కహానజైనశాస్త్రమాలా] నవపదార్థపూర్వక–మోక్షమార్గప్రపంచవర్ణన
[
౨౧౫
మోహనీయవిపాకసంపాదితవికార ఇత్యర్థః. తదత్ర మోహనీయవిపాకసంపాదితవికార ఇత్యర్థః. తదత్ర
పుద్గలానాం గ్రహణహేతుత్వాద్బహిరఙ్గకారణం యోగః, విశిష్టశక్తిస్థితిహేతుత్వాదన్తరఙ్గకారణం జీవభావ
ఏవేతి.. ౧౪౮..
హేదూ చదువ్వియప్పో అట్ఠవియప్పస్స కారణం భణిదం.
తేసిం పి య రాగాదీ తేసిమభావే ణ బజ్ఝంతి.. ౧౪౯..
హేతుశ్చతుర్వికల్పోష్టవికల్పస్య కారణం భణితమ్.
తేషామపి చ రాగాదయస్తేషామభావే న బధ్యన్తే.. ౧౪౯..
-----------------------------------------------------------------------------
జీవకే కిసీ భీ పరిణామమేం వర్తతా హుఆ యోగ కర్మకే ప్రకృతి–ప్రదేశకా అర్థాత్ ‘గ్రహణ’ కా
నిమిత్త హోతా హై ఔర జీవకే ఉసీ పరిణామమేం వర్తతా హుఆ మోహరాగద్వేషభావ కర్మకే స్థితి–అనుభాగకా
అర్థాత్ ‘బంధ’ కా నిమిత్త హోతా హై; ఇసలియే మోహరాగద్వేషభావకో ‘బన్ధ’ కా అంతరంగ కారణ [అంతరంగ
నిమిత్త] కహా హై ఔర యోగకో – జో కి ‘గ్రహణ’ కా నిమిత్త హై ఉసే–‘బన్ధ’ కా బహిరంగ కారణ
[బాహ్య నిమిత్త] కహా హై.. ౧౪౮..
ఇసలియే యహాఁ [బన్ధమేంం], బహిరంగ కారణ [–నిమిత్త] యోగ హై క్యోంకి వహ పుద్గలోంకే గ్రహణకా
హేతు హై, ఔర అంతరంగ కారణ [–నిమిత్త] జీవభావ హీ హై క్యోంకి వహ [కర్మపుద్గలోంకీ] విశిష్ట శక్తి
తథా స్థితికా హేతు హై.. ౧౪౮..
భావార్థః– కర్మబన్ధపర్యాయకే చార విశేష హైంః ప్రకృతిబన్ధ, ప్రదేశబన్ధ, స్థితిబన్ధ ఔర అనుభాగబన్ధ.
ఇసమేం స్థితి–అనుభాగ హీ అత్యన్త ముఖ్య విశేష హైం, ప్రకృతి–ప్రదేశ తో అత్యన్త గౌణ విశేష హైం; క్యోంకి
స్థితి–అనుభాగ బినా కర్మబన్ధపర్యాయ నామమాత్ర హీ రహతీ హై. ఇసలియే యహాఁ ప్రకృతి–ప్రదేశబన్ధకా మాత్ర
‘గ్రహణ’ శబ్దసే కథన కియా హై ఔర స్థితి–అనుభాగబన్ధకా హీ ‘బన్ధ’ శబ్దసే కహా హై.
గాథా ౧౪౯
అన్వయార్థః– [చతుర్వికల్పః హేతుః] [ద్రవ్యమిథ్యాత్వాది] చార ప్రకారకే హేతు [అష్టవికల్పస్య
కారణమ్] ఆఠ ప్రకారకే కర్మోంకే కారణ [భణితమ్] కహే గయే హైం; [తేషామ్ అపి చ] ఉన్హేం భీ
[రాగాదయః] [జీవకే] రాగాదిభావ కారణ హైం; [తేషామ్ అభావే] రాగాదిభావోంకే అభావమేం [న బధ్యన్తే]
జీవ నహీంం బఁధతే.
-------------------------------------------------------------------------
హేతు చతుర్విధ అష్టవిధ కర్మో తణాం కారణ కహ్యా,
తేనాంయ ఛే రాగాది, జ్యాం రాగాది నహి త్యాం బంధ నా. ౧౪౯.