౬౮
] పంచాస్తికాయసంగ్రహ
[భగవానశ్రీకున్దకున్ద
సిద్ధానాం జీవత్వదేహమాత్రత్వవ్యవస్థేయమ్.
సిద్ధానాం హిం ద్రవ్యప్రాణధారణాత్మకో ముఖ్యత్వేన జీవస్వభావో నాస్తి. న చ జీవస్వభావస్య
సర్వథాభావోస్తి భావప్రాణధారణాత్మకస్య జీవస్వభావస్య ముఖ్యత్వేన సద్భావాత్. న చ తేషాం శరీరేణ సహ
నీరక్షీరయోరివైక్యేన వృత్తిః, యతస్తే తత్సంపర్కహేతుభూతకషాయయోగవిప్రయోగాదతీ–
తానంతరశరీరమాత్రావగాహపరిణతత్వేప్యత్యంతభిన్నదేహాః. వాచాం గోచరమతీతశ్చ తన్మహిమా, యతస్తే
లౌకికప్రాణధారణమంతరేణ శరీరసంబంధమంతరేణ చ పరిప్రాప్తనిరుపాధిస్వరూపాః సతతం ప్రత–పంతీతి..౩౫..
ణ కుదోచి వి ఉప్పణ్ణో జమ్హా కజ్జం ణ తేణ సో సిద్ధో.
ఉప్పాదేది ణ కించి వి కారణమవి తేణ ణ స హోది.. ౩౬..
-----------------------------------------------------------------------------
టీకాః– యహ సిద్ధోంకే [సిద్ధభగవన్తోంకే] జీవత్వ ఔర దేహప్రమాణత్వకీ వ్యవస్థా హై.
సిద్ధోంకో వాస్తవమేం ద్రవ్యప్రాణకే ధారణస్వరూప జీవస్వభావ ముఖ్యరూపసే నహీం హై; [ఉన్హేం]
జీవస్వభావకా సర్వథా అభావ భీ నహీం హై, క్యోంకి భావప్రాణకే ధారణస్వరూప జీవస్వభావకా ముఖ్యరూపసే
సద్భావ హై. ఔర ఉన్హేం శరీరకే సాథ, నీరక్షీరకీ భాఁతి, ఏకరూప ౧వృత్తి నహీం హై; క్యోంకి
శరీరసంయోగసే హేతుభూత కషాయ ఔర యోగకా వియోగ హుఆ హై ఇసలియే వే ౨అతీత అనన్తర శరీరప్రమాణ
అవగాహరూప పరిణత హోనే పర భీ అత్యంత దేహరహిత హైం. ఔర ౩వచనగోచరాతీత ఉనకీ మహిమా హై; క్యోంకి
లౌకిక ప్రాణకే ధారణ బినా ఔర శరీరకే సమ్బన్ధ బినా, సంపూర్ణరూపసే ప్రాప్త కియే హుఏ నిరుపాధి స్వరూప
ద్వారా వే సతత ప్రతపతే హైం [–ప్రతాపవన్త వర్తతే హైం].. ౩౫..
--------------------------------------------------------------------------
౧. వృత్తి = వర్తన; అస్తిత్వ.
౨. అతీత అనన్తర = భూత కాలకా సబసే అన్తిమ; చరమ. [సిద్ధభగవన్తోంకీ అవగాహనా చరమశరీరప్రమాణ హోనే కే
కారణ ఉస అన్తిమ శరీరకీ అపేక్షా లేకర ఉన్హేం ‘దేహప్రమాణపనా’ కహా జా సకతా హై తథాపి, వాస్తవమేం వే
అత్యన్త దేహరహిత హైం.]
౩. వచనగోచరాతీత = వచనగోచరతాకో అతిక్రాన్త ; వచనవిషయాతీత; వచన–అగోచర.
ఊపజే నహీం కో కారణే తే సిద్ధ తేథీ న కార్య ఛే,
ఉపజావతా నథీ కాంఈ పణ తేథీ న కారణ పణ ఠరే. ౩౬.