ശ്രുതജ്ഞാനമേവ കുശ്രുതജ്ഞാനമ്, മിഥ്യാദര്ശനോദയസഹചരിതമവധിജ്ഞാനമേവ വിഭങ്ഗജ്ഞാനമിതി സ്വരൂപാഭിധാനമ്.
ഇത്ഥം മതിജ്ഞാനാദിജ്ഞാനോപയോഗാഷ്ടകം വ്യാഖ്യാതമ്.. ൪൧..
ആഭിനിബോധികജ്ഞാന ഹീ കുമതിജ്ഞാന ഹൈ, [൭] മിഥ്യാദര്ശനകേ ഉദയകേ സാഥകാ ശ്രുതജ്ഞാന ഹീ കുശ്രുതജ്ഞാന ഹൈ,
[൮] മിഥ്യാദര്ശനകേ ഉദയകേ സാഥകാ അവധിജ്ഞാന ഹീ വിഭംഗജ്ഞാന ഹൈ. – ഇസ പ്രകാര [ജ്ഞാനോപയോഗകേ
ഭേദോംകേ] സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.
നിശ്ചയനയസേ അഖണ്ഡ–ഏക–വിശുദ്ധജ്ഞാനമയ ഐസാ യഹ ആത്മാ വ്യവഹാരനയസേ സംസാരാവസ്ഥാമേം കര്മാവൃത്ത
വികല്പരൂപസേ ജോ ജാനതാ ഹൈ വഹ മതിജ്ഞാന ഹൈ. വഹ തീന പ്രകാരകാ ഹൈഃ ഉപലബ്ധിരൂപ, ഭാവനാരൂപ ഔര
ഉപയോഗരൂപ. മതിജ്ഞാനാവരണകേ ക്ഷയോപശമസേ ജനിത അര്ഥഗ്രഹണശക്തി [–പദാര്ഥകോ ജാനനേകീ ശക്തി] വഹ
ഉപലബ്ധി ഹൈ, ജാനേ ഹുഏ പദാര്ഥകാ പുനഃ പുനഃ ചിംതന വഹ ഭാവനാ ഹൈ ഔര ‘യഹ കാലാ ഹൈ,’ ‘യഹ പീലാ ഹൈ
’ ഇത്യാദിരൂപസേ അര്ഥഗ്രഹണവ്യാപാര [–പദാര്ഥകോ ജാനനേകാ വ്യാപാര] വഹ ഉപയോഗ ഹൈ. ഉസീ പ്രകാര വഹ
[മതിജ്ഞാന] അവഗ്രഹ, ഈഹാ, അവായ ഔര ധാരണാരൂപ ഭേദോം ദ്വാരാ അഥവാ കോഷ്ഠബുദ്ധി, ബീജബുദ്ധി,
പദാനുസാരീബുദ്ധി തഥാ സംഭിന്നശ്രോതൃതാബുദ്ധി ഐസേ ഭേദോം ദ്വാരാ ചാര പ്രകാരകാ ഹൈ. [യഹാ , ഐസാ താത്പര്യ ഗ്രഹണ
കരനാ ചാഹിയേ കി നിര്വികാര ശുദ്ധ അനുഭൂതികേ പ്രതി അഭിമുഖ ജോ മതിജ്ഞാന വഹീ ഉപാദേയഭൂത അനന്ത
സുഖകാ സാധക ഹോനേസേ നിശ്ചയസേ ഉപാദേയ ഹൈ, ഉസകേ സാധനഭൂത ബഹിരംഗ മതിജ്ഞാന തോ വ്യവഹാരസേ ഉപാദേയ
ഹൈ.]