ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ] ਨਵਪਦਾਰ੍ਥਪੂਰ੍ਵਕ–ਮੋਕ੍ਸ਼ਮਾਰ੍ਗਪ੍ਰਪਂਚਵਰ੍ਣਨ
ਮੋਹਨੀਯਵਿਪਾਕਸਂਪਾਦਿਤਵਿਕਾਰ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ. ਤਦਤ੍ਰ ਮੋਹਨੀਯਵਿਪਾਕਸਂਪਾਦਿਤਵਿਕਾਰ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ. ਤਦਤ੍ਰ ਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ ਗ੍ਰਹਣਹੇਤੁਤ੍ਵਾਦ੍ਬਹਿਰਙ੍ਗਕਾਰਣਂ ਯੋਗਃ, ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਸ਼ਕ੍ਤਿਸ੍ਥਿਤਿਹੇਤੁਤ੍ਵਾਦਨ੍ਤਰਙ੍ਗਕਾਰਣਂ ਜੀਵਭਾਵ ਏਵੇਤਿ.. ੧੪੮..
ਤੇਸਿਂ ਪਿ ਯ ਰਾਗਾਦੀ ਤੇਸਿਮਭਾਵੇ ਣ ਬਜ੍ਝਂਤਿ.. ੧੪੯..
ਤੇਸ਼ਾਮਪਿ ਚ ਰਾਗਾਦਯਸ੍ਤੇਸ਼ਾਮਭਾਵੇ ਨ ਬਧ੍ਯਨ੍ਤੇ.. ੧੪੯..
-----------------------------------------------------------------------------
ਇਸਲਿਯੇ ਯਹਾਁ [ਬਨ੍ਧਮੇਂਂ], ਬਹਿਰਂਗ ਕਾਰਣ [–ਨਿਮਿਤ੍ਤ] ਯੋਗ ਹੈ ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੇ ਗ੍ਰਹਣਕਾ ਹੇਤੁ ਹੈ, ਔਰ ਅਂਤਰਂਗ ਕਾਰਣ [–ਨਿਮਿਤ੍ਤ] ਜੀਵਭਾਵ ਹੀ ਹੈ ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਵਹ [ਕਰ੍ਮਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੀ] ਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟ ਸ਼ਕ੍ਤਿ ਤਥਾ ਸ੍ਥਿਤਿਕਾ ਹੇਤੁ ਹੈ.. ੧੪੮..
ਭਾਵਾਰ੍ਥਃ– ਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਪਰ੍ਯਾਯਕੇ ਚਾਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੈਂਃ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿਬਨ੍ਧ, ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਬਨ੍ਧ, ਸ੍ਥਿਤਿਬਨ੍ਧ ਔਰ ਅਨੁਭਾਗਬਨ੍ਧ. ਇਸਮੇਂ ਸ੍ਥਿਤਿ–ਅਨੁਭਾਗ ਹੀ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਮੁਖ੍ਯ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੈਂ, ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿ–ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਤੋ ਅਤ੍ਯਨ੍ਤ ਗੌਣ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੈਂ; ਕ੍ਯੋਂਕਿ ਸ੍ਥਿਤਿ–ਅਨੁਭਾਗ ਬਿਨਾ ਕਰ੍ਮਬਨ੍ਧਪਰ੍ਯਾਯ ਨਾਮਮਾਤ੍ਰ ਹੀ ਰਹਤੀ ਹੈ. ਇਸਲਿਯੇ ਯਹਾਁ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿ–ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਬਨ੍ਧਕਾ ਮਾਤ੍ਰ ‘ਗ੍ਰਹਣ’ ਸ਼ਬ੍ਦਸੇ ਕਥਨ ਕਿਯਾ ਹੈ ਔਰ ਸ੍ਥਿਤਿ–ਅਨੁਭਾਗਬਨ੍ਧਕਾ ਹੀ ‘ਬਨ੍ਧ’ ਸ਼ਬ੍ਦਸੇ ਕਹਾ ਹੈ.
ਜੀਵਕੇ ਕਿਸੀ ਭੀ ਪਰਿਣਾਮਮੇਂ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ ਯੋਗ ਕਰ੍ਮਕੇ ਪ੍ਰਕ੍ਰੁਤਿ–ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਕਾ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ‘ਗ੍ਰਹਣ’ ਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ ਔਰ ਜੀਵਕੇ ਉਸੀ ਪਰਿਣਾਮਮੇਂ ਵਰ੍ਤਤਾ ਹੁਆ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਭਾਵ ਕਰ੍ਮਕੇ ਸ੍ਥਿਤਿ–ਅਨੁਭਾਗਕਾ ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ‘ਬਂਧ’ ਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੋਤਾ ਹੈ; ਇਸਲਿਯੇ ਮੋਹਰਾਗਦ੍ਵੇਸ਼ਭਾਵਕੋ ‘ਬਨ੍ਧ’ ਕਾ ਅਂਤਰਂਗ ਕਾਰਣ [ਅਂਤਰਂਗ ਨਿਮਿਤ੍ਤ] ਕਹਾ ਹੈ ਔਰ ਯੋਗਕੋ – ਜੋ ਕਿ ‘ਗ੍ਰਹਣ’ ਕਾ ਨਿਮਿਤ੍ਤ ਹੈ ਉਸੇ–‘ਬਨ੍ਧ’ ਕਾ ਬਹਿਰਂਗ ਕਾਰਣ [ਬਾਹ੍ਯ ਨਿਮਿਤ੍ਤ] ਕਹਾ ਹੈ.. ੧੪੮..
ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥਃ– [ਚਤੁਰ੍ਵਿਕਲ੍ਪਃ ਹੇਤੁਃ] [ਦ੍ਰਵ੍ਯਮਿਥ੍ਯਾਤ੍ਵਾਦਿ] ਚਾਰ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੇਤੁ [ਅਸ਼੍ਟਵਿਕਲ੍ਪਸ੍ਯ ਕਾਰਣਮ੍] ਆਠ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਕਰ੍ਮੋਂਕੇ ਕਾਰਣ [ਭਣਿਤਮ੍] ਕਹੇ ਗਯੇ ਹੈਂ; [ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਅਪਿ ਚ] ਉਨ੍ਹੇਂ ਭੀ [ਰਾਗਾਦਯਃ] [ਜੀਵਕੇ] ਰਾਗਾਦਿਭਾਵ ਕਾਰਣ ਹੈਂ; [ਤੇਸ਼ਾਮ੍ ਅਭਾਵੇ] ਰਾਗਾਦਿਭਾਵੋਂਕੇ ਅਭਾਵਮੇਂ [ਨ ਬਧ੍ਯਨ੍ਤੇ] ਜੀਵ ਨਹੀਂਂ ਬਁਧਤੇ. -------------------------------------------------------------------------
ਤੇਨਾਂਯ ਛੇ ਰਾਗਾਦਿ, ਜ੍ਯਾਂ ਰਾਗਾਦਿ ਨਹਿ ਤ੍ਯਾਂ ਬਂਧ ਨਾ. ੧੪੯.