PDF/HTML Page 21 of 47
single page version
તેઓ શુભરાગમાં જ સંતુષ્ટ થઈ જાય છે.
વીતરાગવિજ્ઞાનના અભાવને લીધે.
૩૧. ચારગતિ કઈ છે?
તિર્યંચ, નરક, મનુષ્ય, દેવ.
૩૨. ચારગતિ સિવાયની પાંચમી ગતિ
૩પ. દુઃખથી છૂટવા શ્રીગુરુ શેનો ઉપદેશ
૩૭. જીવે શેનો સ્વાદ કદી નથી ચાખ્યો?
અસંખ્યાતા.
૩૯. નરકગતિમાં કેટલા જીવો છે?
૪૦. દેવગતિમાં કેટલા જીવો છે?
૪૧. તિર્યંચગતિમાં કેટલા જીવો છે?
અનંતા.
૪૩. મોક્ષ પામેલા જીવો કેટલા
પોતાનો મિથ્યાત્વભાવ
સાચા ભેદજ્ઞાન વડે સમ્યગ્દર્શન પ્રગટ
તારા દોષે તને બંધન છે, માટે તે દોષ
દોષ એટલો કે પરને પોતાનું માનવું, ને
ના, તેનામાં જ્ઞાન છે, પણ મન કે
ગુરુ એટલે રત્નત્રયધારી દિગંબર સન્ત;
PDF/HTML Page 22 of 47
single page version
શુદ્ધાત્મા દેખાડે છે. શુદ્ધાત્માને કઈ રીતે
જે બાહ્યક્રિયામાં (જડની ક્રિયામાં) ધર્મ
જે મુખથી માત્ર વાતો કરે છે પણ મોહ
પ૬. ધર્મોપદેશ મળવા છતાં જે ન
પ૭. આ ઉપદેશ કોને માટે છે?
સંસારથી થાકીને આત્માની શાંતિ લેવા
રત્નત્રયના ધારક છે ને મોક્ષના સાધક
૬૦. દુઃખ મટે ને સુખ થાય–તેમાં
PDF/HTML Page 23 of 47
single page version
મિથ્યાદર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રનો નાશ
સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રની પ્રાપ્તિ
જ્ઞાનરૂપ ને સુખરૂપ.
૬૯. છતાં તેને સુખ કેમ નથી?
સ્વભાવને ભૂલ્યો છે તેથી.
૭૦. એ ભૂલ ક્યારે મટે?
સ્વભાવની ઓળખાણ કરે ત્યારે.
૭૧. શરીર વગર આત્મા એકલો સુખી
હા; દેહાતીત સિદ્ધભગવંતો પરમ સુખી છે.
૭૩. તે સુખ ક્યારે અનુભવમાં આવે?
દેહથી ભિન્ન આત્માને પોતામાં દેખતાં
મિથ્યાત્વ, અર્થાત્ ‘આત્મભ્રાંતિ સમ
સેવન કરવાથી.
આત્માના સુખનો અનુભવ–એ જ દુઃખ
દવાથી દુઃખ મટતું નથી.
મોહથી પોતાને ભૂલીને સંસારમાં
૮૦. તે ભૂલ કેવડી?
તે ભૂલ નાની નથી પણ સૌથી મોટી
એ બધા ઉપાય જૂઠા છે.
સમ્યગ્દર્શનાદિ વડે મોહ દૂર થતાં સાચું
એક તો પોતે મોહ કરે છે, અને પાછો
૮પ. જીવ કેમ રખડ્યો?–પોતાની ભૂલથી.
PDF/HTML Page 24 of 47
single page version
સ્વ–પરનું ભેદજ્ઞાન કરે તો.
૮૭. જીવ શેનાથી હેરાન થાય છે?
પોતાના અજ્ઞાનથી.
૮૮. કર્મો જીવને હેરાન કરે છે?–ના.
૮૯. આત્માની સાચી સમજણ ક્યારે
પોતાનું ભાન ભૂલીને પરદ્રવ્યને પોતાનાં
નિગોદથી માંડીને નવમી ગ્રૈવેયક સુધીમાં
૯૩. દુઃખ સાતમી નરકમાં વધુ કે
૯૪. સંસારમાં જીવને દુર્લભ શું છે? ને
પાંચેઈન્દ્રિયોની પૂર્ણતા–દીર્ધ
છે.
૯૬. નિગોદમાં ઘણું દુઃખ કેમ છે?
કેમકે તે જીવોને પ્રચૂર ભાવકલંક છે,
ઈંડામાં પંચેન્દ્રિયજીવ છે; તેનું ભક્ષણ એ
બોધિ–રત્નત્રયની દુર્લભતા વિચારીને
આત્માના આનંદથી ભરેલી છે.
(વિશેષ આવતા અંકે)
PDF/HTML Page 25 of 47
single page version
અહો! જ્ઞાતાદ્રષ્ટાસ્વભાવરૂપી આંખ, તેમાં
ભાવોનો કર્તા–ભોક્તા નથી. શરીર–મન–વાણી–કર્મ વગેરે જડ પદાર્થોને તો આત્મા
કદી કરે નહીં ને તેને ભોગવે પણ નહીં. તેને હું કરું–હું ભોગવું એમ અજ્ઞાનથી જ
જીવ માને છે, પણ તેને કરતો કે ભોગવતો નથી. પુણ્ય–પાપ જે તેનું સ્વરૂપ નથી
તેને પણ જ્ઞાનભાવે આત્મા કરતો કે ભોગવતો નથી, માત્ર જાણે જ છે. સર્વવિશુદ્ધ
જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા તે પોતાથી ભિન્ન ભાવોનો કરનાર કે ભોગવનાર નથી, તે–રૂપે
થનાર નથી. કર્મોની બંધ–મોક્ષરૂપ અવસ્થાનો કર્તા આત્મા નથી, આત્મા તો
જ્ઞાતાભાવમાત્ર છે. તેનું જ્ઞાન પર પદાર્થોને તો કરતું–વેદતું નથી, ને વ્યવહારસંબંધી
રાગાદિ વિકલ્પો તેને પણ તે કરતું–ભોગવતું નથી. આવા સહજ જ્ઞાનસ્વરૂપ
આત્માને શ્રદ્ધામાં–જ્ઞાનમાં–અનુભવમાં લેવો તે ધર્મ છે. આવા આનંદમૂર્તિ
આત્માના જ્ઞાનસ્વભાવમાં અકર્તા–અભોક્તાપણું ક્યા પ્રકારે છે તે અહીં વિશેષ
સમજાવશે; તથા તેના ઉપશમાદિ પાંચ ભાવોમાંથી મોક્ષના કારણરૂપ ભાવો ક્યા છે
તે પણ સમજાવશે.
જાણ્યે–અનુભવ્યે સુખ પ્રગટે ને દુઃખથી મુક્તિ
PDF/HTML Page 26 of 47
single page version
જ્ઞાનસ્વરૂપને ભૂલીને ભ્રમણાથી જીવ ચાર ગતિમાં ભ્રમી રહ્યો છે, તેનાથી છૂટવા
જ્ઞાનસ્વભાવી આત્મા જેવો છે તેવો જાણવો જોઈએ. તે માટે વીતરાગી સંતોએ અલૌકિક
રીતે તેનું સ્વરૂપ સમજાવ્યું છે.
ભોગવતું નથી. આંખનું દ્રષ્ટાંત આપીને આચાર્યદેવ તે વાત સમજાવે છે–
જયમ નેત્ર તેમ જ જ્ઞાન નથી કારક, નથી વેદક અરે!
જાણે જ કર્મોદય, નિરજરા, બંધ તેમજ મોક્ષને. (૩૨૦)
જેમ નેત્ર એટલે કે આંખ, તે અગ્નિને દેખે છે પણ તેને તે કરતી નથી, ને
જ છે, પણ તેને પોતે કરતું કે વેદતું નથી. જ્ઞાનમાં વિકારનું કે જડનું વેદન નથી.
દર્શન ને જ્ઞાન તે ભગવાન આત્માનાં ચક્ષુ છે; તે દર્શન–જ્ઞાનચક્ષુ શરીરને કે રાગાદિ
વિકલ્પોને કરતા નથી. જેમ આંખ વડે અગ્નિ સળગે નહિ તેમ જ્ઞાનભાવ વડે પરનાં
કે રાગનાં કામ થાય નહિ; જેમ સંઘૂકણ એટલે કે બળતણ તે અગ્નિનું કર્તા છે, ને
અગ્નિથી તપ્ત લોખંડનો ગોળો તે અગ્નિની ઉષ્ણતાનો વેદનાર છે, એ રીતે તેમને
અગ્નિનું કર્તા–ભોક્તાપણું છે, પણ તે બંનેને જોનારી દ્રષ્ટિ (આંખ) તે તો કાંઈ
અગ્નિને કરતી કે ભોગવતી નથી. આંખ જો અગ્નિને વેદે તો પોતે દાઝી જાય. તેમ
શુદ્ધ જ્ઞાન પણ રાગાદિ ભાવોને કે કર્મની બંધ–મુક્ત અવસ્થાને કરતું કે વેદતું નથી,
એટલે કે અકર્તા ને અભોક્તા છે.
પોતે શુદ્ધ ઉપાદાનરૂપે તેને કરતો
PDF/HTML Page 27 of 47
single page version
ભોક્તા નથી; તેમાં તન્મય થઈને પોતે તે–રૂપે પરિણમતો નથી. પણ દ્રષ્ટિની
માફક જ્ઞાતા જ રહે છે. આવા જ્ઞાનભાવરૂપ પરિણમન તે ધર્મ છે. શુદ્ધજીવ
શુદ્ધઉપાદાનરૂપ થઈને અશુદ્ધ એવા રાગાદિ વ્યવહારભાવોને કરતો નથી.
શુદ્ધજ્ઞાનરૂપ પરિણમેલો જ્ઞાનીજીવ અશુદ્ધભાવમાં તન્મય થતો નથી, એટલે તેને
કરતો કે ભોગવતો નથી. આ રીતે અકર્તા–અભોક્તા એવું શુદ્ધસ્વરૂપ સમજતાં
આત્માને ધર્મ થાય છે. આવું સ્વરૂપ સમજી પોતાના જ્ઞાતાદ્રષ્ટાસ્વભાવની સન્મુખ
થઈને રાગાદિના અકર્તા–ભોક્તાપણે પરિણમવું, તે વીતરાગદેવે કહેલો મોક્ષમાર્ગ
છે.
રાગ તે તો આગસમાન છે, તે જ્ઞાનચક્ષુમાં કેમ સમાય? જ્ઞાનચક્ષુ તેને કેમ કરે?
ને તેને કેમ ભોગવે? તે તો તેનાથી ભિન્ન રહીને તેને માત્ર જાણે છે.
છે; પુણ્ય–પાપ પણ જ્ઞાનનું જ્ઞેય છે. જ્ઞાન તેને જાણે જ છે પણ તેને કરતું નથી. જો
જ્ઞાન પોતે પુણ્ય–પાપને કરે તો જ્ઞાન પોતે પુણ્ય–પાપ થઈ જાય. જુદું ન રહે;–જેમ
અગ્નિને આંખ પોતે સળગાવે તો આંખ પણ સળગી જાય. જેમ જ્ઞાનસ્વભાવી
આત્મા પરનો કે રાગાદિનો કર્તા નથી તેમ તે તેનો ભોક્તા પણ નથી. આવો એનો
સ્વભાવ છે. આવા આત્મસ્વભાવને શ્રદ્ધા–જ્ઞાન–અનુભવમાં લેવો તે મોક્ષનું કારણ
છે.
જગતનો દ્રષ્ટા એવો આત્મા દ્રશ્ય પદાર્થોમાં કોઈને આઘુંપાછું કરતો નથી, પોતે પોતામાં
રહીને વિશ્વને દેખે જ છે. રાગ પણ જ્ઞાનથી ભિન્ન વસ્તુ છે, બંનેનું સ્વરૂપ જુદું છે; જો
જુદું ન હોય
PDF/HTML Page 28 of 47
single page version
વગર જ ચૈતન્યપ્રાણથી જીવે છે. માટે રાગ અને જ્ઞાન એક વસ્તુ નથી; તેથી રાગનું કાર્ય
જ્ઞાનમાં નથી; જ્ઞાન રાગનું કર્તા નથી.
તારા ચૈતન્યસ્વરૂપને ભૂલીને, પરના કર્તૃત્વની મિથ્યાબુદ્ધિથી તું અનંતકાળ દુઃખી
થયો, તેનાથી હવે છૂટવા માટે આ તારા સાચા સ્વરૂપની વાત છે. આ પોતાનું
સ્વરૂપ છે–એટલે સૂઝ ન પડે એવું નથી. અભ્યાસ ન હોય એટલે અઘરું લાગે પણ
રુચિપૂર્વક પ્રયત્ન કરતાં બધી સૂઝ પડે તેવું છે. પોતાનું સ્વરૂપ પોતાને કેમ ન
સમજાય?
દ્રવ્યસ્વભાવ તો ત્રિકાળ આવો છે જ, ને તેનું ભાન થતાં જે શુદ્ધ જ્ઞાનપર્યાય
પ્રગટીને આત્મા સાથે અભેદ થઈ તે પર્યાયમાં પણ રાગાદિનું કર્તા–ભોક્તાપણું નથી.
રાગની શુભવૃત્તિ ઊઠે તેનું કર્તાભોક્તાપણું જ્ઞાનીના જ્ઞાનમાં નથી, કેમકે તે
શુભવૃત્તિ સાથે તેનું જ્ઞાન એકમેક થતું નથી પણ જુદું જ પરિણમે છે, અરે, રાગ તો
જ્ઞાનથી વિરુદ્ધ ભાવ છે, રાગમાં તો આકુળતારૂપ અગ્નિ છે, તે જ્ઞાન તો શાંતરસમાં
તરબોળ છે; જ્ઞાનથી વિરુદ્ધ એવા રાગવડે મોક્ષમાર્ગ થવાનું માનવું તે તો દુશ્મન વડે
લાભ માનવા જેવું છે. ભાઈ, રાગમાં જ્ઞાન કદી તન્મય થતું નથી, તો તે જ્ઞાન
રાગનું સાધન કેમ થાય? ને રાગને તે પોતાનું સાધન કેમ બનાવે? અહો,
અરિહંતોનો અપૂર્વ માર્ગ છે, તેમાં રાગની અપેક્ષા જ ક્યાં છે? એકલા
અંતરસ્વભાવનો માર્ગ...બીજા બધાયથી નિરપેક્ષ છે.
PDF/HTML Page 29 of 47
single page version
નથી. અહીં બહારની આંખનું દ્રષ્ટાંત આપીને અંતરનો જ્ઞાનસ્વભાવ સમજાવવો છે;
સિદ્ધાન્ત સમજી લ્યે તેને માટે દ્રષ્ટાંત કહેવાય, પણ દાખલાને જ પકડીને અટકી જાય
તો એકલા દાખલાથી કાંઈ પાર પડે તેવું નથી; અંદરની વસ્તુને લક્ષમાં લ્યે ત્યારે જ
સાચો ખ્યાલ આવે. આમ તો જગતમાં કોઈ દ્રવ્ય બીજા દ્રવ્યની ક્રિયા કરતું નથી,
પણ અહીં તો અત્યારે આત્માના જ્ઞાયકસ્વભાવની વાત સમજાવવી છે. જેમ આંખ
બહારના પદાર્થોથી દૂર રહીને દેખે છે પણ તેને કરતી નથી; તેમ આત્માના
જ્ઞાનસ્વભાવથી રાગ દૂર છે–ભિન્ન છે–અન્ય છે. તે રાગને કે–શરીરાદિ ક્રિયાને કરે
એવું આત્માના જ્ઞાનમાં નથી. અજ્ઞાનમાં રાગાદિનું કર્તૃત્વ છે, પણ પરનું કર્તૃત્વ તો
અજ્ઞાનમાંય નથી. અજ્ઞાની મિથ્યાબુદ્ધિથી (શકટનો ભાર જેમ શ્વાન ખેંચે–તેમ)
પરનું કર્તૃત્વ માને છે. પણ બાપુ! આંખની જેમ જ્ઞાન જગતને જાણે ખરું પણ
જગતનાં કામને કરે નહિ; આંખથી અગ્નિ સળગાવાય નહિ તેમ આત્માથી જગતનાં
કામ થાય નહિ.
થવા જાય–એટલે કે તેનો કર્તા થવાનું માને તો તે મિથ્યાત્વરૂપ ભ્રમણાથી તે પોતે દુઃખી
થાય છે. અજ્ઞાની પોતામાં ભ્રમણા ભલે કરે છતાં પરનાં કામ કરી તો શક્તો નથી. અરે,
તું જ્ઞાન! જ્ઞાનમાં તો જડનાં કે રાગનાં કામ કેમ હોય? અહીં તો હજી જીવમાં પણ એના
પાંચ ભાવોનું સૂક્ષ્મ સ્વરૂપ સમજાવશે, ને તેમાંથી મોક્ષનું કારણ કયો ભાવ છે તે
બતાવશે.
જઈશ. તારા સત્માં તો જ્ઞાન–આનંદ ભર્યા છે, જાણવારૂપ જ્ઞાનભાવમાં તારી સત્તા છે.
અનંત ગુણોથી અભેદ
PDF/HTML Page 30 of 47
single page version
રાગાદિનું કર્તાભોક્તાપણું તેના અનુભવમાં કેવું? ઠંડી બરફની પાટ જેવી જે શીતળ
ચૈતન્યશિલા, તેમાંથી રાગાદિ વિકલ્પોરૂપી અગ્નિ કેમ નીકળે? જેમાં જે તન્મય હોય
તેને જ તે કરી કે ભોગવી શકે. પણ જેનાથી જે ભિન્ન હોય તે તેને કરી કે વેદી શકે
નહિ. જ્ઞાન સિવાય બીજા ભાવને કરે કે વેદે તે સાચો આત્મા નહિ, રાગાદિ
પરભાવોનું કર્તૃત્વ દેખનારને સાચો આત્મા દેખાતો નથી. દ્રવ્યસ્વભાવમાં રાગ–
દ્વેષાદિ નથી એટલે તે સ્વભાવને જોનારી જ્ઞાનદ્રષ્ટિમાં પણ રાગદ્વેષનું–
કર્તાભોક્તાપણું નથી. રાગદ્વેષની ઉત્પત્તિ જ્ઞાનમાંથી થતી નથી. રાગ અને જ્ઞાન
ત્રિકાળ ભિન્ન છે–આવું અપૂર્વ ભેદજ્ઞાન તે આનંદથી ભરેલું છે ને તે જન્મ–મરણના
અંતનો ઉપાય છે.
આચાર્યદેવે કહ્યું કે આત્મા જ્યાંસુધી રાગ અને જ્ઞાનનું ભેદજ્ઞાન કરતો નથી, ને
અજ્ઞાનભાવથી કર્મ તથા કર્મફળના કર્તા–ભોક્તાપણામાં લીન વર્તે છે ત્યાંસુધી તે
મિથ્યાદ્રષ્ટિ–સંસારી છે. અને જ્યારે ભેદજ્ઞાન કરીને જ્ઞાયક–દર્શકભાવરૂપે પરિણમે
છે, ત્યારે તે ‘મુક્ત’ છે, તે કર્મને કે તેના ફળને કરતો–ભોગવતો નથી; કર્મચેતના
કે કર્મફળચેતના એ બંનેથી રહિત એવી પોતાની જ્ઞાનચેતનારૂપે પરિણમે છે.
જ્ઞાનચેતના કહો કે સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્ર કહો, તે–રૂપે જે જીવ પરિણમ્યો તે
મુક્ત જ છે. પરભાવોનું કર્તા–ભોક્તાપણું અજ્ઞાનમાં હતું, જ્ઞાનમાં તેનો અભાવ
છે. આચાર્યદેવ કહે છે કે–આમ જાણીને હે જીવો! હે આત્મબુદ્ધિવાળા પ્રવીણ
પુરુષો! તમે અજ્ઞાનીપણાને છોડો, ને શુદ્ધ એક આત્મામય જ્ઞાનતેજમાં નિશ્ચલ
થઈને જ્ઞાનીપણાને સેવો.
PDF/HTML Page 31 of 47
single page version
જ્ઞાનચેતનામય હોવાથી તે કેવળ જ્ઞાતા જ છે, એટલે શુભ–અશુભ કર્મબંધને તથા
કર્મફળને કેવળ જાણે જ છે. આ રીતે જ્ઞાનસ્વભાવમાં જ નિશ્ચલ હોવાથી
સમજાવવા આચાર્યદેવે દ્રષ્ટિનું દ્રષ્ટાંત આપ્યું. જેમ દ્રષ્ટિ એટલે કે આંખ
બાહ્યપદાર્થોને કરતી–ભોગવતી નથી; જેમ અગ્નિના સંસર્ગમાં રહેલો લોખંડનો
ગોળો પોતે ઉષ્ણ થઈને અગ્નિની ઉષ્ણતાને અનુભવે છે (એટલે કે પોતે ઉષ્ણ થાય
છે) પણ તેને જોનારી દ્રષ્ટિ (આંખ) કાંઈ ઊની થતી નથી, કેમકે તેને અગ્નિ સાથે
સંસર્ગ નથી–એકતા નથી; આ સૌને દેખાય એવું દ્રષ્ટાંત છે. તેમ–(આંખની માફક)
શુદ્ધજ્ઞાન પણ કાંઈ પરદ્રવ્યને કે રાગાદિને ભોગવતું નથી, તે જ્ઞાન રાગના સંસર્ગ
વગરનું છે. ‘શુદ્ધજ્ઞાન’ એટલે અભેદનયથી તે શુદ્ધજ્ઞાનપરિણતિરૂપે પરિણમેલો
જીવ, તે જાણનાર જ છે, કર્મોનો કર્તા–ભોક્તા નથી. અને જ્યાં કર્મોનો કર્તા–
ભોક્તા નથી ત્યાં તેને બંધન પણ ક્યાંથી થાય? માટે મુક્ત જ છે–
કરતી નથી; સોનું દેખાય માટે તેને નજીક લાવવું કે કોલસો દેખાય તેને દૂર કરવો–
એ કામ આંખનું નથી, આંખનું કામ બંનેને જોવાનું જ છે; તેમ આત્માનું જ્ઞાનચક્ષુ
પરદ્રવ્યને મેળવે નહિ, છોડે નહિ, માત્ર જાણે. અમુક વસ્તુને દેખતાં જ્ઞાન રાજી
(રાગી) થાય ને અમુક વસ્તુને દેખતાં જ્ઞાન નારાજ (દ્વેષી) થાય એવું જ્ઞાનમાં
નથી, એટલે તે રાગ–દ્વેષનું કર્તા નથી. અને જેમ કર્તા નથી તેમ તેના ફળનું
ભોક્તા પણ નથી. આવા શુદ્ધ જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા છે, તેને ઓળખીને અનુભવવો
તે ધર્મ છે.
PDF/HTML Page 32 of 47
single page version
PDF/HTML Page 33 of 47
single page version
નમોં તાહિ ચિત્તધાર નિત્ય નિરંજન જાનકે.
PDF/HTML Page 34 of 47
single page version
PDF/HTML Page 35 of 47
single page version
(નિર્જરાભાવના)
નિકલ–અશરીરી એવા સિદ્ધપદમાં ચાલ) તો તું કર્મબંધનથી છૂટીશ. (લોકભાવના)
કર.) (દુર્લભબોધિભાવના)
સત્ય ત્યાગ વૈરાગ્ય.
હોય મુમુક્ષુ ઘટ વિષે,
એહ સદાય સુજાગ્ય. (આત્મસિદ્ધિ)
પરિણામ લવલીન રહેતા હોય તેનામાં મુમુક્ષુતા ક્યાંથી જાગે?
PDF/HTML Page 36 of 47
single page version
ગુણસ્થાનનો છે.)
–જેમકે સમ્યગ્દર્શન
જેને સાથે લઈને મોક્ષ ન પામી શકાય–તે મોક્ષનું સાચું સાધન નથી;
–જેમ કે શુભરાગ
તો તેને પૂછીએ છીએ કે– શું મોક્ષમાં તું શરીરને સાથે લઈ જવાનો છો?
–ના; તો તે મોક્ષનું સાચું સાધન નહિ.
મોક્ષ માટે જેને છોડવું પડે તે મોક્ષનું સાચું સાધન કેમ હોય?
મોક્ષમાં જનારને જેમ શરીર છોડવું પડે છે તેમ રાગ પણ છોડવો પડે છે, માટે તે
પૂર્ણ ચૈતન્યભાવરૂપ સર્વજ્ઞતાનું સાધન પણ ચૈતન્યમય હોય.
પૂર્ણ વીતરાગભાવનું સાધન પણ અંશે વીતરાગભાવ હોય; રાગ તેનું સાધન ન
આ પ્રમાણે સાધક ને સાધ્ય બંને એક જાતના હોય છે.
PDF/HTML Page 37 of 47
single page version
આપણા ભરતક્ષેત્રથી સીમંધરભગવાનનું વિદેહક્ષેત્ર લગભગ પચાસ હજાર
મેરૂપર્વત લગભગ ચાલીસ કરોડ માઈલ (એક લાખ યોજન) ઊંચો છે.
મેરૂપર્વતની ઉત્તર તરફ જંબુનામનું એક કુદરતી વૃક્ષ છે, તે વૃક્ષ ઉપર શાશ્વત
‘જંબુદ્વીપ’ છે.
વિદેહક્ષેત્રમાં જાય છે.–ક્યારે? કે જન્માભિષેક માટે ઈન્દ્ર તેમને મેરૂપર્વત ઉપર લઈ
જાય છે ત્યારે તેમનું વિદેહગમન થાય છે, કેમકે મેરૂપર્વત વિદેહક્ષેત્રની વચ્ચે આવ્યો
છે.
છે. આ દેહ તો ક્ષણભંગુર છે; સંસારના સંયોગી પદાર્થનો વિયોગ અવશ્ય થાય છે. મુખ્ય
એક જ્ઞાયકસ્વભાવ છે તેનું શરણ કરવા જેવું છે.
PDF/HTML Page 38 of 47
single page version
કે. (૨૨૧૦) કિરિટ (૨૨૧૧) સુધાબેન (૨૨૧૨) અરૂણાબેન (૨૨૧૩) સુરેખાબેન (૨૨૧૪) પ્રકાશ આર.
સુધાબેન (૨૨૨૧) અરૂણાબેન એ. (૨૨૨૨) શર્મિષ્ઠાબેન (૨૨૨૩) મહેન્દ્ર કે. (૨૨૨૪) નયનાબેન (૨૨૨પ)
કિરિટ કે. (૨૨૨૬) રાજેન્દ્ર આર. (૨૨૨૭) અલકાબેન આર. (૨૨૨૮) નયનાબેન આર. (૨૨૨૯)
બિપિનચંદ્ર કે. (૨૨૩પ) રમેશ એમ. (૨૨૩૬) પ્રવીણ કે. જૈન.
PDF/HTML Page 39 of 47
single page version
PDF/HTML Page 40 of 47
single page version
પૂજ્ય સદ્ગુરુદેવ શ્રી કાનજીસ્વામીની ૮૦મી જન્મજયંતિ વૈશાખ સુદ બીજના
ઉપલક્ષમાં શ્રી દિ. જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ, સોનગઢ દ્વારા નીચે મુજબની એક યોજના
વિચારવામાં આવી છે.
સ્વામીનાં પ્રવચનોનું નિત્ય શ્રવણ કરે, અહીં તેમને માટે એક શિક્ષણ શિબિર ચાલે
તેમાં ખંતપૂર્વક અભ્યાસ કરે અને જે વિષયો અભ્યાસક્રમમાં રાખવામાં આવે તેમાં
નિપુણતા મેળવે.
જેમને પ્રવાસ ખર્ચ આપવાની આવશ્યકતા જણાશે તેમને તે પણ આપવામાં
આવશે.
પ્રતિપાદન કરે છે તેવા પ્રકારનો ઉપદેશ જૈનજનતાને આપે, શિક્ષણશિબિર ખોલે અને
તેમાં વિદ્યાર્થીઓને તથા પ્રૌઢોને શિક્ષણ આપે.
ત્રણ વખતનો કાર્યક્રમ રહેશે અને તે હાલ તુરત બે વર્ષ સુધી ચાલુ રાખવામાં
આવશે. પ્રારંભનો આવો શિક્ષણ વર્ગ લગભગ મે માસમાં ચાલુ કરવાની ધારણા છે.