കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന
[
൧൫൫
നിത്യക്ഷണികത്വേന കാലവിഭാഗഖ്യാപനമേതത്.
യോ ഹി ദ്രവ്യവിശേഷഃ ‘അയം കാലഃ, അയം കാലഃ’ ഇതി സദാ വ്യപദിശ്യതേ സ ഖലു സ്വസ്യ
സദ്ഭാവമാവേദയന് ഭവതി നിത്യഃ. യസ്തു പുനരുത്പന്നമാത്ര ഏവ പ്രധ്വംസ്യതേ സ ഖലു തസ്യൈവ ദ്രവ്യവിശേഷസ്യ
സമയാഖ്യഃ പര്യായ ഇതി. സ തൂത്സംഗിതക്ഷണഭംഗോപ്യുപദര്ശിത–സ്വസംതാനോ
നയബലാദ്രീര്ധാതരസ്ഥായ്യുപഗീയമാനോ ന ദുഷ്യതി; തതോ ന ഖല്വാവലികാപല്യോപമ–സാഗരോപമാദിവ്യവഹാരോ
വിപ്രതിഷിധ്യതേ. തദത്ര നിശ്ചയകാലോ നിത്യഃ ദ്രവ്യരൂപത്വാത്, വ്യവഹാരകാലഃ ക്ഷണികഃ പര്യായരൂപത്വാദിതി..
൧൦൧..
ഏദേ കാലാഗാസാ ധമ്മാധമ്മാ യ പുഗ്ഗലാ ജീവാ.
ലബ്ഭംതി ദവ്വസണ്ണം കാലസ്സ ദു ണത്ഥി കായത്തം.. ൧൦൨..
ഏതേ കാലാകാശേ ധര്മാധര്മൌ ച പുദ്ഗലാ ജീവാഃ.
ലഭംതേ ദ്രവ്യസംജ്ഞാം കാലസ്യ തു നാസ്തി കായത്വമ്.. ൧൦൨..
-----------------------------------------------------------------------------
ടീകാഃ– കാലകേ ‘നിത്യ’ ഔര ‘ക്ഷണിക’ ഐസേ ദോ വിഭാഗോംകാ യഹ കഥന ഹൈ.
‘യഹ കാല ഹൈ, യഹ കാല ഹൈ’ ഐസാ കരകേ ജിസ ദ്രവ്യവിശേഷകാ സദൈവ വ്യപദേശ [നിര്ദേശ, കഥന]
കിയാ ജാതാ ഹൈ, വഹ [ദ്രവ്യവിശേഷ അര്ഥാത് നിശ്ചയകാലരൂപ ഖാസ ദ്രവ്യ] സചമുച അപനേ സദ്ഭാവകോ പ്രഗട
കരതാ ഹുആ നിത്യ ഹൈ; ഔര ജോ ഉത്പന്ന ഹോതേ ഹീ നഷ്ട ഹോതാ ഹൈ, വഹ [വ്യവഹാരകാല] സചമുച ഉസീ
ദ്രവ്യവിശേഷകീ ‘സമയ’ നാമക പര്യായ ഹൈ. വഹ ക്ഷണഭംഗുര ഹോനേ പര ഭീ അപനീ സംതതികോ [പ്രവാഹകോ]
ദര്ശാതാ ഹൈ ഇസലിയേ ഉസേ നയകേ ബലസേ ‘ദീര്ഘ കാല തക ടികനേവാലാ’ കഹനേമേം ദോഷ നഹീം ഹൈ; ഇസലിയേ
ആവലികാ, പല്യോപമ, സാഗരോപമ ഇത്യാദി വ്യവഹാരകാ നിഷേധ നഹീം കിയാ ജാതാ.
ഇസ പ്രകാര യഹാ
ഐസാ കഹാ ഹൈ കി–നിശ്ചയകാല ദ്രവ്യരൂപ ഹോനേസേ നിത്യ ഹൈ, വ്യവഹാരകാല
പര്യായരൂപ ഹോനേസേ ക്ഷണിക ഹൈ.. ൧൦൧..
ഗാഥാ ൧൦൨
അന്വയാര്ഥഃ– [ഏതേ] യഹ [കാലാകാശേ] കാല, ആകാശ [ധര്മാധര്മൌര്] ധര്മ, അധര്മ, [പുദ്ഗലാഃ]
പുദ്ഗല [ച] ഔര [ജീവാഃ] ജീവ [സബ] [ദ്രവ്യസംജ്ഞാം ലഭംതേ] ‘ദ്രവ്യ’ സംജ്ഞാകോ പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം;
[കാലസ്യ തു] പരംതു കാലകോ [കായത്വമ്] കായപനാ [ന അസ്തി] നഹീം ഹൈ.
--------------------------------------------------------------------------
ആ ജീവ, പുദ്ഗല, കാള, ധര്മ, അധര്മ തേമ ജ നഭ വിഷേ
ഛേ ‘ദ്രവ്യ’ സംജ്ഞാ സര്വനേ, കായത്വ ഛേ നഹി കാളനേ . ൧൦൨.