యది నోజ్ఝతి కథమన్యో నామ స్యాత్, యేన ప్రకటితత్రికోటిసత్తాకః స ఏవ న
స్యాత్ ..౧౧౨..
అథాసదుత్పాదమన్యత్వేన నిశ్చినోతి —
మణువో ణ హోది దేవో దేవో వా మాణుసో వ సిద్ధో వా .
ఏవం అహోజ్జమాణో అణణ్ణభావం కధం లహది ..౧౧౩..
మనుజో న భవతి దేవో దేవో వా మనుషో వా సిద్ధో వా .
ఏవమభవన్ననన్యభావం కథం లభతే ..౧౧౩..
అన్యో భిన్నః కథం భవతి . కింతు ద్రవ్యాన్వయశక్తిరూపేణ సద్భావనిబద్ధోత్పాదః స ఏవేతి ద్రవ్యాదభిన్న ఇతి
భావార్థః ..౧౧౨.. అథ ద్రవ్యస్యాసదుత్పాదం పూర్వపర్యాయాదన్యత్వేన నిశ్చినోతి — మణువో ణ హవది దేవో
ఆకులత్వోత్పాదకమనుజదేవాదివిభావపర్యాయవిలక్షణమనాకులత్వరూపస్వభావపరిణతిలక్షణం పరమాత్మద్రవ్యం
యద్యపి నిశ్చయేన మనుష్యపర్యాయే దేవపర్యాయే చ సమానం తథాపి మనుజో దేవో న భవతి . కస్మాత్ .
కహానజైనశాస్త్రమాలా ]
జ్ఞేయతత్త్వ -ప్రజ్ఞాపన
౨౨౧
యది నహీం ఛోడతా తో వహ అన్య కైసే హో సకతా హై కి జిసనే త్రికోటి సత్తా (-తీన
ప్రకారకీ సత్తా) జిసకే ప్రగట హై ఐసా వహ (జీవ), వహీ న హో ?
భావార్థ : — జీవ మనుష్య -దేవాదిక పర్యాయరూప పరిణమిత హోతా హుఆ భీ అన్య నహీం
హో జాతా, అనన్య రహతా హై, వహకా వహీ రహతా హై; క్యోంకి ‘వహీ యహ దేవకా జీవ హై, జో
పూర్వభవమేం మనుష్య థా ఔర అముక భవమేం తిర్యంచ థా’ ఐసా జ్ఞాన హో సకతా హై . ఇసప్రకార
జీవకీ భాఁతి ప్రత్యేక ద్రవ్య అపనీ సర్వ పర్యాయోంమేం వహకా వహీ రహతా హై, అన్య నహీం హో
జాతా, — ✽అనన్య రహతా హై . ఇసప్రకార ద్రవ్యకా అనన్యపనా హోనేసే ద్రవ్యకా సత్ -ఉత్పాద నిశ్చిత
హోతా హై ..౧౧౨..
అబ, అసత్ -ఉత్పాదకో అన్యత్వకే ద్వారా నిశ్చిత కరతే హైం : —
అన్వయార్థ : — [మనుజః ] మనుష్య [దేవః న భవతి ] దేవ నహీం హై, [వా ] అథవా
[దేవః ] దేవ [మానుషః వా సిద్ధః వా ] మనుష్య యా సిద్ధ నహీం హై; [ఏవం అభవన్ ] ఐసా న
హోతా హుఆ [అనన్య భావం కథం లభతే ] అనన్యభావకో కైసే ప్రాప్త హో సకతా హై ? ..౧౧౩..
✽(అర్థాత్ ఉత్పాద -వ్యయ -ధ్రౌవ్యాత్మక జీవ, మనుష్యాది పర్యాయోంరూప పరిణమిత హోనే పర భీ, అన్వయశక్తికో నహీం
ఛోడతా హోనేసే అనన్య – వహకా వహీ – హై .)
మానవ నథీ సుర, సుర పణ నహి మనుజ కే నహి సిద్ధ ఛే;
ఏ రీత నహి హోతో థకో క్యమ తే అనన్యపణుం ధరే ? ౧౧౩.