కహానజైనశాస్త్రమాలా] నవపదార్థపూర్వక–మోక్షమార్గప్రపంచవర్ణన
మోహనీయవిపాకసంపాదితవికార ఇత్యర్థః. తదత్ర మోహనీయవిపాకసంపాదితవికార ఇత్యర్థః. తదత్ర పుద్గలానాం గ్రహణహేతుత్వాద్బహిరఙ్గకారణం యోగః, విశిష్టశక్తిస్థితిహేతుత్వాదన్తరఙ్గకారణం జీవభావ ఏవేతి.. ౧౪౮..
తేసిం పి య రాగాదీ తేసిమభావే ణ బజ్ఝంతి.. ౧౪౯..
తేషామపి చ రాగాదయస్తేషామభావే న బధ్యన్తే.. ౧౪౯..
-----------------------------------------------------------------------------
ఇసలియే యహాఁ [బన్ధమేంం], బహిరంగ కారణ [–నిమిత్త] యోగ హై క్యోంకి వహ పుద్గలోంకే గ్రహణకా హేతు హై, ఔర అంతరంగ కారణ [–నిమిత్త] జీవభావ హీ హై క్యోంకి వహ [కర్మపుద్గలోంకీ] విశిష్ట శక్తి తథా స్థితికా హేతు హై.. ౧౪౮..
భావార్థః– కర్మబన్ధపర్యాయకే చార విశేష హైంః ప్రకృతిబన్ధ, ప్రదేశబన్ధ, స్థితిబన్ధ ఔర అనుభాగబన్ధ. ఇసమేం స్థితి–అనుభాగ హీ అత్యన్త ముఖ్య విశేష హైం, ప్రకృతి–ప్రదేశ తో అత్యన్త గౌణ విశేష హైం; క్యోంకి స్థితి–అనుభాగ బినా కర్మబన్ధపర్యాయ నామమాత్ర హీ రహతీ హై. ఇసలియే యహాఁ ప్రకృతి–ప్రదేశబన్ధకా మాత్ర ‘గ్రహణ’ శబ్దసే కథన కియా హై ఔర స్థితి–అనుభాగబన్ధకా హీ ‘బన్ధ’ శబ్దసే కహా హై.
జీవకే కిసీ భీ పరిణామమేం వర్తతా హుఆ యోగ కర్మకే ప్రకృతి–ప్రదేశకా అర్థాత్ ‘గ్రహణ’ కా నిమిత్త హోతా హై ఔర జీవకే ఉసీ పరిణామమేం వర్తతా హుఆ మోహరాగద్వేషభావ కర్మకే స్థితి–అనుభాగకా అర్థాత్ ‘బంధ’ కా నిమిత్త హోతా హై; ఇసలియే మోహరాగద్వేషభావకో ‘బన్ధ’ కా అంతరంగ కారణ [అంతరంగ నిమిత్త] కహా హై ఔర యోగకో – జో కి ‘గ్రహణ’ కా నిమిత్త హై ఉసే–‘బన్ధ’ కా బహిరంగ కారణ [బాహ్య నిమిత్త] కహా హై.. ౧౪౮..
అన్వయార్థః– [చతుర్వికల్పః హేతుః] [ద్రవ్యమిథ్యాత్వాది] చార ప్రకారకే హేతు [అష్టవికల్పస్య కారణమ్] ఆఠ ప్రకారకే కర్మోంకే కారణ [భణితమ్] కహే గయే హైం; [తేషామ్ అపి చ] ఉన్హేం భీ [రాగాదయః] [జీవకే] రాగాదిభావ కారణ హైం; [తేషామ్ అభావే] రాగాదిభావోంకే అభావమేం [న బధ్యన్తే] జీవ నహీంం బఁధతే. -------------------------------------------------------------------------
తేనాంయ ఛే రాగాది, జ్యాం రాగాది నహి త్యాం బంధ నా. ౧౪౯.