కహానజైనశాస్త్రమాలా] షడ్ద్రవ్య–పంచాస్తికాయవర్ణన
[
౭౧
నుపపద్యమానం ముక్తౌ జీవస్య సద్భావమావేదయతీతి.. ౩౭..
కమ్మాణం ఫలమేక్కో ఏక్కో కజ్జం తు ణాణమధ ఏక్కో.
చేదయది జీవరాసీ చేదగభావేణ తివిహేణ.. ౩౮..
కర్మణాం ఫలమేకః ఏకః కార్యం తు జ్ఞానమథైకః.
చేతయతి జీవరాశిశ్చేతకభావేన త్రివిధేన.. ౩౮..
చేతయితృత్వగుణవ్యాఖ్యేయమ్.
ఏకే హి చేతయితారః ప్రకృష్టతరమోహమలీమసేన ప్రకృష్టతరజ్ఞానావరణముద్రితానుభావేన
-----------------------------------------------------------------------------
జీవద్రవ్యమేం అనన్త అజ్ఞాన ఔర కిసీమేం సాన్త అజ్ఞాన హై – యహ సబ, ౧అన్యథా ఘటిత న హోతా హుఆ,
మోక్షమేం జీవకే సద్భావకో ప్రగట కరతా హై.. ౩౭..
గాథా ౩౮
అన్వయార్థః– [త్రివిధేన చేతకభావేన] త్రివిధ చేతకభావ ద్వారా [ఏకః జీవరాశిః] ఏక జీవరాశి
[కర్మణాం ఫలమ్] కర్మోంకే ఫలకో, [ఏకః తు] ఏక జీవరాశి [కార్యం] కార్యకో [అథ] ఔర [ఏకః]
ఏక జీవరాశి [జ్ఞానమ్] జ్ఞానకో [చేతయతి] చేతతీ [–వేదతీ] హై.
--------------------------------------------------------------------------
౧. అన్యథా = అన్య ప్రకారసే; దూసరీ రీతిసే. [మోక్షమేం జీవకా అస్తిత్వ హీ న రహతా హో తో ఉపరోక్త ఆఠ
భావ ఘటిత హో హీ నహీం సకతే. యది మోక్షమేం జీవకా అభావ హీ హో జాతా హో తో, [౧] ప్రత్యేక ద్రవ్య
ద్రవ్యరూపసే శాశ్వత హై–యహ బాత కైసే ఘటిత హోగీ? [౨] ప్రత్యేక ద్రవ్య నిత్య రహకర ఉసమేం పర్యాయకా నాశ
హోతా రహతా హై– యహ బాత కైసే ఘటిత హోగీ? [౩–౬] ప్రత్యేక ద్రవ్య సర్వదా అనాగత పర్యాయసే భావ్య, సర్వదా
అతీత పర్యాయసే అభావ్య, సర్వదా పరసే శూన్య ఔర సర్వదా స్వసే అశూన్య హై– యహ బాతేం కైసే ఘటిత హోంగీ?
[౭] కిసీ జీవద్రవ్యమేం అనన్త జ్ఞాన హైే– యహ బాత కైసే ఘటిత హోగీ? ఔర [౮] కిసీ జీవద్రవ్యమేం సాన్త
అజ్ఞాన హై [అర్థాత్ జీవద్రవ్య నిత్య రహకర ఉసమేం అజ్ఞానపరిణామకా అన్త ఆతా హై]– యహ బాత కైసే ఘటిత
హోగీ? ఇసలియే ఇన ఆఠ భావోం ద్వారా మోక్షమేం జీవకా అస్తిత్వ సిద్ధ హోతా హై.]
త్రణవిధ చేతకభావథీ కో జీవరాశి ‘కార్య’నే,
కో జీవరాశి ‘కర్మఫళ’నే, కోఈ చేతే ‘జ్ఞాన’నే. ౩౮.