ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ
[
੨੧੫
ਮੋਹਨੀਯਵਿਪਾਕਸਂਪਾਦਿਤਵਿਕਾਰ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ. ਤਦਤ੍ਰ ਮੋਹਨੀਯਵਿਪਾਕਸਂਪਾਦਿਤਵਿਕਾਰ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ. ਤਦਤ੍ਰ
ਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ ਗ੍ਰਹਣਹੇਤੁਤ੍ਵਾਦ੍ਬਹਿਰਙ੍ਗਕਾਰਣਂ ਯੋਗਃ, ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਸ਼ਕ੍ਤਿਸ੍ਥਿਤਿਹੇਤੁਤ੍ਵਾਦਨ੍ਤਰਙ੍ਗਕਾਰਣਂ ਜੀਵਭਾਵ
ਏਵੇਤਿ.. ੧੪੮..
ਹੇਦੂ ਚਦੁਵ੍ਵਿਯਪ੍ਪੋ ਅਟ੍ਠਵਿਯਪ੍ਪਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਭਣਿਦਂ.
ਤੇਸਿਂ ਪਿ ਯ ਰਾਗਾਦੀ ਤੇਸਿਮਭਾਵੇ ਣ ਬਜ੍ਝਂਤਿ.. ੧੪੯..
ਹੇਤੁਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪੋਸ਼੍ਟਵਿਕਲ੍ਪਸ੍ਯ ਕਾਰਣਂ ਭਣਿਤਮ੍.
ਤੇਸ਼ਾਮਪਿ ਚ ਰਾਗਾਦਯਸ੍ਤੇਸ਼ਾਮਭਾਵੇ ਨ ਬਧ੍ਯਨ੍ਤੇ.. ੧੪੯..
-----------------------------------------------------------------------------
ਜੀਵਕੇ ਕਿਸੀ ਭੀ ਪਰਿਣਾਮਮੇਂ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ ਯੋਗ ਕਰ੍ਮਕੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿ–ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਕਾ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ‘ਗ੍ਰਹਣ’ ਕਾ
ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਔਰ ਜੀਵਕੇ ਉਸੀ ਪਰਿਣਾਮਮੇਂ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਭਾਵ ਕਰ੍ਮਕੇ ਸ੍ਥਿਤਿ–ਅਨੁਭਾਗਕਾ
ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ‘ਬਂਧ’ ਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਭਾਵਕੋ ‘ਬਨ੍ਧ’ ਕਾ ਅਂਤਰਂਗ ਕਾਰਣ [ਅਂਤਰਂਗ
ਨਿਮਿਤ੍ਤ] ਕਹਾ ਹੈ ਔਰ ਯੋਗਕੋ – ਜੋ ਕਿ ‘ਗ੍ਰਹਣ’ ਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੈ ਉਸੇ–‘ਬਨ੍ਧ’ ਕਾ ਬਹਿਰਂਗ ਕਾਰਣ
[ਬਾਹ੍ਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤ] ਕਹਾ ਹੈ.. ੧੪੮..
ਇਸਲਿਯੇ ਯਹਾਁ [ਬਨ੍ਧਮੇਂਂ], ਬਹਿਰਂਗ ਕਾਰਣ [–ਨਿਮਿਤ੍ਤ] ਯੋਗ ਹੈ ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੇ ਗ੍ਰਹਣਕਾ
ਹੇਤੁ ਹੈ, ਔਰ ਅਂਤਰਂਗ ਕਾਰਣ [–ਨਿਮਿਤ੍ਤ] ਜੀਵਭਾਵ ਹੀ ਹੈ ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ [ਕਰ੍ਮਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੀ] ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਸ਼ਕ੍ਤਿ
ਤਥਾ ਸ੍ਥਿਤਿਕਾ ਹੇਤੁ ਹੈ.. ੧੪੮..
ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ– ਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਪਰ੍ਯਾਯਕੇ ਚਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੈਂਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਬਨ੍ਧ, ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਬਨ੍ਧ, ਸ੍ਥਿਤਿਬਨ੍ਧ ਔਰ ਅਨੁਭਾਗਬਨ੍ਧ.
ਇਸਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤਿ–ਅਨੁਭਾਗ ਹੀ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਮੁਖ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੈਂ, ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿ–ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਗੌਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੈਂ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ
ਸ੍ਥਿਤਿ–ਅਨੁਭਾਗ ਬਿਨਾ ਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਪਰ੍ਯਾਯ ਨਾਮਮਾਤ੍ਰ ਹੀ ਰਹਤੀ ਹੈ. ਇਸਲਿਯੇ ਯਹਾਁ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿ–ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਬਨ੍ਧਕਾ ਮਾਤ੍ਰ
‘ਗ੍ਰਹਣ’ ਸ਼ਬ੍ਦਸੇ ਕਥਨ ਕਿਯਾ ਹੈ ਔਰ ਸ੍ਥਿਤਿ–ਅਨੁਭਾਗਬਨ੍ਧਕਾ ਹੀ ‘ਬਨ੍ਧ’ ਸ਼ਬ੍ਦਸੇ ਕਹਾ ਹੈ.
ਗਾਥਾ ੧੪੯
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਚਤੁਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਃ ਹੇਤੁਃ] [ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵਾਦਿ] ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੇਤੁ [ਅਸ਼੍ਟਵਿਕਲ੍ਪਸ੍ਯ
ਕਾਰਣਮ੍] ਆਠ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਕਰ੍ਮੋਂਕੇ ਕਾਰਣ [ਭਣਿਤਮ੍] ਕਹੇ ਗਯੇ ਹੈਂ; [ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਅਪਿ ਚ] ਉਨ੍ਹੇਂ ਭੀ
[ਰਾਗਾਦਯਃ] [ਜੀਵਕੇ] ਰਾਗਾਦਿਭਾਵ ਕਾਰਣ ਹੈਂ; [ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਅਭਾਵੇ] ਰਾਗਾਦਿਭਾਵੋਂਕੇ ਅਭਾਵਮੇਂ [ਨ ਬਧ੍ਯਨ੍ਤੇ]
ਜੀਵ ਨਹੀਂਂ ਬਁਧਤੇ.
-------------------------------------------------------------------------
ਹੇਤੁ ਚਤੁਰ੍ਵਿਧ ਅਸ਼੍ਟਵਿਧ ਕਰ੍ਮੋ ਤਣਾਂ ਕਾਰਣ ਕਹ੍ਯਾ,
ਤੇਨਾਂਯ ਛੇ ਰਾਗਾਦਿ, ਜ੍ਯਾਂ ਰਾਗਾਦਿ ਨਹਿ ਤ੍ਯਾਂ ਬਂਧ ਨਾ. ੧੪੯.