కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
[
౬౯
న కుతశ్చిదప్యుత్పన్నో యస్మాత్ కార్యం న తేన సః సిద్ధః.
ఉత్పాదయతి న కించిదపి కారణమపి తేన న స భవతి.. ౩౬..
సిద్ధస్య కార్యకారణభావనిరాసోయమ్.
యథా సంసారీ జీవో భావకర్మరూపయాత్మపరిణామసంతత్యా ద్రవ్యకర్మరూపయా చ పుద్గలపరిణామసంతత్యా
కారణభూతయా తేన తేన దేవమనుష్యతిర్యగ్నారకరూపేణ కార్యభూత ఉత్పద్యతే న తథా సిద్ధరూపేణాపీతి. సిద్ధో
హ్యుభయకర్మక్షయే స్వయముత్పద్యమానో నాన్యతః కుతశ్చిదుత్పద్యత ఇతి. యథైవ చ స ఏవ సంసారీ
భావకర్మరూపామాత్మపరిణామసంతతిం ద్రవ్యకర్మరూపాం చ పుద్గలపరిణామసంతతిం కార్యభూతాం కారణభూతత్వేన
నిర్వర్తయన్ తాని తాని దేవమనుష్యతిర్యగ్నారకరూపాణి కార్యాణ్యుత్పాదయత్యాత్మనో న తథా సిద్ధరూపమపీతి.
సిద్ధో హ్యుభయకర్మక్షయే స్వయమాత్మానముత్పాదయన్నాన్యత్కిఞ్చిదుత్పాదయతి.. ౩౬..
-----------------------------------------------------------------------------
గాథా ౩౬
అన్వయార్థః– [యస్మాత్ సః సిద్ధః] వే సిద్ధ [కుతశ్చిత్ అపి] కిసీ [అన్య] కారణసే [న
ఉత్పన్నః] ఉత్పన్న నహీం హోతే [తేన] ఇసలియే [కార్యం న] కార్య నహీం హైం, ఔర [కించిత్ అపి] కుఛ భీ
[అన్య కార్యకో] [న ఉత్పాదయతి] ఉత్పన్న నహీం కరతే [తేన] ఇసలియే [సః] వే [కారణమ్ అపి]
కారణ భీ [న భవతి] నహీం హైం.
టీకాః– యహ, సిద్ధకో కార్యకారణభావ హోనేకా నిరాస హై [అర్థాత్ సిద్ధభగవానకో కార్యపనా ఔర
కారణపనా హోనేకా నిరాకరణ–ఖణ్డన హై].
జిస ప్రకార సంసారీ జీవ కారణభూత ఐసీ భావకర్మరూప ఆత్మపరిణామసంతతి ఔర ద్రవ్యకర్మరూప
పుద్గలపరిణామసంతతి ద్వారా ఉన–ఉన దేవ–మనుష్య–తిర్యంచ–నారకకే రూపమేం కార్యభూతరూపసే ఉత్పన్న హోతా
హై, ఉసీ ప్రకార సిద్ధరూపసే భీ ఉత్పన్న హోతా హై–– ఐేసా నహీం హై; [ఔర] సిద్ధ [–సిద్ధభగవాన]
వాస్తవమేం, దోనోం కర్మోం కా క్షయ హోనే పర, స్వయం [సిద్ధరూపసే] ఉత్పన్న హోతే హుఏ అన్య కిసీ కారణసే
[–భావకర్మసే యా ద్రవ్యకర్మసే] ఉత్పన్న నహీం హోతే.
పునశ్చ, జిస ప్రకార వహీ సంసారీ [జీవ] కారణభూత హోకర కార్యభూత ఐసీ భావకర్మరూప
ఆత్మపరిణామసంతతి ఔర ద్రవ్యకర్మరూప పుద్గలపరిణామసంతతి రచతా హుఆ కార్యభూత ఐసే వే–వే దేవ–
మనుష్య–తిర్యంచ–నారకకే రూప అపనేమేం ఉత్పన్న కరతా హై, ఉసీ ప్రకార సిద్ధకా రూప భీ [అపనేమేం] ఉత్పన్న
కరతా హై–– ఐేసా నహీం హై; [ఔర] సిద్ధ వాస్తవమేం, దోనోం కర్మోంకా క్షయ హోనే పర, స్వయం అపనేకో
[సిద్ధరూపసే] ఉత్పన్న కరతే హుఏ అన్య కుఛ భీ [భావద్రవ్యకర్మస్వరూప అథవా దేవాదిస్వరూప కార్య] ఉత్పన్న
నహీం కరతే.. ౩౬..
--------------------------------------------------------------------------
ఆత్మపరిణామసంతతి = ఆత్మాకే పరిణామోంకీ పరమ్పరా.