Atmadharma magazine - Ank 273a
(Year 23 - Vir Nirvana Samvat 2492, A.D. 1966).

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 2 of 3

PDF/HTML Page 21 of 58
single page version

background image
: ૧૮ : આત્મધર્મ : પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨
હે આર્ય! અરિહંતદેવના વચનઅનુસાર મેં આ સમ્યગ્દર્શનની દેશના કરી છે તે શ્રેયની
પ્રાપ્તિ માટે તારે અવશ્ય ગ્રહણ કરવાયોગ્ય છે. એ પ્રમાણે આર્ય–વજ્રજંઘને પ્રતિબોધ્યા
બાદ તે મુનિરાજ આર્યા–શ્રીમતીને સંબોધીને આ પ્રમાણે કહેવા લાગ્યા:
હે અંબા! હે માતા! તું પણ સંસારસમુદ્રથી પાર થવા માટે નૌકાસમાન એવા આ
સમ્યગ્દર્શનને અતિ શીઘ્રપણે ગ્રહણ કર. આ સ્ત્રીપર્યાયમાં વૃથા ખેદખીન્ન શા માટે થાય
છે? હે માતા! તું વિલંબ વગર સમ્યગ્દર્શનને ધારણ કર. સમ્યગ્દર્શન થયા પછી જીવને
સ્ત્રીપર્યાયમાં અવતાર થતો નથી, તેમજ નીચેની છ નરકોમાં, વૈમાનીકથી હલકા દેવોમાં,
કે બીજી કોઈ નીચ પર્યાયોમાં તે ઉત્પન્ન થતો નથી. અજ્ઞાનજન્ય આ નિંદ્ય સ્ત્રીપર્યાયને
ધિક્કાર છે કે જેમાં નિર્ગ્રંથમુનિધર્મનું પાલન થઈ શકતું નથી. હે માતા! હવે તું નિર્દોષ
સમ્યગ્દર્શનની આરાધના કર, અને તેની આરાધનાવડે આ સ્ત્રીપર્યાયનો છેદ કરીને
ક્રમેક્રમે મોક્ષ સુધીના પરમ સ્થાનોને પ્રાપ્ત કર. તમે બંને થોડાક ઉત્તમ ભાવોને ધારણ
કરીને ધ્યાનરૂપી અગ્નિદ્વારા સમસ્ત કર્મોને ભસ્મ કરીને પરમ સિદ્ધપદ પામશો.
–આ પ્રમાણે પ્રીતિંકરઆચાર્યના વચનોને પ્રમાણ કરીને આર્યવજ્રજંઘે
પોતાની સ્ત્રીની સાથેસાથે પ્રસન્નચિત્ત થઈને સમ્યગ્દર્શન ધારણ કર્યું. તે વજ્રજંઘનો
જીવ પોતાની પ્રિયાની સાથે સમ્યગ્દર્શન પામીને અતિશય સંતુષ્ઠ થયો; બરાબર છે,–
અપૂર્વ વસ્તુનો લાભ પ્રાણીઓને મહાન સંતોષ ઉપજાવે જ છે. જેમ કોઈ રાજકુમાર
સૂત્રમાં પરોવેલી મનોહરમાળા પ્રાપ્ત કરીને પોતાની રાજલક્ષ્મીના યુવરાજ પદ પર
સ્થિત થાય છે તેમ તે વજ્રજંઘનો જીવ પણ જૈન સિદ્ધાંતરૂપી સૂત્રમાં પરોવેલી મનોહર
સમ્યગ્દર્શનરૂપી માળા પામીને મોક્ષરૂપી રાજસમ્પદાના યુવરાજપદ પર સ્થાપિત થયો,
તેમજ વિશુદ્ધ પુરુષ પર્યાય પામીને મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાની ઈચ્છા કરતી થકી સતી આર્યા
પણ સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિથી અત્યંત સંતુષ્ઠ થઈ. પહેલાં કદી પણ જેની પ્રાપ્તિ થઈ ન હતી
એવા સમ્યગ્દર્શનરૂપી રસાયણને આસ્વાદીને (ચૈતન્યના અતીન્દ્રિય આનંદને
અનુભવીને) તે બંને દંપતી કર્મ નષ્ટ કરનાર એવા જૈનધર્મમાં અતિશય દ્રઢતા પામ્યા.
આ રીતે ઋષભદેવનો આત્મા પૂર્વે સાતમા ભવે ભોગભૂમિમાં સમ્યક્ત્વ
પામ્યો...ભવિષ્યમાં ભરતક્ષેત્રના આદિ તીર્થંકર થઈને જેઓ ધર્મતીર્થની આદિ
કરનાર છે એવા આદિનાથપ્રભુના આત્મામાં ધર્મની આદિ થઈ. તે ધર્મની શરૂઆત
કરનાર ધર્માત્માને અમારાં નમસ્કાર હો.
વજ્રજંઘ અને શ્રીમતીની સાથે સાથે, પૂર્વે કહેલા સિંહ, વાંદરો, નોળિયો અને ભુંડ
એ ચાર જીવો–કે જેઓ આહારદાનનું અનુમોદન કરીને તેમની સાથે જ ભોગભૂમિમાં

PDF/HTML Page 22 of 58
single page version

background image
: પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૧૯ :
ઉપજ્યા હતા તેઓ પણ, ગુરુદેવ પ્રીતિંકરમુનિરાજના ચરણકમળનો આશ્રય લઈને
સમ્યગ્દર્શનરૂપી અમૃતને પામ્યા. આનંદસૂચક ચિહ્નો દ્વારા જેમણે પોતાના મનોરથની
સિદ્ધિ પ્રગટ કરી છે એવા તે બંને દંપતીને તે ‘બંને મુનિવરો’ ઘણીવાર સુધી
ધર્મપ્રેમથી વારંવાર દેખતા હતા,–કૃપાદ્રષ્ટિ કરતા હતા.
અને તે વજ્રજંઘનો જીવ
પૂર્વભવના પ્રેમને લીધે આંખો ફાડી ફાડીને શ્રી પ્રીતિંકરમુનિરાજના ચરણકમળ તરફ
દેખી રહ્યો હતો તથા તેમના ક્ષણભરના સ્પર્શથી ઘણો જ પ્રસન્ન થઈ રહ્યો હતો.
આ પ્રમાણે તે બે મુનિભગવંતોએ પરમ અનુગ્રહપૂર્વક વજ્રજંઘ વગેરે જીવોને
પ્રતિબોધીને અપૂર્વ સમ્યગ્દર્શન પમાડયું. ત્યારબાદ તે બંને ચારણમુનિવરો પોતાના
યોગ્યદેશમાં જવા માટે તૈયાર થયા, ત્યારે વજ્રજંઘના જીવે તેમને પ્રણામ કર્યા અને પરમ
ભક્તિપૂર્વક કેટલેક દૂર સુધી તેમની પાછળ પાછળ ગમન કર્યું...જતાં જતાં બંને
મુનિવરોએ તેને આશીર્વાદ દઈને હિતોપદેશ દીધો...અને કહ્યું કે હે આર્ય! ફરીને દર્શન
હો...તું આ સમ્યગ્દર્શનરૂપી સત્યધર્મને કદી ભૂલીશ નહીં.–આટલું કહીને તે બંને
ગગનગામી મુનિવરો તરત જ આકાશમાર્ગે અંતર્હિત થઈ ગયા.
જ્યારે બંને ચારણમુનિવરો ચાલ્યા ગયા ત્યારે તે વજ્રજંઘનો જીવ ક્ષણભર તો
બહુજ ઉત્કંઠિત થઈ રહ્યો.–સાચું જ છે કે પ્રિયજનોનો વિયોગ મનને સંતાપ કરે છે.
વારંવાર મુનિવરોના ગુણોના ચિંતનવડે પોતાના મનને આર્દ્ર કરીને તે વજ્રજંઘ ઘણા
વખત સુધી ધર્મસંબંધી આ પ્રમાણે વિચાર કરવા લાગ્યો: અહા! કેવું આશ્ચર્ય છે કે સાધુ
પુરુષોનો સમાગમ હૃદયના સંતાપને દૂર કરે છે, પરમ આનંદને વધારે છે અને મનની
વૃત્તિને સંતુષ્ઠ કરે છે. વળી તે સાધુઓનો સમાગમ પ્રાય દૂરથી જ પાપને નષ્ટ કરે છે,
ઉત્કૃષ્ટ યોગ્યતાને પુષ્ટ કરે છે અને કલ્યાણને ખૂબજ વધારે છે. તે સાધુ પુરુષોએ
મોક્ષમાર્ગના સાધનમાં જ સદા પોતાની બુદ્ધિ જોડી છે, લોકોને પ્રસન્ન કરવાનું કંઈ
પ્રયોજન તેમને રહ્યું નથી. મહાપુરુષોનો આ સ્વભાવ જ છે કે માત્ર અનુગ્રહબુદ્ધિથી
ભવ્યજીવોને મોક્ષમાર્ગનો ઉપદેશ આપે છે, (વજ્રજંઘનો જીવ વિચારી રહ્યો છે:) અહા!
મારા ધનભાગ્ય કે મુનિભગવંતો મારા ઉપર અનુગ્રહ કરીને અહીં પધાર્યા ને મને
સમ્યક્ત્વ આપ્યું. ક્્યાં એ અત્યંત નિસ્પૃહ સાધુઓ! ને ક્્યાં અમે? ક્્યાં તો એમનું
વિદેહધામ! ને ક્્યાં અમારી ભોગભૂમિ! એ નિસ્પૃહ મુનિવરોનું ભોગભૂમિમાં આવવું
અને અહીંના મનુષ્યોને ઉપદેશ દેવો એ કાર્ય સહજ નથી તોપણ તે મુનિવરોએ અહીં
પધારીને મારા ઉપર મહાન ઉપકાર કર્યો.

PDF/HTML Page 23 of 58
single page version

background image
: ૨૦ : આત્મધર્મ : અધિક શ્રાવણ : ૨૪૯૨
જેમ આ ચારણઋદ્ધિધારક મુનિવરોએ દૂરથી આવીને અમને ધર્મ પમાડીને
અમારા ઉપર મહાન ઉપકાર કર્યો તેમ મહાપુરુષો ધર્મ પમાડીને બીજાનો ઉપકાર
કરવામાં સદા પ્રીતિ રાખે છે. તપથી જેમનું શરીર કૃશ થઈ ગયું છે એવા એ બંને
તેજસ્વી મુનિભગવંતો અત્યારે પણ મારી નજર સામે જ તરવરે છે, જાણે કે હજી
પણ તેઓ મારી સામે જ ઊભા છે...હું તેમના ચરણકમળમાં પ્રણામ કરું છું ને તે
બંને મુનિવરો તેમનો કોમળ હાથ મારા મસ્તક ઉપર મુકીને મને સ્નેહભીનો કરી
રહ્યા છે! અહા! એ મુનિવરોએ મને–ધર્મના પ્યાસા માનવીને–સમ્યગ્દર્શનરૂપી
અમૃત પીવડાવ્યું છે. તેથી મારું મન સંતાપરહિત અત્યંત પ્રસન્ન થઈ રહ્યું છે...
આર્ય વજ્રજંઘ તે પ્રીતિંકર મુનિરાજના મહાન ઉપકારનું ફરીફરીને ચિંતન કરે છે:
અહા, એ પ્રીતિંકર નામના મોટા મુનિરાજ ખરેખર ‘પ્રીતિકર’ જ છે તેથી જ દૂરદૂરથી
અહીં આવીને અને માર્ગનો ઉપદેશ દઈને તેમણે અમારા ઉપર અપાર પ્રીતિ દર્શાવી છે.
તેઓ, મહાબલના ભવમાં પણ મારા સ્વયંબુદ્ધ નામના ગુરુ હતા, અને આજે આ
ભવમાં પણ મને સમ્યગ્દર્શન આપીને તેઓ મારા વિશેષ ગુરુ થયા છે. જો્ર સંસારમાં
આવા ગુરુઓની સંગતિ ન હોય તો ગુણોની પ્રાપ્તિ પણ ન થઈ શકે, અને
સમ્યગ્દર્શનાદિ ગુણોની પ્રાપ્તિ વગર જીવના જન્મની સફળતા પણ ન થાય. ધન્ય છે
જગતમાં આવા ગુરુઓને કે જેમની સંગતિથી ભવ્યજીવોને સમ્યગ્દર્શનાદિ ગુણોની
પ્રાપ્તિ થાય છે.
જેમ જહાજ વગર સમુદ્ર તરી નથી શકાતો તેમ ગુરુના ઉપદેશ વગર
સંસારસમુદ્ર તરી શકાતો નથી. આ સંસારમાં ભાઈ અને ગુરુ

PDF/HTML Page 24 of 58
single page version

background image
: પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૨૧ :
એ બે પદાર્થ મનુષ્યોને પ્રીતિનું કારણ છે, પરંતુ તેમાં ભાઈ તો આ લોકમાં જ પ્રીતિ
ઉપજાવે છે અને ગુરુ તો આ લોક તેમજ પરલોક બંનેમાં પ્રીતિ ઉપજાવે છે. જ્યારે
ગુરુના ઉપદેશથી જ અમને આ પ્રકારની સમ્યગ્દર્શનાદિની વિશુદ્ધિ પ્રાપ્ત થઈ છે
ત્યારે અમારી ભાવના છે કે જન્માંતરોમાં પણ ગુરુદેવના ચરણોમાં અમારી ભક્તિ
બની રહે.–
આ પ્રમાણે ગુરુના ઉપકાર વગેરેનું ચિંતન કરતાં કરતાં વજ્રજંઘની
સમ્યક્ત્વભાવના અત્યંત દ્રઢ થઈ ગઈ, આ જ ભાવના આગળ જતાં તેને
કલ્પલતાસમાન સમસ્ત ઈષ્ટફળ દેનારી થશે. વજ્રજંઘની માફક શ્રીમતીના જીવે પણ
ઉપર મુજબ ચિંતન કર્યું હતું તેથી તેની સમ્યક્ત્વ–ભાવના પણ સુદ્રઢ થઈ ગઈ હતી. એ
પતિ–પત્ની બંનેનો સ્વભાવ એકસરખો હતો; પ્રીતિંકર મુનિરાજના ઉપદેશથી સમ્યક્ત્વ
પામીને તે બંનેએ ભોગભૂમિનું બાકીનું આયુષ્ય સુખપૂર્વક પૂરું કર્યું, અને આયુષ્ય પૂર્ણ
થતાં પ્રાણ છોડીને તેઓ બંને ઈશાન સ્વર્ગમાં ઉત્પન્ન થયા.
*
આ રીતે ઋષભદેવના પૂર્વના ચાર ભવ પૂરા થયા–
(૧) મહાબલ રાજાનો ભવ (જ્યાં મંત્રીના ઉપદેશથી જૈનધર્મનો પ્રેમ જાગ્યો.)
(૨) ઈશાનસ્વર્ગમાં લલિતાંગદેવ (જ્યાં સ્વયંપ્રભા દેવી પ્રાપ્ત થઈ)
(૩) વજ્રજંઘરાજાનો ભવ (જેમાં શ્રીમતી સાથે મુનિઓને આહારદાન દીધું.)
(૪) ભોગભૂમિનો ભવ (જ્યાં મુનિવરોના ઉપદેશથી સમ્યક્ત્વ પ્રાપ્ત કર્યું.
(પ) હવે આવશે ઈશાન સ્વર્ગમાં–શ્રીધરદેવનો ભવ.
આત્માની મહત્તા
આ જગતમાં આત્મા અને જડ બધાય પદાર્થો અનાદિઅનંત છે, અને
દરેક પદાર્થમાં ક્ષણે ક્ષણે પોતપોતાની અવસ્થાનું રૂપાંતર થાય છે, તે તેના
સ્વભાવથી જ થાય છે. જડમાં પણ ક્ષણે ક્ષણે હાલત પલટાય એવી તેના
સ્વભાવની તાકાત છે, જીવને લઈને તેનું કાર્ય થાય–એમ બનતું નથી. પરંતુ
અજ્ઞાની સ્વ–પરની ભિન્નતાને ભૂલીને પરનાં કાર્ય હું કરું એવું અભિમાન કરે છે.
પણ ભાઈ! એમાં તારી મહત્તા નથી, તું તો જ્ઞાનસ્વભાવ છો.–તે સ્વભાવની
મહત્તાને લક્ષમાં તો લે. પરનાં કાર્યોથી તારી મહત્તા નથી પણ ચૈતન્યસ્વરૂપથી
તારી મહત્તા છે. તારા ચૈતન્યસ્વરૂપની મહત્તાને લક્ષમાં લીધા વગર પોતાને તુચ્છ
માનીને તું સંસારમાં રખડયો. હવે તારા ચૈતન્યની પ્રભુતાને જાણ ને પરના
કર્તાપણાનું અભિમાન છોડ તો તારા ભવભ્રમણનો અંત આવે.

PDF/HTML Page 25 of 58
single page version

background image
: ૨૨ : આત્મધર્મ : પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨
પરમ શાંતિદાતારી
અધ્યાત્મભાવના
લેખ નં. ૩૮] [અંક: ૭૩ થી ચાલુ]
ભગવાનશ્રી પૂજ્યપાદસ્વામીરચિત ‘સમાધિશતક’
ઉપર પૂ. ગુરુદેવના અધ્યાત્મભાવનાભરપૂર વૈરાગ્યપ્રેરક
પ્રવચનોનો સાર.
જ્ઞાની તો જગતથી ભિન્ન પોતાના આત્મસ્વરૂપને એવું જાણે છે કે જગતના
પદાર્થો તો તેને ખાલી ભાસે છે, જાણે તે ચેતના વગરના હોય એમ ભાસે છે, કેમકે
પોતાની ચેતના તેમાં ક્્યાંય નથી. પણ અજ્ઞાનીને આવા ભિન્ન આત્માનું ભાન નથી, તે
તો ભ્રાન્તિથી દેહાદિને જ આત્મા માને છે. યથાર્થ આત્મસ્વરૂપને નહિ જાણનારો તે
બહિરાત્મા આત્માને કેવો માને છે તે હવે કહે છે–
प्रविशद्गलतां व्यूहे देहेऽणुनां समाकृतौ ।
स्थिति भ्रान्त्या प्रपद्यन्ते तमात्मानमबुद्धयः ।।६९।।
અજ્ઞાની પોતાની નિત્યતાને ભૂલીને ભ્રાન્તિથી આ ક્ષણિક સંયોગી શરીરને
નિત્ય સ્થિર માની રહ્યો છે, ને તે જ હું છું એમ પોતાને દેહરૂપે માની રહ્યો છે, શરીરમાં
ક્ષણેક્ષણે અનંત પરમાણુઓ જાય છે ને આવે છે; સ્થૂળપણે કેટલોક કાળ સુધી શરીર
એવું ને એવું દેખાય ત્યાં અજ્ઞાની તેને સ્થિર માની રહ્યો છે; અને દેહ સાથે એકક્ષેત્રે
રહેતાં તે દેહરૂપે જ પોતાને અનુભવી રહ્યો છે. દેહ સાથે એકક્ષેત્રે રહેવું તે કાંઈ દેહ સાથે
એકત્વબુદ્ધિનું કારણ નથી; જ્ઞાનીને અને કેવળીને પણ દેહ સાથે એકક્ષેત્રાવગાહપણું છે.
પરંતુ તેઓ તો ભેદજ્ઞાનવડે પોતાના આત્માને દેહથી અત્યંત ભિન્ન અનુભવે છે.
અજ્ઞાનીને પોતાની ભિન્નતાનું ભાન નથી તેથી ભ્રાંતિથી તે દેહને જ આત્મા તરીકે માને
છે; દેહની ક્રિયાઓને પોતાની જ ક્રિયા માને છે; તેને સમજાવે છે કે ભાઈ! તું તો
ચૈતન્યબિંબ, અરૂપી વસ્તુ; દેહ તો રૂપી અને જડ; તેની સાથે એક જગ્યાએ રહ્યો તેથી
કાંઈ તું તે જડરૂપે થઈ ગયો નથી, તારું સ્વરૂપ તો એનાથી જુદું જ છે. અનંતા દેહ
બદલ્યા છતાં તું તો એકને એક જ રહ્યો છે. પૂર્વભવના જ્ઞાનવાળા કોઈ જીવો જોવામાં
આવે છે, તે દેહથી આત્માની ભિન્નતાને પ્રસિદ્ધ કરે છે. પૂર્વના દેહ વગેરે એકદમ પલટી ગયા,

PDF/HTML Page 26 of 58
single page version

background image
: પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૨૩ :
તે દેહ અત્યારે નથી, છતાં તે દેહમાં રહેનારો હું અત્યારે આ રહ્યો; આમ દેહથી ભિન્ન
અસ્તિત્વનું ભાન થઈ શકે છે; જો દેહ તે જ આત્મા હોય તો પૂર્વના દેહનો નાશ થતાં ભેગો
આત્માનોય નાશ થઈ ગયો હોત! પણ આત્મા તો આ રહ્યો–એમ દેહથી ભિન્નપણું પ્રત્યક્ષ
અનુભવગોચર થાય છે.
અરે, ક્્યાં ચૈતન્યસ્વરૂપ આનંદથી ભરેલો આત્મા, ને ક્્યાં આ જડ–પુદ્ગલનું
ઢીંગલું? એમાં એકત્વબુદ્ધિ ભાઈ, તને નથી શોભતી. જેમ મડદા સાથે જીવતાંની સગાઈ ન
હોય તેમ મૃતક એવા આ શરીર સાથે જીવંત ચૈતન્યમૂર્તિ જીવની સગાઈ ન હોય, એકતા ન
હોય; બંનેને અત્યંત ભિન્નતા છે. આ દેહ તો સ્થૂળ, ઈન્દ્રિયગમ્ય, નાશવાન વસ્તુ છે; તું તો
અતિ સૂક્ષ્મ, અતીન્દ્રિય સ્વરૂપ, ઈન્દ્રિયોથી અગમ્ય અવિનાશી છો. તું આનંદનું ને જ્ઞાનનું
ધામ છો. આવી તારી અંતરંગ વસ્તુમાં નજર તો કર.
લાકડું અને આ શરીર, એ બંને એક જ જાતિના છે, જેમ લાકડું તું નથી, તેમ શરીર
પણ તું નથી. લાકડું ને આત્મા જેમ જુદા છે તેમ દેહ ને આત્મા પણ અત્યંત જુદા છે. આવી
ભિન્નતાના ભાન વગર જીવને સમાધિ, સમાધાન કે શાન્તિ થાય નહિ. સમાધિનું મૂળ
ભેદજ્ઞાન છે. સ્વ પરનું ભેદજ્ઞાન કરીને સ્વમાં સ્થિર થતાં સમાધિ થાય છે, તે સમાધિમાં
આનંદ છે, શાંતિ છે, વીતરાગતા છે, માટે હે જીવ! તું દેહથી ભિન્ન આત્માને જાણીને તેને
જ ભાવ. [૬૯]
દેહથી ભિન્ન આત્માને તું તારા ચિત્તમાં સદા ધારણ કર; દેહના વિશેષણોને આત્મામાં
ન જોડ–એમ હવે કહે છે–
गौरः स्थूलं कृशो वाऽहम् इत्यंगेनाविशेषयन ।
आत्मानं धारयेन्नित्यं केवलज्ञप्तिविग्रहम्
।।७०।।
ભાઈ, આત્મા તો કેવળજ્ઞાનશરીરી છે; કેવળ જ્ઞાન જ એનું શરીર છે; આ જડ શરીર
તે કાંઈ આત્માનું નથી. માટે હું ગોરો હું કાળો, કે હું જાડો હું પાતળો, અથવા હું મનુષ્ય, હું દેવ
એમ શરીરનાં વિશેષણોને આત્માનાં ન માન. ધોળો–કાળો રંગ, કે જાડું–પાતળું એ વિશેષણ
તો જડ–શરીરનાં છે; તે વિશેષણ વડે જડ લક્ષિત થાય છે, તે વિશેષણવડે કાંઈ આત્મા લક્ષિત
થતો નથી; માટે ધર્મી જીવ તે વિશેષણોથી પોતાના આત્માને વિશેષિત નથી કરતો, તેનાથી
જુદો જ, સદાય કેવળજ્ઞાન જેનું શરીર છે એવા પોતાના આત્માને સદાય ધારણ કરે છે,
ચિન્તવે છે,
અહા, અસંખ્યપ્રદેશી અવયવવાળું કેવળજ્ઞાન જ જેનો દેહ છે, માત્ર જ્ઞાન જ જેનું
સ્વરૂપ છે–એવા આત્મામાં કાળો–ધોળો રંગ કેવો? કે જાડું–પાતળું શરીર કેવું? એને એકક્ષણ
પણ તું તારામાં ન ચિંતવ; જ્ઞાનાનંદે ભરપૂર ભગવાન તું છો, એવા સ્વરૂપે તું તને સદા ધાર,
એટલે કે શ્રદ્ધામાં–જ્ઞાનમાં–અનુભવમાં લે.
જ્યાં જ્યાં જ્ઞાન ત્યાં ત્યાં હું;
જ્યાં જ્યાં આનંદ ત્યાં ત્યાં હું;
પણ જ્યાં શરીર ત્યાં હું–એમ નહિ,

PDF/HTML Page 27 of 58
single page version

background image
: ૨૪ : આત્મધર્મ : પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨
કેવળજ્ઞપ્તિ સ્વરૂપ હું છું એવા અનુભવમાં વિકાર પણ ક્્યાં આવ્યો? કેવળ જ્ઞપ્તિ
એટલે એકલું વીતરાગી જ્ઞાન–એવા શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપમાં જ્યાં વિકારનોય અવકાશ નથી
ત્યાં શરીર કેવું? આવા અશરીરી આત્માનું ચિન્તન અતીન્દ્રિય જ્ઞાનવડે થાય છે.
જ્ઞાનના ઉપયોગને અંતરમાં વાળીને ધર્મી પોતાને આવો (કેવળજ્ઞાનસ્વરૂપ) અનુભવે
છે. “સર્વ જીવ છે સિદ્ધ સમ” અને “સિદ્ધસમાન સદા પદ મેરો” એવી પ્રતીતમાં દેહ
સાથે એકત્વબુદ્ધિ રહી શકે નહીં, એટલે દેહસંબંધી વિષયોમાં સુખબુદ્ધિ પણ રહે જ નહિ.
આવા ભેદજ્ઞાનવડે આત્માને ઓળખવો તે મોક્ષનું કારણ છે એ વાત હવેની
ગાથામાં કહેશે.
[૭૦]
જ્ઞાન અને રાગની ભિન્નતાવડે સાધકતા
જ્ઞાનને અને રાગને એકમેક માને તેને
રાગ હેય ને જ્ઞાન ઉપાદેય એવું સાધકપણું રહેતું નથી.
જ્ઞાનને અને રાગને સાધ્ય–સાધનપણું માને કે કાર્યકારણપણું માને,
તો તેને, રાગ હેય ને જ્ઞાન ઉપાદેય–એમ રહેતું નથી.
પર્યાયમાં રાગાંશ ને જ્ઞાનાંશ એ બંનેને ભિન્ન જાણીને,
જ્ઞાનપર્યાયને દ્રવ્ય સ્વભાવમાં લીન–એકમેક કરીને
અનુભવતા આનંદમય આખો આત્મા અનુભવાય છે.
તે અનુભૂતિમાં જ્ઞાન ઉપાદેય થયું ને રાગ હેય થયો,
એટલે સાધકપણું થયું.

PDF/HTML Page 28 of 58
single page version

background image
: પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૨પ :
િવ્ધ્િ િ ત્ત્
એની વિરલતા જાણીને તેને તું સાધી લે
આજે વિપુલાચલ ઉપર ભગવાન મહાવીરપરમાત્માની દિવ્યધ્વનિના ધોધ વહેવા
શરૂ થયા. કેવળજ્ઞાન તો ૬૬ દિવસ પહેલાં થયું હતું, પણ ગૌતમગણધર આજે
સમવસરણમાં આવ્યા ને આજે પ્રભુની વાણી છૂટી. તે ઝીલીને ગૌતમસ્વામીએ
ભાવશ્રુતપણે પરિણમીને શ્રુતની રચના અંતર્મુહૂર્તમાં કરી. આ રીતે દિવ્યધ્વનિનો,
ગણધરપદનો, શ્રુતરચનાનો ને વીરશાસનના પ્રવર્તનનો દિવસ આજે છે. યુગને હિસાબે
બતાવ્યું, તે શુદ્ધાત્મતત્ત્વને જાણનારા વિરલા જીવો જ હોય છે; ને જ્ઞાની પાસેથી
વિનયપૂર્વક તેનું શ્રવણ કરનારા પણ વિરલ છે. આવું તત્ત્વ કહેનારા તો દુર્લભ છે, ને
તેની પ્રીતિથી સ્વભાવની વાત સાંભળનારા જીવો પણ વિરલ છે, થોડા છે. અંતરના શુદ્ધ
પરમાત્મતત્ત્વના આશ્રયે જ મોક્ષમાર્ગ છે ને બહારના કોઈ ભાવથી મોક્ષમાર્ગ નથી–
આવા સ્વાશ્રયની વાત સાંભળીને તેની રુચિ કરનારા જીવો બહુ દુર્લભ છે. પુણ્યની–
રાગની–સંયોગની મીઠાસવાળા જીવો ઘણા છે, જગતમાં તેની વાત કહેનારા પણ ઘણા
છે ને તે સાંભળનારાય ઘણા છે, એની કાંઈ વિરલતા નથી. વિરલતા તો
શુદ્ધચૈતન્યતત્ત્વની છે; તેને જાણનારા થોડા, કહેનારા થોડા, સાંભળનારા થોડા; ને તેને
ધ્યાવનારા તથા ધારનારા પણ થોડા છે. માટે આ શુદ્ધતત્ત્વ જ જગતમાં મહા દુર્લભ છે.
એનો અનુભવ કરીને ધારણામાં ટકાવી રાખવું તે વિરલ છે. ‘અહો, આનંદસ્વરૂપ આ
આત્માનું ધ્યાન કરો’–એમ દિવ્યધ્વનિમાં ભગવાને કહ્યું.
રાગની ને તેના ફળના ભોગવટાની વાત જીવોને સુલભ છે, અનુભવમાં પણ
તેને આવે છે, પણ રાગથી પાર એકત્વ–વિભક્ત આત્માનું શ્રવણ–પરિચય ને અનુભવ
દુર્લભ છે. અનંતાનંત જીવો તો સંસારમાં એકેન્દ્રિયાદિ અસંજ્ઞીપણે જ રહ્યા છે, તેને તો
વિચારવાની શક્તિ પણ નથી; તિર્યંચ કે નરકમાં પણ તેનું શ્રવણ મળવાનું દુર્લભ છે.
સ્વર્ગમાં દેવો ભોગોપભોગમાં રત છે, તેમાં તત્ત્વનું શ્રવણ કરનારા વિરલા છે. ને
મનુષ્યમાં પણ શુદ્ધ અધ્યાત્મતત્ત્વનું શ્રવણ કરનારા વિરલા છે. વ્યવહારની વાત
કરનારા ઘણા છે પણ અધ્યાત્મતત્ત્વની ચર્ચા કરનારા, સાંભળનારા ને તેની પ્રીતિ કરીને
અનુભવ કરનારા જીવો બહુ

PDF/HTML Page 29 of 58
single page version

background image
: ૨૬ : આત્મધર્મ : પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨
થોડા છે. માટે હે ભાઈ! તત્ત્વની આવી વિરલતા જાણીને તું અત્યંત ઉદ્યમપૂર્વક તેને
જાણ, ને અનુભવમાં લે. આ અનુભવનો અવસર આવ્યો છે. અરે, આવો મોંઘો અવસર
મળ્‌યો તેમાં સૂક્ષ્મદ્રષ્ટિથી તું તારા આત્માને સાધ. બીજી રાગની કથા છોડીને, રાગનો
પ્રેમ છોડીને, શુદ્ધચૈતન્યની કથા પ્રેમથી સાંભળ, તેની પ્રીતિ કર, ને તેને અનુભવમાં લે.
રાગથી જે લાભ થવાનું માને તેને રાગથી ભિન્ન શુદ્ધતત્ત્વનો પ્રેમ નહિ જાગે, ને
તેની વાત સાંભળવી પણ તેને નહિ ગોઠે. શુદ્ધઆત્માની રુચિ વગર બીજા જાણપણામાં
ઘણા રોકાઈ રહે છે, ભાઈ, તારા બહારના જાણપણા, કે ક્રિયાકાંડ તે બધું શુદ્ધાત્માની
રુચિ–જ્ઞાન–અનુભવ વગર નિષ્ફળ છે. મને મારો શુદ્ધ આત્મા કેમ અનુભવમાં આવે;
એ સિવાય બીજુ કાંઈ પ્રયોજન મારે નથી–એમ અંતરમાં શુદ્ધાત્માની લગની લગાડીને
તેનો નિર્વિકલ્પ અનુભવ કરનારા જીવો આ જગતમાં બહુ વિરલા–વિરલા છે. એવા
જ્ઞાની ધર્માત્માને ધન્ય કહ્યા છે. મોક્ષની સીધી સડકે તે ચાલ્યા જાય છે.
અરે જીવ! આ ભયાનક સંસારમાં ભમતા આત્મજ્ઞાનરૂપી મહા રત્ન તેં કદી
પ્રાપ્ત કર્યું નથી; વિષયોના સ્વાદમાં મોહ્યો ને આત્માના આનંદના સ્વાદને ભૂલ્યો. ભાઈ,
એ વિષયોના સ્વાદનો પ્રેમ છોડીને, અતીન્દ્રિય આનંદથી ભરેલા આત્માનો પ્રેમ કર
અને તેના સ્વાનુભવ વડે સમ્યગ્દર્શનરૂપી મહાન રત્નને પ્રાપ્ત કર. સમ્યગ્દર્શન–રત્નને
પ્રાપ્ત કરીને પણ તેના ઉદ્યમમાં જાગૃત રહે. પોતાના અતીન્દ્રિયસુખનો સાધક સમકિતી
ગૃહસ્થાવાસમાં પણ કુટુંબાદિથી અલિપ્ત જલકમળવત્ રહે છે, અંદરની ચૈતન્યપરિણતિ
રાગથી અલિપ્ત છે. ઘરમાં રહ્યા છતાં કુટુંબાદિમાં કે દેહમાં ક્્યાંય રંચમાત્ર સુખ ભાસતું
નથી; પોતાના અતીન્દ્રિય ચૈતન્યસુખમાં જ તે આસક્ત છે. આવું ચૈતન્યસુખ, તેની
વાતનું શ્રવણ–રુચિ ને અનુભવ કરનાર જીવો વિરલ છે. તું એ કર્તવ્ય કરીને વિરલમાં
ભળી જા.
પ્રૌઢ જૈન શિક્ષણવર્ગ (ભાઈઓ માટે)
સોનગઢમાં દર વર્ષની માફક પ્રૌઢવયના ભાઈઓ માટેનો જૈન
શિક્ષણવર્ગ દ્વિતીય શ્રાવણ સુદ છઠ્ઠ ને રવિવાર તા. ૨૧–૮–૬૬ થી શરૂ થશે,
અને શ્રાવણ વદ નોમ ને શુક્રવાર તા. ૯–૯–૬૬ સુધી ચાલશે. વર્ગમાં આવવા
ઈચ્છતા જિજ્ઞાસુ ભાઈઓએ નીચેના સરનામે સૂચના મોકલી દેવી–
શ્રી દિ. જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ
સોનગઢ (સૌરાષ્ટ્ર)

PDF/HTML Page 30 of 58
single page version

background image
: પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૨૭ :
આત્મવીર અને કર્મરાજ વચ્ચે યુદ્ધના ભણકાર
[અમારા કોલેજિયન સભ્ય (No 266) જ્યોતીન્દ્ર તરફથી
આવેલ ટૂંકા લખાણનો વિસ્તાર કરીને અહીં આપેલ છે.)
કર્મરાજ કહે છે––
રે આત્મવીર! તું બહુ બડાઈ કરે છે કે મારામાં અનંત ગુણ છે ને સર્વજ્ઞતાની
તાકાત છે...પરંતુ તારી એ તાકાતને ઢાંકી દેવાનું મારામાં સામર્થ્ય છે. જડ હોવા છતાં
તારા કરતાં મારું જોર વધારે છે; તારા જેવા અનંતા જીવોને બાંધી–બાંધીને મેં સંસારની
જેલમાં પૂરી રાખ્યા છે.–તું વ્યર્થ તારી શક્તિની બડાઈ કરે છે!! –પણ હું તને છોડવાનો નથી.
આત્મવીર જવાબ આપે છે–
હે જડ! તારી વાત જડ જેવી –મૂર્ખતાભરેલી છે. અમારા જીવસ્વરૂપમાં તારો
પ્રવેશ જ નથી. જ્યાં અમારા ઘરમાં આવવાની પણ તારી તાકાત નથી ત્યાં તું અમારી
શક્તિને રોકી શકે–એ વાત જ કેવી? તું તો ખાલી અમારા વિભાવનો પડછાયો જ છો.
જેમ પડછાયો તો મૂળ વસ્તુને આધીન છે, પણ કાંઈ મૂળ વસ્તુ પડછાયાને આધીન
નથી, તેમ જ પડછાયો કોઈને કાંઈ કરી શકતો નથી, તેમ હે કર્મ! તું પડછાયાની જેમ
જીવના વિકારને આધીન છો; જીવ જ્યાં નિજસ્વરૂપમાં સમાશે ત્યાં છાયાનો નાશ થઈ
જશે. સંસારમાં મૂર્ખ જીવો નિજશક્તિને ભૂલી પરભવમાં રાચી રહ્યા છે ને પોતાના
અપરાધને લીધે સંસારરૂપી જેલમાં પડયા છે,–એ તો એમનો પોતાનો જ અપરાધ છે. જે
જીવો આરાધક થઈને સંસારરૂપી જેલમાંથી છૂટવા માંગે છે તેને રોકી શકવાની તારી
તાકાત નથી. વળી હે કર્મ! જો અમારા ઉપર તારી સત્તા ચાલતી હોય તો અમારા જાતી
ભાઈ એવા સિદ્ધ ભગવંતોને તું ફરીને સંસારરૂપી જેલમાં પૂર! તો જીવ ઉપર તારી
તાકાત છે એમ માનીએ. બાકી તો જેઓ સ્વયં સંસારજેલમાં પૂરાયા છે, તેને તું એમ કહે
કે ‘મેં પૂર્યા’ એ તો ગાડા નીચેં ચાલતા મૂર્ખ કૂતરા જેવું તારું કથન છે. સિદ્ધભગવંતોએ
તો તારો (આઠે કર્મોનો) ઘાત કરી નાંખ્યો, છતાં એને તું કેમ નથી બાંધી શકતો?
ઊંઘતા આત્મવીર પાસે તું તારી બડાઈ હાંકે છે પણ જ્યાં આત્મવીર જાગ્યો ત્યાં તો તું
ઊભી પૂંછડીએ દૂર ભાગે છે. આ આત્મવીર સિદ્ધપદ લેવા માટે હજી તો જ્યાં
સમ્યક્ત્વનો ટંકાર કરે છે ત્યાં જ તમે ૧૪૮ માંથી ૪૧ તો એવા ભાવો છે કે ક્્યાંય
દેખાતા નથી, ને બાકીનાં પણ બધાય ઢીલાઢફ થઈ જાવ છો. માટે હે જડરાજ!

PDF/HTML Page 31 of 58
single page version

background image
: ૨૮ : આત્મધર્મ : પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨
આ આત્મવીરની સામે જોયા વગર કર્મપણું છોડી તમે તમારા જડ–પ્રદેશમાં પુદ્ગલપણે
રહો, ને આ આત્મવીર સ્વાધીન નિજશક્તિને સંભાળતો થકો પોતાના સિદ્ધપદરૂપ
સામ્રાજ્યને ભોગવશે.
આત્મવીરની આ વાત સાંભળીને કર્મરાજ સમજી ગયા કે આ આત્મવીરની
પાસે મારી કાંઈ બહાદુરી નહિ ચાલે; એટલે તે સમજી ગયા, ને જીવ સાથેનો વિરોધભાવ
(કર્મપણું) છોડીને પોતાનાં પુદ્ગલપ્રદેશમાં સમાઈ ગયા...ને આત્મવીર પોતાના
સિદ્ધાલયમાં જઈને બિરાજ્યા. અત્યારે પણ તેઓ આનંદથી ત્યાં બિરાજે છે ને
આપણનેય બોલાવે છે કે હે મારા જાતી–બંધુઓ! કર્મથી ડર્યા વગર તમે તમારા
સ્વભાવસામર્થ્યને સંભાળીને મારી પાસે ચાલ્યા આવો.
શ્રી પ્રોફેસર સાહેબનો પ્રશ્ન
અમારા સભ્ય નં. ૧૬ અમદાવાદથી પૂછે છે:–
“સુખ અંતરમાં છે, તે બહાર શોધવાથી નહિ મળે; હવે અંતરમાં
ઉતરવા માટે પ્રયત્ન કરવા જતાં અંતરમાં રહેવાતું નથી અને મન બહાર
આવતું રહે છે; જ્યાં સુધી અંતરમાં રહેવાય નહિ ત્યાં સુધી સુખનો અનુભવ
થાય નહિ; તો અંતરમાં રહેવા માટે મારે શું કરવું?–કે જેથી જ્ઞાનીઓએ જેવો
અનુભવ કર્યો છે તેવો અનુભવ મને થાય? તેનો ખુલાસો કોઈ અનુભવી
જ્ઞાની પુરુષ પાસેથી મેળવીને બાલવિભાગમાં આપશો.”
ભાઈશ્રી, અનુભવી જ્ઞાનીઓ કહે છે કે, જેને જે વસ્તુની ખરેખરી
લગની લાગે તેના પરિણામ તે વસ્તુમાં લાગ્યા વગર રહે નહિ. બીજે તો
પરિણામ સહેલાઈથી લાગે છે ને આત્મામાં પરિણામ લાગતા નથી તો આપણે
સમજી લેવું જોઈએ કે આત્માના સ્વભાવનો જે ઉત્કૃષ્ટ પ્રેમ–રસ–મહિમા
આવવો જોઈએ ને જે લગની લાગવી જોઈએ તેમાં અધૂરાશ છે. છતાં
જિજ્ઞાસુએ નીરાશા સેવ્યા વગર, ઉલ્લસિત ભાવે, આત્માની લગની પુષ્ટ કરી
કરીને, તેમાં ઉપયોગ વાળવાનો વારંવાર દ્રઢ પ્રયત્ન ચાલુ રાખવો જોઈએ.
એના અંતિમ ફળરૂપે, જ્ઞાનીઓએ જેવો અનુભવ કર્યો છે તેવો અનુભવ
આપણને પણ જરૂર થશે.

PDF/HTML Page 32 of 58
single page version

background image
: પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૨૯ :
લે
ખાં

(૧૩)
[તત્ત્વચર્ચાના આ વિભાગમાં આ વખતે દશ બાળકોના પ્રશ્નો ને તેના ઉત્તર આપવામાં આવે છે...]
* સભ્ય નં. ૬૬ પૂછે છે કે–શુદ્ધ સ્વભાવ કોને કહેવાય?
ઉત્તર:– તમારો પ્રશ્ન ટૂંકો હોવા છતાં ઘણો મહત્ત્વનો છે. ‘શુદ્ધ’ નો અર્થ
‘એકલો’ થાય છે. પરસંગ વગરનો ને પરની અપેક્ષા વગરનો એકલા આત્માનો
પોતાનો જે સહજ ભાવ તેને શુદ્ધસ્વભાવ કહેવાય. અથવા અંતરની ભૂતાર્થદ્રષ્ટિવડે
સ્વાનુભૂતિમાં જે કાંઈ અનુભવાય તે ‘શુદ્ધ’ , અને તે અનુભૂતિમાંથી જે બહાર રહી
જાય તે ‘શુદ્ધ’ નહિ. ‘શુદ્ધ’ સ્વભાવમાં અપૂર્ણતા ન હોય, વિકાર ન હોય, પરસંગ ન
હોય. સંગ વિનાનો, વિકાર વિનાનો, પૂર્ણ એવો જે જ્ઞાનાનંદે ભરેલો ભાવ તે આત્માનો
શુદ્ધસ્વભાવ છે. એ શુદ્ધ સ્વભાવનો મહિમા સર્વે સન્તોએ ગાયો છે, હજારો શાસ્ત્રોએ
એનો અપાર મહિમા બતાવ્યો છે, અનંતા જીવો એની પરમ પ્રીતિ કરી કરીને મોક્ષમાં
સિધાવ્યા છે; અસંખ્ય જીવો એની આરાધના વડે મોક્ષનો સાધી રહ્યા છે પોતાનો
શુદ્ધસ્વભાવ જેણે જાણી લીધો તેણે મોક્ષને હથેળીમાં લઈ લીધો. બાકી તો શુદ્ધ–
સ્વભાવના વર્ણનનો શબ્દોથી પાર ન પડે, અનુભવથી જ એનો પાર પમાય.
*
સભ્ય નં. ૧૨ અમદાવાદથી પૂછે છે કે–આપણે આત્માને કેમ જોઈ શકતા નથી?
ગુરુદેવ તો કહે છે કે આત્માને ઓળખો–તો કઈ રીતે ઓળખવો!
તમારો પ્રશ્ન સરસ છે...ગુરુદેવ કહે છે કે જેને આત્માનો ખરેખરો રંગ લાગે તેને
આત્મા જરૂર દેખાય. સમયસારમાં પણ કહ્યું છે કે જગતનો બીજો બધો વ્યર્થ કોલાહલ
છોડીને, એટલે કે બધેથી રુચિ પાછી હટાવીને આત્મામાં જ રુચિ જોડીને અંતરમાં
આત્માને દેખવા માટે છ મહિના એકધારો પ્રયત્ન કર તો જરૂર તારા અંતરમાં જ તને
તારો આત્મા દેખાશે એટલે કે અનુભવાશે ને તને મહાન આનંદ થશે. આત્મા જેમ બીજી
બધી વસ્તુઓને જાણે છે તેમ તે પોતે પોતાને પણ જરૂર જાણી શકે, –પણ તે સ્વાનુભૂતિ
વડે જણાય, બીજી રીતે જણાય નહિ. તે માટે તેની ખરેખરી ઊંડી ધગશ ને તમન્ના
જગાડીને જ્ઞાનીના સત્સંગમાં તેનો જોરદાર પ્રયત્ન

PDF/HTML Page 33 of 58
single page version

background image
: ૩૦ : આત્મધર્મ : પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨
કરવો જોઈએ. ને મુમુક્ષુને જીવનમાં એ એક જ મહત્ત્વનું કાર્ય છે.
*
સભ્ય નં. ૬૯૨ નડીયાદથી પૂછે છે–
મોક્ષ ક્્યાં આવ્યું?–આત્મામાં.
તે મેળવવા માટે શું કરવું?–આત્માને જાણીને તેમાં લીન થવું.
અમરફળ કોને કહેવું?–મોક્ષને
તે મેળવવા શું કરવું?–સ્વાનુભવ.
કૈલાસગિરિ ક્્યાં આવ્યું? ઉત્તર દિશામાં. (મૂળ કૈલાસપર્વત અત્યારે આપણને મળતો નથી.)
ચંપાપુરી ક્્યાં આવ્યું? કલકત્તાથી લગભગ ૨પ૦ માઈલ દૂર, ભાગલપુર સ્ટેશનથી
બે માઈલ દૂર. સમ્મેદશિખરથી લગભગ ૨૦૦ માઈલ દૂર.
તે યાત્રાધામો પ્રખ્યાત શા માટે છે? તીર્થંકર ભગવંતો ત્યાં વિચર્યા તેથી; તેને જોતાં
તીર્થંકરોના પવિત્ર જીવનનું સ્મરણ થાય ને આરાધનાનો ઉત્સાહ જાગે.
*
નિજાનંદભાઈ (કહાનનગર સોસાયટી. દાદર) પૂછે છે:–‘વાંચકો સાથે વાતચીત’ વડે
પ્રભાવીત થઈને હું આ પ્રશ્ન પૂછવા પ્રેરાયો છું. અહીં એક વિદ્વાન પાસેથી સાંભળ્‌યું કે જેમ દેહ
અને વસ્ત્ર ભિન્ન છે તેમ આત્મા અને દેહની ક્રિયા ભિન્ન છે.–એમાં તો શંકા નથી; પરંતુ,
દિવ્યધ્વનિને અને ભગવાનને પણ સંબંધ નથી–એ વાત બરાબર બેસતી નથી,–તો સમજાવશો.
ભાઈ, જો આત્મા અને દેહની ભિન્નતાની પહેલી વાત તમને બરાબર બેઠી હોત તો,
ભગવાનની અને દિવ્યધ્વનિની ભિન્નતાની બીજી વાત પણ તમને તરત બેસી જાત. એટલું
સમજી લેવું જરૂરી છે કે જીવ એ ચેતનતત્ત્વ છે, ને દિવ્યધ્વનિ તે અચેતનતત્ત્વની રચના છે.
દિવ્યધ્વનિ એ પૌદ્ગલિક રચના હોવાથી તે કાને અથડાય છે, ચેતનતત્ત્વ કાને અથડાય નહિ;
આ પ્રકારે બંને ભિન્ન ભિન્ન તત્ત્વો છે, ને બે ભિન્ન તત્ત્વો વચ્ચે નિમિત્ત–નૈમિત્તિક સંબંધ હોય
તોપણ કર્તાકર્મપણું હોતું નથી. આ પ્રકારની ભિન્નતા સમજાવવા, દિવ્યધ્વનિને અને
ભગવાનને સંબંધ નથી એમ કહેવામાં આવે છે.
દિવ્યધ્વનિ સંબંધી તમારા બીજા પ્રશ્નો–
પ્ર:– દિવ્યધ્વનિ શા હેતુથી નીકળે છે?
ઉ:– ભવ્ય જીવોના મહાન ભાગ્યોદયથી, અને ભગવાન અરિહંતદેવને તે પ્રકારનો
વચનયોગ હોવાથી દિવ્યધ્વનિ સહજપણે ઈચ્છા વગર નીકળે છે; ને અસંખ્ય શ્રોતાજનો
ભક્તિપૂર્વક તે સાંભળીને ચૈતન્યની સમજણવડે પોતાનું કલ્યાણ કરે છે.
પ્ર:– દિવ્યધ્વનિ કેટલો સમય સંભળાય છે?
ઉ:– તીર્થંકર ભગવાનની દિવ્યધ્વનિ સવારે, બપોરે, સાંજે ને મધ્યરાત્રે એમ દરરોજ
ચાર વખત છ–છ ઘડી સુધી (એટલે લગભગ અઢી કલાક, અને કૂલ દસ કલાક) છૂટે છે. તે
ઉપરાંત ચક્રવર્તી વગેરે મહાપુરુષો પ્રશ્ન પૂછે ત્યારે પણ દિવ્યધ્વનિદ્વારા તેનો ઉત્તર આવે છે.
પ્ર:– સમવસરણમાં જ દિવ્યધ્વનિ નીકળ
કે સમવસરણ વગર પણ તે નીકળી શકે?

PDF/HTML Page 34 of 58
single page version

background image
: પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૩૧ :
ઉ:– તીર્થંકર ભગવાન બિરાજતા હોય ત્યાં સમવસરણની રચના થાય, અને તે
સમવસરણમાં, ગણધરાદિ સભાજનોની હાજરીમાં જ ભગવાનની દિવ્યધ્વનિ છૂટે.
તીર્થંકર સિવાય બીજા લાખો કેવળીભગવંતો તેરમા ગુણસ્થાને અરિહંતપણે બિરાજી
રહ્યા છે, તેમાં કેટલાક મૂક (વાણી વગરના) કેવળી છે ને કેટલાક કેવળી ભગવંતોને
વાણી હોય છે, તેઓને પણ દિવ્યધ્વનિ હોય છે; તે દિવ્યધ્વનિ મુખથી નહિ પરંતુ
શરીરના સર્વાંગેથી છૂટે છે. ને તેવા કેવળીભગવંતોને દિવ્ય ગંધકૂટિની રચના થાય છે,
તેની શોભા પણ સમવસરણ જેવી દિવ્ય હોય છે. એ બધાનું વર્ણન જ્ઞાનીઓની વાણીમાં
ને શાસ્ત્રોમાં એટલું અદ્ભુત છે કે નજરે જોવાનું મન થઈ જાય છે ને એ નજરે જોઈએ
ત્યારે જ તેનો ખરો આનંદ આવે, એને નજરે નીહાળનારા ઘણા જીવો અદ્ભુત–ચૈતન્ય–
મહિમા પ્રગટ કરીને સમ્યગ્દર્શન પામી જાય છે. કેવળજ્ઞાન થયા પછી કોઈ જીવ પૃથ્વી
ઉપર વિચરે નહિ, આકાશમાં પાંચ હજાર ધનુષ ઊંચે જ વિચરે.
* પ્ર
–સ. નં. ૭૦૬ પૂછે છે–ભગવાનના વખતમાં ટેપરેકોર્ડિંગની તથા ફોટા
પાડવાની શોધ કેમ નહિ થઈ હોય? તે વખતે ધુરંધર આચાર્યો એવી વિદ્યા જાણતા તો
હોય; જો ટેપરેકોર્ડિંગ થયું હોત તો આજે આપણે પ્રભુની વાણી પ્રત્યક્ષ સાંભળી શકત!
–આપની જિજ્ઞાસાનો પ્રશ્ન સારો છે. પરંતુ, ભાઈશ્રી! દિવ્યધ્વનિના શ્રવણ
વડે આપણે જે કાર્ય સાધવાનું છે તે કાર્ય અત્યારે જ્ઞાનીનાં વચનો વડે પણ સાધી શકાય
છે; કેમકે જ્ઞાનીનાં વચન તે પણ જિનવાણીનો જ અંશ છે. દિવ્યધ્વનિરૂપી અમૃતના
દરિયા વડે જે કાર્ય સાધી શકાય તે કાર્ય જ્ઞાનીના વચન રૂપી અમૃતના એક ઘૂંટડાવડે
પણ સાધી શકાય છે. –અને એટલું મહાભાગ્ય તો આપણને આજેય મળે જ છે.
બીજી વાત એ છે કે મશીન વગેરે દ્વારા ઉપદેશના શ્રવણ કરતાં જ્ઞાનીનાં
ઉપદેશનું સીધું શ્રવણ વધુ મહત્ત્વનું છે.
ત્રીજી વાત એ છે કે મુનિવરો વગેરે વિશિષ્ટ વિદ્યા જાણતા હોય તો પણ
સામાન્યપણે તેઓ તેનો ઉપયોગ કરતા નથી, તેઓ તો આત્માની સાધનામાં મશગુલ છે.
ચોથી વાત એ કે, જેને દિવ્યધ્વનિના સીધા શ્રવણ જેવું મહાભાગ્ય અને વિશિષ્ટ
પાત્રતા હોય તેને તો કોઈ ને કોઈ પ્રકારે દિવ્યધ્વનિનું શ્રવણ મલી જાય છે. (–જેમકે
કુંદકુંદાચાર્યદેવને સીમંધરનાથની દિવ્યધ્વનિનું સાક્ષાત્ શ્રવણ મળ્‌યું. –વગેરે.)
પાંચમી વાત–જ્ઞાનનાં નિમિત્તોનું ટકવું તે પણ જીવોની યોગ્યતા તથા દેશ–કાળ
અનુસાર હોય છે. એક દાખલો આપું–સત્તર–અઢાર વર્ષ પહેલાં વાયર–રેકોર્ડિંગ મશીનથી
સ્ટીલ–વાયરમાં ગુરુદેવના પ્રવચનો પહેલવહેલા ઊતર્યા, અને ઘણી હોંસથી તે કેટલાક
વર્ષ સુધી સાંભળ્‌યા; આજેય તે વાયરના રીલમાં

PDF/HTML Page 35 of 58
single page version

background image
: ૩૨ : આત્મધર્મ : પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨
વ્યાખ્યાન ભરેલા છે પરંતુ તે સાંભળવા માટેના મશીનો ન હોવાથી સાંભળી શકતા નથી,
એટલે લગભગ નકામા બની ગયા છે. માત્ર અઢાર વર્ષમાં આ સ્થિતિ–પરિવર્તન થયું.
જ્ઞાનમાં જે વસ્તુ પરિણમી ગઈ હોય તેને કાળનો ઘસારો લાગે નહિ. (ટેપરેકર્ડમાં દિવ્યધ્વનિ
ઊતરી શકે કે કેમ તે પણ વિચારણીય છે.)
છેલ્લી મહત્ત્વની વાત એ છે કે જ્ઞાનનું સાધન એ કોઈ બાહ્ય વસ્તુઓમાં નથી, જ્ઞાનનું
ખરું સાધન પોતાનો આત્મા છે. માટે પરાશ્રિત ભાવના છોડીને આત્મા તરફ વલણ કરવું.
* પ્ર
–આઠ વર્ષના બાળક કેવળજ્ઞાન પામે છે, તો અમારે આત્માને ઓળખવા
શું કરવું? (નં. ૬૧૮)
– જે રસ્તે તે બાળક આઠ વર્ષે કેવળજ્ઞાન પામે છે તે જ રસ્તો લેવો.
અને જો આ ભવમાં આત્મજ્ઞાન કરીને સાથે લઈ જઈશું તો પછીના ભવોમાં જન્મથી
જ આત્મજ્ઞાન હશે, –આઠ વર્ષના થવાની પણ રાહ નહિ જોવી પડે.
પ્ર
– આઠ વર્ષ કરતાં નાની ઉંમરના બાળકને આત્મજ્ઞાન હોય?
– જી હા! ઘણા આરાધક જીવો તેમજ તીર્થંકરો પૂર્વભવમાંથી આત્મજ્ઞાન સાથે
લઈને જ અવતરે છે; તેઓ જન્મથી જ આત્મજ્ઞાની હોય છે. હજી ચાલતાં ન આવડતું હોય
છતાં આત્મજ્ઞાન હોય ને મોક્ષમાર્ગમાં ચાલતા હોય. વાહ! એ બાળમહાત્મા કેવા હશે!
વિદેહક્ષેત્રમાં અત્યારે એવા ઘણાય નાનકડા આત્મજ્ઞાનીઓ બાળપણાના ખેલ ખેલતા હશે.
આઠ વર્ષ કરતાં નાની ઉંમરમાં મુનિપણું કે કેવળજ્ઞાન ન સંભવે, પણ આત્મજ્ઞાન સંભવે (–તે
પણ અત્યારે ભરતક્ષેત્રમાં ન સંભવે, વિદેહક્ષેત્રમાં સંભવે.)
પંચમકાળ શરૂ થયા પહેલાં આરાધક જીવો ભરતક્ષે્રત્રમાં પણ અવતરતા; પરંતુ હવે
પંચમકાળ શરૂ થઈ ગયા પછી આરાધક જીવો ભરતક્ષેત્રમાં અવતરતા નથી, વિદેહક્ષેત્રમાં જ
અવતરે છે. હા, ભરતક્ષેત્રના જીવો જન્મ્યા પછી આરાધકપણું પ્રગટ કરી શકે છે.
પ્ર
–પંચમકાળમાં કોઈ મોક્ષ પામી શકે?
–હા; ચોથાકાળમાં જન્મ્યો હોય એવો જીવ પંચમકાળમાં પણ મોક્ષ પામી શકે
(જેમકે–ગૌતમસ્વામી, સુધર્મસ્વામી, જંબુસ્વામી;) પરંતુ પંચમકાળ શરૂ થયા પછી જન્મેલો
કોઈ જીવ તે ભવે મોક્ષ પામી શકે નહિ.
*
(નં. ૩૮પ) સુરતનો પ્રશ્ન:– ઘણા જીવો એક જ વખતના જ્ઞાનીના સમાગમથી
સમ્યગ્દર્શન પામી ગયા, ને અલ્પ કાળમાં કેવળજ્ઞાન પણ પામી ગયા,–એના ઉદાહરણ
પુરાણોમાં છે, (અંજનચોર વગેરે.) તો અમારા જેવા ઘણા લોકો જ્ઞાનીને અનેક વખત મળે
છે, પ્રેમથી ઉપદેશ સાંભળે છે ને અધ્યાત્મશાસ્ત્રો વાંચે છે, છતાં ઘણા વર્ષથી સમ્યગ્દર્શન કેમ
નથી થતું?
–ભાઈશ્રી, સાચું કારણ આપે તેને સાચું કાર્ય પ્રગટે એવો નિયમ છે કાર્ય નથી

PDF/HTML Page 36 of 58
single page version

background image
: પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૩૩ :
પ્રગટતું તો તેનું સાચું કારણ પોતે સેવતો નથી–એમ સમજી લેવું. જ્ઞાનીઓ અને શાસ્ત્રો
અંતર્મુખ થવાનું કહે છે, તે પ્રમાણે જો પોતે આત્મરસ પ્રગટ કરીને અંતર્મુખ થાય તો
એક ક્ષણમાં પોતાને સમ્યગ્દર્શન જરૂર થાય. બીજાને શું થાય છે તે ન જોતાં પોતામાં શું
થાય છે તે વિચારવું જોઈએ, અને પોતાની ભૂલ હોય તે ટાળીને સાચો ઉદ્યમ કરવો
જોઈએ. જે સાચો ઉદ્યમ કરશે તેને તેનું ફળ જરૂર આવશે. (બીજી એક વાત)–કદાચ
થોડી વાર લાગે તોપણ આત્મહિતના પ્રયત્નમાં કંટાળવું કે થાકવું ન જોઈએ; જિજ્ઞાસાને
પુષ્ટ કરીને સતતપણે પ્રયત્ન ચાલુ રાખવો જોઈએ.
*
અત્યારે રામચંદ્રજી તથા સીતાજી ક્્યાં છે? (નં. ૨૪).
ભગવાન રામચંદ્રજી મોક્ષમાં છે, સીતાજી સ્વર્ગમાં છે.
* રત્નત્રય મેળવવાનો ઉપાય શું? (નં. ૨૪).
પરભાવનો પ્રેમ છોડીને નિજસ્વભાવની આરાધના કરવાથી રત્નત્રય પ્રગટે છે.
અને એવી આરાધના માટે આરાધક જીવોનો સંગ એ મુખ્ય સાધન છે.
*
લોકાકાશ કેટલું મોટું હશે? (નં. ૪૬૨).
જેટલા આપણા આત્મપ્રદેશો છે એટલા જ લોકાકાશના લોકપ્રદેશો છે. એટલે
પ્રદેશ સંખ્યાથી લોકાકાશ બરાબર આત્મા જેવડું છે. આપણા આખા ભારતદેશને ને
છએ ખંડને કરોડો અબજો ગુણા કરીએ તો તેનાથી પણ અસંખ્યાતગણું મોટું લોકાકાશ
છે. તેનું માપ ૩૪૩ ઘનરાજુપ્રમાણ છે.
અમારા કોલેજ––સભ્યો
(અમારી કોલેજમાં દાખલ થઈને દશ અક્ષરની ડીગ્રી મેળવો)
આપણા કોલેજીયન–સભ્ય ભાઈશ્રી ચેતન જૈન (ફત્તેપુરવાળા) કે જેઓ
બાલવિભાગમાં ખૂબ જ રસ લઈ રહ્યા છે ને ઉત્સાહપૂર્વક સહકાર આપી રહ્યા છે,
તેમની પ્રેરણાથી અમદાવાદના કે. જે. જૈન છાત્રાલયના ૪પ જેટલા વિદ્યાર્થીઓ
(જેમાં ઘણા ખરા કોલેજીયન છે–) ઉત્સાહથી બાલવિભાગના સભ્ય બન્યા છે; તેમાં
B.A ; M.A. ; B.Sc; તથા L.L.B. ના વિદ્યાર્થીઓ પણ ઘણા છે.–પણ તેઓ બધા
કહે છે કે અમે તો બાલવિભાગની અધ્યાત્મકોલેજમાં અભ્યાસ કરીને એક નવીન
અને લાંબી ડીગ્રી પ્રાપ્ત કરવા માંગીએ છીએ–કે જે ડીગ્રી પ્રાપ્ત કર્યા પછી બીજી કોઈ
ડીગ્રી માટે ફાં–ફા મારવા ન પડે.–દશ અક્ષરની તે લાંબી ધાર્મિક ડીગ્રી આ પ્રમાણે
છે– B.H.E.D. V.I.G.Y.A.N. આ ડીગ્રી એવી છે કે તેને માટે પ્રયત્ન કરનાર
કોઈ નાપાસ થાય નહિ, અને વળી એનો કોર્સ માત્ર છ મહિનાનો! કોલેજપ્રવેશ
બધાને મળે અને ફી કાંઈ નહિ.

PDF/HTML Page 37 of 58
single page version

background image
: ૩૪ : આત્મધર્મ : પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨
આપણો બાલવિભાગ એક હજારની સભ્યસંખ્યા વટાવીને
ઝડપથી આગળ વધી રહ્યો છે...આપણું બાળકોનું સાધર્મી–કુટુંબ મોટું ને
મોટું થઈ રહ્યું છે. બંધુઓ, ધાર્મિક અભ્યાસમાં ઉત્સાહથી આગળ વધજો,
ને બાલવિભાગમાં આનંદથી ભાગ લેજો. અરસપરસ કુટુંબ કરતાંય
વિશેષ પ્રેમ રાખજો, કેમકે સાચું સગપણ સાધર્મીનું’.
૯૨૮ ઉર્વશી સૂર્યકાન્ત જૈન મુંબઈ ૯૪૭ રાજેનકુમાર નાનાલાલ જૈન પૂના
૯૨૯ જ્યોતિ રજનીકાન્ત જૈન મુંબઈ ૯૪૮ મીનાબેન વસંતરાય જૈન ઘાટકોપર
૯૩૦ સુધીર શશીકાન્ત જૈન મુંબઈ ૯૪૯ આરતીબેન વસંતરાય જૈન ઘાટકોપર
૯૩૧ સુનીલ શશીકાન્ત જૈન મુંબઈ ૯પ૦ રાજુલબેન જૈન મોરબી
૯૩૨ વિનોદચંદ્ર ચંદુલાલ જૈન વણી ૯પ૧ જ્યોત્સ્ના વૃજલાલ જૈન જલગાંવ
૯૩૩ ચારૂબેન ચંદુલાલ જૈન વણી ૯પ૨ ઉષાબેન વૃજલાલ જૈન જલગાંવ
૯૩૪ જીતેન્દ્રકુમાર ચંદુલાલ જૈન વણી ૯પ૩ ધર્મેન્દ્રકુમાર વૃજલાલ જૈન જલગાંવ
૯૩પ જયપ્રકાશ ચંદુલાલ જૈન વણી ૯પ૪ પ્રફુલાબેન કેશવલાલ જૈન જલગાંવ
૯૩૬ નયનાબેન ચંદુલાલ જૈન વણી ૯પપ સુરેશકુમાર અનંતરાય જૈન જલગાંવ
૯૩૭ વિજયકુમાર ચંદુલાલ જૈન વણી ૯પ૬ નિરંજનકુમાર ચીમનલાલ જૈન સુરત
૯૩૮ આશાબેન વેણીલાલ જૈન સાંગલી ૯પ૭ સિદ્ધકુમાર વૃજલાલ જૈન સુરત
૯૩૯ કિરણ પ્રતાપરાય જૈન કલકત્તા ૯પ૮ સુધીરકુમાર વૃજલાલ જૈન સુરત
૯૪૦ સંજીતાકુમારી પ્રતાપરાય જૈન કલકત્તા ૯પ૯ જીતેન્દ્રકુમાર શાંતિલાલ જૈન સુરત
૯૪૧ નિખીલ પ્રતાપરાય જૈન કલકત્તા ૯૬૦ ચંદ્રકાન્ત શાંતિલાલ જૈન સુરત
૯૪૨ અનુબેન વસંતરાય જૈન ઘાટકોપર ૯૬૧ ચેતનકુમાર ધીરજલાલ જૈન મલાડ
૯૪૩ ચેતનકુમાર દલસુખરાય જૈન સાવરકુંડલા ૯૬૨ ધર્મિષ્ટા ધીરજલાલ જૈન મલાડ
૯૪૪ ચંદ્રીકા નાનાલાલ જૈન પૂના ૯૬૩ સુલોચના ધીરજલાલ જૈન મલાડ
૯૪પ બીનાબેન નાનાલાલ જૈન પૂના ૯૬૪ રાજુભાઈ ધીરજલાલ જૈન મલાડ
૯૪૬ નીનાબેન નાનાલાલ જૈન પૂના ૯૬પ નરેશકુમાર ચંદુલાલ જૈન મલાડ

PDF/HTML Page 38 of 58
single page version

background image
: પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૩પ :
૯૬૬ સૂર્યકાન્ત ચંદુલાલ જૈન મલાડ ૯૯૯ વિજય બટુકરાય જૈન મુલુન્ડ
૯૬૭ તરુલતા ચંદુલાલ જૈન મલાડ ૧૦૦૦ જયકુમાર બટુકરાય જૈન મુલુન્ડ
૯૬૮ દક્ષાબેન વૃજલાલ જૈન અમદાવાદ ૧૦૦૧ જગદીશ બાબુભાઈ જૈન ખાર
૯૬૯ જિતેન્દ્રકુમાર વૃજલાલ જૈન અમદાવાદ ૧૦૦૨ કીરણ બાબુભાઈ જૈન ખાર
૯૭૦ હિતેન્દ્રકુમાર વૃજલાલ જૈન અમદાવાદ ૧૦૦૩ વસંત અમૃતલાલ જૈન પ્રાંતીજ
૯૭૧ કલ્પના પ્રભુલાલ જૈન ધોરાજી ૧૦૦૪ કિર્તીકુમાર અમૃતલાલ જૈન પ્રાંતીજ
૯૭૨ મહેન્દ્ર નાનાલાલ જૈન ધોરાજી ૧૦૦પ પંકજકુમાર જગજીવન જૈન સુરેન્દ્રનગર
૯૭૩ રમેશ બેચરદાસ જૈન વડસણ ૧૦૦૬ પ્રફુલચંદ્ર અમીચંદ જૈન ખાંભા
૯૭૪ મૂકેશ કાન્તીલાલ જૈન પાલનપુર ૧૦૦૭ પંકજ અમીચંદ જૈન ખાંભા
૯૭પ પારૂલ ચીમનલાલ જૈન ભાવનગર ૧૦૦૮ જયેન્દ્રકુમાર શાન્તીલાલ જૈન જામનગર
૯૭૬ શોભના બીપીનચંદ્ર જૈન અમદાવાદ ૧૦૦૯ પ્રદીપકુમાર રસિકલાલ જૈન સોનગઢ
૯૭૭ ભરતકુમાર બીપીનચંદ્ર જૈન અમદાવાદ ૧૦૧૦ જ્યોત્સ્નાબેન નંદલાલ જૈન બોટાદ
૯૭૮ પ્રવીણ મગનલાલ જૈન સાવરકુંડલા ૧૦૧૧ ધર્મિષ્ટા નંદલાલ જૈન બોટાદ
૯૭૯ પ્રફુલકુમાર મગનલાલ જૈન સાવરકુંડલા ૧૦૧૨ ભાનુકુમાર નંદલાલ જૈન બોટાદ
૯૮૦ ગજેન્દ્ર નેમચંદ જૈન સાવરકુંડલા ૧૦૧૩ ભરતકુમાર નંદલાલ જૈન બોટાદ
૯૮૧ નિરંજનકુમારી રતનલાલ જૈન સોનગઢ ૧૦૧૪ ચેતનાબેન નંદલાલ જૈન બોટાદ
૯૮૨ અશોક દુલેરાય જૈન રાજકોટ ૧૦૧પ પ્રજ્ઞાબેન નંદલાલ જૈન બોટાદ
૯૮૩ મૂકેશ દુલેરાય જૈન રાજકોટ ૧૦૧૬ ભાવનાબેન નંદલાલ જૈન બોટાદ
૯૮૪ ઉષાબેન વી. જૈન અમદાવાદ ૧૦૧૭ રાજુભાઈ નંદલાલ જૈન બોટાદ
૯૮પ સ્મિતા રજનીકાન્ત જૈન કલકત્તા ૧૦૧૮ દર્શના મનહરલાલ જૈન ઘાટકોપર
૯૮૬ ભરતકુમાર જૈન લાઠી ૧૦૧૯ સુરેશકુમાર જે. જૈન મોરબી
૯૮૭ સાધના ધીરજલાલ જૈન લાઠી ૧૦૨૦ સુનિતા જયંતિલાલ જૈન ગોંડલ
૯૮૮ જિશનેકુમાર કિશોરકુમાર જૈન ખાર ૧૦૨૧ શર્મિષ્ટા બાબુલાલ જૈન ફતેપુર
૯૮૯ મનોજકુમાર નૌતમલાલ જૈન ખાર ૧૦૨૨ નરેન્દ્ર જે. જૈન અમરેલી
૯૯૦ કેતનકુમાર નૌતમલાલ જૈન ખાર ૧૦૨૩ મૂકેશકુમાર પ્રતાપરાય જૈન ખાંભા
૯૯૧ ભરતકુમાર બટુકરાય જૈન બોટાદ ૧૦૨૪ અરવિંદકુમાર લક્ષ્મીચંદ જૈન ખાંભા
૯૯૨ ચેતનકુમાર બટુકરાય જૈન બોટાદ ૧૦૨પ ગુણવંતરાય પ્રાણલાલ જૈન ખાંભા
૯૯૩ પ્રીતીબેન જયંતિલાલ જૈન બોટાદ ૧૦૨૬ કિરણ જયંતિલાલ જૈન ગોંડલ
૯૯૪ અપૂર્વકુમાર જયંતિલાલ જૈન બોટાદ ૧૦૨૭ અનુપમા જગજીવનદાસ જૈન દિલ્હી
૯૯પ સંજય પ્રફુલચંદ્ર જૈન મુંબઈ ૧૦૨૮ અરૂણાબેન નેમચંદ જૈન રખીયાલ
૯૯૬ રૂપેન પ્રફુલચંદ્ર જૈન મુંબઈ ૧૦૨૯ રેણુકાબેન રતીલાલ જૈન રખીયાલ
૯૯૭ જાગૃતી ગુણવંતરાય જૈન મુલુન્ડ ૧૦૩૦ કોકિલાબેન નાનાલાલ જૈન વાસણાચૌધરી
૯૯૮ ક્ષમા ગુણવંતરાય જૈન મુલુન્ડ ૧૦૩૧ અશોકકુમાર જે. જૈન મોરબી

PDF/HTML Page 39 of 58
single page version

background image
: ૩૬ : આત્મધર્મ : પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨
૧૦૩૨ ભદ્રેશકુમાર રમણીકલાલ જૈન ઘાટકોપર ૧૦૪૮ બીપીનચંદ્ર પોપટલાલ જૈન મુંબઈ
૧૦૩૩ પ્રજ્ઞાબેન ફુલચંદ જૈન લીંબડી ૧૦૪૯ જ્યોતીબેન મગનલાલ જૈન ખાર
૧૦૩૪ બાલુભાઈ ફુલચંદ જૈન લીંબડી ૧૦પ૦ સ્મીતાબેન એમ. જૈન ખાર
૧૦૩પ ચેતના ચીમનલાલ જૈન મુંબઈ ૧૦પ૧ ઈલાબેન એમ. જૈન મુંબઈ–પર
૧૦૩૬ વિજયકુમાર ચીમનલાલ જૈન મુંબઈ ૧૦પ૨ પંડિતાબેન એમ. જૈન મુંબઈ–પર
૧૦૩૭ દક્ષા શાંતિલાલ જૈન મુંબઈ ૧૦પ૩ કીરણબેન એમ. જૈન મુંબઈ–પર
૧૦૩૮ વિકુલ શાંતિલાલ જૈન મુંબઈ ૧૦પ૪ જયશ્રીબેન હસમુખરાય જૈન મુંબઈ–પર
૧૦૩૯ રમણીકલાલ રતિલાલ જૈન સાવરકુંડલા ૧૦પપ તૃપ્તીબેન હસમુખરાય જૈન મુંબઈ–પર
૧૦૪૦ પ્રવિણકુમાર મગનલાલ જૈન સાવરકુંડલા ૧૦પ૬ શીલાબેન નટવરલાલ જૈન મુંબઈ–પર
૧૦૪૧ પ્રફુલચંદ્ર મગનલાલ જૈન સાવરકુંડલા ૧૦પ૭ દીપ્તીબેન નટવરલાલ જૈન મુંબઈ–પર
૧૦૪૨ ભારતીબેન જશવંતરાય જૈન રાજકોટ ૧૦પ૮ વિરાજકુમાર નટવરલાલ જૈન મુંબઈ–પર
૧૦૪૩ જયશ્રીબેન જશવંતરાય જૈન રાજકોટ ૧૦પ૯ મીનાબેન ભૂપતરાય જૈન મુંબઈ–પર
૧૦૪૪ ભારતીબેન એમ. જૈન કલકત્તા–૧ ૧૦૬૦ રશ્મીકુમાર ભૂપતરાય જૈન મુંબઈ–પર
૧૦૪પ રેણુકા ધીરજલાલ જૈન ભાવનગર ૧૦૬૧ હંસીકાબેન જયંતિલાલ જૈન વાંકાળી
૧૦૪૬ અરવિંદકુમાર હરજીવનદાસ જૈન અમદાવાદ ૧૦૬૨ નીતીનકુમાર જે. જૈન વાંકાનેર
૧૦૪૭ નરેન્દ્રકુમાર કાંતીલાલ જૈન અમદાવાદ ૧૦૬૩ જશવંતલાલ નેમચંદ જૈન અમદાવાદ
વિશેષ નામો માટે જુઓ પાનું ૪૯
બાલવિભાગના સભ્ય થવા માટે પોસ્ટકાર્ડમાં
નીચેની વિગતો લખી મોકલો–
નામ:
પિતાનું
નામ:– ગામ:
સરનામું–
ઉંમર
વર્ષ– અભ્યાસ– જન્મતિથિ
અગાઉના ઘણા સભ્યોએ પોતાનો જન્મદિવસ તથા પૂરું સરનામું લખેલ નથી;
જો તમે ન લખ્યું હોય, અથવા તો લખ્યું છે કે નહિ તેની શંકા હોય, તો તમારા સભ્ય
નંબર સહિત ઉપરની બધી વિગત ફરી લખી મોકલો.

PDF/HTML Page 40 of 58
single page version

background image
: પ્ર. શ્રાવણ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૩૭ :
ગયા અંકના પ્રશ્નોના જવાબ
(૧) નવતત્ત્વોમાંથી શુદ્ધજીવ, અને
મોક્ષતત્ત્વ ગમે છે, તથા મોક્ષના
કારણરૂપ સંવર–નિર્જરા તત્ત્વ ગમે
છે. બીજા તત્ત્વો સંસારનું કારણ
હોવાથી ગમતાં નથી.
(૨) સૌરાષ્ટ્રમાંથી બાવીસમા નેમિનાથ
તીર્થંકર ગીરનાર પર્વત ઉપરથી
મોક્ષ પધાર્યા છે.
1. શરીરમાં જ્ઞાન ન હોય, જ્ઞાન તો
આત્મામાં હોય.
2. જીવનું લક્ષણ શરીર નથી, જીવનું
લક્ષણ તો જ્ઞાન છે. (શરીર તો જડ
છે.)
3. શરીરને સુખ–દુઃખ થતું નથી;
સુખ કે દુઃખ આત્માને થાય છે.
કોયડાનો જવાબ
તીર્થંકરદેવ–અરિહંતભગવાન: તેઓ
આકાશમાં ચાલે છે, સમવસરણનો અપાર
વૈભવ છે, પણ તેમને વસ્ત્ર હોતાં નથી;
દુનિયાના રાજા છે પણ મુગટ પહેરતા
નથી, તેઓ બોલે છે પણ મોઢું ખોલતા
નથી, તેમના હોઠ ચાલતા નથી પણ
આખા શરીરેથી દિવ્યધ્વનિ નીકળે છે. અને
તેઓ આપણા ભગવાન હોવાથી આપણને
બહુ જ ગમે છે.
નવા પ્રશ્નો
1. સિદ્ધભગવાનનું સાથીદાર.........તત્ત્વ છે.
2. મુનિરાજનું સાથીદાર.........તત્ત્વ છે.
3. નારકીનું સાથીદાર.........તત્ત્વ છે.
4. સ્વર્ગના દેવનું સાથીદાર.........તત્ત્વ છે.
(૨) આપણા ૨૪ તીર્થંકરોમાંથી સૌથી
વધુ તીર્થંકરો ક્્યાંથી મોક્ષ પામ્યા?
(૩) કોઈ પણ પાંચ આચાર્ય–મુનિરાજનાં
આ અંકનો કોયડો
પાંચ અક્ષરની એક વસ્તુ છે,
જગતમાં સૌથી ઉત્તમ છે,
આપણા ભગવાનનું એ લક્ષણ છે,
આપણને બહુજ ગમે છે;
તે અરિહંત પાસે છે ને સિદ્ધ પાસે ય છે;
પણ બીજા કોઈ પાસે નથી.
પહેલા ત્રણ અક્ષરનો અર્થ ‘ફક્ત’ થાય છે.
બીજો અને પાંચમો અક્ષર ‘વન’ માં છે.
ચોથા અને પાંચમા અક્ષરમાં જ્ઞાન ભર્યું છે,
પાંચમો અને ત્રીજો અક્ષર ભેગા કરીએ તો
તે આપણને પાણી આપે છે.
એની ઓળખાણ કરતાં સમકિત થાય છે.
–એ વસ્તુ કંઈ?
[જવાબો તા. ૧૦ પહેલાં લખી મોકલો.]
સરનામું:– સંપાદક આત્મધર્મ, સોનગઢ (સૌરાષ્ટ્ર)