കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന
നിത്യക്ഷണികത്വേന കാലവിഭാഗഖ്യാപനമേതത്.
യോ ഹി ദ്രവ്യവിശേഷഃ ‘അയം കാലഃ, അയം കാലഃ’ ഇതി സദാ വ്യപദിശ്യതേ സ ഖലു സ്വസ്യ സദ്ഭാവമാവേദയന് ഭവതി നിത്യഃ. യസ്തു പുനരുത്പന്നമാത്ര ഏവ പ്രധ്വംസ്യതേ സ ഖലു തസ്യൈവ ദ്രവ്യവിശേഷസ്യ സമയാഖ്യഃ പര്യായ ഇതി. സ തൂത്സംഗിതക്ഷണഭംഗോപ്യുപദര്ശിത–സ്വസംതാനോ നയബലാദ്രീര്ധാതരസ്ഥായ്യുപഗീയമാനോ ന ദുഷ്യതി; തതോ ന ഖല്വാവലികാപല്യോപമ–സാഗരോപമാദിവ്യവഹാരോ വിപ്രതിഷിധ്യതേ. തദത്ര നിശ്ചയകാലോ നിത്യഃ ദ്രവ്യരൂപത്വാത്, വ്യവഹാരകാലഃ ക്ഷണികഃ പര്യായരൂപത്വാദിതി.. ൧൦൧..
ലബ്ഭംതി ദവ്വസണ്ണം കാലസ്സ ദു ണത്ഥി കായത്തം.. ൧൦൨..
ലഭംതേ ദ്രവ്യസംജ്ഞാം കാലസ്യ തു നാസ്തി കായത്വമ്.. ൧൦൨..
-----------------------------------------------------------------------------
‘യഹ കാല ഹൈ, യഹ കാല ഹൈ’ ഐസാ കരകേ ജിസ ദ്രവ്യവിശേഷകാ സദൈവ വ്യപദേശ [നിര്ദേശ, കഥന] കിയാ ജാതാ ഹൈ, വഹ [ദ്രവ്യവിശേഷ അര്ഥാത് നിശ്ചയകാലരൂപ ഖാസ ദ്രവ്യ] സചമുച അപനേ സദ്ഭാവകോ പ്രഗട കരതാ ഹുആ നിത്യ ഹൈ; ഔര ജോ ഉത്പന്ന ഹോതേ ഹീ നഷ്ട ഹോതാ ഹൈ, വഹ [വ്യവഹാരകാല] സചമുച ഉസീ ദ്രവ്യവിശേഷകീ ‘സമയ’ നാമക പര്യായ ഹൈ. വഹ ക്ഷണഭംഗുര ഹോനേ പര ഭീ അപനീ സംതതികോ [പ്രവാഹകോ] ദര്ശാതാ ഹൈ ഇസലിയേ ഉസേ നയകേ ബലസേ ‘ദീര്ഘ കാല തക ടികനേവാലാ’ കഹനേമേം ദോഷ നഹീം ഹൈ; ഇസലിയേ ആവലികാ, പല്യോപമ, സാഗരോപമ ഇത്യാദി വ്യവഹാരകാ നിഷേധ നഹീം കിയാ ജാതാ.
ഇസ പ്രകാര യഹാ ഐസാ കഹാ ഹൈ കി–നിശ്ചയകാല ദ്രവ്യരൂപ ഹോനേസേ നിത്യ ഹൈ, വ്യവഹാരകാല പര്യായരൂപ ഹോനേസേ ക്ഷണിക ഹൈ.. ൧൦൧..
--------------------------------------------------------------------------
ഛേ ‘ദ്രവ്യ’ സംജ്ഞാ സര്വനേ, കായത്വ ഛേ നഹി കാളനേ . ൧൦൨.