શ્રાન્તસમુચ્ચાર્યમાણસ્યાત્કારામોઘમન્ત્રપદેન સમસ્તમપિ વિપ્રતિષેધવિષમોહમુદસ્યતિ ..૧૧૫..
અથ નિર્ધાર્યમાણત્વેનોદાહરણીકૃતસ્ય જીવસ્ય મનુષ્યાદિપર્યાયાણાં ક્રિયાફલત્વેનાન્યત્વં
દ્યોતયતિ —
એસો ત્તિ ણત્થિ કોઈ ણ ણત્થિ કિરિયા સહાવણિવ્વત્તા .
કિરિયા હિ ણત્થિ અફલા ધમ્મો જદિ ણિપ્ફલો પરમો ..૧૧૬..
સર્વપદાર્થેષુ દ્રષ્ટવ્યમિતિ ..૧૧૫.. એવં નયસપ્તભઙ્ગીવ્યાખ્યાનગાથયાષ્ટમસ્થલં ગતમ્ . એવં પૂર્વોક્ત-
પ્રકારેણ પ્રથમા નમસ્કારગાથા, દ્રવ્યગુણપર્યાયકથનરૂપેણ દ્વિતીયા, સ્વસમયપરસમયપ્રતિપાદનેન
તૃતીયા, દ્રવ્યસ્ય સત્તાદિલક્ષણત્રયસૂચનરૂપેણ ચતુર્થીતિ સ્વતન્ત્રગાથાચતુષ્ટયેન પીઠિકાસ્થલમ્ .
તદનન્તરમવાન્તરસત્તાકથનરૂપેણ પ્રથમા, મહાસત્તારૂપેણ દ્વિતીયા, યથા દ્રવ્યં સ્વભાવસિદ્ધં તથા
સત્તાગુણોઽપીતિ કથનરૂપેણ તૃતીયા, ઉત્પાદવ્યયધ્રૌવ્યત્વેઽપિ સત્તૈવ દ્રવ્યં ભવતીતિ કથનેન ચતુર્થીતિ
ગાથાચતુષ્ટયેન સત્તાલક્ષણવિવરણમુખ્યતા . તદનન્તરમુત્પાદવ્યયધ્રૌવ્યલક્ષણવિવરણમુખ્યત્વેન ગાથાત્રયં,
તદનન્તરં દ્રવ્યપર્યાયકથનેન ગુણપર્યાયક થનેન ચ ગાથાદ્વયં, તતશ્ચ દ્રવ્યસ્યાસ્તિત્વસ્થાપનારૂપેણ પ્રથમા,
૨૨૮પ્રવચનસાર[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-
સપ્તભંગી સતત્ સમ્યક્તયા ઉચ્ચારિત કરને પર ૧સ્યાત્કારરૂપી અમોઘ મંત્ર પદકે દ્વારા
૨‘એવ’ કારમેં રહનેવાલે સમસ્ત વિરોધવિષકે મોહકો દૂર કરતી હૈ ..૧૧૫..
અબ, જિસકા નિર્ધાર કરના હૈ, ઇસલિયે જિસે ઉદાહરણરૂપ બનાયા ગયા હૈ ઐસે
જીવકી મનુષ્યાદિ પર્યાયેં ક્રિયાકા ફલ હૈં ઇસલિયે ઉનકા અન્યત્વ (અર્થાત્ વે પર્યાયેં
બદલતી રહતી હૈં, ઇસપ્રકાર) પ્રકાશિત કરતે હૈં : —
૧. સ્યાદ્વાદમેં અનેકાન્તકા સૂચક ‘સ્યાત્’ શબ્દ સમ્યક્તયા પ્રયુક્ત હોતા હૈ . વહ ‘સ્યાત્ પદ એકાન્તવાદમેં
રહનેવાલે સમસ્ત વિરોધરૂપી વિષકે ભ્રમકો નષ્ટ કરનેકે લિયે રામબાણ મંત્ર હૈ .
૨. અનેકાન્તાત્મક વસ્તુસ્વભાવકી અપેક્ષાસે રહિત એકાન્તવાદમેં મિથ્યા એકાન્તકો સૂચિત કરતા હુઆ જો
‘એવ’ યા ‘હી’ શબ્દ પ્રયુક્ત હોતા હૈ વહ વસ્તુસ્વભાવસે વિપરીત નિરૂપણ કરતા હૈ, ઇસલિયે ઉસકા યહાઁ
નિષેધ કિયા હૈ . (અનેકાન્તાત્મક વસ્તુસ્વભાવકા ધ્યાન ચૂકે બિના, જિસ અપેક્ષાસે વસ્તુકા કથન ચલ
રહા હો ઉસ અપેક્ષાસે ઉસકા નિર્ણીતત્ત્વ — નિયમબદ્ધત્વ — નિરપવાદત્વ બતલાનેકે લિયે ‘એવ’ યા ‘હી’
શબ્દ પ્રયુક્ત હોતા હૈ, ઉસકા યહાઁ નિષેધ નહીં સમઝના ચાહિયે .)
નથી ‘આ જ’ એવો કોઈ, જ્યાં કિરિયા સ્વભાવ – નિપન્ન છે;
કિરિયા નથી ફ લહીન, જો નિષ્ફ ળ ધરમ ઉત્કૃષ્ટ છે . ૧૧૬.