగశ్చోక్తః.
జీవా హ్యవిభాగైకద్రవ్యత్వాల్లోకప్రమాణైకప్రదేశాః. అగురులఘవో గుణాస్తు తేషామగురులఘు–
త్వాభిధానస్య స్వరూపప్రతిష్ఠత్వనిబంధనస్య స్వభావస్యావిభాగపరిచ్ఛేదాః ప్రతిసమయ–
-----------------------------------------------------------------------------
టీకాః– యహాఁ జీవోంకా స్వాభావిక ౧ప్రమాణ తథా ఉనకా ముక్త ఔర అముక్త ఐసా విభాగ కహా హై.
జీవ వాస్తవమేం అవిభాగీ–ఏకద్రవ్యపనేకే కారణ లోకప్రమాణ–ఏకప్రదేశవాలే హైం. ఉనకే [–
జీవోంకే] ౨అగురులఘుగుణ–అగురులఘుత్వ నామకా జో స్వరూపప్రతిష్ఠత్వకే కారణభూత స్వభావ ఉసకా
౩అవిభాగ పరిచ్ఛేద–ప్రతిసమయ హోనే వాలీ ౪షట్స్థానపతిత వృద్ధిహానివాలే అనన్త హైం; ఔర [ఉనకే
అర్థాత్ జీవోంకే] ప్రదేశ– జో కి అవిభాగ పరమాణు జితనే మాపవాలే సూక్ష్మ అంశరూప హైం వే–అసంఖ్య హైం.
ఐసే ఉన జీవోంమేం కతిపయ కథంచిత్ [కేవలసముద్ఘాతకే కారణ] లోకపూరణ–అవస్థాకే ప్రకార ద్వారా
సమస్త లోకమేం వ్యాప్త హోతే హైం ఔర కతిపయ సమస్త లోకమేం అవ్యాప్త హోతే హైం. ఔర ఉన జీవోంమేం జో
అనాది
--------------------------------------------------------------------------
౧. ప్రమాణ = మాప; పరిమాణ. [జీవకే అగురులఘుత్వస్వభావకే ఛోటేసే ఛోటే అంశ [అవిభాగ పరిచ్ఛేద] కరనే పర
స్వభావసే హీ సదైవ అనన్త అంశ హోతే హైం, ఇసలియే జీవ సదైవ ఐసే [షట్గుణవృద్ధిహానియుక్త] అనన్త అంశోం
జితనా హైం. ఔర జీవకే స్వక్షేత్రకే ఛోటేసే ఛోటే అంశ కరనే పర స్వభావసే హీ సదైవ అసంఖ్య అంశ హోతే హైం,
ఇసలియే జీవ సదైవ ఐసే అసంఖ్య అంశోం జితనా హై.]
౨. గుణ = అంశ; అవిభాగ పరిచ్ఛేద. [జీవమేం అగురులఘుత్వ నామకా స్వభావ హై. వహ స్వభావ జీవకో
స్వరూపప్రతిష్ఠత్వకే [అర్థాత్ స్వరూపమేం రహనేకే] కారణభూత హై. ఉసకే అవిభాగ పరిచ్ఛేదోంకో యహాఁ అగురులఘు గుణ
[–అంశ] కహే హైం.]
౩. కిసీ గుణమేం [అర్థాత్ గుణకీ పర్యాయమేం] అంశకల్పనా కీ జానేపర, ఉసకా జో ఛోటేసే ఛోటా [జఘన్య మాత్రారూప,
నిరంశ] అంశ హోతా హైే ఉసే ఉస గుణకా [అర్థాత్ గుణకీ పర్యాయకా] అవిభాగ పరిచ్ఛేద కహా జాతా హై.
౪. షట్స్థానపతిత వృద్ధిహాని = ఛహ స్థానమేం సమావేశ పానేవాలీ వృద్ధిహాని; షట్గుణ వృద్ధిహాని.
[అగురులఘుత్వస్వభావకేే అనన్త అంశోమేం స్వభావసే హీ ప్రతిసమయ షట్గుణ వృద్ధిహాని హోతీ రహతీ హై.]