PDF/HTML Page 21 of 47
single page version
ગુરુદેવ બતાવતા હતા, ને ગ્રામ્યજનતાને વારંવાર ભલામણ કરતા હતા કે ભાઈ, આ
વાત જરાક ઝીણી તો લાગશે પણ ભગવાનની દુકાને તો આ માલ છે; આ વાત દુર્લભ
છે પણ ખાસ સમજવા જેવી છે. આત્માની સમજણ વગર બીજું બધું કરી કરીને
અવતાર ગુમાવ્યા. આત્મા શું છે તે સમજ્યા વગર અવતારનો અંત આવે તેમ નથી ને
‘અમર પદ’ પમાય તેમ નથી. આત્માનું સ્વરૂપ સમજે તો જ અમરપદ પમાય.
ન થાય? બીજે દિવસે (પોષ સુદ તેરસે) અમરાપુરથી લાઠી શહેર પધાર્યા; સ્વાગત
થયું; જિનમંદિરમાં ભગવાન સીમંધરદેવનાં દર્શન કર્યા. બપોરે પ્રવચનમાં સમયસારની
૧૭–૧૮ ગાથાદ્વારા એમ સમજાવ્યું કે મોક્ષાર્થીએ યત્નપૂર્વક ચૈતન્યરાજાની સેવા કરવી.
(પોષ સુદ ૧૪) સવારમાં પ્રવચન વગેરે થયું. બપોરે લાઠીના એક વયોવૃદ્ધ ભાઈ
ગુરુદેવ પાસે આવેલ ને ગળગળા થઈને ઓરતો કરતા હતા એ વખતનું દ્રશ્ય
જિજ્ઞાસુઓને ધર્મની દુર્લભતા તથા સત્ધર્મના બહુમાનની મહત્તા જગાડતું હતું.
પ્રવચન પછી નાની બાળાઓએ તત્ત્વચર્ચા અને ગુરુમહિમા સંબંધી સંવાદ કર્યો હતો;
સંવાદમાં સમ્યગ્દર્શનાદિ સંબંધમાં સુંદર ચર્ચા કરેલ–કે જેનો ઘણોખરો ભાગ આત્મધર્મના
બાલવિભાગના સવાલ–જવાબમાં, તથા વાંચકો સાથે વાતચીતમાં આવેલ, તેના ઉપરથી
રચાયો હતો. –એ ઉપરથી આપણો બાલવિભાગ નાના બાળકોમાં ધર્મના કેવા સુંદર
સંસ્કારો સીંચી રહ્યો છે–તે દેખાઈ આવતું હતું. આજે મધરાત પછી લગભગ ચાર કલાક
સુધી ગુરુદેવને અદ્ભુત તત્ત્વચિંતન ચાલ્યું–જેમાં આ સ્વભાવ, ને આ વિભાવ, એવી
અત્યંત ભિન્નતા, તથા નિશ્ચય ને વ્યવહાર બંનેની ભિન્નતા–એનું ઘણું સ્પષ્ટ ઘોલન
ચાલતું હતું–તે વખતે ગુરુદેવને ઘણી પ્રસન્નતા થઈ હતી. લાઠીમાં છેલ્લે દિવસે (પોષ
વદ એકમે) પૂ. બેનશ્રી–બેન આવી ગયા હતા. આજે લાઠીના ઠાકોરસાહેબ પણ
પ્રવચનમાં આવ્યા હતા. પ્રવચન બાદ જિનમંદિરમાં
PDF/HTML Page 22 of 47
single page version
દેહાદિ બધા સંયોગ પલટી જવા છતાં પૂર્વના સંબંધવાળા જીવને વર્તમાનમાં ઓળખી
કાઢવાની તાકાત (–પૂર્વે જોયેલ આત્મા આ જ છે–એમ નિઃશંક જાણી લ્યે એવી તાકાત)
મતિજ્ઞાનમાં છે, ને એવી તાકાતવાળા (જાતિસ્મરણજ્ઞાનવાળા) જીવો અત્યારે અહીં છે;
અને એના કરતાંય આત્માનું અનુભવજ્ઞાન તો અપૂર્વ વસ્તુ છે, એનો જ ખરો મહિમા
છે; એવા જીવો પણ અત્યારે અહીં છે.–એમ ગુરુદેવ જ્ઞાનનું માહાત્મ્ય સમજાવતા હતા.
લાઠીનો ચાર દિવસનો કાર્યક્રમ પૂરો થતાં પોષ વદ બીજની સવારમાં સીમંધરપ્રભુની
સ્તુતિ કરીને લાઠીથી અમરેલી પધાર્યા.
કેટલાય જુના સંસ્મરણો યાદ કર્યા હતા. આ પ્રસંગે બે દિવસ માટે શ્રી નેમિનાથ
ભગવાનના પ્રતિમાજી પણ અમરેલીમાં બિરાજમાન કર્યા હતા. બપોરના પ્રવચનમાં
મોક્ષઅધિકારનો પ્રજ્ઞાછીણીવાળો કળશ વંચાયો હતો. સ્થાનિક અગ્રગણ્ય ઘણા
ભાઈઓએ લાભ લીધો હતો. અમરેલી પૂ. શ્રી શાન્તાબેનનું ગામ હોવાથી અહીં
સોનગઢથી ઘણા જિજ્ઞાસુઓ આવ્યા હતા...ને ધર્મનાં અનેક મધુર સંભારણાથી પ્રસન્ન
થયા હતા. (વદ ત્રીજ–) સવારમાં ગુરુદેવ નેમપ્રભુના દર્શન કરવા પધાર્યા ત્યારે સેંકડો
ભક્તો જિનેન્દ્રદેવની પૂજા કરતા હતા...અમરેલી જેવું ગામ–કે જ્યાં હજી જિનમંદિર થયું
નથી ત્યાં ધર્માત્માઓ દ્વારા જિનેન્દ્રદેવની પૂજાનું આવું આનંદકારી દ્રશ્ય દેખીને
પ્રસન્નતા થતી હતી. ગુરુદેવનો ઉતારો જૈનભુવનમાં હતો. બપોરે પણ પ્રવચનમાં ઘણા
લોકોએ લાભ લીધો હતો; ગુરુદેવે દ્રષ્ટાંત સહિત જાતિસ્મરણ વગેરેની વાત કરી હતી.
બીજે દિવસે સવારમાં અમરેલીથી જસદણ તરફ પ્રસ્થાન કર્યું. જિનેંદ્રપ્રતિષ્ઠા અને
તીર્થયાત્રા જેવા મંગલપ્રસંગે ગુરુદેવ જેવા મહાપુરુષની સાથે ભક્તોને ઘણો
આનંદોલ્લાસ થતો હતો.
થયું હતું. પ્રવચન બાદ વેદીપ્રતિષ્ઠામહોત્સવની વિધિનો પ્રારંભ થયો હતો, તેમાં
ઝંડારોપણ વગેરે વિધિ થઈ હતી. બપોરના પ્રવચનમાં જસદણના દરબારશ્રી,
રાણીસાહેબ, યુવરાજ વગેરે આવેલ. (ઈંદોરના હુકમીચંદજી શેઠ વીંછીયા જિનમંદિરના
PDF/HTML Page 23 of 47
single page version
૧૦૦૧) વીંછીયા જિનમંદિર માટે અર્પણ કર્યા હતા...આજે તેઓ પોતાના ગામમાં
ગુરુદેવના પ્રવચનાદિનો લાભ લઈ રહ્યા છે. બપોરે પ્રવચન પછી અનેક ભક્તો બાજુનું
ગોખલાણા ગામ જોવા ગયા હતા...ને ત્યાં પૂ. બેનશ્રી–બેને દેવ–ગુરુની ભક્તિ કરાવી
સવારના પ્રવચન બાદ પ્રતિષ્ઠાવિધિમાં કેવળજ્ઞાનાદિ ૬૪ ઋદ્ધિધારી મુનિવરોનું
પૂજનવિધાન થયું હતું. રાજકુટુંબના રાણી વગેરેએ ગુરુદેવને આહારદાન આપ્યું હતું, ને
તે પ્રસંગે ગુરુદેવે તેમને પૂ. બેનશ્રી–બેન જેવા ધર્માત્માઓ જસદણમાં અત્યારે બિરાજે છે
તે સંબંધી કેટલોક મહિમા સમજાવ્યો હતો. વદ સાતમે સવારમાં ગુરુદેવના
આશીર્વાદપૂર્વક ઈન્દ્રપ્રતિષ્ઠા તથા પંચપરમેષ્ઠીપૂજન (યાગમંડલવિધાન), જલયાત્રા
તથા વેદીશુદ્ધિ વગેરે વિધિ થઈ હતી. પ્રતિષ્ઠામાં ૯ ઈન્દ્ર–ઈન્દ્રાણી હતા.
નાનકડું જિનમંદિર દરબારગઢ પાસેના ચોકમાં આવેલું છે, ઉપરના ભાગમાં (ઉમરાળા
જેવી દેરીમાં) ભગવંતો બિરાજે છે. આ રીતે જસદણના જિજ્ઞાસુઓની ઘણા વર્ષની
ભાવના પૂરી થઈ. ત્યારબાદ શાંતિયજ્ઞ તથા ભગવાનની રથયાત્રા નીકળી હતી. આ
રીતે જસદણમાં જિનેન્દ્રદેવની વેદીપ્રતિષ્ઠા કરીને બીજે દિવસે સવારમાં ભગવાનના
દર્શન–સ્તવન કરીને ગુરુદેવ આંકડિયા ગામે પધાર્યા.
વર્ષે ફાગણ માસમાં ફરી જેને ભેટવા ગુરુદેવ જઈ રહ્યા છે...તેનું મધુર સંભારણું.
PDF/HTML Page 24 of 47
single page version
કુદરતે આ ‘પ્રજ્ઞાછીણી’ આવી છે એટલે તે જ અહીં વાંચીએ. તે અનુસાર
પ્રજ્ઞાછીણીના કળશ ૧૮૧ ઉપર ત્રણ પ્રવચનો થયા, તેનો આ નમુનો છે.
ને રાગાદિરૂપી રતાશ,–એ ત્રણેથી જુદું શુદ્ધ ચૈતન્યસ્વરૂપ છે, આવા જ્ઞાન–આનંદસ્વરૂપ
આત્માને કેમ ઓળખવો? પ્રજ્ઞાછીણી વડે આત્મા ઓળખાય છે. પ્રજ્ઞાછીણી એટલે
આત્માને અને રાગાદિને ભિન્ન જાણનારું જ્ઞાન તે જ મોક્ષનો ઉપાય છે.
કોના સંબંધે વળગણા છે? રાખું કે એ પરિહરું?
એના વિચાર વિવેકપૂર્વક શાંત ભાવે જો કર્યા,
તો સર્વ આત્મિકજ્ઞાનનાં સિદ્ધાંત તત્ત્વો અનુભવ્યાં.
PDF/HTML Page 25 of 47
single page version
ઓળખાણ તેં કરી નથી. સમ્યગ્દર્શન થતાં પોતાના આત્માનો સાક્ષાત્કાર થઈ જાય, જ્ઞાન
ને આનંદનો સ્વાદ આવી જાય; અંદર આત્માના ધ્યાનમાં જ્ઞાનને એકાગ્ર કરવારૂપ
પ્રજ્ઞાછીણી છે, પ્રજ્ઞાછીણીવડે આત્માનો આનંદ અનુભવાય છે. આત્માનો આનંદ બહાર
કાઢીને (પ્રગટ કરીને) સન્તો ફરમાવે છે કે હે જીવ! આવો આનંદ આત્મામાં ભર્યો છે.
ભેદજ્ઞાનવડે તે પ્રગટ થાય છે.
જ્ઞાનમાં લઈને અમે આપની ભક્તિ કરીએ છીએ. –આમ શુદ્ધસ્વરૂપને પોતાના જ્ઞાનમાં
લ્યે ત્યારે સમ્યગ્દર્શન થાય. આત્મા શું ને રાગ શું–એ બંનેની ભિન્નતા ઓળખીને,
પ્રજ્ઞાછીણીવડે જુદા કરવા, એટલે કે જ્ઞાનને બંધભાવોથી જુદું કરીને જ્ઞાનસ્વરૂપમાં
એકાગ્ર કરવું, આવું ભેદજ્ઞાન તે મોક્ષનો ઉપાય છે. એટલે પ્રજ્ઞાછીણી તે મોક્ષનો ઉપાય
છે. આ પ્રજ્ઞાછીણી આત્માથી ભિન્ન બીજી કોઈ ચીજ નથી, પણ આત્માનો જ નિર્મળ
ઉપયોગ છે. આત્માથી બહાર બીજું કોઈ મોક્ષનું સાધન નથી. જેમ તીક્ષ્ણ કરવત
લાકડાના બે કટકા કરી નાંખે છે, તેમ આત્મા અને રાગ બંને અનાદિ અજ્ઞાનથી એકમેક
લાગે છે, તેને જુદા ઓળખીને પ્રજ્ઞાછીણી આત્માને રાગથી જુદો કરી નાંખે છે. –આનું
નામ ધર્મ છે, ને આ મોક્ષનું સાધન છે.
બંને વચ્ચે સૂક્ષ્મ સાંધ છે; તે સાંધમાં પ્રજ્ઞાછીણી મારતાં બંને ભિન્નપણે અનુભવાય છે.
બંને વચ્ચેની સાંધ કેવી રીતે પકડવી? કે લક્ષણની ભિન્નતા વડે; આત્માનું લક્ષણ જ્ઞાન,
અને રાગનું લક્ષણ આકુળતા –એમ બંનેના લક્ષણ વચ્ચે આંતરું છે. –એ અંતરને
(તફાવતને) પકડીને જ્ઞાનને અંતરમાં વાળવું એનું નામ પ્રજ્ઞાછીણી છે; તે પ્રજ્ઞાને
ભગવતી કહેવામાં આવી છે. આ ભગવતી પ્રજ્ઞા વડે આત્માને અને રાગને જુદા
ઓળખીને જ્ઞાન અંતરમાં આત્મસ્વભાવમાં એકાગ્ર થાય છે ને રાગાદિ પરભાવોને
બંધરૂપ જાણીને છોડે છે. –આવું ભેદજ્ઞાન તે મોક્ષનો ઉપાય છે.
PDF/HTML Page 26 of 47
single page version
અનુભવ કરવો તે જ્ઞાનકળા છે; તેને જ પ્રજ્ઞાછીણી કહેવાય છે. આવી પ્રજ્ઞાછીણી પ્રગટ કરવી
અમે શરણ લીધું છે, શ્રદ્ધામાં–જ્ઞાનમાં તેનું જ આલંબન લીધું છે, તે ધર્મનો અમને રંગ લાગ્યો
ગુરુદેવે સોનગઢથી વિહાર કરતાં પહેલાં જીંથરી જઈને તેમને દર્શન દીધેલા, તે વખતે તબીયત સુધારા ઉપર
હતી; એ વાતને પૂરા ૪૮ કલાક પણ ન થયા ત્યાં તો હાર્ટફેઈલથી તેઓ સ્વર્ગવાસ પામી ગયા. તેઓ કહેતા
કે–ગુરુદેવ ચારમાસ માટે બહાર જાય છે પણ મારા આ જીવનનો શો ભરોસો? તેમને શરીરની દરકાર ન
હતી; તેઓ કહેતા કે હિંમતનગરના પંચકલ્યાણક ઉત્સવ વખતે તો હું જરૂર આવીશ, ડોકટર મને રજા નહિ
આપે તોપણ હું તો આવીશ. –આ વૈરાગ્યપ્રસંગને પ્રવચનમાં પણ ગુરુદેવ યાદ કરતા હતા. તેઓ તત્ત્વના
જિજ્ઞાસુ હતા, ઉત્સાહી હતા, રખિયાલમાં ભવ્ય દિ. જિનમંદિર બંધાવવામાં તેમનો ઘણો ઉત્સાહ હતો; ને
અવારનવાર સોનગઢ આવીને તેઓ લાભ લેતા હતા.
સોનગઢ રહીને ગુરુદેવના સત્સંગનો લાભ લેતા હતા. છેલ્લા ઘણા સમયથી તેઓ બિમાર હતા; ને થોડા
દિવસ પહેલાં પૂ. ગુરુદેવ તેમને દર્શન દેવા પધાર્યા હતા, તથા પૂ. બેનશ્રીબેને પણ પધારીને તેમને ઉચ્ચ
આત્મભાવના સંભળાવી હતી. સોનગઢમાં ગુરુદેવના વિહાર પછી આઠમે દિવસે તેઓ સ્વર્ગવાસ પામ્યા.
PDF/HTML Page 27 of 47
single page version
આત્માની ભિન્નતા, તથા સત્ શ્રવણની દુર્લભતા વગેરે સમજાવીને આસ્તિક્યતાનું
પ્રતિપાદન કર્યું, ને ધર્મની જિજ્ઞાસા જગાડી; હવે એ દુઃખથી છૂટીને આનંદની પ્રાપ્તિ કેમ
થાય–તેની રીત સમજાવે છે. શાસ્ત્રભાષામાં કહીએ તો ભેદજ્ઞાન વડે બંધનો નિરોધ કેમ
થાય? તે રીત સમજાવે છે.
આશ્ચર્ય લાગે છે, ને પરમ મહિમાવંત એવા આત્મસ્વભાવનું તને આશ્ચર્ય કેમ નથી
લાગતું? એકવાર આશ્ચર્ય લાવીને એને દેખ તો ખરો! આ આત્માનું સ્વરૂપ સમજી
શકાય તેવું છે. માટે, ‘નહિ સમજાય’ એમ માનીને અટકી જવું નહિ પણ ઉત્સાહથી તે
સમજવાનું લક્ષ રાખવું. વાત જરાક ઝીણી તો છે પણ જન્મ–મરણનો અંત લાવવા માટે
અત્યંત જરૂરની છે. –એમ સત્યનો મહિમા લાવીને સમજવાનો ઉદ્યમ કરવો. આત્માનું
આવું સ્વરૂપ ઓળખતાં તે ક્ષણે જ અંદર આનંદનો અનુભવ થાય છે, ને અજ્ઞાન છૂટી
જાય છે એટલે અજ્ઞાનથી જે બંધન થતું તે બંધન અટકી જાય છે. –આવું ભેદજ્ઞાન તે
ધર્મ છે.
મનુષ્યલોકમાં આવે છે; જેનું શ્રવણ પણ દુર્લભ એના અનુભવની શી વાત?
PDF/HTML Page 28 of 47
single page version
છે, અશુભભાવો કર્યા છે ને શુભ પણ કર્યા છે, પણ તેનાથી કિંચિત્ સુખ પામ્યો નથી.
દેહથી ભિન્ન ચૈતન્યસ્વરૂપ આત્મા આનંદથી ભરેલો છે, અનંત ગુણરૂપી રત્નોથી ભરેલો
ચૈતન્યરત્નાકર છે. આવો આત્મા પોતે જ છે; પણ અજ્ઞાનથી ચાર ગતિમાં રખડતાં માથે
શું–શું વીત્યું એની એને ખબર નથી.
ઈન્દ્રિયો કે રાગ તે આત્માનું સ્વરૂપ નથી; ઈન્દ્રિયો અને રાગથી પાર એવું
અતીન્દ્રિયજ્ઞાન તે જ આત્માનું સ્વરૂપ છે, ને તેના વડે જ સ્વસંવેદનથી આત્મા જણાય
છે.
– રાગ પોતે પોતાને પણ નથી જાણતો, ને પરને પણ નથી જાણતો.
– રાગને ‘આ રાગ છે’ એમ બીજો જાણે છે, પણ રાગ પોતે તે નથી જાણતો કે
પરંતુ આત્માને પોતે પોતાને જાણવા માટે કોઈ બીજાની જરૂર નથી પડતી, કેમકે પોતે જ
જાણનાર એવો રાગ, –એ બંનેને ભિન્નતા છે. ચેતનસ્વરૂપ આત્માનાં કિરણ તો
જ્ઞાનરૂપ છે, રાગમાં ચેતવાનો અભાવ છે, તેનામાં ચેતનપણું નથી, તેથી તે અચેતન છે,
ચેતનથી ભિન્નછે.
આત્માનું ઝરણું તો આનંદરૂપ છે, આત્માના ઝરણામાં આકુળતા ન હોય.
આત્મા હું છું
–એવું ભેદજ્ઞાન કરવું તે બંધનથી છૂટવાનો ઉપાય છે.
ઉત્તર:– જ્ઞાનસ્વભાવી આત્માની અનુભૂતિ.
PDF/HTML Page 29 of 47
single page version
આખું ગામ સ્વાગતમાં ઉમટ્યું હતું. આખી નગરી શોભતી હતી; તેમાંય જિનમંદિર
સન્મુખ વિશાળ પ્રતિષ્ઠામંડપ વિશેષ શોભતો હતો. સ્વાગત બાદ ગુરુદેવે માંગળિક
સંભળાવ્યું ને તરત પ્રતિષ્ઠામંડપમાં જિનેન્દ્રદેવને બિરાજમાન કરીને ઝંડારોપણ થયું.
જાપવિધિનો પ્રારંભ આગલા દિવસે થઈ ગયો હતો. સાંજે પંચપરમેષ્ઠીની પૂજાનું
મંડલવિધાન શરૂ થયું હતું. બીજે દિવસે સવારમાં અભિષેકપૂર્વક વિધાન પૂર્ણ થયું હતું;
તથા અંકુરારોપણ અને જલયાત્રા વગેરે થયું હતું. વહેલી સવારમાં ધર્મના મંગલ ગીતથી
મંડપ ગુંજી ઊઠતો હતો. આંકડિયાની સમસ્ત ગ્રામજનતા (કણબી વગેરે બધા) આ
ઉત્સવ જાણે પોતાનો જ હોય–એમ ઉમંગથી ભાગ લેતા હતા; રાત્રે મંડપમાં ટોળેટોળાં
ભક્તિ–રાસ–ભજન વગેરે દ્વારા પોતાનો ઉમંગ વ્યક્ત કરતા હતા.
લાગે છે! –ત્યાં તો કોઈએ ખુલાસો કર્યો કે ના રે ના, એ તો બધા ગાતાં ગાતાં
વ્યાખ્યાન સાંભળવા આવી રહ્યાં છે! –આવો હતો ગામડાંનો ઉમંગ!
ઈન્દ્રપ્રતિષ્ઠા થઈ. આઠ ઈન્દ્રો તથા એક કુબેર હતા. તેમાં સૌધર્મેન્દ્ર તરીકે ભાઈશ્રી
પ્રફુલ્લચંદ્ર પરમાણંદ હતા. અને માતા–પિતા તરીકે ભાઈશ્રી પોપટલાલ મોહનલાલ વોરા
તથા રંભાબેન હતા. ઈન્દ્રોનું સરઘસ જોઈને ગ્રામ્યજનતા આનંદિત થતી હતી. બપોરે
ઈન્દ્રોએ પંચપરમેષ્ઠીનું પૂજન (યોગમંડલવિધાન) કર્યું હતું. રાત્રે ગર્ભકલ્યાણકની
પૂર્વક્રિયાનાં દ્રશ્યો
PDF/HTML Page 30 of 47
single page version
થઈ હતી. ત્યારબાદ અહમિન્દ્રોની સભામાં નેમપ્રભુના જીવ સાથે બીજા દેવોની ચર્ચા;
ઈન્દ્રસભામાં ભગવાનના ગર્ભકલ્યાણકની તૈયારી, પ૬ દિગ્કુમારી દેવીઓ દ્વારા માતાજી
શિવાદેવીની સેવા, માતાજીના ૧૬ મંગળ સ્વપ્નો વગેરે દ્રશ્યો થયા હતા. બીજે દિવસે
સવારમાં ૧૬ મંગલ સ્વપ્નોનું ફળ, પ્રભુના ગર્ભકલ્યાણકથી સર્વત્ર આનંદ, માતાજી
સાથે દેવીઓની તત્ત્વચર્ચા વગેરે દ્રશ્યો થયા હતા. ગામની જનતા પણ હરેક પ્રસંગે
પોતાનો આનંદ વ્યક્ત કરતી હતી. સાંજે જિનમંદિર–વેદી–કળશ–ધ્વજની શુદ્ધિ થઈ હતી;
ઈન્દ્ર–ઈન્દ્રાણીઓ ઉપરાંત, પૂ. બેનશ્રી–બેનના પવિત્ર હસ્તે કેટલીક મંગલ વિધિ થઈ
હતી. રાત્રે નેમકુમારના પૂર્વભવોનું દ્રશ્ય, તથા તત્ત્વચર્ચાનો સંવાદ, તેમજ ભક્તિ–
ભજનનો કાર્યક્રમ હતો. પોષ વદ ૧૩ ની સવારમાં ભગવાન નેમપ્રભુના
જન્મકલ્યાણકનો ઉત્સવ ઘણા આનંદથી ઉજવાયો હતો. સૌધર્મેન્દ્રની સભામાં
જન્મોત્સવની તૈયારી, તથા સમુદ્રવિજય મહારાજાના દરબારમાં જન્મમંગલની વધાઈ
અને આનંદમય ભક્તિ વગેરે દ્રશ્યો હર્ષ ઉપજાવતા હતા. જનતા ખુશખુશાલ હતી ને
નગરીનું વાતાવરણ સર્વત્ર ઉમંગમય હતું. આંકડિયાને માટે આ મહોત્સવ અભૂતપૂર્વ
હતો. સૌધર્મેન્દ્ર હાથી ઉપર આવ્યા ને જન્મધામ દ્વારિકાનગરીને પ્રદક્ષિણા દીધી,
શચીઈન્દ્રાણીએ બાલતીર્થંકરને તેડીને સૌધર્મેન્દ્રના હાથમાં આપ્યા, ને સૌધર્મેન્દ્ર
આશ્ચર્યપૂર્વક પ્રભુના રૂપને નીહાળી રહ્યા. પછી પ્રભુને હાથી ઉપર લઈને ઠાઠમાઠ ભરેલા
સરઘસપૂર્વક મેરૂપર્વતે તેડી ગયા; મેરુને પ્રદક્ષિણા કરી, ને પછી અત્યંત આનંદકારી
વાતાવરણ વચ્ચે પ્રભુનો જન્માભિષેક થયો; તેમાં પૂ. ગુરુદેવે પણ ભગવાનનો અભિષેક
કર્યો...એ દ્રશ્ય દેખીને સૌને ઘણો હર્ષ થયો. મેરુ ઉપર ભગવાન બહુ જ શોભતા
હતા...મોક્ષને સાધવા માટે જેમનો અવતાર છે એવા એ ભગવાનને જોતાં ભક્તો
આનંદિત થતા હતા. ધન્ય પ્રભો! આપનો આ છેલ્લો અવતાર છે. આપના અવતારનો
અંત થઈ ગયો...અભિષેક પછી ઈંદ્રાણીએ બાલતીર્થંકરને વસ્ત્રાભૂષણથી સુસજ્જિત
કર્યા...ને હાથી ઉપર બિરાજમાન કરીને નગરીમાં આવ્યા. ત્યાં ઈન્દ્રાએ અને ભક્તોએ
અતિશય ભક્તિથી નૃત્ય કરીને પોતાનો મહાન આનંદ વ્યક્ત કર્યો.
ગુરુદેવ સમક્ષ કહેતા હતા કે–આ તો ભારે સરસ છે...હૃદય હલાવી દ્યે તેવું છે. અનેકવિધ
સમજણ સહિત કલ્યાણકનાં દ્રશ્યો, અને જિનેન્દ્રદેવનો મહિમા નીરખતાં તેમને
PDF/HTML Page 31 of 47
single page version
ગુરુદેવનો જ મહાન પુણ્યપ્રતાપ છે. ઈન્દોરના પ્રતિષ્ઠાચાર્ય પં. શ્રી નાથુલાલજી દરેક
વિધિ શાંતિપૂર્વક વ્યવસ્થિત રીતે કરાવતા હતા ને દરેક પ્રસંગની સમજણ આપતા હતા,
તેથી વિશેષ આનંદ થતો હતો.
રાજાઓનું આગમન અને ભેટ, પશુઓને પીંજરે પુરાયેલા દેખીને પ્રભુને વૈરાગ્ય, અને
રથ પાછો વાળીને દીક્ષાની તૈયારીનાં દ્રશ્યો થયા હતા. બીજે દિવસે (પોષ વદ ૧૪)
સવારમાં પ્રભુના વૈરાગ્યનું દ્રશ્ય, રાજીમતીની ભાવના, લૌકાંતિક દેવોદ્વારા સ્તુતિ અને
સંબોધનપૂર્વક વૈરાગ્યની અનુમોદના, તથા ઈન્દ્રોદ્વારા દીક્ષાકલ્યાણક–વગેરે દ્રશ્યો થયા
હતા. જ્યારે પાલખીમાં વિરાજમાન પ્રભુજી ગીરનાર તરફ જઈ રહ્યા હતા ત્યારે આખા
ગામની જનતા પ્રભુની સાથે જઈ રહી હતી, એ દ્રશ્ય અનેરું હતું. આજે ભગવાન
ઋષભદેવના મોક્ષકલ્યાણકનો દિવસ હતો, એ જ દિવસે નેમપ્રભુનો દીક્ષાકલ્યાણક થયો;
તથા જે સ્થાને દીક્ષાવિધિ થઈ તે સ્થાનેથી ગીરનારતીર્થના પણ દર્શન થાય છે. વનમાં
દીક્ષા પછી પ્રભુ તો આત્મધ્યાનમાં લીન થયા... પછી મુનિદશાનું સ્વરૂપ સમજાવતું
વૈરાગ્યપ્રવચન થયું. પ્રવચનમાં મુનિદશાની ભાવનાને ગુરુદેવ વારંવાર મલાવતા હતા;
ને વૈરાગ્યરસનો પ્રવાહ વહાવતા હતા.
તો તેઓ જન્મ્યા હતા. પછી વૈરાગ્ય થતાં મુનિ થયા ને આત્માના આનંદમાં એકદમ
લીન થયા. –અહો, આવી મુનિદશાનો અવસર ક્્યારે આવશે? અમારો આત્મા તો
દુનિયાથી જુદો વીતરાગમૂર્તિ, અમારી મોટાઈ અમારા વીતરાગભાવમાં છે, ને રાગમાં
અમારી હીનતા છ –એમ સમજી ચૈતન્યના ધ્યાનમાં લીન થઈ ક્ષપકશ્રેણી વડે ભગવાને
કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કર્યું. ભગવાને ગીરનાર પર્વત ઉપર દીક્ષા લીધી હતી; કેવળજ્ઞાન પણ
ત્યાં જ પામ્યા હતા, ને મોક્ષ પણ ત્યાંથી પામ્યા હતા. દીક્ષા કલ્યાણક પછી ભક્તો નેમ–
મુનિરાજની ભક્તિ કરતા હતા; સાંજે નેમપ્રભુનું દીક્ષાધામ–કેવળધામ ને મોક્ષધામ (–જે
આંકડિયાથી ૨૦/૨પ માઈલ દૂર છે ને સંધ્યાસમયે સ્પષ્ટ દેખાય છે,) તેનાં દર્શન
PDF/HTML Page 32 of 47
single page version
પાવન ભૂમિ!
જિનબિંબો છે. તે ઉપરાંત ધાતુના શ્રી નેમનાથપ્રભુ છે. (શાંતિનાથ પ્રભુના પ્રતિમાજી
ભગવાનના મોટા પ્રતિમા તથા એક સીમંધરપ્રભુના પ્રતિમાજી પણ ગુરુદેવના હસ્તે
પ્રતિષ્ઠિત થયા
PDF/HTML Page 33 of 47
single page version
ભગવાનના કેવળજ્ઞાનના મહિમાસૂચક ઘંટનાદ થવા લાગ્યા, ને ઈન્દ્રો કેવળજ્ઞાનનો
મહોત્સવ કરવા આવ્યા. સમવસરણ રચાયું ને ઈન્દ્રોએ સર્વજ્ઞદેવનું પૂજન કર્યું.
ત્યારબાદ, દિવ્યધ્વનિમાં ભગવાને શું કહ્યું? તે વાત ગુરુદેવે પ્રવચનમાં સમજાવી. ઉત્સવ
દરમિયાન હંમેશાં પ્રવચનમાં ત્રણ ચાર હજાર માણસોથી મંડપ ઉભરાઈ જતો હતો.
આસપાસના ગામડામાંથી પણ લોકો ઉત્સવ જોવા ઉમટયા હતા; એટલું જ નહીં, –
ગામડાના જુવાન કણબી ભાઈઓના મોઢામાં પણ સમયસાર અને જિનવાણીનાં ગીત
ગવાતા હતા, ને તેઓ પણ ઉત્સવમાં આનંદથી ભાગ લેતા હતા. સૌ કહેતા કે અમારા
આંકડિયા ગામમાં આવું ક્્યાંથી હોય?
સાથે પંચકલ્યાણક પૂરા થયા; અને પછી પ્રતિષ્ઠિત જિનેન્દ્રભગવંતોને જિનમંદિરમાં
બિરાજમાન કર્યા. આંકડિયાનું આ રળિયામણું જિનમંદિર સ્વ. બાલુભાઈની ભાવના
અનુસાર તેમના ધર્મપત્ની કસુંબાબહેને બંધાવી આપ્યું છે. ઉત્સાહી ભાઈશ્રી જમુભાઈ
રવાણીની દોરવણી નીચે બધી વ્યવસ્થા સુંદર થઈ હતી, ને ગામજનોએ સર્વ પ્રકારનો
સાથ આપ્યો હતો. ગુરુદેવના સુહસ્તે જ્યારે સીમંધરાદિ જિનભગવંતોની સ્થાપના થઈ
ત્યારે સૌને ઘણો જ હર્ષ થયો. અને અમારા અમરેલી ગામમાં પણ આવું જિનમંદિર
ગુરુદેવના પ્રતાપે થાય–એમ ભક્તો ભાવના ભાવવા લાગ્યા. ગુરુદેવના પ્રતાપે અમારા
હાથે આ જિનેન્દ્રભગવંતોને આંગણે પધરાવવાનો અવસર આવ્યો–એમ આંકડિયાના
ભાઈઓને ઘણી પ્રસન્નતા થઈ હતી, ને ચારે કોર જયજયકાર ગાજતા હતા. નીચેની વેદી
ઉપર સીમંધર ભગવાન, આદિનાથ ભગવાન, મહાવીર ભગવાન તથા નેમનાથ
ભગવાન બિરાજે છે, ઉપરના ભાગમાં શાંતિનાથ ભગવાન બિરાજે છે. તે ઉપરાંત
ગુરુદેવના સુહસ્તે જિનવાણીમાતાની પણ સ્થાપના થઈ. પછી કળશ અને ધ્વજ
ચડાવ્યા...ને મંગલ પ્રતિષ્ઠામહોત્સવ આનંદપૂર્વક પૂર્ણ થયો. તે જિનેન્દ્રભગવંતો જગતનું
કલ્યાણ કરો.
હતી, આખું ગામ હર્ષોલ્લાસમય હતું. આવો ઉત્સવ દેખીને બપોરે શ્રી કપુરભાઈ તથા
ઝવેરભાઈ ગુરુદેવને કહેતા હતા કે અહીંનો ઉત્સવ આવો આનંદકારી, તો જ્યારે
PDF/HTML Page 34 of 47
single page version
પછી સાક્ષાત્ સમવસરણની, પૂર્વભવોની, તથા ભવિષ્ય સંબંધી આનંદકારી વાત ગુરુદેવે
કરી હતી, જે સાંભળીને ભક્તોને ધર્માત્માનો ખૂબ મહિમા જાગતો હતો, ને ધાર્મિક
પોષણ મળતું હતું. આમ આનંદ અને ઉલ્લાસપૂર્વક જિનેન્દ્રભગવાનનો મંગલ ઉત્સવ
ઉજવાયો.
છે કે જે સુંઘાડતાં સર્પ દરમાંથી બહાર આવે ને તેનું ઝેર છોડીને ચાલ્યો જાય. કયા દરમાં
સર્પ છે તે જાણીને ત્યાં વનસ્પતિ સુંઘાડતાં જ સર્પ બહાર નીકળે છે ને પોતાનું ઝેર છોડી
દે છે. –આ રીતે જાણે મિથ્યાત્વનું ઝેર ઉતારી નાંખનારી કોઈ દિવ્ય સંજીવની
(જિનવાણીરૂપી સંજીવની) દેખાણી. –ગુરુદેવે સવારમાં (માહ સુદ બીજે)
સીમંધરપ્રભુનાં દર્શન કરીને તેમની સન્મુખ આ શુભસ્વપ્ન પ્રસન્નતાપૂર્વક સંભળાવ્યું;
ધર્મપ્રભાવનાસૂચક આવું સ્વપ્ન સાંભળીને સૌને પ્રસન્નતા થઈ, ત્યારબાદ ગુરુદેવે ભક્તિ
કરાવી. વહેલી સવારમાં, “સાચો અંતરયામી આતમદિલમાં ધ્યાવજે રે...નિજ અંતરમાં
પ્રભુને પ્રેમ થકી પધરાવજે રે...” એવું ભાવભીનું ભજન ગુરુદેવના શ્રીમુખથી સાંભળતાં
ઉલ્લાસભાવો જાગતા હતા. ત્યારબાદ પ્રભુને અર્ઘ ચડાવીને મંગલપૂર્વક પ્રસ્થાન કર્યું.
ભગવંતોનાં દર્શન કર્યા. બપોરે કર્તાકર્મ અધિકાર ગા. ૬૯–૭૦ ઉપર ગુરુદેવે પ્રવચન
કર્યું... પ્રવચનમાં રાણપુરના તેમજ બહારગામના ૩૦૦–૪૦૦ શ્રોતાજનોએ લાભ લીધો
હતો. બીજે દિવસે બે પ્રવચનો કરીને ત્રણવાગે ગુરુદેવે રાણપુરથી અમદાવાદ પ્રસ્થાન
કર્યું.
PDF/HTML Page 35 of 47
single page version
પદ્મનંદીમાંથી ઋષભસ્તુતિ ઉપર ગ્રામ્યજનતાને પણ સમજાય એવી અત્યંત સરલ
શૈલિથી પ્રવચનો થયા, તેનું થોડુંક દોહન.
કરીને તે સર્વજ્ઞતા જેમણે પ્રગટ કરી એવા ભગવાન સર્વજ્ઞદેવની આ વાણી છે. અહીં
એવા સર્વજ્ઞભગવાનની સ્થાપનાનો આ ઉત્સવ છે. તે સર્વજ્ઞભગવાનને ઓળખવા
જોઈએ. આત્માનો જ્ઞાનસ્વભાવ છે તે પુણ્ય અને પાપ બંનેથી પાર છે, એમ અહીં
આચાર્યદેવ સમજાવે છે.
છે–તેની તને ખબર નથી, તે વાત તને સાંભળવા મળી નથી, ને સાંભળવાનો આવો
અવસર આવ્યો ત્યારે સમજવાની તેં દરકાર કરી નથી. બહુ તો સ્થૂળ પાપ છોડીને કંઈક
પુણ્યપરિણામ કર્યા તેમાં કલ્યાણ માનીને સંતોષાઈ ગયો. ભાઈ, પાપ અને પુણ્ય એ તો
બંનેની એક જાત છે. તું બંનેની જાત જુદી માને છે તે ભૂલ છે. શુભ કે અશુભ એ બંને
રાગના જ પ્રકાર છે, બેમાંથી એકેય વીતરાગી મોક્ષમાર્ગરૂપ નથી. મોક્ષમાર્ગ તો પુણ્ય
અને પાપ બંનેથી પાર જ્ઞાનભાવરૂપ છે. –ભાઈ, આવો મોક્ષમાર્ગ તારે સમજવો પડશે.
–આ સમજ્યે જ દુઃખથી છૂટકારો થાય તેમ છે.
PDF/HTML Page 36 of 47
single page version
વાત સમજાવે છે. આત્માને સાધારણ ન માનો; આ શરીરથી ભિન્ન એકેક આત્મા
પરિપૂર્ણ જ્ઞાન–આનંદથી ભરેલો છે. પુણ્યની કે પાપની વૃત્તિ તો ક્ષણિક છે, વિકાર છે,
બંધનું કારણ છે, આત્મા તે ક્ષણિક પુણ્ય–પાપ જેટલો નથી.
તીર્થંકરોમાં ઋષભદેવ પહેલા તીર્થંકર થયા; તેમની સ્તુતિ કરે છે. પદ્મનંદી નામના
મુનિરાજ–કે જેઓ વન જંગલમાં રહેતા ને આત્મધ્યાનમાં ઝુલતા હતા, તેમણે એક
શાસ્ત્ર રચેલું છે, તેમાંથી આ ૧૩મા અધિકાર દ્વારા ઋષભદેવપ્રભુની સ્તુતિ કરી છે.
અસંખ્ય વર્ષ પહેલાં તે ભગવાન આ ભરતભૂમિમાં થઈ ગયા, છતાં જાણે અત્યારે જ
સન્મુખ બિરાજતા હોય–એવા ભાવથી મુનિરાજે તેમની આ સ્તુતિ કરી છે. તેમાં
મંગળિકમાં કહે છે કે હે જિનેંદ્ર! આપ જયવંત રહો, એટલે કે વીતરાગતા ને સર્વજ્ઞતા
જયવંત રહો, એમ કહીને તે ગુણનો આદર કર્યો છે. પોતાને તે ગુણ ગોઠ્યા છે તેથી કહે
છે કે હે પ્રભો! નિર્મળગુણરૂપી રત્નોના નિધિ એવા આપ જયવંત હો...પ્રભો! આપ તો
સમસ્ત જીવો ઉપર વાત્સલ્યવાળા છો...આપને રાગ તો નથી પણ વીતરાગી વાત્સલ્ય
છે, એટલે પોતાને ભગવાનના વીતરાગ ગુણોનો પ્રેમ હોવાથી ઉપચારથી કહે છે કે અહો
પ્રભો! આપ અમારા ઉપર વાત્સલ્ય કરનારા છો, ને નિર્મળગુણોનાં નિધાન છો; અમને
પણ અમારા ગુણનાં નિધાન આપે દેખાડ્યા છે. પ્રભો! આપનાં ગુણોનો આદર કર્યો
તેથી હવે અમે પુણ્ય–પાપરૂપ રાગમાં અટકવાના નથી, પણ રાગ અને આત્મગુણોની
ભિન્નતા જાણીને અમે પણ અમારા વીતરાગીગુણોનાં નિધાનને સાધશું ને પરમાત્મા
થશું.
દર્શનથી ત્રણલોકમાં ઉત્તમ પુણ્ય બંધાઈ જાય છે; તો પછી હે નાથ! આપને જ્ઞાનનેત્રથી
દેખતાં જે અતીન્દ્રિય આનંદ થાય છે તેની તો શી વાત? –એ તો વચનથી કહી શકાય
નહિ.
PDF/HTML Page 37 of 47
single page version
છૂટીને ચૈતન્યસુખનો પ્રેમ થયો છે, ચૈતન્યસુખનો સ્વાદ તેણે ચાખ્યો છે. આત્માના
સુખનો સ્વાદ જેણે જાણ્યો નથી તેને જ પુણ્યના ફળમાં સુખ લાગે છે. પણ જ્ઞાની તો
તેમાં કિંચિત્ સુખ દેખતા નથી; સુખનો ભંડાર તો પોતામાં દેખ્યો છે. પ્રતિકૂળતામાં
દીનતા કે અનુકૂળતામાં અધિકતા તેને લાગતી નથી, એને તો પોતાના ચૈતન્યની જ
અધિકતા ભાસે છે. અરે, મારા ચૈતન્યની મહત્તા પાસે જગતની મહત્તા શી?
આપને ઓળખવા છતાં આપના અનંતગુણોની પૂરી સ્તુતિ અમારાથી થઈ શકતી નથી.
પ્રભો, અલ્પજ્ઞાનવડે આપના અપાર જ્ઞાનની સ્તુતિ કરવી –તે તો કુવાનું દેડકું ઠેકડો
મારીને સમુદ્રનું માપ કરવા ચાહે –એના જેવું છે. વિકલ્પવડે આપની સ્તુતિ પૂરી થાય
નહિ, છતાં પ્રભો! આપના ગુણોની પ્રીતિને લીધે ભક્તિવશ સ્તુતિ કરવા ઊભો થયો છું.
પ્રભો! આપની વીતરાગી ભક્તિના ફળમાં તો કેવળજ્ઞાનરૂપ આત્મલક્ષ્મી મળશે; ને
સાથે શુભરાગ બાકી રહેશે તેનાથી એવા લોકોત્તર પુણ્ય બંધાશે કે જ્યાં જશું ત્યાં લક્ષ્મી
આજ્ઞાકારી થઈને સામી આવશે. –પણ પ્રભો! એ રાગનું ને એ પુણ્યનું અમને બહુમાન
નથી, અમને તો વીતરાગી– ગુણોનું જ બહુમાન છે. જે રાગનું બહુમાન કરે કે તેના
ફળને ઈચ્છે, તો તેને વીતરાગનો ભક્ત કેમ કહેવાય? વીતરાગનો ભક્ત રાગને ઈચ્છે
નહિ.
અવતર્યા ત્યારે સર્વાર્થસિદ્ધિની શોભા આપના વગર ઝાંખી પડી ગઈ, ને આ
મનુષ્યલોકની શોભા વધી ગઈ. –એટલે હે નાથ! અમને સર્વાર્થસિદ્ધિનો મહિમા નથી,
અમને તો આપનો મહિમા છે. (ને સાથે સાથે ભગવાન પૂર્વભવમાં સર્વાર્થસિદ્ધિમાં
હતા–તે પણ બતાવી દીધું.)
PDF/HTML Page 38 of 47
single page version
મહત્તાની તુલના જગતમાં કોઈ કરી શકે નહીં.
અનુકૂળતા તરફની આકુળતા તે પણ દુઃખ જ છે. ભગવાન આત્મા તો આનંદનો
ઉત્પાદક છે, ને શુભાશુભરાગ તે દુઃખનો ઉત્પાદક છે. –આમ બંનેની ભિન્નતાને ઓળખ.
પાપમાં દુઃખ ને પુણ્યમાં સુખ–એ માન્યતા અજ્ઞાનીની છે; પાપ અને પુણ્ય બંનેનું બંધન
દુઃખકારી છે ને આત્માનો જ્ઞાનભાવ (પાપ–પુણ્ય વગરનો) તે જ સુખકારી છે –એમ
જ્ઞાની જાણે છે.
છે તેથી તે ‘અશુભ’ છે–મલિન છે. (–પુણ્ય પણ તે ‘અશુભ’ માં સમાય છે કેમકે તે પણ
બંધમાર્ગ છે.) અને પુણ્ય–પાપ વગરનો જે મોક્ષમાર્ગ તે શુભ છે–પવિત્ર છે, તેમાં પુણ્ય
કે પાપ ન આવે. –આ રીતે મોક્ષમાર્ગ જુદી ચીજ છે, ને પુણ્ય–પાપરૂપ બંધમાર્ગ જુદી
ચીજ છે. બંનેની જાત જુદી છે.
૧૬ મંગલ સ્વપ્નો દેખે છે; એવા રત્નને જન્મ દેનારી માતા જગતમાં ધન્ય છે. પ્રભો,
આપ તો ધન્ય, ને આપને જન્મ દેનારી માતા પણ ધન્ય! હે માતા! તારો તો તે પુત્ર છે
પણ જગતનો તે તારણહાર છે, જગતનો ધર્મપિતા છે. ઈન્દ્ર પણ હજાર નેત્રવડે
આશ્ચર્યથી જેને નીહાળી રહે એવું તો જેમના દેહનું રૂપ, એમના આત્માના અચિંત્ય
મહિમાની શી વાત!! –એવા સ્વભાવથી દરેક આત્મા ભરેલો છે. –આવા આત્માને
ઓળખવો તે સર્વજ્ઞ ભગવાનની ખરી ભક્તિ છે. ભાઈ, તારા જ્ઞાનચક્ષુ ખોલીને
આત્માના સ્વરૂપને દેખ; તેમાં તારા જ્ઞાનની સફળતા છે.
PDF/HTML Page 39 of 47
single page version
વિકારી ક્રિયા તો જ્ઞાનથી ભિન્ન છે, આત્માના સ્વભાવની ક્રિયા તે નથી, તે તો આત્માના
સ્વભાવથી વિરુદ્ધ ક્રિયા છે. તેથી તે ક્રિયા મોક્ષનું કારણ નથી પણ બંધનું કારણ છે, તેથી
તે ક્રિયાનો નિષેધ છે.
સાચી ક્રિયા નથી.
ખરી ક્રિયા નથી. રાગ કે જે આત્માને બધંનું કારણ છે તેના કર્તૃત્વમાં જે અટકે તે જીવ
મોક્ષને કઈ રીતે સાધશે? મોક્ષને સાધવાની ક્રિયા તો રાગ વગરની છે.
ત્રણકાળમાં આત્માની થઈ શકતી નથી, કેમકે જડની ક્રિયા ચેતનની કદી થઈ શકે નહીં.
ચૈતન્યનું ભાન કરીને, રાગ વગરની જ્ઞાનક્રિયાવડે અનંતા જીવો મોક્ષને પામ્યા છે.
આઠવર્ષના બાળક પણ આવી ક્રિયાવડે મોક્ષ પામી શકે છે. આ સિવાય રાગની કે જડની
કોઈ ક્રિયાવડે આત્મા કદી મોક્ષ પામે નહીં.
PDF/HTML Page 40 of 47
single page version
નથી, એટલે ધર્મક્રિયાને ઓળખતો નથી. શુભરાગ મને ધર્મનું સાધન થશે –એમ
માનનાર પણ રાગક્રિયાને જ પોતાની માને છે, એટલે તે રાગને જ સેવે છે, પણ જ્ઞાનને
સેવતો નથી. તેને સંતો સમજાવે છે કે ભાઈ! તારી તો જ્ઞાનક્રિયા છે, ને રાગ તો જુદી
જાત છે. –એમ ભિન્નતા સમજીને રાગનું કર્તૃત્વ છોડ ને જ્ઞાનક્રિયાને જાણ. જ્ઞાનક્રિયા જ
મોક્ષનું કારણ છે.
માટે છોડે ત્યાં છૂટકારાના ઉલ્લાસથી કુદાકુદ કરે છે. તો તું અનાદિકાળનો સંસારબંધનથી
દુઃખી, –તો હવે તારું અજ્ઞાન કેમ મટે, ને દુઃખ ટળીને મોક્ષસુખ કેમ મળે તે માટેની આ
જ્ઞાનક્રિયા સન્તો તને સમજાવે છે, તો છૂટકારાનો આ ઉપાય સાંભળતાં કયા મુમુક્ષુને
ઉલ્લાસ ન જાગે?
વિનંતિ છે. જો આપ ચેક અથવા ડ્રાફટથી રૂા. મોકલો તો ખીમચંદ જેઠાલાલ શેઠ એન્ડ
અધર્સ ના નામથી મોકલશો.
શ્રી દિગમ્બર જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ
સોનગઢ (સૌરાષ્ટ્ર)