PDF/HTML Page 21 of 45
single page version
સ્વાધ્યાયશાળામાં જ રહ્યા.
વિચાર કરતા હશે કે દિનભર ઉપવાસયુક્ત રહેતા થકા પણ બપોરથી માંડીને સંધ્યા સુધી બરાબર
તત્ત્વચર્ચા ચાલતી હશે, છતાં ભરતજી અને રાણીઓને કોઈ કષ્ટ થતું નથી એમાં શું રહસ્ય છે!
વિચાર કરવાથી જણાશે કે ભરતજી રાતદિવસ પરમાત્મા પ્રતિ આ પ્રકારની ભાવના કરતા હતા
કે:–‘હે પરમાત્મા! સંસારમાં એક માત્ર આશાપાશ જ સર્વદુઃખોનું કારણ છે. તે આત્માને
દુઃખસમુદ્રમાં ફસાવે છે તેથી તે આશાપાસને દૂર કરવા તમારા સાન્નિધ્યની જરૂર છે. એક ક્ષણ
માત્ર પણ મને નહિ છોડતાં મારી પાસે જ રહો. હું જે–તે ચિંતા છોડી દઈને સદા તમારી ભાવના
કરતો રહું, એટલું જ નહિ,–પરંતુ મને ખાવા–પીવામાં પણ ઉપયોગ લગાડવાનો અવસર લેવાની
જરૂર ન રહે કે જેથી સદાને માટે મારા ક્ષુધાદિક દૂર થઈ જાય.’ એવી અવસ્થામાં ઉપવાસનું કષ્ટ
કેમ હોય? ભરતજીની જેમ જ સત્સંગમાં રહેવાવાળી રાણીઓને પણ તે કષ્ટ શા માટે થાય? આ
બધું પૂર્વજન્મમાં અર્જિત પુણ્યનું અને આત્મભાવનાનું ફળ છે.
અલૌકિક આનંદ આવતાં તેઓ બીજા વિષયોને ભૂલી જાય એમાં આશ્ચર્યની વાત કઈ છે?
જ્ઞાનપર્યાય રાગથી જુદી થઈને અંતર્મુખ થઈને પોતાના
સ્વભાવને અખંડસ્વરૂપે લક્ષમાં લ્યે, ત્યારે જ આત્મસ્વરૂપનો
તરફ વળે તેને ‘શુદ્ધનયનો અપૂર્વ પક્ષ’ કહેવાય છે; ને તે જીવને
મોક્ષનો માર્ગ ખૂલે છે.
PDF/HTML Page 22 of 45
single page version
PDF/HTML Page 23 of 45
single page version
પણ જે વિકારને પામતો નથી તે જ શૂરવીરોમાં સાચો શૂરવીર છે.
PDF/HTML Page 24 of 45
single page version
તો તીવ્રકષાય છે.)
PDF/HTML Page 25 of 45
single page version
પક્કડ રહે ત્યાં સુધી એકત્વસ્વરૂપ શુદ્ધાઆત્મા શ્રદ્ધામાં–જ્ઞાનમાં કે વેદનમાં આવતો નથી.
આત્માના એકત્વમાં જે પરિણ્મ્યો તે સર્વે વિકલ્પથી જુદો થયો. જ્ઞાન અને વિકલ્પની સર્વંથા
ભિન્નતા તેણે જાણી–અનુભવી.
જીવ અત્યંત અલ્પકાળમાં જ અતિ અપૂર્વ સિદ્ધિને પામે છે.
અનુભવ કરે છે.
કરવું?–તેની સન્મુખ થઈને અનુભવ કર્યો એટલે તે ઉપાદેય થયું; અને તેનાથી વિરુદ્ધ બધા
વિભાવો હેય થઈ ગયા, તેમનું લક્ષ છૂટી ગયું.
નિજવૈભવ પ્રગટે છે, તે મોક્ષમાર્ગ છે. માટે પરમભાવ જ અનુભવ કરવા યોગ્ય છે.
PDF/HTML Page 26 of 45
single page version
ઉત્સુકતા નથી, શુદ્ધસ્વભાવ તરફની જ હોંશ ને ઉત્સુકતા છે. અરે, સીધેસીધા
પરમસ્વભાવમાં જ પહોંચી જવાની ભાવના છે, તેના જ અનુભવનું લક્ષ છે, પણ વચ્ચે ભેદ–
વિકલ્પો આવી જાય છે તેની ભાવના નથી.
અંતરમાં ઊંડા ઊતરીને આ સમજવા જેવું છે.
પરમભાવ છો. અંતર્મુખ થઈને આવા પરમતત્ત્વને અનુભવમાં લે, તો તારા મોક્ષનો માર્ગ
ખુલી જશે.
સિદ્ધિ પમાય છે. વારંવાર ઘોલન કરીને તારા આવા તત્ત્વનું સેવન કર, તેનો અનુભવ કર.
આનંદથી તે ભરપૂર છે. તેનો આશ્રય કરતાં મોક્ષમાર્ગ પ્રગટે છે. પછી બીજાનું તારે શું કામ
છે? તું તારા એકત્વમાં રહે ને? તેમાં તારું બધુંય સમાય છે.
PDF/HTML Page 27 of 45
single page version
ભોગભૂમિમાં આર્ય–દંપતિ તરીકે ઉપજેલા વજ્રજંઘ અને શ્રીમતિ એકવાર કલ્પવૃક્ષની
PDF/HTML Page 28 of 45
single page version
જિનદીક્ષા ધારણ કરી હતી અને સંન્યાસપૂર્વક શરીર છોડીને સૌધર્મસ્વર્ગનો દેવ થયો હતો;
ત્યારબાદ આ પૃથ્વીલોકમાં વિદેહક્ષેત્રની પુંડરીકિણી નગરીમાં પ્રીતિકર નામનો રાજપુત્ર
થયો છું અને આ (બીજા મુનિ) પ્રીતિદેવ મારા નાનાભાઈ છે. અમે બંને ભાઈઓએ
સ્વયંપ્રભજિનેન્દ્રની સમીપ દીક્ષા લઈને પવિત્રતપોબળથી અવધિજ્ઞાન તથા
આકાશગામિની ચારણઋદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી છે. હે આર્ય! અમે બંનેએ અવધિજ્ઞાનરૂપી નેત્રથી
જાણ્યું કે તમે અહીં ભોગભૂમિમાં ઉત્પન્ન થયા છો; પૂર્વ ભવે આપ અમારા પરમમિત્ર હતા
તેથી આપને પ્રતિબોધવા માટે અમે અહીં આવ્યા છીએ.
ભવમાં પણ તું મારી પાસેથી તત્ત્વજ્ઞાન પામ્યો હતો, પરંતુ તે વખતે ભોગોની આંકાક્ષાને
હતો. હવે અમે બંને, સર્વશ્રૈષ્ઠ
સાધન એવું સમ્યગ્દર્શન દેવાની
ઈચ્છાથી અહીં આવ્યા છીએ.... માટે
હે આર્ય! આજે જ તું સમ્યગ્દર્શન
ગ્રહણ કર!
લાભનો કાળ છે. “–
PDF/HTML Page 29 of 45
single page version
સમ્યગ્જ્ઞાન તથા સમ્યક્ચારિત્રનું મૂળ કારક છે, એના વિના તે બંને હોતાં નથી. સર્વજ્ઞે કહેલાં
જીવાદિ સાત તત્ત્વોનું, ત્રણ મૂઢતારહિત તથા આઠઅંગ સહિત યથાર્થ શ્રદ્ધાન કરવું તે સમ્યગ્દર્શન
છે. નિઃશંકતા, વાત્સલ્ય વગેરે આઠ અંગરૂપી કિરણોથી સમ્યગ્દર્શનરૂપી રત્ન બહુ જ શોભે છે. હે
ભવ્ય (૧) તું આ શ્રેષ્ઠ જૈનમાર્ગને જાણીને, માર્ગસંબંધી શંકાને છોડ. (૨) ભોગોની આકાંક્ષા
દૂર કર. (૩) વસ્તુધર્મ પ્રત્યેની ગ્લાની છોડ. (૪) અમૂઢદ્રષ્ટિ (–વિવેકદ્રષ્ટિ) પ્રગટ કર (પ)
ધર્માત્માસંબંધી દોષના સ્થાન છૂપાવીને સત્યધર્મની વૃદ્ધિ કર. (૬) માર્ગથી વિચલિત થતા
આત્માને ધર્મમાં સ્થિર કર. (૭) રત્નત્રયધર્મમાં અને રત્નત્રયધારક ધર્માત્માઓમાં અતિશય
પ્રીતિરૂપ વાત્સલ્ય કર. અને (૮) તારી શક્તિઅનુસાર જૈનશાસનની પ્રભાવના કર. આ પ્રમાણે
નિઃશંકતા આદિ આઠે અંગોથી સુશોભિત એવા વિશુદ્ધ સમ્યક્ત્વને તું ધારણ કર.
PDF/HTML Page 30 of 45
single page version
સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરી લ્યે છે તે આ મોટી સંસારરૂપી વેલને કાપીને અત્યંત છોટી કરી નાંખે છે.
જેના હૃદયમાં સમ્યગ્દર્શન છે તે જીવ ઉત્તમ દેવ તથા ઉત્તમ મનુષ્યપર્યાયમાં જ ઉત્પન્ન થાય છે,
એ સિવાય નરક–તિર્યંચના દુર્જન્મ તેને કદી થતા નથી. અહો, આ સમ્યગ્દર્શન સંબંભમાં અધિક
શું કહેવું? એની તો એટલી જ પ્રશંસા બસ છે કે જીવને સમ્યગ્દર્શન પ્રપ્ત થતાં અનંત સંસારનો
પણ અંત આવી જાય છે, ને તે મોક્ષસુખને પામે છે.
એકનું જ શરણ લઈને) સમ્યગ્દર્શનનો સ્વીકાર કર. જેમ શરીરના હાથ–પગ જગેરે અંગોમાં
મસ્તક પ્રધાન છે, અને મુખમાં નેત્ર મુખ્ય છે, તેમ મોક્ષના સમસ્ત અંગોમાં ગણધરાદિ
આપ્તપુરુષ સમ્યગ્દર્શનને જ પ્રધાન અંગ જાણે છે. હે આર્ય! લોકમૂઢતા, ગુરુમૂઢતા અને
દેવમૂઢતાનો પરિત્યાગ કરીને તું, મિથ્યાદ્રષ્ટિઓ જેને નથી પામી શકતા એવી સમ્યગ્દર્શનની
ઉજ્જવળતાને ધારણ કર. સમ્યગ્દર્શનરૂપી તલવાર દ્વારા સંસારરૂપી લતાને તું છેદી નાંખ. તું જરૂર
નિકટ ભવ્ય છે અને ભવિષ્યકાળમાં તીર્થંકર થનાર છે. હે આર્ય! અરિહંતદેવના વચનઅનુસાર મેં
આ સમ્યગ્દર્શનની દેશના કરી છે, તે શ્રેયની પ્રાપ્તિ માટે તારે અવશ્ય ગ્રહણ કરવાયોગ્ય છે. એ
પ્રમાણે આર્ય–વજ્રજંઘને પ્રતિબોધ્યા બાદ તે મુનિરાજ આર્યા–શ્રસમતિને સંબોધીને આ પ્રમાણે
કહેવા લાગ્યા :
માતા! તું વિલંબ વગર સમ્યગ્દર્શનને ધારણ કર. સમ્યગ્દર્શન થયા પછી જીવને સ્ત્રીપર્યાયમાં
અવતાર થતો નથી, તેમ જ નીચેની છ નરકોમાં વૈમાનીકથી હલકા દેવોમાં, કે બીજી કોઈ નીચ
પર્યાયોમાં તે ઉત્પન્ન થતો નથી. અજ્ઞાનજન્ય આ નિંદ્ય સ્ત્રીપર્યાયને ધિક્કાર છે કે જેમાં નિર્ગ્રંથ
મુનિધર્મનું પાલન થઈ શકતું નથી. હે માતા! હવે તું નિર્દોષ સમ્યગ્દર્શનની આરાધના કર, અને
તેની આરાધના વડે આ સ્ત્રી પર્યાયનો છેદ કરીને ક્રમેક્રમે મોક્ષ સુધીના પરમ સ્થાનોને પ્રાપ્ત કર.
તમે બંને થોડાક ઉત્તમ ભવોને ધારણ કરીને ધ્યાનરૂપી અગ્નિદ્વારા સમસ્ત
PDF/HTML Page 31 of 45
single page version
સમ્યગ્દર્શન પામીને અતિશય સંતુષ્ઠ થયો; બરાબર છે,–અપૂર્વ વસ્તુનો લાભ પ્રાણીઓને મહાન
સંતોષ ઉપજાવે જ છે. જેમ કોઈ રાજકુમાર સૂત્રમાં પરોવેલી મનોહર માળા પ્રાપ્ત કરીને પોતાની
રાજલક્ષ્મીના યુવરાજપદ પર સ્થિત થાય છે તેમ તે વજ્રજંઘનો જીવ પણ જૈનસિદ્ધાંતરૂપી સૂત્રમાં
પરોવેલી મનોહર સમ્યગ્દર્શનરૂપી માળા પામીને મોક્ષરૂપી રાજસમ્પદાના યુવરાજપદ પર સ્થાપિત
થયો; તેમજ વિશુદ્ધ પુરુષપર્યાય પામીને મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છા કરતી થકી સતી આર્યા પણ
સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિથી અત્યંત સંતુષ્ઠ થઈ. પહેલાંં કદી પણ જેની પ્રાપ્તિ થઈ ન હતી એવા
સમ્યગ્દર્શનરૂપી રસાયણને આસ્વાદીને (ચૈતન્યના અતીનિ઼્દ્રય આનંદને અનુભવીને) તે બંને
દંપતી કર્મ નષ્ટ કરનાર એવા જૈનધર્મમાં અતિશય દ્રઢતા પામ્યા.
પડી ગઈ છે, તે સાંધ હવે ભેગી ન થાય.
PDF/HTML Page 32 of 45
single page version
જ્ઞાનસ્વભાવની દશા છે, તે કાંઈ વિકલ્પનો કટકો નથી. સ્વભાવમાંથી
PDF/HTML Page 33 of 45
single page version
અપૂર્વ છે, આનંદદાયક છે, વિકલ્પની ધારાથી તદ્ન જુદી છે.
અનંતવાર સાંભળી છે. શબ્દો ભલે ન સાંભળ્યા, છતાં તે જીવોએ પણ રાગની કથા સાંભળી છે
એમ કહ્યું, કેમકે રાગમાં એકત્વ પરિણમન કરી રહ્યા છે તેથી તે જીવો રાગની કથા જ નિરંતર
સાંભળી રહ્યા છે. તેની સામે શુદ્ધાત્માની કથાની વાત લઈએ તો, જેણે શુદ્ધાત્મામાં એકત્વ
પરિણમન કર્યું છે તેણે જ શુદ્ધાત્માની કથા ખરેખર સાંભળી છે. વેદન વગરના શ્રવણને ખરેખર
શ્રવણ કહેતા નથી. શ્રવણનું જે વાચ્ય, તેનું જે વેદન કરે છે તે જ ખરૂં ભાવશ્રવણ છે. તેથી કહે છે
કે જેણે એકવાર પણ શુદ્ધાત્માની કથા સાંભળી (એટલે કે ભાવશ્રવણ કર્યું) તે જરૂર અલ્પકાળમાં
મુક્તિ પામે છે.
બધા જીવો ચારે ગતિમાં, અનંતવાર તો શું પણ એકવાર પણ ઉપજી શકે નહિ. અગાઉ ગુરુદેવે
દેવગતિનો દાખલો આપીને આ વાત સમજાવી હતી; હાલમાં ચતુરીન્દ્રિયના ભવનો દાખલો
આપીને તે વાત સમજાવી. બંનેમાં ન્યાય સરખો જ છે. તેથી અહીં આપણે દેવગતિનો દાખલો
લઈશું.
PDF/HTML Page 34 of 45
single page version
દેવાદિ ગતિમાં કદી ઊપજ્યા ન હોય પણ તેના મિથ્યાત્વાદિ ઊંધા ભાવમાં ચારે ગતિના અનંતા
ભવ કરવાનું સામર્થ્ય પડ્યું છે, ચારે ગતિના અનંત ભવના કારણને તેઓ સેવી જ રહ્યા છે, તેથી
તેઓને તેવું કાર્ય પણ થઈ રહ્યું છે એમ કહી દીધું.
પરમ અતીન્દ્રિય અમૃતનો અત્યંત મધુર સ્વાદ આવ્યો તેમાં અનંતગુણનો રસ સમાઈ ગયો
છે. આવા વેદનપૂર્વક પર્યાયમાં જે ચૈતન્યધારા પ્રગટી તેમાં રાગાદિ અન્ય ભાવોના સ્વાદનો
અભાવ છે.–આવું વેદન ભેદજ્ઞાનમાં ધર્મીને થાય છે. રાગનો અને જ્ઞાનનો સ્વાદ અત્યંત સ્પષ્ટ
જુદો જણાય છે. રાગ વગરનો એ ચૈતન્યસ્વાદ અત્યંત મધુર અને જગતના બીજા બધા
રસોથી જુદી જાતનો છે.
ચેતનસ્વાદના અનુભવમાં રાગને ભેળવતો નથી.....હું મારા આત્માને સર્વત: મારા સ્વ–રસથી
ભરપૂર સંચેતુ છું...પર્યાય પણ તેવી જ થઈને, પરિણમી રહી છે. આવા મારા દ્રવ્યમાં કે પર્યાયમાં
ક્્યાંય મોહ નથી; મોહ તે જરાપણ મારો નથી, હું તો દ્રવ્યમાં કે પર્યાયમાં સર્વત્ર એક
ચૈતન્યરસથી જ ભરેલો છું. શુદ્ધચૈતન્યપ્રકાશનો નિધાન હું–તેમાં મોહ કેવો?
ગુણોને એક સાથે જે પ્રત્યક્ષ જાણી લ્યે છે એવું કેવળજ્ઞાન,
PDF/HTML Page 35 of 45
single page version
આવી શક્તિવાળા આત્માને સ્વીકારનારા શ્રદ્ધા–જ્ઞાન નિર્વિકલ્પ જ હોય, વિકલ્પ તેમાં રહી શકે
નહિ. ચૈતન્યસ્વભાવને સ્વીકારનારા શ્રદ્ધા–જ્ઞાન રાગાદિ–વિકલ્પોથી જુદા ને જુદા રહે છે, ને
અંદરના આનંદ વગેરે અનંત ગુણની નિર્મળ પરિણતિ સાથે એકરસપણે પરિણમે છે.
અનંતગુણના સ્વાદથી ભરેલો ચૈતન્યરસ ધર્મીને અનુભવના સ્વાદમાં આવે છે.
સ્વભાવચતુષ્ટયથી લક્ષમાં લેતાં તેમાં રાગ કે રોગ નથી. જ્ઞાન–આનંદની સત્તામાં રોગ કે રાગની
સત્તા નથી; એટલે રોગનું કે રાગનું વેદન જ્ઞાનને નથી; જ્ઞાનીની જ્ઞાનચેતના રાગ અને રોગથી
જુદી રહેતી થકી જ્ઞાનઆનંદને જ વેદે છે.
ખરેખર શાંતિનું ઝરણું વહે છે; કેમકે અંતરના શાંતિના સમુદ્રના વેદનપૂર્વક તે વાણી
નીકળે છે.
તેની ભક્તિમાં, તેના મહિમામાં વારંવાર ઉપયોગ જોડવો. સંસારનો દુઃખપ્રસંગ યાદ આવે કે
તરત જ ઉપયોગનો દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્ર તરફ પલટી નાંખવો. દુઃખમાં આર્ત્તધ્યાન અને ઝૂરણા
કર્યા કરવાથી તો ઊલ્ટા પરિણામ બગડે છે ને
PDF/HTML Page 36 of 45
single page version
વિચાર કરવા; બળપૂર્વક આત્માને તેમાં જોડવો. આત્માના અદ્ભુત ગંભીર મહિમાવંત
સ્વરૂપને લક્ષમાં લેતાં પણ સંકલેશ છૂટીને શાંતિની ઠંડી હવા આવે છે.
તેના ઉદયથી બહારમાં પ્રતિકૂળતા આવી,–પણ હવે અત્યારે એવા સારા ભાવ રાખવા કે
ફરીને આવા સંયોગ જ ન મળે. ધર્માત્માનો સત્સંગ કરવો, તેમની કથા વાંચવી, તેમના
સમ્યક્ત્વાદિનું સ્વરૂપ વિચારવું, જૈનધર્મનો મહિમા કરવો, ભગવાનના દર્શન–પૂજન કરવા,
એમ સર્વ પ્રકારે આત્મહિત થાય તેમ વર્તવું. ધર્મમાં ચિત્ત પરોવીને સમાધાન રાખવું–એ જ
સર્વ પ્રસંગે શ્રેષ્ઠ ઉપાય છે.
કેટલાય જીવો મોક્ષને સાધવા માટે દીક્ષા લઈને વનમાં ચાલ્યા જતાં. મુમુક્ષુ જીવે તો વિલંબ
વગર અંતરમાં ઊતરીને દેહથી ભિન્ન આત્માનો અનુભવ કરી લેવા જેવું છે.
વીરતા છે. જ્ઞાયકતત્ત્વના આનંદ પાસે જગતનું કોઈ દુઃખ ફરકી શકતું નથી. અહા, એ
અદ્ભુત આશ્ચર્યકારી ચૈતન્યસ્વાદની શી વાત!
સાચા દેવ–ગુરુનું–ધર્માત્માનું દ્રઢ શરણ લઈને, તેમણે બતાવેલા માર્ગે આત્મામાં આનંદ કરતાં
શીખવું, જીવ પોતે આનંદરૂપ છે, તેમાંથી આનંદ લેવો. આત્મામાં આનંદ છે એટલે આત્મામાં
ગમાડવું; સંસારમાં તો ક્્યાંય ગમે એવું નથી. ક્્યાંય ચિત્ત ન લાગતું હોય ત્યારે ભગવાનના
મંદિરે જઈને બેસવું, ને ભગવાનના ગુણનો વિચાર કરવો કે અહો! આવી વીતરાગમુદ્રા જ
શાંતિદાયક છે. તથા સાધર્મીનો સંગ કરવો.
PDF/HTML Page 37 of 45
single page version
પૂર્વના ભાવો યાદ આવતાં એમ થાય કે અહા, આવા ભવો ને આપવા ભાવો હું કરી
આવ્યો. હવે તો આ સંસાર પ્રત્યે વૈરાગ્ય જ કરવા જેવો છે. આમ તે આત્મા સાથે સંધિ
કરીને વૈરાગ્ય વધારે છે.
પ્રસંગ આવ્યો! છ માસ સુધી લક્ષ્મણજીના દેહને સાથે લઈને ફર્યા. છતાં અંતરના શ્રદ્ધા–
જ્ઞાનમાં તે પણ છૂટયુ નથી, ને સંયોગમાં એકક્ષણ પણ તન્મય થયા નથી. ગમે તેવા
પ્રસંગમાં પણ જ્ઞાનીની આત્મપરિણતિ સંસારથી વિરકત જ છે.
છે. લોકો પણ અવગુણને નિદે છે ને ગુણની પ્રશંસા કરે છે. વીતરાગના ગુણનો આદર કરીને
મુમુક્ષુ પોતે પોતામાં તેવા ગુણ પ્રગટાવવા માંગે છે.
રાખવા. સારા ભાવનું સારૂં ફળ આવે જ છે. ખરેખર, જ્ઞાનીસંતોની વાણી મુમુક્ષુજીવને
અપૂર્વ આત્મશાંતિ આપનારી છે.
પ્રસિદ્ધિમાં આવી રહ્યું છે. અહો! સત્નું લક્ષ કરનારા જીવો મહા ભાગ્યશાળી છે.
સત્નું લક્ષ કરીને તેનો પક્ષ કરનાર જીવો, –પ્રાણ જાય તોપણ સત્ના પક્ષને
છોડતા નથી. પ્રાણ જાય તો ભલે જાય. મારા સત્સ્વરૂપના લક્ષનો પક્ષ હું કદી
છોડું નહિ. સત્ના સાધકને જગતની પ્રતિકૂળતા ડગાવી શકતી નથી.
PDF/HTML Page 38 of 45
single page version
ને પરમાર્થતત્ત્વમાં જ જેઓ પહોંચી ગયા છે તેને જ અનુભવી રહ્યા છે તેમને હવે ગુણભેદ
શુદ્ધ પરમાર્થતત્ત્વનો જ આદર છે.
જ્યારે વ્યવહારમાં હોય ત્યારે અપૂર્ણ દશા અને તેમાં અશુદ્ધતા, નિમિત્ત વગેરે વ્યવહારને
ત્યારે તે પ્રકારોને વ્યવહારનય જાણે છે. પણ શુદ્ધનયમાં જેઓ લીન નથી તેમને તે
PDF/HTML Page 39 of 45
single page version
આવા અખંડ શુદ્ધતત્ત્વને અનુભવમાં લીધા વિના, લક્ષમાં લીધા વિના, એકલા ભેદને ને
અશુદ્ધતાને જાણવા જાય તો તેને વ્યવહારનયનું પણ સાચું જ્ઞાન થતું નથી, તે તો એકલી
છે તેમ જાણે છે,–એ રીતે જણાયેલો વ્યવહાર પ્રયોજનવાન છે. પ્રયોજનવાન એટલા માટે
પરમાર્થના અનુભવથી સાધક પોતાના પ્રયોજનને સાધે છે. બે નયો ભિન્ન છે, બંનેનો
વ્યવહારનય હોતો નથી. અને જે કાળે પરમાર્થના અનુભવરૂપ શુદ્ધનય નથી તે કાળે
વ્યવહારના આશ્રયે સમ્યક્વાદિ થતા નથી, એ મહા સિદ્ધાન્ત છે, ને તે જૈનધર્મનું જીવન છે.
PDF/HTML Page 40 of 45
single page version
રૂા. ૧૦૧) ઈનામ તરીકે વહેંચાશે. બીજા બધાને પણ એક પુસ્તક ભેટ અપાશે. આવેલા લેખોનો
સાર આત્મધર્મમાં છપાશે. નિબંધ કે લેખ શ્રાવણ વદ બીજ સુધીમાં મોકલી દેવા. લેખોની
પસંદગી સંપાદક કરશે. લેખ ગુજરાતી અથવા હિંદીમાં આશરે પાંચથી દશ પાનાંનો લખવો.
સરનામું–
દરમિયાન તો ગામેગામ નવાનવા જિજ્ઞાસુઓને દેખીને–મળીને પ્રસન્નતા થાય છે. આપ પણ
આત્મધર્મના વાંચન–વિચાર ને પ્રચારમાં ઉત્સાહથી ભાગ લ્યો. આજે આત્મધર્મની સંખ્યા ૨૯
વર્ષોમાં સૌથી વધુ છે ને હજી વધતી જ જાય છે. તે ત્રણ હજારની સંખ્યા આ વર્ષમાં જ વટાવી
જશે. આપ સૌના સહકારથી ઝડપથી આપણે તે સંખ્યા પાંચહજાર સુધી લઈ જવી છે. શ્રાવણ
માસથી ગ્રાહક થવા માટે, આવતા વર્ષ સહિત કુલ સવા વર્ષના પાંચરૂપિયા મોકલવા.