క్రమప్రవృత్తిమాసాద్య తత్తద్వయతిరేకమాపన్నాభిర్హేమాంగదాదిపర్యాయమాత్రీక్రియేత . తతో ద్రవ్యార్థాదేశా-
త్సదుత్పాదః, పర్యాయార్థాదేశాదసత్ ఇత్యనవద్యమ్ ..౧౧౧..
అథ సదుత్పాదమనన్యత్వేన నిశ్చినోతి —
జీవో భవం భవిస్సది ణరోమరో వా పరో భవీయ పుణో .
కిం దవ్వత్తం పజహది ణ జహం అణ్ణో కహం హోది ..౧౧౨..
పునరసద్భావనిబద్ధ ఏవోత్పాదః . కస్మాదితి చేత్ . పూర్వపర్యాయాదన్యత్వాదితి . యథేదం జీవద్రవ్యే సదుత్పాదా-
సదుత్పాదవ్యాఖ్యానం కృతం తథా సర్వద్రవ్యేషు యథాసంభవం జ్ఞాతవ్యమితి ..౧౧౧.. అథ పూర్వోక్తమేవ సదుత్పాదం
ద్రవ్యాదభిన్నత్వేన వివృణోతి — జీవో జీవః కర్తా భవం భవన్ పరిణమన్ సన్ భవిస్సది భవిష్యతి తావత్ .
కహానజైనశాస్త్రమాలా ]
జ్ఞేయతత్త్వ -ప్రజ్ఞాపన
౨౧౯
క్రమప్రవృత్తి ప్రాప్త కరకే ఉస -ఉస వ్యతిరేకవ్యక్తిత్వకో ప్రాప్త హోతీ హుఈ, సువర్ణకో బాజూబంధాది
పర్యాయమాత్ర (-పర్యాయమాత్రరూప) కరతీ హైం .
ఇసలియే ద్రవ్యార్థిక కథనసే సత్ -ఉత్పాద హై, పర్యాయార్థిక కథనసే అసత్ -ఉత్పాద హై —
యహ బాత అనవద్య (నిర్దోష, అబాధ్య) హై .
భావార్థ : — జో పహలే విద్యమాన హో ఉసీకీ ఉత్పత్తికో సత్ -ఉత్పాద కహతే హైం ఔర జో
పహలే విద్యమాన న హో ఉసకీ ఉత్పత్తికో అసత్ -ఉత్పాద కహతే హైం . జబ పర్యాయోంకో గౌణ కరకే
ద్రవ్యకా ముఖ్యతయా కథన కియా జాతా హై, తబ తో జో విద్యమాన థా వహీ ఉత్పన్న హోతా హై, (క్యోంకి
ద్రవ్య తో తీనోం కాలమేం విద్యమాన హై); ఇసలియే ద్రవ్యార్థిక నయసే తో ద్రవ్యకో సత్ -ఉత్పాద హై; ఔర
జబ ద్రవ్యకో గౌణ కరకే పర్యాయోంకా ముఖ్యతయా కథన కియా జాతా హై తబ జో విద్యమాన నహీం థా
వహ ఉత్పన్న హోతా హై (క్యోంకి వర్తమాన పర్యాయ భూతకాలమేం విద్యమాన నహీం థీ), ఇసలియే పర్యాయార్థిక
నయసే ద్రవ్యకే అసత్ -ఉత్పాద హై .
యహాఁ యహ లక్ష్యమేం రఖనా చాహియే కి ద్రవ్య ఔర పర్యాయేం భిన్న -భిన్న వస్తుఏఁ నహీం హైం; ఇసలియే
పర్యాయోంకీ వివక్షాకే సమయ భీ, అసత్ -ఉత్పాదమేం, జో పర్యాయేం హైం వే ద్రవ్య హీ హైం, ఔర ద్రవ్యకీ
వివక్షాకే సమయ భీ సత్ -ఉత్పాదమేం, జో ద్రవ్య హై వే హీ పర్యాయేం హీ హైం ..౧౧౧..
అబ (సర్వ పర్యాయోంమేం ద్రవ్య అనన్య హై అర్థాత్ వహ కా వహీ హై, ఇసలియే ఉసకే సత్ -ఉత్పాద
– ఇసప్రకార) సత్ -ఉత్పాదకో అనన్యత్వ కే ద్వారా నిశ్చిత కరతే హైం : —
జీవ పరిణమే తేథీ నరాదిక ఏ థశే; పణ తే – రూపే
శుం ఛోడతో ద్రవ్యత్వనే ? నహి ఛోడతో క్యమ అన్య ఏ ? ౧౧౨.