PDF/HTML Page 21 of 52
single page version
ધરાવતા હતા. વીતરાગી દેવ–ગુરુ–ધર્મની છાયામાં તેઓ આત્મહિત પામો.
આત્મહિત પામો.
જાપ કરશો.)
PDF/HTML Page 22 of 52
single page version
સાથેના પત્રમાં તેઓ લખે છે કે–ઈન્દોરથી તમારા નાનાભાઈના વંદન...આત્મધર્મનું
નિયમિત વાંચન કરું છું; તેથી ધર્મતત્ત્વનું જે થોડુંઘણું જ્ઞાન પ્રાપ્ત થયું છે તે પૂ.
બચપણથી જ ધર્મના સંસ્કાર આપો છો, ને ‘કુમળા છોડને જેમ વાળીએ તેમ વળે,–
એવું જ તમે અમારા જેવા હજારો બાળકો ઉપર પ્રયોગ કરીને, હંમેશા
વગેરેની ઝુંબેશ ચલાવી તે પ્રશંસનીય છે. આ વૈશાખ માસની નિબંધયોજના મને
ગમી; જોકે અત્યારે પરીક્ષાની મોસમ હોવા છતાં વૈરાગ્યપ્રેરક ધાર્મિક લેખ લખીને
ફોટો મળતાં અત્યંત આનંદ થાય છે...પણ આ ફોટા તો મારા મિત્રોને બહુજ ગમતા
હોવાથી તેઓ લઈ જાય છે. ગુરુદેવ ખંડવા તથા રતલામ પધાર્યા ત્યારે મારા
ઘણીવાર જાઉં છું. આ સાથે નિબંધરૂપ લેખ મોકલું છું.)
મોહ–માયા–રાગ–દ્વેષ–હર્ષ–શોક બધું બંધનરૂપ જણાશે. હે જીવ, તારા પ્રમાદરૂપી
નિદ્રામાંથી જાગૃત થા અને તારૂ ખરૂં સ્વરૂપ કયું છે, તે ઓળખ. હે આત્મદેવ, મારે તારા
જૈનધર્મનો અને તેના મૂળરૂપ સમ્યગ્દર્શનનો રાહ બતાવી રહ્યા છે. તું સર્વગુણથી
પરિપૂર્ણ આત્મા હોવા છતાં તારા અજ્ઞાનથી તુચ્છ ઈન્દ્રિયસુખો પાછળ દોડી રત્નને
PDF/HTML Page 23 of 52
single page version
‘આત્મા’ માં કેટલો અગાધ વૈભવ ભર્યો છે–એ તું જાણતો નથી.
જ્ઞાન–ચારિત્ર–મોક્ષ એવા ઉત્તમ ફળનો સ્વાદ લે. (આ નિબંધને ૬પ માર્ક મળ્યા છે.)
હાથમાં આવ્યો; તેમાંથી કેટલાક ઉર્મિભર્યાં વાક્યો અહીં આપીએ છીએ–
લાગીશ.
બાલમિત્રોને–પ્રોત્સાહન આપે છે. (–મુકેશ વી. જૈન)
PDF/HTML Page 24 of 52
single page version
૩૫. ભાવેન્દ્રિય એટલે કે ઈન્દ્રિયવિષયો તરફ ઝૂકેલું ખંડખંડરૂપ જ્ઞાન, તે પણ
અપૂર્વ અવસર એવો ક્યારે આવશે! ક્યારે થઈશું બાહ્યાંતર નિર્ગ્રંથ જો.....
PDF/HTML Page 25 of 52
single page version
ઝૂલી રહ્યા છે,...એકકોર મોટા વડલા નીચે મુનિરાજ ઋષભદેવ નિજધ્યાનમાં
અમે તો અમારા આનંદના સમુદ્રમાં મગ્ન છીએ...આવા વાતાવરણ વચ્ચે
વૈરાગ્યવનમાં ગુરુ કહાન કહે છે કે–
સ્વભાવ ક્ષણભંગુર છે, તેમાં અમને સમભાવ છે, સડવું–ગળવું તે તો પુદ્ગલનો
એકાગ્ર થઈને મોહનો નાશ કરીને અમારું કેવળજ્ઞાનનિધાન અમે પ્રગટ કરીશું.
અમારા ચૈતન્યપદને સાધીને અમે કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કરશું ને અશરીરી સિદ્ધપદને
નાથ છે. માતાએ જોયા પહેલાં પુત્રના શરીરને અનિત્યતા લાગુ પડી ગઈ છે,
આત્મા જ આનંદકંદ અવિનાશી છે. તેના શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–રમણતા કરવા તે જ
પોતાને જાણ્યો, એટલે પરસાથે એકતાબુદ્ધિરૂપ મોહને જીતી લીધો, તે આત્મા
જિતેન્દ્રિય–જિન છે; તેણે સર્વજ્ઞની સાચી સ્તુતિ કરી.
તેનો અનુભવ કરતાં પરદ્રવ્યમાં ક્યાંય મોહ રહેતો નથી. જ્ઞાનચેતનામાં રાગનો
દ્રવ્યઈન્દ્રિયો ખંડખંડ જ્ઞાનરૂપ ભાવેન્દ્રિયો, તેમજ તેના વિષયરૂપ બાહ્ય પદાર્થો–
એ ત્રણેયથી
PDF/HTML Page 26 of 52
single page version
મૂર્તિ–શાસ્ત્ર કે બીજા આત્માઓ તે કાંઈ, આત્માના સ્વમાં નાંખવા જેવું નથી,
એ બધાં તો પરજ્ઞેયો છે. આવા અનુભવ વડે જ સર્વજ્ઞની સાચી સ્તુતિ થાય છે.
જ્યારે દ્વારિકાના રાજા હતા, ત્યારે દ્વારિકાનગરી આગમાં ભડભડ બળીને ખાખ
થવા લાગી... કૃષ્ણ અને બળભદ્ર પોતાના માતા–પિતાના રથને પણ દરવાજાની
બહાર કાઢી ન શક્યા. જ્યાં સ્થિતિ પૂરી થાય ત્યાં કોણ તેને રોકે? એ તો બધાય
જ્ઞાનના વિષયો છે, તેમનાથી જ્ઞાનની તદ્ન ભિન્નતા છે. અનિત્ય સંયોગને
કાયમ ટકાવવા માંગે, પણ જીવ તેને ટકાવી શકે નહીં, સંયોગોથી અધિક એટલે
કે જુદો એવો અસંયોગી અવિનાશી ચેતના–ગુણે પૂરો હું છું–એમ ધર્મી અનુભવે
છે.
વીત્યા, પણ પંથનો પાર ન આવ્યો. સાચી સમજણનો માર્ગ લ્યે તો સંસારનો
અંત આવ્યા વગર રહે નહીં. પુણ્યપરિણામ અનંતવાર કર્યા પણ એનાથી કાંઈ
ભવનો અંત ન આવે. ભાઈ! જન્મ–મરણને ટાળીને મોક્ષ પામવાના મારગડા
કોઈ અલૌકિક છે.
એકતા માને છે. જ્ઞાનસ્વભાવના અનુભવ વડે ભિન્નતા જાણવી તે ધર્મ છે.
તેના અસંખ્ય પ્રદેશ કદી કરમાય નહીં, તેની જ્ઞાનચેતનામાં રાગરૂપી અગ્નિ
પ્રવેશી શકે નહીં. બહારના જડના સંયોગ તો આવે ને જાય, પણ સમયસાર
એવો ભગવાન આત્મા પોતાના ચેતનસ્વભાવે અવિનાશીપણે બિરાજી રહ્યો છે.
આવો આત્મા બાહ્ય વિષયોથી દૂર છે, જુદો છે. આવી ઓળખાણ તે ભગવાનની
નિશ્ચયસ્તુતિ છે.
PDF/HTML Page 27 of 52
single page version
નથી; સમ્યગ્દર્શન સાથેનો જે રાગ છે તે જ બંધનું કારણ છે. તે રાગ બંધનું જ
કારણ છે, તે કાંઈ મોક્ષનું કારણ નથી. આ રીતે બંધભાવોથી ભિન્ન આત્માને
જાણવો તે સર્વજ્ઞનો માર્ગ છે, તે અરિહંતની સ્તુતિ છે.
તન્મયબુદ્ધિ તે મિથ્યાત્વ છે. ધર્મી જીવ સર્વે પરાશ્રયભાવોથી મુક્ત છે, જુદો છે.
આવું ભાન હોવા છતાં, સાધક દશામાં ધર્મીને જ્ઞાનથી ભિન્નપણે શુભરાગ આવે
છે એટલે વીતરાગ ભગવાનની ભક્તિ વગેરેના ભાવ આવે છે; એવી
વ્યવહારસ્તુતિ છે, અને અંદર જે વીતરાગ દશા થઈ તે પરમાર્થ સ્તુતિ છે.
તો જગતની જનેતા છો. તમારો તો પુત્ર છે પણ જગતનો તે નાથ છે. હે માતા!
આવા જગતારણહારને ઉદરમાં ધારણ કરવાથી આપ પણ જગપૂજ્ય છો.
ભગવાનના માતા–પિતા પણ મોક્ષગામી હોય છે.
ભગવાન પોતાને જાણતા હતા, ને આવા સ્વરૂપે ભગવાનને ઓળખવા તે જ
સાચી સ્તુતિ છે.
કે નીહાર કંઈ હોતું નથી, અને નીહાર (મળ–મૂત્ર) તો જન્મથી જ તેમને નથી
હોતા. એનો દેહ પણ દિવ્ય હોય છે. એને રોગ ન હોય, પરસેવો ન હોય;
કેવળજ્ઞાન થયા પછી આહાર ન હોય.
PDF/HTML Page 28 of 52
single page version
PDF/HTML Page 29 of 52
single page version
મોક્ષના રસ્તે ચાલ્યો જતો મુમુક્ષુ, વચ્ચે ઝાડની છાયા જેવા અધ્રુવ ભાવોમાં
અટકતો નથી; તે તો ધ્રુવ ઉપયોગરૂપ આત્માના ધ્યેય મોક્ષપુરી તરફ ચાલ્યો
જાય છે...આનંદનું વેદન કરતો કરતો તે પોતાના સિદ્ધપદને સાધે છે.
વધીને પૂર્ણ આનંદ સહિત પૂર્ણિમા થશે.
ભેળવવાનું માનીને ખીચડો કરે છે, અને પોતાના ભિન્ન જ્ઞાનના સ્વાદને ભૂલી
જાય છે. જ્ઞાનના ભાન વગર વ્યવહાર રત્નત્રયનો શુભરાગ કરે તો પણ
અજ્ઞાનને લીધે તે જીવ પાપમાં જ પડેલો છે, કેમકે નિજસ્વરૂપથી તે પતીત
થયેલો છે; જિનના માર્ગની તેને ખબર નથી.
આત્મા, તેનું જેને ભાન છે તે મોહને જીતનારો જિન છે. તે જિનમાર્ગમાં આવ્યો;
તેણે પોતાની પ્રભુતા પોતામાં જ જાણી.
જ્ઞાન છું–એવું જેને ભાન નથી, જ્ઞાનનો જેને અનુભવ નથી તે જ્ઞાનસ્વભાવની
પૂર્ણતાને પામેલા ભગવાનની સ્તુતિ ક્યાંથી કરશે? હું જ્ઞાનસ્વભાવ છું–એવા
અંતરના અનુભવ વડે જેટલું ચિંતવે એટલું મળે તેમ છે; આખું પરમાત્મપદ
અંદરમાં ભર્યું છે.
લઈને જ્યાં સ્વાનુભવરૂપ સિંહનાદ કર્યો ત્યાં કર્મરૂપી બકરાં ઊભા રહેતા નથી.
ધર્મી પોતાના આત્માને કર્મોથી અત્યંત જુદો અનુભવે છે, ને કષાયથી પણ જુદો
PDF/HTML Page 30 of 52
single page version
જિન થયો, સમકિતી થયો.
પોષે તે વીરની વાણી નહીં, એ તો કાયરની વાણી છે.
જીવ બહારમાં પરવસ્તુની ભીખ માંગે છે, એટલે કે પરચીજ હોય તો મને સુખ
મળે એમ માને છે તે જીવ પરાધીન ભીખારી છે, થોડુંક માંગે તે નાનો માંગણ,
ઝાઝું માંગે તે મોટો માંગણ; ને પોતાની પૂર્ણ ચૈતન્યસંપદાને જાણીને બીજું કાંઈ
ન માંગે તે મોટો બાદશાહ છે. (આ ન્યાય સોનગઢમાં ભાવનગરના મહારાજા
કૃષ્ણકુમારસિંહજી આવ્યા ત્યારે કહ્યો હતો; આજે વૈશાખ સુદ બીજે ભાવનગરમાં
વીરભદ્રસિંહજી પ્રવચનમાં આવતાં તે ન્યાય કહ્યો.)
બતાવી શકે. (વિરક્ત ગુરુમાં દિગંબર મુનિરાજ મુખ્ય છે.)
બહારનું બીજું જાણપણું કદાચ ઓછું હોય પણ જો અંતરમાં રાગથી ભિન્ન
ચૈતન્યવિદ્યાને જાણે છે તો તે જીવ અલ્પ કાળમાં ત્રણ લોકની પ્રકાશક એવી
કેવળજ્ઞાનવિદ્યા પ્રગટ કરીને ભવસમુદ્રથી તરી જશે.
ને રાગમાં ધર્મ માનીને રાગની ખાણ ખોદવા રોકાયો; પણ એકવાર જડથી ભિન્ન
રાગથી ભિન્ન એવી તારી ચૈતન્ય ખાણમાં ઊંડો ઊતર તો તારા ચૈતન્યના
અપૂર્વ નિધાન તને તારામાં જ દેખાશે ને પરમ આનંદ થશે.
PDF/HTML Page 31 of 52
single page version
મારતાં આનંદનું વેદન થાય ને મોહ ટળે તે અપૂર્વ મંગળ છે.
સમ્યક્ બીજ ઊગી તે વધીને કેવળજ્ઞાન અને પરમાત્મદશારૂપી પૂર્ણિમા થશે.
આનંદનો અનુભવ થાય.
તે હું છું એમ ધર્મી અનુભવે છે.
પદ ગાયું કે–
અંતર્મુખ અવલોકતાં વિલય થતાં નહીં વાર.
ધર્મમાં તે રાગ કે પુણ્યની કાંઈ કિંમત નથી; આત્માનું જ્ઞાન તો તે રાગ અને
પુણ્યથી જુદું છે.
PDF/HTML Page 32 of 52
single page version
ભાવનગરમાં શોભતો ઉત્સવ મંગલકાર;
દેખી આનંદિત ‘હરિ’ બોલે જયજયકાર.
PDF/HTML Page 33 of 52
single page version
જિન ભગવાનનો ઉપદેશ એમ છે કે–આત્મા ખરેખર પોતાના નિજભાવને જ કરે
વિરુદ્ધ માને તો તે જિન ભગવાનનો ઉપદેશ નથી. જડકર્મને આત્મા કરે, કે આત્માના
ભાવોને જડકર્મ કરે–એમ ભગવાને કહ્યું નથી. જીવનું કર્તાકર્મપણું સ્વતંત્ર પોતામાં છે,
અજીવનું કર્તાકર્મપણું સ્વતંત્ર પોતામાં છે. આવી સ્વતંત્રતા જાણીને ભેદજ્ઞાન કરવું તે
ભગવાનનો માર્ગ છે.
કર્મની અવસ્થા જીવે નથી કરી, પોતપોતાના કારકોથી બંનેનું સ્વતંત્ર પરિણમન છે.
આત્મા પોતાના ભાવને છોડીને બીજું કાંઈ પણ કરતો નથી.
સીમંધર તીર્થંકરનો સાક્ષાત્ ઉપદેશ સાંભળ્યો હતો, ને ભરતક્ષેત્રમાં સદ્ધર્મની મહાન
વૃદ્ધિ કરી હતી; તેઓ ભગવાનની સાક્ષી આપીને કહે છે કે–આત્મા પોતાના નિજભાવને
જ કરે છે, પુદ્ગલને કરતો નથી–એવા જિનવચનને હે જીવો! તમે જાણો.
હોતાં નથી, એક જ વસ્તુમાં કર્તા–કર્મ–સાધન વગેરે હોય છે. આત્માના સમ્યક્ત્વાદિ
ભાવનું સાધન આત્મામાં જ છે, તેમ આત્માના રાગાદિ વિકારી ભાવોનું સાધન–કર્તા
વગેરે પણ આત્મામાં જ છે, જડ કર્મનું તેમાં કાંઈ જ કર્તવ્ય નથી. તે જ વખતે પુદ્ગલ
કર્મની અવસ્થાનું કર્તાપણું–સાધન વગેરે પુદ્ગલમાં જ છે, જીવ તેનો કર્તા નથી.–આ
વીતરાગી ભેદજ્ઞાનનો મહા સિદ્ધાંત છે.
PDF/HTML Page 34 of 52
single page version
PDF/HTML Page 35 of 52
single page version
(૧) ઉત્તમ જીવન એટલે શુંં? (૨) ઉત્તમ જીવનની પ્રાથમિક ભૂમિકા કેવી
કરીને પૈસા–મોટર–બંગલા પ્રાપ્ત કરશું અને મોટા હોદ કીર્તિ મળશે. બસ! એમાં જ
અમારા જીવનની સાર્થકતા! પણ હવે, પૂ. ગુરુદેવની આત્મસ્પર્શી વાણીનો જે બોધ
આત્મધર્મ દ્વારા મળે છે તે ઉપરથી નક્કી થાય છે કે ઉપરની માન્યતાવાળું જીવન તે
કાંઈ ઉત્તમ જીવન નથી; તે તો ખરેખર આત્માનું જીવન જ નથી, તે તો જડનું
જીવન છે; જડના સંયોગોમાં કાંઈ જીવનું જીવન નથી. આત્માનું ઉત્તમ જીવન કોઈ
અલૌકિક હોવું જોઈએ. જગતના સામાન્ય જીવો જડમાં સુખ માનીને જે જીવન જીવી
રહ્યો છે તે ઉત્તમ જીવન નથી, પણ જ્ઞાનીઓ જડથી ભિન્નતા જાણીને જે જ્ઞાનમય
જીવન જીવે છે તે જ જીવન ઉત્તમ છે. કેવું છે તે જીવન? અંદર અનંત–અનંત
જીવનશક્તિને ધારણ કરનાર જે ચૈતન્યદ્રવ્ય ત્રણે કાળે બિરાજમાન છે, તેના ઉપર
જ્ઞાનઉપયોગની એકાગ્રતા થતાં સુખ–આનંદ આદિના પરમ સ્વાદનું વેદન થાય
એટલે પૂર્વે કદી જે પ્રાપ્ત નથી થયું તેવું આનંદ સહિતનું જીવન પ્રગટે, તે જ ઉત્તમ
જીવન છે, તે જ સુખી જીવન છે. આવા ઉત્તમ જીવન માટેની પ્રાથમિક ભૂમિકા કેવી
હોય? તેનો પણ આપણે વિચાર કરવો પડશે.
PDF/HTML Page 36 of 52
single page version
તેઓ આત્માનું શું સ્વરૂપ બતાવે છે તે બરાબર લક્ષપૂર્વક ગ્રહણ કરવું જોઈએ. તેની
રુચિ, સંસાર તરફ ઉદાસીનતા, વગેરે પણ ઉત્તમ પ્રકારનાં હોવા જોઈએ. વિશેષમાં–
દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્ર જે શુદ્ધસ્વરૂપ ત્રિકાળી સ્વરૂપ બતાવી રહ્યા છે તે મારી પાસે જ છે.
હું જ તે છું; શરીરઆકારે પણ શરીરથી ભિન્ન એવું મારું જ્ઞાનસ્વરૂપ અત્યારે મારી
પાસે મોજુદ છે. –એમ પોતાના જ્ઞાનમાં નિજસ્વરૂપનો પાકો નિર્ણય અફર નિર્ણય
કરવો. મારું સ્વરૂપ ક્યાંય બહારમાં નથી, શરીરમાં નથી, રાગમાં નથી, કે અંદરના
ભેદવિકલ્પો પણ મારું સ્વરૂપ નથી; મારું સ્વરૂપ એટલે કે મારું જીવન તે ત્રિકાળી
ચૈતન્યભાવમય છે. આવા સ્વરૂપનો જ્ઞાનમાં નિર્ણય કરીને અંદરમાં વારંવાર તેના
અનુભવનો અભ્યાસ, તે જ ઉત્તમ જીવનની પ્રાથમિક ભૂમિકા છે. આવી સત્ય
ભૂમિકામાં પણ જીવ પૂર્વે કદી આવ્યો નથી. માટે મુમુક્ષુએ પ્રથમ નિજસ્વરૂપનો
નિર્ણય કરીને ઉત્તમ જીવન માટે તેનો પ્રયત્ન કરવો.
વિકલ્પ પણ રહે છે, છતાં તે વિકલ્પ ઉપર દ્રષ્ટિ રાખવાની નથી,–એટલે તેની મહત્તા
નથી, પણ વર્તમાન જ્ઞાન જે ત્રિકાળી સ્વરૂપનો વિચાર કરે છે તે ત્રિકાળી સ્વરૂપની
મહત્તા કરીને, તેમાં એકમેક એકાકાર થઈ જવાનું છે. આ રીતે સ્વભાવ તરફ ઢળતા
જ્ઞાનની મુખ્યતા છે, વિકલ્પની મુખ્યતા નથી. મુમુક્ષુ જીવ આવા જ્ઞાનના જોરે
નિજસ્વભાવમાં ઓતપ્રોત એવો થઈ જાય છે કે વિકલ્પથી દૂર ખસીને આત્માનું
પ્રત્યક્ષ (નિર્વિકલ્પ) સ્વસંવેદન થઈ જાય છે; વારંવાર પોતાના સ્વભાવમાં એકાગ્ર
બનવામાં તેની રુચિ, તેનો ઉલ્લાસ એકદમ બળવાનપણે કામ કરે છે; તેનો ઉપયોગ
ત્રિકાળીસ્વભાવ તરફ જ વારંવાર અગ્રેસર થાય છે. વીર્યના આવા સ્વસન્મુખ
ઉલ્લાસમાં વિકલ્પ તૂટીને નિર્વિકલ્પ આનંદનો અનુભવ થઈ જાય છે. અહાહા! તે
સુખ અને તે આનંદનું આ જડ શબ્દો દ્વારા શું વર્ણન થઈ શકે? ક્યાં ચેતનના સુખ–
આનંદ, અને ક્યાં આ જડના શબ્દોની રચના! છતાં ટૂંકમાં–અપૂર્વ–અપૂર્વ આનંદની
પ્રાપ્તિ થાય છે. અહો, ધન્ય તે પળ! તે જ ઉત્તમ જીવન છે. આ ધન્ય પળ તે જ
જીવનું ખરૂં જીવન છે, અને ત્યાંથી જ ઉત્તમ જીવનની શરૂઆત થાય છે. તે જીવ
ધન્ય–ધન્ય બની જાય છે.
PDF/HTML Page 37 of 52
single page version
સમાન છે. માત્ર મનુષ્યપણું કે ઉત્તમ કુળ વગેરે મળવું તે કાંઈ ઉત્તમ જીવન નથી, પરંતુ
સ્વદ્રવ્યની સમજણ અને આનંદના અનુભવ સહિતનું જીવન તે જ સત્ય જીવન છે, તે જ
ઉત્તમ જીવન છે.
શ્રાવકપણું ને મુનિપણું પ્રાપ્ત થાય છે; અને તેનાથી પણ વિશેષ સુખની વૃદ્ધિ ઉત્તરોત્તર
વધતી જાય છે ત્યારે વીતરાગદશા ને અરિહંત પદની પ્રાપ્તિ થાય છે, ત્યારપછી
સિદ્ધપદનું સર્વોત્કૃષ્ટ જીવન પ્રાપ્ત થાય છે. આવા સર્વોત્કૃષ્ટ ફળની પ્રાપ્તિ ઉત્તમ જીવન
વડે (એટલે સ્વાનુભવના પ્રયત્ન વડે) જ થાય છે. અહા! શું તે જીવનનો ચમત્કાર
છે!–કે એક વખત તે ઉત્તમ જીવન પ્રાપ્ત થયું તો પછી તેના ફળમાં અનંત જ્ઞાન–દર્શન–
સુખના મોટા વૃક્ષો ફાલી નીકળ્યા. કઈ રીતે તે જીવનનો મહિમા કરવો? ખરેખર
સમ્યગ્દર્શન સહિતનું વીતરાગી જીવન તે જ આદર્શ ઉત્તમ આનંદી જીવન છે.
હવે ભિન્નતાના ભાન વડે આવું જીવન પ્રાપ્ત થતાંવેંત, કર્તાબુદ્ધિનો જે મહાન દોષ અનંત
સંસાર રખડાવનાર છે તે તરત નાશ પામે છે, અનાદિથી એમ મનાયું છે કે જડ શરીરથી
જ હું જીવું છું, એટલે જડનાં કાર્ય હું કરું છું, હું જ તેનો કર્તા છું, હું ન હોઉં તો કોઈ કાર્ય
ન થાય,–આવી અજ્ઞાન માન્યતારૂપ મિથ્યા અભિમાન આત્માની ઓળખાણ વડે જ ટળે
છે. તે ટળતાં ખોટી કર્તાબુદ્ધિનો નાશ થાય છે; અને જીવ જે ખોટા ભારથી ભારે ભારે
રહેતો હતો તે ખોટા ભારના નાશથી એકદમ હળવો (નિરાકૂળ) બની જાય છે. તેને
ભાવમરણ છૂટીને આત્મજીવન પ્રાપ્ત થાય છે. વળી, પુણ્ય વગેરે રાગને ધર્મ માની તે
પુણ્યની ક્રિયાને જ પોતાનું જીવન
PDF/HTML Page 38 of 52
single page version
એટલે તે જીવ પુણ્યની ક્રિયાને પુણ્યના સ્થાને રાખે છે ને ધર્મની ક્રિયાને ધર્મના સ્થાને
રાખે છે;– એમ બંનેને ભિન્ન જાણીને, ધર્મની ક્રિયા વડે રાગથી જુદું જીવન જીવે છે, તે
સાચું જીવન છે. રાગવાળું જીવન તે સાચું જીવન નથી; રાગ વગરનું વીતરાગી
જ્ઞાનજીવન તે જ સાચું જીવન છે.
સુખપૂર્વક જ જીવવા જેવું છે, અને તે જ ઉત્તમ જીવન છે.
વીતરાગી ઉપદેશથી આપણને જલ્દી પ્રાપ્ત થાઓ...એ જ જીવનનું ધ્યેય છે.
શરીરથી ભિન્ન ચૈતન્યની ભાવનામાં ઉપયોગ લગાવી દેવો–તે જ તાત્કાલિક
ઉપાય અમોઘ છે, એટલે જરૂર લાગુ પડે જ; વળી સ્વાધીન છે એટલે બહારના વૈદ કે
ડોકટરની રાહ ન જોવી પડે. આ ઉપાય સર્વ રોગનાં દુઃખ મટાડનારો છે.
અવારનવાર ગુરુદેવનો લાભ લેતા હતા.
મળી નથી.) તેમના ધર્મપત્ની લેરીબેન પૂ. ગુરુદેવ પ્રત્યે ખાસ ભક્તિભાવ ધરાવે છે.
ગોકળદાસભાઈ પણ કોઈ કોઈવાર ગુરુદેવના દર્શને આવતા હતા.
PDF/HTML Page 39 of 52
single page version
ઉત્સાહ બતાવ્યો છે. નિબંધો ઉચ્ચ કક્ષાના ભાવોથી ભરેલા છે, જે દેખીને ખ્યાલ આવે છે કે આપણા
આવો ધર્મપ્રેમ અને ઊંચી ભાવનાઓ દેખીને આનંદ થાય છે. ધન્યવાદ સાથે એટલું જ કહેવાનું કે બંધુઓ!
ન હતી. આ અંકમાં નિબંધ લખનારનાં નામની સામે તેમને મળતાં માર્ક પણ લખ્યા છે. તેમાં ૮પ માર્ક
લેનારા સૌને ધન્યવાદ સાથે ભેટપુસ્તકો મોકલવામાં આવ્યા છે. (આ ભેટ સૌ. પુષ્પબેન એમ. દોશી
PDF/HTML Page 40 of 52
single page version
