കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന
പരമനോഗതം മൂര്തദ്രവ്യം വികലം വിശേഷേണാവബുധ്യതേ തന്മനഃപര്യയജ്ഞാനമ്, യത്സകലാവരണാത്യംതക്ഷയേ കേവല ഏവ മൂര്താമൂര്തദ്രവ്യം സകലം വിശേഷേണാവബുധ്യതേ തത്സ്വാഭാവികം കേവലജ്ഞാനമ്. മിഥ്യാദര്ശനോദയസഹചരിതമാഭിനിബോധികജ്ഞാനമേവ കുമതിജ്ഞാനമ്, മിഥ്യാദര്ശനോദയ–സഹചരിതം ശ്രുതജ്ഞാനമേവ കുശ്രുതജ്ഞാനമ്, മിഥ്യാദര്ശനോദയസഹചരിതമവധിജ്ഞാനമേവ വിഭങ്ഗജ്ഞാനമിതി സ്വരൂപാഭിധാനമ്. ഇത്ഥം മതിജ്ഞാനാദിജ്ഞാനോപയോഗാഷ്ടകം വ്യാഖ്യാതമ്.. ൪൧.. ----------------------------------------------------------------------------- വിശേഷതഃ അവബോധന കരതാ ഹൈ വഹ സ്വാഭാവിക കേവലജ്ഞാന ഹൈ, [൬] മിഥ്യാദര്ശനകേ ഉദയകേ സാഥകാ ആഭിനിബോധികജ്ഞാന ഹീ കുമതിജ്ഞാന ഹൈ, [൭] മിഥ്യാദര്ശനകേ ഉദയകേ സാഥകാ ശ്രുതജ്ഞാന ഹീ കുശ്രുതജ്ഞാന ഹൈ, [൮] മിഥ്യാദര്ശനകേ ഉദയകേ സാഥകാ അവധിജ്ഞാന ഹീ വിഭംഗജ്ഞാന ഹൈ. – ഇസ പ്രകാര [ജ്ഞാനോപയോഗകേ ഭേദോംകേ] സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.
ഇസ പ്രകാര മതിജ്ഞാനാദി ആഠ ജ്ഞാനോപയോഗോംകാ വ്യാഖ്യാന കിയാ ഗയാ.
ഭാവാര്ഥഃ– പ്രഥമ തോ, നിമ്നാനുസാര പാ ച ജ്ഞാനോംകാ സ്വരൂപ ഹൈഃ– നിശ്ചയനയസേ അഖണ്ഡ–ഏക–വിശുദ്ധജ്ഞാനമയ ഐസാ യഹ ആത്മാ വ്യവഹാരനയസേ സംസാരാവസ്ഥാമേം കര്മാവൃത്ത വര്തതാ ഹുആ, മതിജ്ഞാനാവരണകാ ക്ഷയോപശമ ഹോനേ പര, പാ ച ഇന്ദ്രിയോം ഔര മനസേ മൂര്ത–അമൂര്ത വസ്തുകോ വികല്പരൂപസേ ജോ ജാനതാ ഹൈ വഹ മതിജ്ഞാന ഹൈ. വഹ തീന പ്രകാരകാ ഹൈഃ ഉപലബ്ധിരൂപ, ഭാവനാരൂപ ഔര ഉപയോഗരൂപ. മതിജ്ഞാനാവരണകേ ക്ഷയോപശമസേ ജനിത അര്ഥഗ്രഹണശക്തി [–പദാര്ഥകോ ജാനനേകീ ശക്തി] വഹ ഉപലബ്ധി ഹൈ, ജാനേ ഹുഏ പദാര്ഥകാ പുനഃ പുനഃ ചിംതന വഹ ഭാവനാ ഹൈ ഔര ‘യഹ കാലാ ഹൈ,’ ‘യഹ പീലാ ഹൈ ’ ഇത്യാദിരൂപസേ അര്ഥഗ്രഹണവ്യാപാര [–പദാര്ഥകോ ജാനനേകാ വ്യാപാര] വഹ ഉപയോഗ ഹൈ. ഉസീ പ്രകാര വഹ [മതിജ്ഞാന] അവഗ്രഹ, ഈഹാ, അവായ ഔര ധാരണാരൂപ ഭേദോം ദ്വാരാ അഥവാ കോഷ്ഠബുദ്ധി, ബീജബുദ്ധി, പദാനുസാരീബുദ്ധി തഥാ സംഭിന്നശ്രോതൃതാബുദ്ധി ഐസേ ഭേദോം ദ്വാരാ ചാര പ്രകാരകാ ഹൈ. [യഹാ , ഐസാ താത്പര്യ ഗ്രഹണ കരനാ ചാഹിയേ കി നിര്വികാര ശുദ്ധ അനുഭൂതികേ പ്രതി അഭിമുഖ ജോ മതിജ്ഞാന വഹീ ഉപാദേയഭൂത അനന്ത സുഖകാ സാധക ഹോനേസേ നിശ്ചയസേ ഉപാദേയ ഹൈ, ഉസകേ സാധനഭൂത ബഹിരംഗ മതിജ്ഞാന തോ വ്യവഹാരസേ ഉപാദേയ ഹൈ.]