Atmadharma magazine - Ank 367
(Year 31 - Vir Nirvana Samvat 2500, A.D. 1974).

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 3 of 4

PDF/HTML Page 41 of 69
single page version

background image
: ૩૦ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૫૦૦
આત્માનું સ્વરૂપ સમજ્યો; તે કેવું સ્વરૂપ સમજ્યો? તેની આમાં વાત છે. અહો,
મારા સ્વસંવેદનથી પ્રત્યક્ષ એવો હું શ્રીગુરુના ઉપદેશથી મારું સ્વરૂપ સમજ્યો,
મારા પરમેશ્વરને મેં મારામાં જ દેખ્યો. હું ચેતનાસ્વરૂપથી એકપણે જ મને
અનુભવું છું. મારી આ અનુભૂતિમાં ભેદના વિકલ્પરૂપ કારકો નથી, એટલે
અશુદ્ધતા નથી; શુદ્ધ ચૈતન્યભાવરૂપે જ હું મને અનુભવું છું.
૪૮. અરે, એકવાર અંતરની જિજ્ઞાસાથી સાંભળે તો જીવની જીવનની દિશા ફરી
જાય–એવી સુંદર ચૈતન્યની વાત સંતો સંભળાવે છે. રાગથી પાર ચિદાનંદતત્ત્વ
લક્ષગત થતાં પરના પ્રેમની દિશા છૂટી જાય ને સ્વતત્ત્વ તરફ તેની રુચિ ઝુકી
જાય. એકવાર સાંભળતાં અંદર રાગ અને જ્ઞાનની ભિન્નતાના ઘા લાગી જવા
જોઈએ. બાપુ! એકવાર અપૂર્વ મહિમા લાવીને તારા આત્માની વાત સાંભળ તો
ખરો.
૪૯. અહો, મારી ચૈતન્યનિધિને, શ્રીગુરુના ઉપદેશથી સાવધાન થઈને હવે મેં દેખી.
મારા નિધાન મારા હાથમાં આવી ગયા. અનાદિનો અજ્ઞાની હોવા છતાં,
જ્ઞાનીગુરુના ઉપદેશથી ક્ષણમાં નિજસ્વરૂપ સમજીને પ્રતિબુદ્ધ થઈ ગયો,
ભમરીનો ડંખ લાગતાં જેમ ઈયળ ભમરી બની જાય, તેમ શ્રીગુરુના શુદ્ધાત્મ–
ઉપદેશની ચોટ લાગતાં અપ્રતિબુદ્ધ આત્મા શીઘ્ર પ્રતિબુદ્ધ થઈ ગયો. અહો,
આનંદનો સાગર આત્મા,–જ્યાં શ્રીગુરુએ સંભળાવ્યો ત્યાં તેના પ્રેમનો રંગ ચડી
ગયો, એવો રંગ ચડી ગયો કે રાગની પ્રીતિ હવે રહેતી નથી. એક ઘાએ રાગ
અને જ્ઞાનના બે કટકા જુદા થઈ ગયા; અને ભાન થયું કે ‘આ રહ્યો હું ચેતનરૂપ
ભગવાન! ’
૫૦. જેમ ભૂલાઈ ગયેલું સોનું પોતાના હાથમાં ન દેખીને જીવ પ્રસન્ન થાય, તેમ
અનાદિથી ભૂલાઈ ગયેલા પોતાના પરમેશ્વર આત્માને પોતામાં જ દેખીને જીવ
આનંદિત થયો,–પ્રસન્ન થયો, કે ‘અહો! હું પરમેશ્વર આ મારામાં જ રહ્યો!
મારા સ્વસંવેદનમાં હું પ્રતાપવંત વર્તુ છું. ’
૫૧. અહો, મારું ચૈતન્યતત્ત્વ, પોતાની પ્રભુતાથી પૂરું છે; મારી પ્રભુતા કોઈ સંયોગ કે
રાગને લીધે નથી; સ્વયં પોતાના સ્વભાવથી જ હું પરમેશ્વર છું.–આવું
સ્વસંવેદન ધર્મીને ચોથાસ્થાનથી થઈ ગયું હોય છે.

PDF/HTML Page 42 of 69
single page version

background image
: વૈશાખ : ૨૫૦૦ આત્મધર્મ : ૩૧ :
૫૨. ભગવાન! તારી પ્રભુતાની વાત હોંશથી સાંભળ તો ખરો. પ્રભુતાને જાણીને
તેનો ઉલ્લાસ કરતાં તને રાગનો ઉલ્લાસ છૂટી જશે ને તારા ભવનાં બંધન તૂટી
જશે.
૫૩. રાગનો જેને રસ છે તેને આત્મા દેખાતો નથી; પણ ભેદજ્ઞાની જીવ રાગને જુદો
પાડીને શુદ્ધચૈતન્યરસનો સ્વાદ લઈને સ્વસંવેદનમાં આત્માને દેખે છે. ભેદજ્ઞાનના
બળે તે શરીરથી, કર્મથી ને રાગથી અત્યંત ભિન્ન ચૈતન્યતત્ત્વરૂપે પોતે પોતાને
અનુભવે છે. તે ચૈતન્યની કિંમત પાસે રાગ વગેરેની કાંઈ જ કિંમત નથી.
૫૪. ચૈતન્યના સ્વસંવેદનથી જ્યાં જ્ઞાનની મંગલબીજ ઊગી ત્યાં પૂર્ણતા થતાં વાર ન
લાગે; જેમ બીજ ઊગી તે વધીને તેર દિવસમાં પૂનમ થાય છે, તેમ આત્મસન્મુખ
થતાં શુદ્ધોપયોગની બીજ ઊગી તે વૃદ્ધિગત થઈને અલ્પકાળમાં કેવળજ્ઞાન થાય છે.
૫૫. વૈશાખ સુદ બીજના મંગલપ્રવચનમાં ચૈતન્યની પ્રસન્નતાથી ગુરુદેવ કહે છે કે
અહો! જ્યાં જ્ઞાન અને રાગનું ભેદજ્ઞાન કર્યું કે જ્ઞાનવેદન તે હું, ને રાગાદિ તે હું
નહીં,–આમ ભેદજ્ઞાન કરતાં સ્વસંવેદનમાં પોતે પોતાને પ્રત્યક્ષ થયો; ને
પરિણમનચક્ર મોક્ષ તરફ ચાલ્યું. તે જ સાધકભાવનો અપૂર્વ મહોત્સવ છે.
૫૬. બાપુ! આવું મનુષ્યપણું અને આવો સત્સંગ પામીને, ચૈતન્યનો અનુભવ કરવા
જેવો છે, તે કામ પહેલાંં કર.
૫૭. ધર્મીજીવ સ્વસંવેદનથી પોતાને એમ અનુભવે છે કે હું તો ચૈતન્યજ્યોતિરૂપ
આતમરામ છું. ધર્માત્માના ઉપદેશે એના મોહને છેદવા માટે રામબાણ જેવું કામ
કર્યું.
૫૮. ધર્માત્માગુરુએ જેવું કહ્યું તેવું સ્વરૂપ લક્ષમાં પકડીને પોતે અનુભવ્યું; તે અનુભવ
વખતે મતિ–શ્રુતજ્ઞાન પણ અતીન્દ્રિય પ્રત્યક્ષ થયા છે. મતિ–શ્રુતજ્ઞાન એકાંત
પરોક્ષ નથી, સ્વસંવેદનમાં તે પ્રત્યક્ષ પણ છે. આવી પ્રત્યક્ષજ્ઞાનકળા તે મોક્ષનું
સાધન છે.
૫૯. સમ્યક્ત્વ તો આત્મામાં એકત્વબુદ્ધિ કરીને નિર્વિકલ્પ–પ્રતીતરૂપ વર્તે છે; તેમાં
પ્રત્યક્ષ કે પરોક્ષ એવા ભેદ નથી ધર્મીને જ્ઞાનનો ઉપયોગ અંદર હો કે બહાર,

PDF/HTML Page 43 of 69
single page version

background image
: ૩૨ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૫૦૦
અશુભમાં હો કે શુભમાં, પણ સમ્યક્ત્વ તો નિરંતર આત્મપ્રતીતિરૂપે વર્તી
રહ્યું છે.
૬૦. ધર્મીનું મતિ–શ્રુતજ્ઞાન કેવળજ્ઞાનને બોલાવે છે–એટલે કે અંદરના સ્વસંવેદન
વડે જ્ઞાનસ્વભાવને પ્રત્યક્ષ કરીને તેણે કેવળજ્ઞાન સાથે સંધિ કરી છે.
કેવળજ્ઞાનસ્વભાવ તે અવયવી છે, ને મતિ–શ્રુત તેનો અવયવ છે. આવું જ્ઞાન
જ્યાં પ્રગટ્યું ત્યાં જ્ઞાનબીજ ઊગી, તે હવે કેવળજ્ઞાનરૂપ પૂર્ણિમા થયે છૂટકો.
૬૧. આજ તો આનંદનો દિવસ છે ને આનંદના જમણ પીરસાય છે,–એટલે હજારો
શ્રોતાજનો ઉલ્લાસભાવે તે વધાવી રહ્યા છે. સમ્યગ્જ્ઞાનની બીજ આત્માના
અપૂર્વ આનંદસહિત પ્રગટે છે.
૬૨. બાપુ! ચૈતન્યતત્ત્વની આવી વાત સાંભળવા મળવી તે મહાન દુર્લભ છે; તે
તને મહાભાગ્યે મળી છે, માટે તેની દરકાર કરીને આત્માનું કલ્યાણ કરી લેજે.
આત્માના હિત માટે તને આ સુઅવસર સુલભ થયો છે...તેને સફળ કરજે.
૬૩. વૈશાખ સુદ ત્રીજે ભાવનગર–જિનમંદિરમાં ભગવાનની પ્રતિષ્ઠાને પાંચમું વર્ષ
બેઠું. તે જ દિવસે ગુરુદેવ મુંબઈથી ભાવનગર પધાર્યા, અને પ્રવચનમાં
સમયસારનો ૧૩૮મો કળશ વાંચતાં કહ્યું કે–
આત્મા ચૈતન્યતત્ત્વ પોતે આનંદનું ધામ છે. આવા આત્માના ભાન વગર,
ધનના ઢગલા વચ્ચે પણ જીવો અશાંતિને ભોગવીને ચારગતિમાં રખડે છે.
શુભાશુભભાવ કરીને જીવે ચારે ગતિમાં અવતાર કર્યા છે; મોટો રાજા પણ
થયો ને ગરીબ ભીખારી પણ થયો,–પણ ચૈતન્યની શાંતિ તેને ક્્યાંય મળી
નહીં.
૬૪. અહીં આચાર્યદેવ એવા અજ્ઞાની જીવોને સંબોધન કરીને જગાડે છે ને તેનું
ચૈતન્યપદ કેવું સુંદર છે તે બતાવે છે. અરે જીવ! રાગાદિ ભાવો તે તારું સાચું
પદ નથી, તારું નિજપદ તો અંદર શુદ્ધ ચૈતન્યનું બનેલું છે; તે ચૈતન્યપદમાં
રાગાદિનો પ્રવેશ નથી.
૬૫. આવા નિજ ચૈતન્યતત્ત્વને જેઓ નથી દેખતા, તે ભલે દેવ હોય કે રાજા હોય–
પણ આચાર્યદેવ કહે છે કે તે જીવો અંધ છે–નિજનિધાન પોતામાં ભર્યા છે તેને
નહિ દેખનારા આંધળા છે. બાપુ! હવે તું જ્ઞાનચક્ષુ ખોલીને તારા ચૈતન્યપદને
દેખ. અંદર ચૈતન્યવસ્તુ સત્ છે તેને તું દેખ.

PDF/HTML Page 44 of 69
single page version

background image


ગુરુદેવનો પ્રભાવ, ઉત્સવની ભવ્યતા, અને પચીસહજાર
સાધર્મીઓનો ઉમંગ વગેરે દેખીને ખૂબ પ્રભાવિત થયેલા
જૈનસમાજના નેતા શ્રી શાંતિપ્રસાદજી સાહૂ પોતાનો પ્રમોદ વ્યક્ત
કરતાં કહે છે કે તીર્થંકર ભગવંતોને જો ઉપદેશ દિવ્યધ્વનિમેં દિયા,
વહી આજ સ્વામીજી હમેં સુના રહે હૈં.
ત્યારબાદ સાહુજી પરમાગમ–મંદિરનું ઉદ્ઘાટન કરવા
પ્રમુખશ્રીની સાથે આવી રહ્યા છે.
(વીર સં. ૨૫૦૦ ફા. સુ. ૧૩ સોનગઢ)

PDF/HTML Page 45 of 69
single page version

background image
કુન્દકુન્દસ્વામીની હાલતી–ચાલતી ને બોલતી રચના એકાગ્રચિત્તે નીહાળી રહેલા મુ.
શ્રી રામજીભાઈ પ્રમુખશ્રી, નવનીતભાઈ, ચીમનભાઈ શેઠ વગેરે...
પરમાગમ–મંદિરમાં બિરાજમાન કુન્દકુન્દસ્વામીના ચરણકમળ

PDF/HTML Page 46 of 69
single page version

background image
પરમાગમ–મંદિરમાં, આરસના સિંહાસનમાં શ્રી કુંદકુંદસ્વામી–રચિત
પરમાગમની મંગલ સ્થાપનાનું દ્રશ્ય. અહો! જે પરમાગમમાં આચાર્યદેવે
નિજવૈભવથી શુદ્ધાત્મા દેખાડયો છે તે પરમાગમના મહિમાની શી વાત!
પરમાગમ–મંદિરમાં શ્રી કુંદકુંદાચાર્યદેવના મંગલ ચરણોની સ્થાપના કરીને,
અત્યંત ભક્તિભીના ચિત્તે શ્રી કાનજીસ્વામી અર્ઘ ચડાવીને પૂજન કરી રહ્યા છે.

PDF/HTML Page 47 of 69
single page version

background image
અચેતન–અશ્વથી ચાલતો અજમેરનો ભવ્ય રથ


















પ્રભુના જન્માભિષેકની ભવ્યસવારીમાં ચાલી રહેલા અચેતન અશ્વોને મનમાં
એમ થાય છે કે અહા! પ્રભુના માર્ગમાં ચાલતાં અમને–જડનેય આવું ગૌરવ મળે છે...
તો જે ચેતનવંતાજીવો પ્રભુના માર્ગે ચાલી રહ્યા છે–તેમના આનંદની ને તેમના ગૌરવની
શી વાત!
બીજા ચિત્રમાં તીર્થંકરદેવના જન્માભિષેક માટે ભક્તોની ભીડ લાગી રહી છે.

PDF/HTML Page 48 of 69
single page version

background image
: વૈશાખ : ૨૫૦૦ આત્મધર્મ : ૩૩ :
૬૬. આહા! ચૈતન્યપદ એકવાર જેણે અંદરમાં દેખ્યું તેનું ચિત્ત જગતમાં બીજી
કોઈ વસ્તુમાં કે કોઈ પરભાવમાં લાગતું નથી. ચૈતન્યની સુંદરતા પાસે
રાગાદિભાવો તો તદ્ન શોભા વગરના અપદરૂપ છે; શુદ્ધ ચૈતન્યપદમાં તેનો
પ્રવેશ નથી.
૬૭. અહો, ચૈતન્યની સુંદરતા જાણે તેને રાગનો પ્રેમ કેમ રહે? ક્્યાં રાગ, ને
ક્્યાં વીતરાગતા? ચૈતન્યતત્ત્વ તો રાગ વગરનું શુદ્ધ છે, ને રાગ તો અશુદ્ધ
છે. બાપુ! રાગના વેદનથી તો તું અનાદિથી દુઃખી થયો; એકવાર રાગ
વગરના ચૈતન્યનો સ્વાદ તો તું ચાખ! ચૈતન્યના સ્વાદની મીઠાસ પાસે
રાગનો રસ ઊડી જશે; રાગ તો તદ્ન નીરસ લાગશે.
૬૮. તારું પદ તો આનંદનું ધામ છે, આનંદના ધામમાં રાગના કલેશ હોય નહીં.
રાગના પદમાં તારું પદ નથી, ને તારા ચૈતન્યપદમાં રાગ નથી. રાગ તો
અપદ છે–અપદ છે.
૬૯. રાગ પોતે તો અંધકાર છે, ચૈતન્યપ્રકાશ તેમાં નથી; રાગથી ભિન્ન એવા
ચૈતન્યપદને અનુભવમાં લેતાં આનંદ સહિત જે જ્ઞાનબીજ ઊગી તે હવે
પાછી ફર્યા વગર વધીને પૂર્ણિમારૂપ થશે એટલે કે કેવળજ્ઞાન થશે.–
આત્મામાં આવી ભેદજ્ઞાનબીજ ઉગાડવી તે અપૂર્વ મંગળ છે.
(વૈશાખ સુદ ત્રીજની સાંજે ગુરુદેવ ભાવનગરથી સોનગઢ પધાર્યા. અહા,
અધ્યાત્મની શાંતિના મધુર તરંગ ઉલ્લસવા લાગ્યા...વહાલા વિદેહીનાથને
દેખીને ચિત્ત શાંત અને પ્રસન્ન થયું. સવારે મુંબઈ બપોરે ભાવનગર ને
સાંજે સોનગઢ,–આવા ઝડપી પ્રવાસથી થાકીને હવે સોનગઢ આવતાં
નીરાંત થઈ. ગુરુદેવ ઘણીવાર કહે છે કે સોનગઢ બહાર આવા પ્રવાસમાં
હવે આપણું કામ નહીં. ખરેખર, પરમ નિવૃત્તિમય જીવનમાં
અધ્યાત્મતત્ત્વની ઊંડી ભાવનાઓ ઓર ખીલી ઊઠે છે.)
૭૦. અરે બાપુ! રાગના વેદનમાં તું દુઃખી છો; રાગથી ભિન્ન ચૈતન્યને જાણીને
એનાં નિર્વિકલ્પરસ પીને! સ્વસન્મુખ થઈને આત્માનું વેદન કરતાં તારી
પર્યાયમાં આનંદના દરિયાની ભરતી આવશે...તારા ભવ–દુઃખ છૂટી જશે ને

PDF/HTML Page 49 of 69
single page version

background image
: ૩૪ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૫૦૦
અપૂર્વ મોક્ષસુખનો તને સ્વાદ આવશે. અંદર આનંદનો દરિયો ભર્યો છે,
તેની સન્મુખ થઈને તેને પર્યાયમાં ઉલ્લસાવ.
૭૧. (મોક્ષપ્રાભૃત : ગા. ૧૫૮) અજ્ઞાની (સાંખ્યમતી વગેરે) એકાંત ધ્રુવવસ્તુ
માને છે, ને જાણવાની ક્રિયા, પરિણમન વગેરેને માનતા નથી. આત્મામાં
એકાંતનિત્યપણું જ છે ને અનિત્યપણું નથી–એમ અજ્ઞાની લોકો માને છે.
પણ ચૈતન્યતત્ત્વ નિત્ય–અનિત્ય સ્વરૂપ છે, તે ચેતનસ્વભાવે પરિણમીને
જાણવાની ક્રિયા કરનાર છે. જો જાણવાની ક્રિયા ન કરે તો આત્મા જડ થઈ
જાય. જાણવાની ક્રિયા જેનામાં હોય તે જ ચેતન છે. જાણવારૂપ
પરિણમવાની ક્રિયા (અનિત્યતા) અચેતનમાં જે માને છે તે તો ચેતનને
અચેતન માને છે ને અચેતનને ચેતન માને છે. આ એકલા સાંખ્યની વાત
નથી, પણ જેનો આવો અભિપ્રાય છે તેઓ બધા અજ્ઞાની છે.
૭૨. આત્માને વળી પર્યાય હોય? આત્મામાં અનિત્યપણું હોય? એમ અજ્ઞાની
શંકા કરે છે. ભાઈ, જ્ઞાનપર્યાય વગરનો આત્મા હોય નહીં, આત્મા અને
તેની પર્યાય જુદા નથી. અનિત્યપર્યાય પણ આત્માનો એક સ્વભાવ છે.
ચેતનની ક્રિયારૂપ જે અનિત્યપર્યાય છે તે કાંઈ જડપ્રકૃતિનો ધર્મ નથી, તે
તો ચેતન આત્માનો ધર્મ છે.–આવા આત્માને જાણે તે મોક્ષને પામે. મોક્ષ
પણ પર્યાય છે. પર્યાયને જ ન માને તેને મોક્ષ કેવો?
૭૩. જે ચેતનને ચેતન જાણે, ને અચેતનને અચેતન જાણે, ચેતનના ગુણ–
પર્યાયોને ચેતનમાં માને, જડના ગુણ–પર્યાયોને જડમાં માને, તે જ્ઞાની છે;
ને તે જડ–ચેતનને ભિન્ન જાણતો થકો, પર્યાયને પોતાના ચેતનસ્વભાવમાં
એકાગ્ર કરીને મોક્ષને સાધે છે; બીજા જીવો મોક્ષને સાધતા નથી.
૭૪. આત્મામાં પર્યાય હોય જ નહિ–એમ નથી; અથવા પર્યાય તે ઉપાધિ છે–
એમ પણ નથી. શુદ્ધ પર્યાય તો આત્માનું સ્વરૂપ છે, ને તે તો સિદ્ધ
ભગવાનનેય હોય છે. પર્યાયમાં રાગાદિ અશુદ્ધભાવો તે ઉપાધિ છે, ને તેનો
નાશ થઈ શકે છે; તેનો નાશ થવા છતાં આત્મા તેના વગર પણ જીવી શકે
છે. પણ પોતાની શુદ્ધપર્યાય વગરનો આત્મા હોય નહિ.
૭૫. જ્ઞાની તો પોતાની જ્ઞાનપર્યાયને જ્ઞાનમાં જ એકાગ્ર કરીને, આનંદનો
અનુભવ

PDF/HTML Page 50 of 69
single page version

background image
: વૈશાખ : ૨૫૦૦ આત્મધર્મ : ૩૫ :
કરતો કરતો મોક્ષ પામે છે, એટલે સમ્યગ્જ્ઞાન અને વીતરાગચારિત્ર વડે જ મોક્ષ
પમાય છે, ચારિત્ર વગર કોઈ જીવો મોક્ષ પામતા નથી.
૭૬. શુદ્ધોપયોગમાં લીનતારૂપ તપ તે મોક્ષનું ઉત્કૃષ્ટ સાધન છે. તીર્થંકર ભગવંતો તે
ભવે સિદ્ધપદ પામે છે–તે વાત ધ્રુવપણે નિશ્ચિત છે, તેઓ મતિ–શ્રુતઅવધિજ્ઞાન
સહિત છે તોપણ ચારિત્રદશા પ્રગટ કરીને જ્યારે ચૈતન્યતત્ત્વમાં લીન થાય છે
ત્યારે જ મોક્ષ પામે છે. ચારિત્રદશા વગર એકલા જ્ઞાનથી તીર્થંકરો પણ મોક્ષ
પામતા નથી. આ રીતે મોક્ષનું કારણ સમ્યગ્દર્શન જ્ઞાન–ચારિત્ર છે.
૭૭. હે જીવ! તું પ્રતિકૂળતા વચ્ચે પ્રયત્નવડે આત્માની ભાવના ભાવજે. ચૈતન્યની
શાંતિના વેદન પાસે બહારની સગવડતામાં ધર્મીને જરાય સુખ ભાસતું નથી,
એટલે સગવડ ટળીને પ્રતિકૂળતા આવે તોપણ આત્માની શાંતિ છૂટતી નથી;
જ્ઞાનભાવના તેને અનુકૂળતા કે પ્રતિકૂળતા વખતે હાજર જ રહે છે, એટલે
અનુકૂળતામાં તે મુર્છાતા નથી ને પ્રતિકૂળતાથી તે મુંઝાતા નથી.
૭૮. અહો, ચૈતન્યની ભાવનામાં જે સુખ છે તે સુખ બહારની કોઈ સગવડમાં નથી.
માટે બહારના પરિષહ પણ આનંદથી સહન કરીને તું તારી જ્ઞાનભાવનામાં દ્રઢ
રહેજે. દેહમાં પીડા થવાનો પ્રસંગ આવે, યોગ્ય આહાર–પાણી ન મળે, દેહમાં
બળતરાનો પાર ન હોય, બહારમાં નિંદાને અપમાન થતા હોય એવા ટાણે પણ
પ્રયત્ન વડે તું તારી જ્ઞાનભાવનામાં મસ્ત રહેજે; એકલી વાત કરીને અટકીશ
નહિ, જ્ઞાનને આત્માની પર્યાયમાં એવું પરિણમાવી દેજે કે કોઈ પણ પ્રસંગમાં તે
છૂટે નહીં, ને ગમે તેવી પ્રતિકૂળતામાં પણ વ્યાકુળતા થાય નહીં.
૭૯. અહા, ચૈતન્યતત્ત્વની ભાવનામાં જે શાંતિ છે તેની શી વાત! એમાં બહારની
પ્રતિકૂળતા કે અનુકૂળતા શું કરે? આવા ચૈતન્યતત્ત્વને ભાવનાર જીવ જગત
પ્રત્યેઃઉદાસીન હોય છે. આવા પરાક્રમી જીવો અંદરના ઉગ્ર ધ્યાન વડે સુખના
અનુભવપૂર્વક મોક્ષને સાધે છે. માટે મુમુક્ષુઓને તીવ્ર પ્રયત્નપૂર્વક આત્મભાવના
કરવાનો ઉપદેશ છે.
૮૦. સમયસાર ૧૪ મા કળશમાં કહ્યું કે આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપનો અનુભવ તે

PDF/HTML Page 51 of 69
single page version

background image
: ૩૬ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૫૦૦
ઉપાદેય છે; અને એવો અનુભવ તે જ આત્મા છે. આવા શુદ્ધસ્વરૂપનો અનુભવ
તે જ સુખ છે; તે જ ઉત્કૃષ્ટ છે; બીજું બધું હેય છે.
૮૧. અનુભવસ્વરૂપ આત્મા અતીન્દ્રિયજ્ઞાનરૂપ થયો છે, ને તે અસંખ્યપ્રદેશમાં સર્વ
પ્રદેશે એકસરખો પરિણમી રહ્યો છે. જ્ઞાનપરિણમન આત્માના સર્વ પ્રદેશમાં છે.
અનુભૂતિમાં આત્માનો કોઈ પ્રદેશ જ્ઞાનપરિણમનથી ખાલી નથી, અનુભૂતિ સર્વ
આત્મપ્રદેશમાં વ્યાપક છે. આત્માના સર્વ પ્રદેશો સદા ચેતનારસથી ભરેલા છે, તે
જ પ્રદેશોમાં આનંદ ભર્યો છે; અનંતગુણનો રસ સર્વ આત્મપ્રદેશે ભરેલો છે.
આત્મા જ તે સ્વરૂપ છે.
૮૨. આવો જ્ઞાનઘન આત્મા જ મુમુક્ષુઓએ સાધ્ય–સાધકભાવરૂપે ઉપાસવા યોગ્ય છે.
જ્ઞાનસ્વરૂપથી જુદું બીજું કોઈ ઉપાસવા યોગ્ય નથી.–આ મોક્ષ માટેનો મહાન
જૈનસિદ્ધાંત છે.
૮૩. આવા આત્માનો અનુભવ કેમ થાય? કે સ્વાનુભવ–પ્રત્યક્ષ વડે અનુભવ થાય
છે. એકલા પરોક્ષજ્ઞાનવડે કે રાગવડે આત્માનો અનુભવ થતો નથી.
૮૪. આત્માના અનુભવનો આટલો બધો મહિમા કેમ કરો છો? કેમકે આવા
અનુભવ વડે જ સાધ્ય આત્માની સિદ્ધિ થાય છે, બીજી કોઈ રીતે આત્મા
સધાતો નથી એટલે કે જીવનું દુઃખ મટતું નથી ને સુખ થતું નથી. સુખની પ્રાપ્તિ
ને દુઃખનો નાશ આવા આત્માના અનુભવથી જ થાય છે, માટે તેનો મહિમા
અપાર છે; તે અનુભવથી ઊંચું બીજું કાંઈ નથી.
૮૫. આવા અનુભવ–દાતાર ને ચોરાશીના ચક્કરથી છોડાવનાર ગુરુદેવને નમસ્કાર
હો.
–બ્ર. હ. જૈન
ઉપકારની શી વાત!
ગુરુઉપદેશને અંતરમાં ઉતારીને જ્યાં અપૂર્વ સ્વસંવેદનપૂર્વક આત્મજ્ઞાન
થાય છે ત્યાં ધર્મીને એમ થાય છે કે અહા! મારો આખો આત્મા જ નવો બની
ગયો! એવો સરસ બની ગયો કે જેના એકત્વમાં અનંતકાળ રહેતાં પણ કંટાળો ન
આવે. કદી કલ્પનામાંય ન હતો એવો અપૂર્વ શાંતરસથી ભરપૂર આત્મા પોતે
જીવંત થઈને પ્રસિદ્ધ થયો.–આવા શાંતરસરૂપ થયેલો આત્મા તો જગતમાં સદાય
સુખી જ હોયને! આવું સુખ જેમના પ્રતાપે મળ્‌યું–તે સંતોના ઉપકારની શી વાત!

PDF/HTML Page 52 of 69
single page version

background image
: વૈશાખ : ૨૫૦૦ આત્મધર્મ : ૩૭ :
અમે તો વીરતણાં સંતાન
ચાલો, જ્ઞાનસહિત ઉત્તમ આચરણવડે
મહાવીર પરિવારમાં દાખલ થઈએ.
૧. જ્યાં જિનમંદિર હશે ત્યાં હું હંમેશાં દર્શન કરીશ.
૨. આત્મહિત માટે હંમેશાંં જૈનશાસ્ત્રનું વાંચન કરીશ.
૩. જૈનમાર્ગને જ પરમ ભક્તિથી સેવન કરીશ.
૧. રાત્રે કદી ખાઈશ નહીં.
૨. અળગણ પાણી પીશ નહીં.
૩. લૌકિક સીનેમા જોઈશ નહીં.
ઉપર મુજબ છ બોલનું પાલન કરવાની સ્વીકૃતિ જેમના તરફથી આવેલી છે
તેમનાં નામ તથા ગામ અહીં આપવામાં આવ્યા છે. વિશેષ નામો આવતા અંકમાં
અપાશે. આપ પણ સ્વીકૃતી–પત્ર મોકલો ને ‘મહાવીરપરિવાર’ માં દાખલ થઈ જાઓ.
આપણા મહાવીર ભગવાનના મોક્ષગમનનું અઢીહજારમું વર્ષ ચાલે છે, ને આપણે પણ
તેમના માર્ગે જવાનું છે, તો ઓછામાં ઓછું આટલું કરવું તે તો સૌનું પ્રાથમિક કર્તવ્ય છે.
મહાવીરશાસનમાં આવેલા કોઈ પણ જૈનને આ છ બોલનું પાલન કઠિન લાગે નહીં;
વીરના સંતાનમાં આટલું તો તદ્ન સહેલાઈથી હોવું જોઈએ; ને ત્યારપછી પણ
વીરતાપૂર્વક વીરમાગમાં ખૂબખૂબ આગળ વધીને ભવના અંત સુધી પહોંચવાનું છે.
૧ રતિલાલ માણેકચંદ સંઘવી મોરબી सौ ़पार्वतीबाई शंकरराव मुदखेड
૨ શાંતિલાલ માણેકચંદ મહેતા જામનગર १० दतात्रय व्यंकटेश लोखंडे मुदखेड
૩ પ્રકાશ મનસુખલાલ જૈન કલકત્તા ११ सौ ़मालतीबाई दतात्रय लोखंडे मुदखेड
૪ સોનલબેન હસમુખલાલ જૈન સુરેન્દ્રનગર ૧૨ નયનાબેન વૃજલાલ મહેતા રાજકોટ
૫ અતુલ હસમુખલાલ જૈન સુરેન્દ્રનગર ૧૩ ચંદ્રીકાબેન વૃજલાલ મહેતા રાજકોટ
सुमनबाई तुकाराम पंत लोखंडे मुदखेड ૧૪ માયાબેન વૃજલાલ મહેતા રાજકોટ
तुकाराम विश्वनाथराव लोखंडे मुदखेड ૧૫ સુભાષ વૃજલાલ મહેતા રાજકોટ
८ सौ ़गंगुबाई नारायण राव मुदखेड ૧૬ જસુમતીબેન વૃજલાલ મહેતા રાજકોટ

PDF/HTML Page 53 of 69
single page version

background image
: ૩૮ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૫૦૦
૧૭ શાંતાબેન છોટાલાલ શેઠ રાજકોટ ૪૧ રૂપલબેન પ્રવિણચંદ્ર કોઠારી
૧૮ વિશ્રામ જીવાભાઈ રાઠોડ મુંબઈ–૩૪ ૪૨ સોનલબેન નંદલાલભાઈ ગાંધી બોટાદ
૧૯ જસુબેન વિશ્રામ રાઠોડ મુંબઈ–૩૪ ४३ सुखलाल सुधीरकुमार जैन सागर
२० आदेशकुमार जैन B. S. C. बडौत ४४ मन्नुलाल नन्हेलाल सागर
२१ राकेशकुमार जैन बडौत ४५ श्रीमती कलावतीबाई सिलवानी
२२ प्रकाशवती जैन बडौत ४६ श्रीमती विमलाबाई सिलवानी
૨૩ શાન્તાબેન છોટાલાલ જૈન ફતેપુર ૪૭ જયકુમાર શાંતિલાલ ગાંધી ભાવનગર
૨૪ ચંદીબેન વાડીલાલ જૈન નિકોડા ૪૮ લીલાબેન છબીલદાસ રાણપુર
૨૫ શકરીબેન છોટાલાલ મહેતા નિકોડા ૪૯ શાંતિલાલ ગોપાળજી પટેલ રાજકોટ
૨૬ મગનલાલ હરીભાઈ જૈન વરૂડી ૫૦ અમૃતલાલ જેઠાલાલ શાહ જામનગર
૨૭ જયાબેન મગનલાલ જૈન વરૂડી ૫૧ શાંતિલાલ વશરામભાઈ લાખાણી ચલાલા
૨૮ ચંપાબેન ચંદુલાલ જૈન નિકોડા ५२ सुखलालजी सागर
२९ मलैया कमलकुमार जैन जबेरा ५३ कुसुमबाई सागर
३० विनोद कुमार जैन जबेरा ५४ सुधीर कुमार सागर
३१ सोनाबाई जैन जबेरा ५५ सुधा कुमारी सागर
३२ मातेश्वरी केवलचंदजी सिंधई जबेरा ५६ सुशील कुमार सागर
३३ मातेश्वरी राजकुमारजी चौधरी जबेरा ५७ मिसरीलाल जैन रावत सागर
३४ मातेश्वरी धन्यकुमारजी चौधरी जबेरा ५८ रूपचंदजी मलकापुर
३५ मातेश्वरी उदयकुमारजी सिंधई जबेरा ५९ गुणमाला रतनचंद शाह सोलापुर
૩૬ સતુબેન ચુનિલાલ જૈન નિકોડા ६० रतनचंद सरनाराम शाह सोलापुर
૩૭ ઉજમશી પ્રેમચંદ સોની વઢવાણ ૬૧ નવલબેન લાખાણી રાજકોટ
३८ सुमतप्रकाश जैन शिवपुरी ६२ अतरसेन जैन दिल्ही–३२
३९ डुंगरलाल कृषिकार जैन धनगांव ૬૩ શાંતિલાલ તારાચંદ શાહ રાજકોટ
૪૦ સોનલબેન પ્રવિણચંદ્ર કોઠારી ૬૪ બ્ર. મેનાબેન જૈન સોનગઢ
આપ પણ આ ‘મહાવીર–પરિવાર’ માં દાખલ થવા માટે, અને અઢીહજાર સભ્યો
જલ્દી પૂરા કરી દેવા માટે, [સંપાદક–આત્મધર્મ, સોનગઢ (સૌરાષ્ટ્ર) ] એ સરનામે
પોસ્ટકાર્ડમાં નીચે મુજબ લખી મોકલો.
[મહાવીર ભગવાનના ૨૫૦૦ મા નિર્વાણમહોત્સવના વર્ષમાં આત્મધર્મમાં
બતાવેલી છ વાતનું હું પાલન કરીશ; મહાવીર–પરિવારમાં દાખલ થતાં મને આનંદ થાય
છે.–નામ, ગામ તથા ઉમર.)

PDF/HTML Page 54 of 69
single page version

background image
: વૈશાખ : ૨૫૦૦ આત્મધર્મ : ૩૯ :
આનંદથી ઉજવીએ–
પ્રભુના મોક્ષનો મહોત્સવ

મહાવીર ભગવાન....આપણા પરમ ઈષ્ટ દેવ! તેમના
મોક્ષગમનનું અઢીહજારમું વર્ષ....આખું ભારત આનંદથી ઉજવીએ.
આપણા ભગવાન કેવા મહાન છે ને તેમણે બતાવેલો મોક્ષમાર્ગ
કેવો સુંદર છે! તેની પ્રસિદ્ધિ ૧૮૦ જિજ્ઞાસુઓએ નિબંધ દ્વારા
વ્યક્ત કરી છે...તેનું દોહન અહીં અપાય છે. (અંક ૩૬૬ થી ચાલુ)
(ર. A. B. નંદલાલ તથા પ્રજ્ઞાબેન દામોદરદાસ ગાંધી.–બોટાદ)
આખુંય ભારત આજે અનેરા આનંદથી આ દીપોત્સવ ઉજવી રહ્યું છે.
શેનો છે આ મંગલ દીપોત્સવ! મહાવીરપ્રભુના મોક્ષનો આ મહોત્સવ છે.
અહો! અંદરથી શ્રદ્ધાનાં રણકાર કરતો આત્મા જાગી જાય એવો આ વીરમાર્ગ
છે. જેમ રણે ચડેલા રજપૂતની વીરતા છાની ન રહે, તેમ ચૈતન્યની સાધનાના પંથે
ચડેલાની, વીરપ્રભુના માર્ગે ચડેલા ધર્માત્માની વીરતા છાની ન રહે. એનો વૈરાગ્ય, એનું
શ્રદ્ધાનું જોર, એનો ધર્મનો પ્રેમ, એનો આત્માનો ઉત્સાહ મુમુક્ષુથી છાનો ન રહે.
જ્ઞાનદશા ખરેખર અદ્ભુત છે.
ભગવાન મોક્ષે પધાર્યા એટલે ભરતક્ષેત્રને તો તીર્થંકરનો વિરહ પડ્યો, અને
છતાં તેનો ઉત્સવ! હા...પણ એ કાંઈ ભગવાનના વિરહનો ઉત્સવ નથી, એ તો મોક્ષની
પ્રાપ્તિનો ઉત્સવ છે, તેમાં પોતાના મનોરથ પ્રત્યેના ઉલ્લાસનો આનંદ છે. સિદ્ધપદ એ
સાધકનો મનોરથ છે. એ સિદ્ધપદના સ્મરણમાત્રથી પણ સાધકનું અંતર પુલકિત બને છે
તો ભગવાનના એવા સિદ્ધપદને દેખીને આનંદ કેમ ન થાય! ને એ સિદ્ધપદની
અનુમોદના તરીકે એ ઉત્સવ કેમ ન ઉજવે! એ સાધકના જ્ઞાનમાં સર્વજ્ઞનો કદી વિરહ
નથી.
આ રીતે સિદ્ધપદને અભિનંદવાનું ને મોક્ષનો ઉત્સવ ઉજવવાનું ૨૫૦૦ મું મહા
વર્ષ નજીક આવી રહ્યું છે. માટે આપણે પણ રત્નત્રયના પવિત્ર દીવડા પ્રગટાવીને

PDF/HTML Page 55 of 69
single page version

background image
: ૪૦ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૫૦૦
એ મંગળ પર્વ ઉજવીએ..ને વીરપ્રભુના મોક્ષપંથે જઈએ તે આપણા સૌનું મહાન
કર્તવ્ય છે.
પ્રભુના મોક્ષના મંગલ દિવસે ઊંચીઊંચી ભાવનાઓ ભાવવી, ને ધર્મની
વૃદ્ધિના ઊંચાઊંચા સંકલ્પો કરવા અને જૈનધર્મની પ્રભાવના માટે તથા પરમ દેવ,
ગુરુ, શાસ્ત્રની સેવા માટે જે કાંઈ થઈ શકે તે તન–મન–ધનથી કરવું, કોઈ ઉત્તમ
નવીનશાસ્ત્રની સ્વાધ્યાયનો મંગલ પ્રારંભ કરવો, સૌ સાધર્મીઓની સાથે પ્રેમથી
સન્માનપૂર્વક હળવું–મળવું ને ધર્મની ચર્ચા કરવી એ આપણા સૌના મહાન વિપુલ
કર્તવ્યો છે. તે દિવસે એવી ઉત્તમ ધર્મચર્ચા કરવી જોઈએ કે તેના સંસ્કાર જીવનમાં
ફેલાઈ જાય, ઉત્તમ ભાવોની કમાણી થાય, ને જ્ઞાનલક્ષ્મીનો અપૂર્વ લાભ થાય.
સવારમાં મંગલ દીવડાના ઝગઝગાટમાં ઊઠતાવેંત જ મહાવીર ભગવાનના
ગુણોને યાદ કરીને, તેમાં આપણા કેવા કર્તવ્યો રહેલા છે તેનો વિચાર કરીને,
આપણે તેમના પંથે જઈને તેમના જેવા થવું છે તેવા વિચારો કરવા તે આપણું
કર્તવ્ય છે.
વહાલા વીરનાથ આપણા ચોવીસમા તીર્થંકર છે. ને તીર્થંકર ભગવાન...
એટલે માત્ર ભારતની જ નહિ પણ આખા વિશ્વની વિભૂતિ છે. ભગવાન
વૈશાલીમાં ત્રિશલામાતાને ત્યાં સર્વજ્ઞપદને સાધવા માટે ચૈત્ર સુદ તેરસે જન્મ્યા
હતા. બેંતાલીસ વર્ષની વયે પ્રભુ કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કરીને અરિહંત થયા. ત્રીસ વર્ષ
સુધી ધર્મના ધોધ વહેવડાવીને અંતે પાવાપુરીથી પ્રભુજી સિદ્ધાલયમાં પધાર્યા...
મોક્ષ પામ્યા. આજે તેમના નિર્વાણને અઢીહજાર વર્ષ થયા. તેમનો જન્મ ઘણા
ભવ્ય જીવોને તરવાનું કારણ છે, તેથી તે કલ્યાણક છે. અહા! આ ભરતક્ષેત્રની
ધન્ય પળ છે; વીરતા પ્રગટ કરીને પોતે તો પૂર્ણ પરમાત્મા થયા ને જગતના ઘણા
જીવોને પણ ભવથી તારતા ગયા. ભવ્ય જીવોને તારવા ભગવાન કહે છે કે હે
ભાઈ, ચૈતન્યનો મહિમા ઘૂંટતા ઘૂંટતા તારા નિર્ણયમાં એમ આવે કે અહો! મારી
આ વસ્તુ જ સ્વયં પરિપૂર્ણ જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપ છે. આવા નિર્ણયથી અંતર્મુખ થતાં
સ્વસંવેદન વડે આત્મા પ્રત્યક્ષજ્ઞાતા થઈ જાય છે, એનું નામ સમ્યગ્દર્શન છે; તે
પૂર્ણતાના પંથે ચડયો, તેણે પરમાત્માનો સાક્ષાત્કાર કર્યો, તે વીરના માર્ગે વળ્‌યો.
–આ છે મહાવીરનો સંદેશ.
અહો, વહાલા વીરનાથ! આપનો સુંદર માર્ગ અમારા મહાભાગ્યે ગુરુકહાન
દ્વારા અમને પ્રાપ્ત થયો....આપના મંગલ માર્ગમાં વહેતા વીતરાગી આનંદના
વહેણથી અમે

PDF/HTML Page 56 of 69
single page version

background image
: વૈશાખ : ૨૫૦૦ આત્મધર્મ : ૪૧ :
પાવન થયા. અહા, આપની સર્વજ્ઞતા, આપની વીતરાગતા અને શુદ્ધાત્માના આનંદ–
સ્વાદથી ભરેલો આપનો ઉપદેશ, આવી મહાનતાને જે ઓળખે છે તે તો આપના
માર્ગમાં ચાલવા માંડે છે. અને તેના ચિત્તમાં આપ બિરાજો છો, તે જ આપને પૂજે છે.
આપની મહાનતાને જે ન ઓળખી શકે તે આપને ક્્યાંથી પૂજી શકે? પ્રભો! અમે તો
આપને ઓળખ્યા છે, અને અમે આપના પૂજારી છીએ, ને આપના વીરમાર્ગમાં આગળ
વધીએ છીએ.
પૂ. ગૂરુદેવ વીરમાર્ગની ઓળખાણ કરાવતાં કહે છે કે આપણે તો વીરનાં સંતાન
છીએ. “બાપ જેવા બેટા” માટે આપણે વીર પ્રભુના વીતરાગી રસ્તે જઈ, તેમના કહેલા
આત્માની ઓળખાણ કરી તેને સાધવાનો છે. આત્માની અનુભવદશા વડે જ મોક્ષ
સધાય છે. આ વીરનો માર્ગ છે ને આ વીરનો ઉપદેશ છે. આવા માર્ગની ઓળખાણ
કરીને તે પોતામાં પ્રગટ કરે તેનો અવતાર સફળ છે. તેણે મહાવીર ભગવાનને ખરેખર
ઓળખ્યા, અને તેણે પોતામાં મહાવીરના વીતરાગર્માગને પ્રસિદ્ધ કર્યો. આ રીતે
મોક્ષમાર્ગની પ્રાપ્તિ તે તેમની ઓળખાણથી થતો મોટામાં મોટો લાભ છે.
પધાર્યા કુંદકુંદ ભગવાન; સાથે આવ્યા અમૃત–પદ્મ મુનિરાજ
અહો, આજે (ફાગણ સુદ અગિયારસે) પરમાગમ
મંદિરમાં કુંદકુંદપ્રભુ આવીને બિરાજ્યા છે. ઉપર શ્રી
મહાવીરપ્રભુ બિરાજી રહ્યા છે, ને તેમના દિવ્યધ્વનિને
શાસ્ત્રરૂપે ગૂંથીને કુંદકુંદપ્રભુ ભવ્ય જીવોને નિજવૈભવની
મહાન ભેટ આપી રહ્યા છે. સાથે કુંદકુંદપ્રભુના બે હાથ જેવા
બે મુનિભગવંતો–અમૃતચંદ્રાચાર્ય અને પદ્મપ્રભમુનિરાજ પણ
પધારીને પરમાગમમંદિરમાં બિરાજ્યા છે.
અહો, ચૈતન્યવૈભવધારી સાધક સંતો! આપને દેખીને
અમને જે અપૂર્વ આનંદસહિત ભક્તિની ઉર્મિઓ જાગે છે તે
તો દિવ્યજ્ઞાનવડે સ્વર્ગમાં બેઠા–બેઠા આપ જાણો જ છો....
તેથી જ અહીં સાક્ષાત્ પધારીને આજ આપ અમને
આશીર્વાદ આપી રહ્યા છો. કહાનગુરુના હૈયામાં આપના
પ્રત્યે જે ઉમળકો ઊઠે છે–તે કોના જેવો છે? જેવી ઊર્મિ
સીમંધરપ્રભુને દેખીને આપને થઈ હતી તેના જેવી ઉર્મિનો
ઉમળકો આજે અમને આપને દેખીને થાય છે.

PDF/HTML Page 57 of 69
single page version

background image
: ૪૨ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૫૦૦
જીવન ધર્મને માટે છે
–ધનને માટે નહિ
આ અવસર સ્વભાવધર્મનું સાધન કરવા માટે છે, ધનની
વૃદ્ધિ માટે નહિ. માટે હે જીવ! ઈષ્ટ એવો જે સ્વભાવ તેને
સાધવાનો ઉદ્યમ કર...ધનની વૃદ્ધિને અર્થે આ જીવનને વેડફી ન
નાંખ.
ઈષ્ટ ઉપદેશ એટલે કે આત્માના હિતનો ઉપદેશ આપતાં શ્રી પૂજ્યપાદસ્વામી
કહે છે કે અરે જીવ! આત્માના સ્વભાવધર્મનું સાધન કરવા માટે આ અવસર છે.
એમાં સ્વભાવનું સાધન કરવાને બદલે ધનને વધારવા માટે તું આ અવસરને વેડફી
નાંખે છે તો તારા જેવો મૂર્ખ કોણ? તું દિનરાત ધનની વૃદ્ધિ અર્થે પ્રયત્ન કરીને
પાપ બાંધે છે, ને સ્વભાવધર્મનું સાધન તું કરતો નથી. આયુષ અને પુણ્ય ઘટે છે
છતાં ધનની વૃદ્ધિથી તું માને છે કે હું વધ્યો. પણ ભાઈ, એમાં તારું કાંઈ હિત નથી.
તારું હિત તો એમાં છે કે તું તારા સ્વભાવનું સાધન કર...આત્માના મોક્ષને માટે
પ્રયત્ન કર. આ ભવ છે તે ભવના અભાવ માટે છે એમ સમજીને તું આત્માના
હિતનો ઉદ્યમ કર. આવો હિતકારી ઈષ્ટ ઉપદેશ સંતોએ આપ્યો છે.
અરે, ધનનો લોલૂપી માણસ પોતાના જીવન કરતાંય ધનને વહાલું ગણે છે.
કાળ જતાં ધનનું વ્યાજ વધે છે એમ તે ગણતરી કરે છે પણ આયુષ્ય ઘટતું જાય છે
એનો એને કાંઈ વિચાર નથી. એને ધન જેટલું વહાલું છે તેટલો જીવ વહાલો નથી,
તેથી ધનને અર્થે તે જીવનને વેડફી નાંખે છે. ઈષ્ટ એવો જે આત્મા તેને ભૂલીને જેણે
ધનને કે માનને ઈષ્ટ માન્યું, તે ધનને અર્થે તથા માનને અર્થે જીવન ગાળે છે. પણ
ઈષ્ટ તો મારો જ્ઞાનસ્વભાવી આત્મા છે, એના સિવાય બીજું કાંઈ મારું ઈષ્ટ નથી–
એમ જેણે આત્માને ઈષ્ટ જાણ્યો તે જીવ આત્માને સાધવા માટે પોતાનું જીવન આપી
દે છે. ઈષ્ટ તો સાચું તે જ છે કે જેનાથી ભવઃદુખ ટળે ને મોક્ષસુખ મળે. આવા
ઈષ્ટને જે ભૂલ્યો તે જ પરને ઈષ્ટ માનીને તેમાં સુખ માને છે ને તેમાં જીવન ગુમાવે
છે. ધર્મીને તો આત્માનો સ્વભાવ જ સુખરૂપ ને વહાલો લાગ્યો છે, ‘જગત ઈષ્ટ
નહિ આત્મથી’ એમ આત્માને જ ઈષ્ટ સમજીને તેના સાધનમાં જીવન ગાળે છે.

PDF/HTML Page 58 of 69
single page version

background image
: વૈશાખ : ૨૫૦૦ આત્મધર્મ : ૪૩ :
ભાઈ, ધનની વાંછાથી તારા આત્માને તું પાપના કીચડમાં ન ડુબાડ. અરે, ધન
કમાઈને પછી પૂજા–પ્રભાવના–દાનાદિમાં વાપરીને પુણ્ય કરશું–એવી વાંછાથી પણ
ધનની લોલુપતા ન કર. તારી વૃત્તિને આત્માના હિતના ઉદ્યમમાં જોડ એ જ સૌથી ઈષ્ટ
છે. લક્ષ્મી મેળવવાની લોલુપતાથી તો તારો આત્મા કાદવ જેવા પાપથી લેપાય છે.
અત્યારે પાપ કરીને પછી પુણ્ય કરીશું એમ માનનાર તો મૂર્ખ છે, શરીર ઉપર કાદવ
ચોપડીને પછી સ્નાન કરી લેશું એમ માનનાર જેવો તે મૂર્ખ છે. ભાઈ, કાદવ ચોપડીને
પછી નહાવું, એના કરતાં પહેલેથી જ કાદવથી દૂર રહેને! તેમ ભવિષ્યમાં દાનાદિ
કરવાના બહાને અત્યારે તારા આત્માને પાપરૂપી કાદવથી શા માટે લેપે છે? હા, સહેજે
તને પુણ્યથી જે લક્ષ્મી વગેરે મળી હોય તેને તું દાન–પૂજા–સાધર્મીનો આદર વગેરે
સત્કાર્યમાં વાપર.
ભાઈ, પાપભાવ તો કોઈ પ્રકારે ઈષ્ટ નથી. લક્ષ્મી વગેરે મેળવવાની વૃત્તિ તે
પાપ છે, એને તો છોડ. ને રાગ ઘટાડી આત્માનું જેમ હિત થાય તેમ તું કર. ધનને
મેળવવાના ભાવમાં દુઃખ છે, ધનની રક્ષાના ભાવમાંય દુઃખ છે, ને ધનને ભોગવવાના
ભાવમાંય એકલી અતૃપ્તિ ને દુઃખ જ છે. જેમાં સર્વત્ર દુઃખ ને આકુળતા છે તેમાં તારું
હિત જરાય નથી. તો તેને ઈષ્ટ કોણ માને? હિત તો આત્માની સાધનામાં છે, જેમાં
શરૂઆતમાં પણ શાંતિ ને જેના ફળમાં પણ મોક્ષસુખની અપૂર્વ શાન્તિ.–આવું
મોક્ષસાધન તે આત્માનું ઈષ્ટ છે. માટે તેનો જ ઉદ્યમ તું કર–એમ સંતોનો ઈષ્ટ ઉપદેશ છે.
(ઈષ્ટોપદેશ ઉપરનાં પ્રવચનોમાંથી)
ચૈતન્યનિધાન બતાવતાં ગુરુદેવ પ્રમોદપૂર્વક કહે છે કે
અહા, જેના ઉપર નજર પડતાં જ આત્મા જાગી ઊઠે ને
આનંદના ઊભરા વહે એવું ચૈતન્યતત્ત્વ તું જ છો. તો હવે તને
જગતમાં કોની વાંછા છે? તારામાં જ નજર કર. નિજવૈભવ
ઉપર નજર કરતાં તું ન્યાલ થઈ જઈશ.
હે જીવ!
જો તારે આત્માર્થ સાધવો હોય તો તું જગતની દરકાર
છોડી દેજે. તું જગત સામે જોઈને બેસી ન રહીશ. જગતમાં ગમે
તેમ બને, તું તારા આત્મહિતના પંથે નિઃશંકપણે ચાલ્યો જાજે.

PDF/HTML Page 59 of 69
single page version

background image
: ૪૪ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૫૦૦
મુંબઈ શહેરમાં ૮૫ મી

પૂ. ગુરુદેવની ૮૫ મી જન્મજયંતીનો ઉત્સવ મુંબઈ શહેરમાં મુમુક્ષુઓએ
આનંદથી ઉજવ્યો હતો. ગુરુદેવ મુંબઈમાં ૧૮ દિવસ રહ્યા હતા, ને સવાર–બપોર
પ્રવચનમાં હજારો જિજ્ઞાસુઓ લાભ લેતા હતા. રાત્રે તત્ત્વચર્ચા તથા ભક્તિભજનનો
કાર્યક્રમ રહેતો હતો.
મુંબઈમાં ગુરુદેવ ભાઈશ્રી શાંતિલાલ ચીમનલાલ તથા મધુભાઈ ચીમનલાલને
ત્યાં (નીલામ્બર–મકાનમાં) રહ્યા હતા. હોંગકોંગથી ખાસ આ પ્રસંગનો લાભ લેવા માટે
જ મધુભાઈ તથા પ્રેમીલાબેન આવ્યા હતા. બંને ભાઈઓએ તથા આખા પરિવારે ખૂબ
હોંશ–ઉલ્લાસ અને ભક્તિથી ગુરુદેવની સેવાનો લાભ લીધો હતો, ને પોતાના આંગણે
ગુરુદેવ પધારવાથી તેઓ પોતાને ધન્ય માનતા હતા. મુંબઈમાં ઘાટકોપરની
ભજનમંડળી વગેરે દ્વારા રોજ ભક્તિનો કાર્યક્રમ રહેતો હતો.
વૈશાખ સુદ બીજે વહેલી સવારમાં મંડપમાં મંગલ જન્મવધાઈનો કાર્યક્રમ હતો.
હજારો ભક્તજનોએ શ્રીફળ લઈને આનંદથી ગુરુદેવને અભિનંદ્યા હતા. મંડપનું દ્રશ્ય
સુંદર હતું.
અહા, ચારેકોર જાણે ધર્મના બગીચા ખીલી રહ્યા હોય, એવા સુશોભિત મંડપ
વચ્ચે બિરાજમાન ગુરુદેવ ધર્મના કલ્પવૃક્ષ જેવા શોભતા હતા; ને હજારો ભવ્યજીવોનાં
ટોળાં એ કલ્પવૃક્ષનાં મધુર આનંદફળ ચાખવા આવી રહ્યા હતા. આ ધમાલભરી
મુંબઈનગરીમાં નહીં પણ ચેતનની કોઈ શાંતનગરીમાં બેઠા હોઈએ એવું વાતાવરણ હતું.
વહેલી પરોઢીયે આખું મુંબઈ શાંત હતું–માત્ર ભક્તજનો જાગતા હતા, ને મોટરના
ભૂંગળાને બદલે ગુરુદેવના જયકાર સંભળાતા હતા. એ વખતનું શાંત વાતાવરણ
જગતને કહેતું હતું કે હે જીવો! જીવનની ધમાલમાંથી આત્માની શાંતિ જોઈતી હોય તો
સત્પુરુષ પાસે આવીને જૈનધર્મ સેવો. અનેક ભક્તજનોએ ગુરુમહિમા પ્રગટ કર્યો હતો,
તથા મુંબઈના મુમુક્ષુમંડળો તરફથી અભિનંદનપત્ર આપવામાં આવ્યું હતું, ને હજારો
મુમુક્ષુઓ તરફથી ૮૫ ની રકમો જાહેર કરવામાં આવી હતી.
મુંબઈનગરીમાં આનંદ–ઉલ્લાસપૂર્વક જન્મોત્સવ ઉજવાયા બાદ બીજે દિવસે
ગુરુદેવ મુંબઈથી ભાવનગર થઈને સોનગઢ પધાર્યા.

PDF/HTML Page 60 of 69
single page version

background image
: વૈશાખ : ૨૫૦૦ આત્મધર્મ : ૪૫ :
સોનગઢસન્મુખ દોડી રહેલી મોટરમાં બેઠાબેઠા દૂરથી પરમાગમ મંદિરના ત્રણ
ઉજ્વળ શિખર ઉપર ફરકી રહેલા ધ્વજ રત્નત્રયમાર્ગની સુંદર પ્રેરણા આપતા હતા,
બસ, હવે સંસારથી છૂટીને જાણે રત્નત્રયના સ્વધામમાં આવ્યા એવા સંતુષ્ટભાવની
ઉર્મિઓ ગુરુદેવના મુખ પર ઝળકતી હતી. ગુરુદેવ પધારતાં સુવર્ણધામ પુન: શોભી
ઉઠયું, સર્વત્ર નવચેતના આવી ગઈ. પ્રવચનમાં શાંતરસ ઝરી રહ્યો છે ને ગુરુદેવ
વારંવાર કહે છે કે અહીં તો હવે શાંતિથી સ્વાધ્યાયનો કાળ છે! અહા, અત્યારે આત્માને
સાધી લેવાનો અવસર છે.
* * * * *
શ્યામદાસ નામના એક હરિજનભાઈ (જેઓ હરિજનોના ગુરુ છે ને ઉમરાળાના
છે) તેઓ પૂ. ગુરુદેવ પ્રત્યે ભક્તિ ધરાવે છે, તથા પોતાના હજારો ભક્તોમાં ગુરુદેવે
બતાવેલા તત્ત્વનો અને સાચા દેવ–ગુરુ–ધર્મનો પ્રચાર કરવા પ્રયત્ન કરે છે, માંસભક્ષણ
તેમજ રાત્રિભોજન અને કંદમૂળ વગેરે પાપો છોડાવે છે; તેમણે ‘આત્મધર્મ–પ્રચારક
મંડળ’ સ્થાપ્યું છે, મુંબઈમાં પણ તેમના ભક્તો રહે છે. ગુરુદેવ મુંબઈ પધાર્યા ત્યારે
વૈશાખ સુદ બીજે તે મંડળ તરફથી પણ ગુરુદેવને અભિનંદન–પત્ર આપવામાં આવ્યું
હતું. તેમાં લખે છે–
નિતનિત ગુરુતણા જશ ગાય, સાચા દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્રો દરશાય;
હે ગુરુજી! વીતરાગી તમારું વિજ્ઞાન, ગુરુમહિમા ગાયો રે;
એવો અનંત ચોવીસીનો રાહ વિશ્રામ પોતામાં પાયો રે.
* * * * *
વિવિધ સમાચાર અને સૂચનાઓ
વર્દ્ધમાન તીર્થંકરની વિહારભૂમિ વઢવાણ શહેરમાં વીરપ્રભુના ૨પ૦૦મા નિર્વાણ–
મહોત્સવના વર્ષમાં નૂતન ભવ્ય જિનમંદિર બંધાવાની તૈયારીઓ ચાલે છે; આ
માટે સુંદર જગ્યા લેવાઈ ગઈ છે, ને શેઠશ્રી તલકશીભાઈના સુપુત્રો, શેઠશ્રી
પોપટલાલભાઈ વોરા, ચીમનભાઈ ઘડિયાળી, ગીરધરભાઈ શાહ વગેરે ભાઈઓ
આ કાર્યમાં ઉત્સાહથી રસ લઈ રહ્યા છે. જિનમંદિરનું શિલાન્યાસ તુરતમાં
થવાની આશા છે.