Atmadharma magazine - Ank 308 (Original language). Page: 3.

PDF/HTML Page 41 of 80
single page version

: જેઠ : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૩૯ :
છે. મહાવીરજયંતી જેવા પ્રસંગે ગુરુદેવ પ્રવચનમાં કહે છે કે ભગવાન મહાવીર શરીરમાં
જન્મ્યા જ નથી, શરીરપણે તે ઊપજ્યા જ નથી. એ એમની નિર્મળ જ્ઞાનપર્યાયોપણે જ

ઊપજે છે. –એવી પર્યાયમાં વર્તતા આત્મા તરીકે જે ભગવાનને ઓળખે તેણે ખરા
મહાવીર ભગવાનને ઓળખ્યા છે. દીપાવલી પ્રસંગે ભગવાનના મોક્ષનો અપાર મહિમા
કરીને સાથે સાથે કહેશે કે– ભાઈ, જેવા નિધાન ભગવાન પાસે છે તેવા જ નિધાન તારા

આત્મામાં ભર્યા છે, તેને તું ઓળખ, તો તારામાં પણ આવી મોક્ષદશા પ્રગટે.

કેવી અપૂર્વ રજૂઆત! મુમુક્ષુઓ તો નિજનિધાન સાંભળતાં રાજી રાજી થઈ

જાય છે. આત્માને સાધવા માટે ગુરુદેવની આવી વાણી મુમુક્ષુને શૂરાતન ચડાવે છે.

ગુરુદેવ ઘણીવાર કહે છે કે શુદ્ધાત્માને ધ્યેય બનાવીને ધર્મી જીવોનો સંઘ મોક્ષપુરીમાં
ચાલ્યો જાય છે, –હે જીવ! તું પણ એમાં ભળી જા! સ્વાનુભવીની અંદરની જ્ઞાનચેતનાનું
સ્વરૂપ અને તે અંગે થયેલી ચર્ચા ગુરુદેવ કોઈવાર કહે છે, તે ચર્ચા જ્ઞાનીનું સાચું હૃદય

સમજાવનારી છે. (આત્મધર્મ અંક ૨૬૬, પૃ. ૪પ માંથી એ વાંચવા–વિચારવા
જિજ્ઞાસુઓને ભલામણ કરીએ છીએ.) ખરેખર, અનુભવના ઊંડાણમાંથી અધ્યાત્મરસનું
મધુર ઝરણું ગુરુદેવ સદા વહેવડાવી રહ્યા છે. તેનું રસપાન કરતાં એમ લાગે છે કે અહા,

જાણે કે કોઈ બીજા જ અગમ્ય દેશમાં વિચરતા હોઈએ, ને આ સંસારથી દૂર દૂર ક્્યાંક
ચાલ્યા ગયા હોઈએ.

મધ્યપ્રદેશમાં ગુરુદેવનો વિહાર થયા પછી ઉજ્જૈન, ભોપાલ, ઈન્દોર, ગુના,

અશોકનગર વગેરે અનેક શહેરોના મુમુક્ષુમંડળમાં વિશેષ જાગૃતિ આવી, અને
‘મધ્યપ્રાંતીય મુમુક્ષુમંડળ’ સં. ૨૦૨૨ માં સ્થપાયું; તેના દ્વારા જૈન શિક્ષણ શિબિર વગેરે
યોજનાઓ વડે તત્ત્વજ્ઞાનનો સારો પ્રચાર થાય છે. એનું ઉદ્ઘાટન મધ્યપ્રદેશના પ્રધાન

શ્રી મિશ્રિલાલજી ગંગવાલે કર્યું હતું; તેમને ગુરુદેવ પ્રત્યે ઘણો આદર છે, ને ગુરુદેવ
ભોપાલ પધાર્યા ત્યારે તેમને ત્યાં જ ઉતારો હતો. ભારતના મોટાભાગમાં ગુરુદેવના
પ્રવાસ દરમિયાન ઠેર ઠેર ઊમટેલી જૈનમેદની નજરે જોતાં આ લેખકનું દ્રઢ અનુમાન છે

કે ભારતમાં જૈનોની વસ્તી એક કરોડ જેટલી હશે.

સં. ૨૦૨૨ ના પોષમાસમાં એવો યોગાનુયોગ બન્યો કે અહીં સોનગઢમાં

ગુરુદેવને એક સ્વપ્ન આવ્યું જેમાં વીરજીભાઈ દેવલોકમાં દેખાયા; તે જ વખતે

જામનગરમાં પથારીવશ વીરજીભાઈએ ગુરુદેવના દર્શનની ઈચ્છા વ્યક્ત કરી. –આથી

PDF/HTML Page 42 of 80
single page version

ગુરુદેવ જામનગર તેમને દર્શન આપવા ગયા હતા. એ પ્રસંગે જામનગરમાં કેટલાય

જિજ્ઞાસુઓએ ગુરુદેવના પ્રવચનનો લાભ લીધો હતો.

આ ફાગણ સુદ બીજે સોનગઢ–જિનમંદિરમાં સીમંધર ભગવાનની પ્રતિષ્ઠાના

પચ્ચીસ વર્ષની પૂર્ણતાનો મહાન રજતજયંતીઉત્સવ ઉજવાયો હતો આમ તો પ્રતિષ્ઠાનો

એ દિવસ દરવર્ષે આઠ દિવસ સુધી બહેનોમાં ગીત–ભક્તિપૂર્વક ઉજવાય જ છે, પણ આ

રજતજયંતીના ઉત્સવનો ઉલ્લાસ અદ્ભુત હતો. પચીસ વર્ષ પહેલાં બંધાયેલું ૩પ ફૂટ

ઊંચું જિનમંદિર પચીસ વર્ષમાં તો ૭પ ફૂટ ઊંચું થઈ ગયું, –જાણે કે ગુરુદેવની

પ્રભાવનાવૃદ્ધિ સાથે તે પણ વધવાની હરીફાઈ કરતું હોય! મંદિરની અંદર સુંદર

પૌરાણિક ચિત્રો દીવાલમાં કોતરેલાં છે. –અને સીમંધર ભગવાનની શોભા તો એવી

અદ્ભુત છે કે જેવી અદ્ભુત સાધકની પરિણતિ! સોનગઢમાં આવીને એકવાર પણ એ

દિવ્યપ્રભુની પ્રશાંત મુદ્રા જોનાર જીવનભર એને ભૂલતા નથી, સાધકસન્તોદ્વારા હંમેશાં

જેમનું સ્તવન થતું હોય–એ સાધ્યના મહિમાની શી વાત! અહા, ઉત્સવ વખતે

PDF/HTML Page 43 of 80
single page version

: જેઠ : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૪૧ :
રથયાત્રામાં ચાંદીના રથમાં સીમંધર ભગવાનના સારથિ તરીકે ગુરુદેવ બેઠા હતા. –ખરું જ

છે, આજે આ ભારતમાં જિનનો રથ તો તેઓ જ ચલાવી રહ્યા છે ને!! ‘जिन’ અને

जिनका ભક્ત कानजी– એ બંનેને રથારૂઢ દેખીને ભક્તો બહુ જ પ્રસન્ન થતા હતા.

(અગાઉ ઉજ્જૈન અને ભોપાલમાં પણ જિનરથના સારથિ તરીકે ગુરુદેવ બેઠા હતા.)

સીમંધરનાથ પ્રભુજીના પ્રતાપે ભારતમાં આજે મહાન ધર્મ પ્રભાવના થઈ રહી છે. તેમના

પ્રતિનિધિ કહાનગુરુ તેમની પાસેથી અહીં–આવીને તેમના શાસનને શોભાવી રહ્યા છે.

સીમંધરપ્રભુની પ્રતિષ્ઠાની રજતજયંતી પછી તુરત ગુરુદેવની ૭૭ મી જયંતિ

પણ આવી પહોંચી. સોનગઢમાં આ જન્મજયંતિ પાંચ વર્ષ બાદ ઉજવાતી હોવાથી

નવા જ ઉલ્લાસથી ઉજવાઈ હતી. તે નિમિત્તે સિદ્ધચક્રમંડલવિધાન પૂ. બેનશ્રી–બેન

તરફથી થયું હતું. સવારમાં સીમંધરનાથના દર્શન કરીને, ૭૭ કમાનોવાળા

આમ્રફળોથી ઝૂલતા સુશોભિત માર્ગમાં થઈને ગુરુદેવ મંગલમંડપમાં પધાર્યા, –તે

મંડપની છતમાં ચામર–છત્ર વગેરે ૭૭ મંગલવસ્તુઓ ઝૂલતી હતી; ૭૭ કળશ, ૭૭

સ્વસ્તિક અને ૭૭ દિપકોની હારમાળા શોભતી હતી, મંડપ વચ્ચે સુંદર ધર્મચક્ર ફરતું

હતું. બીજના દિવસની સવારના પાંચ વાગે કહાનજન્મની મંગલવધાઈથી આખું

સોનગઢ ગાજી ઊઠ્યું, ઘંટનાદ ને વાજિંત્રો વાગવા માંડ્યા. હજારો ભક્તોએ હૈયાના

ઉમંગથી ગુરુદેવની જન્મજયંતી ઊજવી. જિનવાણીની અદ્ભુતરથયાત્રા ચાંદીના

રથમાં નીકળી –એના સારથી તરીકે કોણ બેઠું હશે, કહો જોઈએ? જિનવાણીના

રણકાર જેના હૃદયમાં ગુંજે છે એવા ગુરુદેવ એના સારથિ હતા. મંગલપ્રભાતમાં

‘આજ મારે સોના સમો રે સૂરજ ઊગિયો’ –એમ બહેનો ગાતાં હતાં. ત્યારે

પ્રવચનમાં એ વાત યાદ કરીને ગુરુદેવે એમ ગાયું કે–

મારા અંતરમાં સ્વસંવેદનથી ચૈતન્યસૂર્ય ઊગિયો જી.....
ચેતનના અંતરમાં સ્વસંવેદનથી સમકિતસૂરજ ઊગિયોજી.....

– આમ અદ્ભુત સુપ્રભાત એ દિવસે ખીલ્યું હતું. અહા, આરાધક જીવનો જન્મ

એ જ ખરો જન્મ છે–એમ આ જન્મોત્સવ જોતાં ખ્યાલ આવતો હતો. દેશોદેશના

ભક્તો તરફથી ૨૦૦ જેટલા અભિનંદન સંદેશાઓ આવ્યા હતા. સોનગઢ ઉપરાંત

ભારતનાં મોટાં–નાનાં અનેક શહેરોમાં પણ દરવર્ષે ગુરુદેવનો મંગલજન્મોત્સવ

આનંદથી ઉજવાય છે.

PDF/HTML Page 44 of 80
single page version

: ૪૨ : આત્મધર્મ : જેઠ : ૨૪૯પ

આ જન્મોત્સવ પ્રસંગે ગુરુદેવની પાસે અવનવી વાતો સાંભળવા મળી તેમાંથી

થોડાક પ્રસંગોનો અહીં ઉલ્લેખ કરીશું–

* ગુરુદેવે કહ્યું કે–શ્રુતજ્ઞાનીના હૃદયમાં સર્વજ્ઞ–તીર્થંકર બિરાજે છે એ વાત ઘણાં

વર્ષો પહેલાં પહેલીવાર સાંભળી ત્યારે મને ખૂબ ગમી ગઈ; વાહ! જ્ઞાનીના હૃદયમાંથી
તીર્થંકરભગવાન બોલે છે! જેના હૃદયમાં સર્વજ્ઞ બિરાજે છે એને અનંત ભવ હોતા જ

નથી. એટલે સર્વજ્ઞે પણ એના અનંત ભવ દીઠા જ નથી. સર્વજ્ઞનો નિર્ણય જે જ્ઞાને કર્યો
તે જ્ઞાનમાં ભવ છે જ નહિ. સર્વજ્ઞના નિર્ણય વગર તેમની વાણીનો (શાસ્ત્રનો) નિર્ણય
થઈ શકે નહિ. સર્વજ્ઞનો એટલે કે જ્ઞાનસ્વભાવનો નિર્ણય એ જૈનશાસનની મૂળવસ્તુ છે,

તે જ ધર્મનું મૂળ છે.

* નાના બાળકો પણ ગુરુદેવ સાથે અવારનવાર અવનવી વાત કરતા હોય છે.

એક બાળકે પૂછ્યું–ગુરુદેવ! તમે ધોળા ને હું કાળો –એમ કેમ? ગુરુદેવ કહે–ભાઈ!

આત્મા કાંઈ કાળો કે ધોળો નથી. શરીર ક્્યાં આત્માનું છે? હું જીવ, ને તું પણ જીવ.
બંને સરખા; બસ! જીવ તો શરીરથી જુદો રંગ વગરનો, જ્ઞાનસ્વરૂપ છે.

હું કાળો નથી, હું તો આત્મા છું, –એમ જાણીને તે બાળક ખુશી થયો.
* સં. ૧૯૮૯ ના માગશર સુદ દસમે ચેલા ગામે ગુરુદેવને એક સ્વપ્ન આવેલું;

ગુરુદેવ તે વખતે સ્થાનકવાસી સંપ્રદાયમાં હતા. સ્વપ્નામાં એક મોટી હૂંડી મળી, પણ તે
હૂંડી સાથે સ્વપ્નમાં એમ પણ આવ્યું કે આ દુકાને (એટલે કે જે સંપ્રદાયમાં તમે છો તે

સંપ્રદાયમાં) વટાવી શકાય તેમ નથી, તે વટાવવા બીજી દુકાન શાહુકારની એટલે કે
વીતરાગમાર્ગી સન્તોની શોધવી પડશે. અને, આ સ્વપ્ન પછી થોડા વખતમાં (સં.
૧૯૯૧ માં) ગુરુદેવે હૂંડી વટાવીને તત્ત્વની મૂળ રકમ પ્રાપ્ત કરી.

*ગુરુદેવ કહે છે કે–
* સ્વાનુભૂતિ તે ધર્માત્માનું ખરું જીવન છે.
* સ્વાનુભૂતિ તે જ ધર્મના પ્રાણ અને ધર્મનું જીવન છે.
* સ્વાનુભૂતિને ઓળખે તો જ ધર્મીનું ખરું જીવન ઓળખાય છે.
* તારું જીવન ખરું તારું જીવન.....જીવી જાણ્યું તેં આત્મજીવન.

PDF/HTML Page 45 of 80
single page version

: જેઠ : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૪૩ :

* એકવાર (સં. ૨૦૨૨ ના માગસર વદ અમાસે) ગુરુદેવે સર્વજ્ઞના મહિમા

સંબંધી ખૂબખૂબ ભાવો ખોલ્યા; સર્વજ્ઞપદની ધૂનમાં તેઓ ઝૂલતાં હતા, ત્યારે સર્વજ્ઞના

અપાર મહિમાનું ઘોલન કરતાં કરતાં ગુરુદેવને સીમંધરનાથનું વિદેહક્ષેત્ર સાંભરી આવ્યું,

ને તેમનું હૃદય પરમભક્તિથી, કંઈક વિરહની વેદનાપૂર્વક બોલી ઊઠ્યું,

હમ પરદેશી પંથી સાધુ જી....આ રે દેશકે નાંહી જી....
સ્વરૂપ સાધી સ્વદેશ જાશું, રહેશું સિદ્ધપ્રભુ સાથ જી....

હમ પરદેશી પંથી સાધુ જી....

–પછી તો વિદેહક્ષેત્રની કેટલીયે વાતો યાદ કરી; ધર્માત્માઓ સાથેના કેટલાય

પ્રમોદ યાદ કર્યા. ગુરુદેવ કહે છે કે અમે વિદેહમાં ભગવાન પાસે હતા ત્યાંથી અહીં

આવ્યા છીએ. રામનું સોણલું ભરતને મળ્‌યું તેમ વિદેહથી અમે ભરતમાં આવી ગયા

છીએ. અમારા ઘરની આ વાત નથી, આ તો સાક્ષાત્ ભગવાન પાસેથી આવેલી વાત

છે. જેનાં મહાન ભાગ્ય હશે તે આ સમજશે.

*ઘણાં વર્ષો પહેલાં ગુરુદેવે એકવાર સ્વપ્નમાં દરિયો દેખ્યો. તેમાં અપાર મોજાં

ઊછળતાં હતાં, પણ પોતાને જે તરફ જવાની ઈચ્છા થાય તે તરફના દરિયામાં વચ્ચે

રસ્તો બની જાય. એ રીતે ઊછળતા દરિયા વચ્ચે પણ નિર્વિઘ્નમાર્ગ પ્રાપ્ત થઈ ગયો,

કુદરતે માર્ગ કરી આપ્યો. તેમ આ પંચમકાળમાં મિથ્યામાર્ગના ઊછળતા દરિયા વચ્ચે

પણ ગુરુદેવે યથાર્થ માર્ગ શોધી કાઢ્યો ને તે માર્ગે ગમન કર્યું. જીવ તૈયાર થાય ત્યાં

જગતમાં માર્ગ હજાર જ છે.

–આમ ધર્મના અવનવા મધુર સંભારણાંપૂર્વક આનંદથી વેશાખ સુદ બીજ ઊજવી.
આ અરસામાં એક વિશેષ ઘટના એ બની કે પાંચ વર્ષની બાલિકા

(વજુભાઈની પૌત્રી) રાજુલને જાતિસ્મરણજ્ઞાન હોવાની વાત પ્રસિદ્ધિમાં આવી.

પૂર્વભવે (એટલે કે પાંચ જ વર્ષ પહેલાં) તે જુનાગઢમાં હતી ને તેનું નામ ગીતા હતું. તે

વખતનાં તેનાં માતા–પિતા અત્યારે પણ જુનાગઢમાં હયાત છે. રાજુલબેનનો પરિચય

આપતાં સભામાં ગુરુદેવે કહ્યું કે આ રાજુલને તો જાતિસ્મરણમાં આ જ ક્ષેત્ર સાથેનો

સંબંધ, એટલે તેના પુરાવા બહારમાં પણ બતાવી શકાય; પરંતુ બેનને તો આત્માના

જ્ઞાન ઉપરાંત વિદેહક્ષેત્રસહિત ચાર ભવનું જ્ઞાન છે. તે બધું અંદરના પુરાવાથી સિદ્ધ થઈ

ગયેલું છે, પણ અહીંના જીવોને તે કઈ રીતે બતાવી શકાય?

PDF/HTML Page 46 of 80
single page version

: ૪૪ : આત્મધર્મ : જેઠ : ૨૪૯પ

વૈશાખ સુદ બીજ પછી તરત પંદર દિવસ માટે ગુરુદેવ રાજકોટ પધાર્યા, ને

વૈશાખ વદ પાંચમે પુન: સોનગઢ પધાર્યા. સોનગઢના શાંત–અધ્યાત્મ વાતાવરણમાં

વનજગલમાં એકવાર ફરીને ગુરુદેવને મુનિદર્શનના કોડ જાગ્યા કે અહા, કોઈ દિગંબર

સંત–મુનિ અત્યારે અચાનક આકાશમાંથી ઊતરીને દર્શન આપે તો કેવું સારું! મુનિના

વીતરાગી દેદાર નજરે દેખીએ, એમના મુખથી છૂટતી અધ્યાત્મની ધારા સાંભળીએ, ને

એમના ચરણને ભક્તિથી સેવીએ. અત્યારે વિદેહમાં તો ઘણાય મુનિવરો છે, તેમાંથી

કોઈ એકાદ મુનિરાજ આકાશમાર્ગે પધારીને દર્શન આપો. તે ધન્ય ઘડી ને ધન્ય ભાગ્ય!

એકવાર (વીસેક વરસ પહેલાં) બપોરના સમયે ગુરુદેવ બહાર જંગલમાં ગયેલા

ત્યારે કોઈ વિચારની ધૂનમાં ને ધૂનમાં લાંબો વખત બેસી રહ્યા. ટાઈમ થવા છતાં

ગુરુદેવને પાછા આવેલા ન દેખીને અહીં સ્વાધ્યાયમંદિરમાં તો કેટલાય માણસોમાં

ચિન્તા થઈ પડી ને ચારેકોર શોધખોળ થઈ પડી. અંતે એકાદ કલાકની ચિન્તા પછી,

તેઓ તો પોતાની મસ્તીમાં મસ્તપણે ચાલ્યા આવતા હતા! ગુરુદેવ પગપાળા કે ડોળી

મારફત વિહાર કરતા ત્યારે કોઈવાર આવા વિચિત્ર પ્રસંગો બનતા.

સં. ૨૦૨૨ ના શ્રાવણ સુદ સાતમનો દિવસ ભારતભરમાં તેમજ સોનગઢમાં

‘સમ્મેદશિખર–દિન’ તરીકે ઉજવાયો હતો. આ અરસામાં, સમ્મેદશિખરસંબંધમાં દિગંબર

જૈનસમાજના સંપૂર્ણ હક્કોની જાળવણી થાય તે પ્રકારના કરાર બિહાર–સરકાર સાથે

થઈ ગયા હતા. શ્રાવણમાસના શિક્ષણવર્ગ દરમિયાન જયપુરથી દોઢસો જેટલા મુમુક્ષુઓ

ગુરુદેવને જયપુર પધારવાની વિનતિ કરવા આવ્યા ને સોનગઢનું અધ્યાત્મવાતાવરણ

દેખીને બહુ જ પ્રસન્ન થયા. મધ્યભારતના પ્રધાનશ્રી મિશ્રિલાલજી જૈન ગંગવાલ પણ

સાથે જ હતા. જયપુરમાં ફાગણમાસમાં ટોડરમલ–સ્મારક ભવનનું ઉદ્ઘાટન તથા તેના

ચૈત્યાલયમાં સીમંધરનાથની વેદીપ્રતિષ્ઠા થવાની હોવાથી ગુરુદેવે જયપુર જવાનું

સ્વીકાર્યું. ગુરુદેવના મહાન પ્રભાવનાયોગને લીધે ઉપરાઉપરી ધર્મના મંગલ પ્રસંગો

નિમિત્તે વિહાર થયા જ કરે છે.

ગુરુદેવને કોઈવાર વૈરાગ્યરસની અદ્ભુત ખુમારી જાગી હોય ને રાત્રિચર્ચામાં તે

વ્યક્ત કરતા હોય, –ત્યારે આખી સભા વૈરાગ્યના રંગથી રંગાઈ જાય છે. નાનકડા

રાજકુમાર કહેતા હોય કે હે માતા! આ રાજપટમાં ક્્યાંય અમને સુખ લાગતું નથી,

અમારું સુખ અમારા અંતરમાં છે. તેને સાધવા હવે અમે વનમાં જઈશું ને મુનિ થઈશું.

હે માતા! તું રજા આપ. તું અમારી છેલ્લી માતા છો....હવે બીજી માતાના પેટે

PDF/HTML Page 47 of 80
single page version

: જેઠ : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૪૫ :
અવતાર નહિ કરીએ, બીજી માતાને નહિ રોવડાવીએ....’ એમ કહીને કુમારો દીક્ષા લેતા

હોય ને નાનકડા હાથમાં પીંછી–કમંડળ સહિત મુનિપણે વિચરતા હોય–એ દ્રશ્યો કેવા

હશે! આવા પ્રસંગોનું તેમ જ સીતાજીના વનવાસ વગેરેનું વૈરાગ્યરસભીનું વર્ણન
સાંભળતાં મુમુક્ષુને આ સંસારનો રસ તૂટી જાય છે ને તીવ્રમાં તીવ્ર વૈરાગ્યભાવો પોષાય

છે. –અહા, જાણે આજે જ એ સંયમના વીતરાગમાર્ગે ચાલ્યા જઈએ.

ઘણીવાર રાતે ચિન્તન કરતાં કરતાં જાગેલી કોઈ મીઠી ચૈતન્યઊર્મિ સવારમાં

ગુરુદેવ ભાવભીના ઉદ્ગાર વડે વ્યક્ત કરે છે. એકવાર ગુરુદેવે કહ્યું–પ્રભુ! તું પોતે
અનંત શક્તિનું ધામ છો, પછી બીજા અંતર્જલ્પ કે બહિર્જલ્પ કરવાની વૃત્તિનું શું કામ

છે? બહાર જતી વૃત્તિને છોડીને, એક અનંત શાંતિમય ધામ પ્રભુ આત્મામાં જ તું

લયલીન થા....એની જ પ્રીતિ કરીને એમાં જ રમ.’

સાથે સાથે એક ભગવાનની વાત પણ સાંભળો: ભગવાન તો ખરા, પણ અદ્ભુત

ને આશ્ચર્યકારી! સ્ફટિક જેવા ઊજળા...પણ એ શેમાંથી બનેલા ખબર છે? –મીઠી સાકરના

અખંડ ગાંગડામાંથી કોતરેલા એ ભગવાન ખડ્ગાસન હતા. સાકરના ભગવાન એટલે

જાણે મીઠા અમૃતરસથી ભરેલા, અતીન્દ્રિય આનંદથી ભરેલા; ને કામગીરી તો એવી

આશ્ચર્યકારી કે જાણે શાશ્વતી રત્નની મૂર્તિ હોય.....ને બોલતી હોય! આવા અદ્ભુત એ
ભગવાનને સં. ૨૦૨૩ ની શરદપૂર્ણિમાની રાતે ગુરુદેવે સ્વપ્નમાં દેખ્યા. અહો, શરદપૂનમે

સાકરના પ્રભુદર્શનનો એ મીઠો સ્વાદ....એ મધુર આહ્લાદ! એ જિનપ્રતિમાના આનંદકારી

દર્શનનું વર્ણન કરતાં ઉલ્લાસપૂર્વક ગુરુદેવ કહે છે કે એ પ્રતિમાની આશ્ચર્યકારી

અદ્ભુતતાનું વર્ણન હું વચનથી બરાબર કહી શકતો નથી. જિનગુણચિન્તનમાં દિનરાત
મગ્ન રહેનારા ગુરુદેવ સ્વપ્નમાંય અવારનવાર જિનદેવને દેખે છે. એ અમૃતસ્વાદમય

સાકરના જિનપ્રતિમાનું દર્શન કોઈ મીઠા–મધુર પ્રભાવશાળી ફળની આગાહી સૂચવે છે. હે

ગુરુદેવ! અમને પણ જિનમાર્ગના એ અમૃતનો મધુરસ્વાદ ચખાડો.

–અને એ સ્વપ્નનું મધુર ફળ ચાખવા માટે જ જાણે સિદ્ધભગવંતોના દેશમાં

જવાનું ને સમ્મેદશિખરસિદ્ધિધામની યાત્રા કરવાનું નક્કી કર્યુ. વાહ! ગુરુદેવ સાથે

સંતોના ધામમાં જાશું ને ત્યાં ગુરુદેવ આપણને સિદ્ધભગવાન દેખાડશે.

પરમ સત્યતત્ત્વની ગંભીરતા અને ભારતની અત્યારની પરિસ્થિતિ જોઈને ગુરુદેવ

કોઈ કોઈવાર કહે છે કે–બાપુ, આ કોઈ સાધારણ વાત નથી, આ તો સર્વજ્ઞ પરમાત્મા

PDF/HTML Page 48 of 80
single page version

: ૪૬ : આત્મધર્મ : જેઠ : ૨૪૯પ
પાસેથી આવેલો સત્યનો પ્રવાહ છે. અહીંના જીવોના ભાગ્યે આ મહા નિધાન આવી
ગયા છે. જે આ નિધાનને ઠુકરાવશે તે પસ્તાશે. મહાભાગ્યે મળેલો આ અવસર ચૂકવા
જેવો નથી. જગતના કોલાહલમાં ન રોકાતાં વીરરસ પ્રગટ કરીને આત્માને સાધી લ્યો.

સં. ૨૦૨૩ માં ફરીને ગુરુદેવનો મંગલવિહાર આવ્યો. પંચકલ્યાણકો,

વેદીપ્રતિષ્ઠાઓ, સમ્મેદશિખરજી વગેરે તીર્થયાત્રાઓ, તેમ જ મહાન આનંદકારી એક
અણધાર્યો પ્રસંગ–એ બધા મંગલકાર્યો માટે ગુરુદેવે પોષ સુદ ૧૨ ના રોજ સોનગઢથી
પ્રસ્થાન કર્યું. ચાલો, આપણે પણ ગુરુદેવની સાથે જઈએ ને મંગલપ્રસંગોનું સાક્ષાત્
અવલોકન કરીને તેનો આનંદ લઈએ:

‘આત્માને સાધવા માટે સમ્યગ્દર્શન–જ્ઞાન–ચારિત્રરૂપ જે નિજકાર્ય તે મંગળ છે’

–એવા મંગલઉદ્ગારપૂર્વક ગુરુદેવે પ્રસ્થાન કર્યું ને અમરાપુર ગામે પહોંચ્યા; નાનકડા
ગામમાં બ્ર. તારાબેન અને તેમના કુટુંબે સત્સંગનો અનેરો લાભ લીધો. પછી લાઠી
થઈને અમરેલી પધાર્યા; પૂ. શાન્તાબેનનું આ ગામ. અહીં સં. ૧૯૮૬ થી માંડીને
આજસુધીના કેટલાંય જૂનાં સંસ્મરણો ગુરુદેવે યાદ કર્યાં હતાં. ત્યાંથી જસદણ પધાર્યા ને
જિનમંદિરમાં વર્ધમાન જિનેન્દ્રની પ્રતિષ્ઠાનો મહોત્સવ થયો. અહીંનું રાજકુટુંબ પણ
પ્રવચનનો લાભ લેતું હતું.

જસદણ પછી ગુરુદેવ આંકડિયા ગામે પધાર્યા. ‘આત્મધર્મ’ માસિકના

પ્રકાશનનો જ્યાંંથી પ્રારંભ થયેલો એવા આ નાનકડા ગામના નવા જિનમંદિરમાં
પંચકલ્યાણકનો મોટો ઉત્સવ થયો. ઉત્સવમાં આખા ગામની જનતાએ ભાગ લીધો.
ગ્રામ્ય જનતાનો ઉત્સાહ પણ એવો કે કણબીલોકોનાં ટોળેટોળાં ગીત ગાતાં ગાતાં
પ્રવચન સાંભળવા આવતાં હતાં. મંદિરનિર્માણ કરાવનાર સ્વ. શ્રી બાલચંદભાઈના બંધુ
કપુરચંદભાઈ વગેરે તો આ પંચકલ્યાણકનાં દ્રશ્યો પહેલી જ વાર નીહાળીને એવા મુગ્ધ
થઈ ગયા, કે તેમણે કહ્યું–વાહ! આ તો ભારે સરસ; હૃદય હલાવી નાખે એવું છે. અમે
આવું તો કદી જોયું ન હતું. (ક્્યાંથી જોયું હોય? પહેલાં તો સ્થાનકવાસી હતા ને?)
અહીં તળાવના કિનારે ઊભા ઊભા ગિરનાર દેખાય છે, ને પંચકલ્યાણક નેમપ્રભુના જ
થયા હતા. આ ઉત્સવપ્રસંગે અમરેલીના ભાવિ–જિનાલય માટે શ્રી શાંતિનાથ તથા
સીમંધર ભગવાનના પ્રતિમાજીની પણ પ્રતિષ્ઠા થઈ હતી. ઉત્સવ વખતે ગામના યુવાન
કણબીભાઈઓ પણ સમયસારનાં ગીત ગાતા હતા. પ્રતિષ્ઠા માહ સુદ એકમે થઈ હતી.

PDF/HTML Page 49 of 80
single page version

: જેઠ : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૪૭ :

આંકડિયાથી અમરેલી–બરવાળા–ઉમરાળા ત્રણે ગામોથી પસાર થઈને રાણપુર

તથા અમદાવાદ થઈને હિંમતનગર આવ્યા. અહીં મહાવીરનગર સોસાયટીમાં સવાલાખ

રૂા. ના ખર્ચે નવું દિ. જિનમંદિર બંધાયેલ છે. અત્યંત ઉલ્લાસપૂર્ણ વાતાવરણ વચ્ચે ભવ્ય

પંચકલ્યાણક–પ્રતિષ્ઠામહોત્સવ થયો. હેલિકોપ્ટર–વિમાન દ્વારા પુષ્પવૃષ્ટિ પણ થઈ. આ

પ્રસંગે પચીસેક હજાર માણસોનો આનંદમેળો થયો હતો. મૂળનાયક મહાવીરપ્રભુ અને
ઉપર ખડ્ગાસન શાંતિનાથપ્રભુના પ્રતિમાજીથી જિનમંદિર ખુબ શોભે છે.

હિંમતનગર મહોત્સવ પછી અમદાવાદ થઈ, વચ્ચે એક ટંક સોનગઢમાં વિસામો

લઈ ગુરુદેવ ભાવનગર પધાર્યા. ગુરુદેવે ૩૯ વર્ષ પહેલાં (સં. ૧૯૮૬ માં) ચંપાબેનને

પહેલવહેલા અહીં ભાવનગરમાં જોયેલા; ને ‘આ બેનનો આત્મા કોઈ અલૌકિક છે’

એમ તેમને જોતાં જ થયેલું, પૂ. ચંપાબેન તો તે વખતે ૧૬–૧૭ વર્ષના જ હતા. આવા

અનેક સંસ્મરણો ગુરુદેવે ભાવનગરમાં તાજા કર્યાં હતા. ત્યાંથી અમદાવાદ, હિંમતનગર

થઈને આબુ પહોંચ્યા; પછી શિરોહી, શિવગંજ અને પાલી આવ્યા. પાલી હીરાચંદજી

મહારાજનું ગામ હોવાથી અનેક પ્રસંગો યાદ કરતા. દીક્ષા પછી એકવાર તેમણે કહેલું કે

‘કાનજી! અમે તારી પાસે કામ કરાવવા તને દીક્ષા નથી આપી, પણ તું જૈનશાસનનો

થાંભલો થા–એ માટે દીક્ષા આપી છે.’ એ દીક્ષા તો ભલે દીક્ષાને ઠેકાણે રહી, પણ
‘જૈનશાસનનો થાંભલો’ થવાની આગાહી તદ્ન સાચી પડી.

પાલી પછી સોજત, કિસનગઢ, કુચામન થઈને વછરાજજી શેઠના લાડનૂ ગામે

આવ્યા. અહીં વીસેકલાખ રૂા. ના ખર્ચે તૈયાર થયેલા સુખદેવ–આશ્રમમાં પ્રવેશતાં જ

વિશાળ ચોકમાં ઊભેલા બાહુબલિભગવાન, માનસ્તંભ, અને અંદર જિનમંદિરમાં

સુવર્ણબિંબ જેવા ઝગમગતા અતિ ભાવવાહી આદિનાથ ભગવાન, આજુબાજુ ભરત–

બાહુબલી, કલામય તોરણદ્વાર વગેરેનાં દર્શનથી આનંદ થાય છે. આ ઉપરાંત

જમીનમાંથી નીકળેલાં બીજાં પ્રાચીન મંદિરો પણ દર્શનીય છે. આ લાડનૂશહેરમાં ૨૭

વખત તો પંચકલ્યાણક ઉત્સવો થયેલા છે. લાડનૂ પછી સીકર થઈને તા. ૬–૩–૬૭ ના
રોજ જયપુરશહેરમાં પ્રવેશ કર્યો.

જયપુરનો પ્રભાવશાળી ઉત્સવ

અહીં પાંચેક લાખ રૂા. ના ખર્ચે શેઠ શ્રી પૂરણચંદજી ગોદિકાએ ટોડરમલ્લ–સ્મારક

ભવન બંધાવેલ છે તેનું ઉદ્ઘાટન, તેમાં જિનબિંબની વેદીપ્રતિષ્ઠા, પં. ટોડરમલ્લજીનો

દ્વિશતાબ્દી ઉત્સવ વગેરે પ્રસંગો હતા. ઉત્સવ માટે ખુબ ઉલ્લાસ ને મોટી તૈયારીઓ

PDF/HTML Page 50 of 80
single page version

: ૪૮ : આત્મધર્મ : જેઠ : ૨૪૯પ
હતી. એ જ સમયે કડક કરફ્યુ (ઘર બહાર નીકળવાનો કડક પ્રતિબંધ) આવી પડ્યો,
તોપણ ઉત્સવ તો ચાલુ જ રહ્યો. ચારેકોર ભરી બંદૂક તાકીને લશ્કર ફરતું હોય તેની વચ્ચે

પણ જગતમાં પરમ અહિંસાનો ધ્વજ ફરકાવનાર જિનદેવની પ્રતિષ્ઠાનો ઉત્સવ ઉજવાતો
હતો. –તે દેખીને આશ્ચર્ય થાય તેવું હતું. મુલતાન નગર (કે જ્યાંંના સાધર્મીઓ ઉપર
પંડિતજીએ રહસ્યપૂર્ણ ચિઠ્ઠી લખી હતી અને હાલ જે પાકિસ્તાનમાં છે) ત્યાંથી આવીને

અહીં આદર્શનગરમાં રહેતા મુલતાની સાધર્મીભાઈઓની વિનતીથી ગુરુદેવે ત્યાં પ્રવચન
કર્યું હતું ને ટોડરમલ્લજીનો મહિમા કર્યો હતો. આદર્શનગરમાં નવું જિનાલય બે–ત્રણ લાખ
રૂા.ના ખર્ચે સુંદર બંધાયું છે. તેમાં મુલતાનથી સાથે લાવેલાં સેંકડો જિનબિંબ છે, તેનાં

દર્શન કર્યાં. સોનગઢમાં જે દિવસે સીમંધરપ્રભુની પ્રતિષ્ઠા થઈ તે જ દિવસે (ફાગણ સુદ
બીજે) જયપુરમાં પણ સીમંધર ભગવાનની પ્રતિષ્ઠા થઈ; ટોડરમલ્લજી–સ્મારકભવનનું
ઉદ્ઘાટન થયું; ટોડરમલ્લજી જે જિનમંદિરમાં શાસ્ત્રવાંચન કરતા તે મંદિરમાં બસો વર્ષથી

કલશ–ધ્વજ ચડ્યા ન હતા તે પણ આજે જ ગુરુદેવના સુહસ્તે મંગલસ્વસ્તિકપૂર્વક ચડ્યા;
અને ત્યાં જ હજારો માણસોની સભામાં ‘મોક્ષમાર્ગ’ એક જ છે, બે નથી’ –એ વિષય ઉપર
મોક્ષમાર્ગપ્રકાશકમાંથી ગુરુદેવે પ્રવચન કર્યું. અહા, કરફ્યુના બંધનમાં પડેલી જયપુરનગરી

આજ કંઈક મુક્તિની હવા માણતી હતી. ટોડરમલ્લ–સ્મારકભવનનો વિસ્તાર ૬પ૦૦૦
ચોરસફૂટ કરતાં વધુ છે; ને તેના એક કમરામાં સીમંધરભગવાનનું ચૈત્યાલય છે. શેઠ શ્રી
શાંતિપ્રસાદજી શાહુની અધ્યક્ષતામાં ટોડરમલ્લ–દ્વિશતાબ્દી મહોત્સવનું ઉદ્ઘાટન શેઠ શ્રી

નવનીતલાલભાઈએ કર્યું. ને ગુરુદેવે ‘મંગલમય મંગલકરણ વીતરાગવિજ્ઞાન’ એના ઉપર
મંગલપ્રવચન કરીને વીતરાગવિજ્ઞાનનો મહિમા સમજાવ્યો. ટોડરમલ્લજી–ગ્રંથમાળાના
પ્રથમ પુષ્પરૂપે મોક્ષમાર્ગપ્રકાશકની ૧૧૦૦૦ પ્રત પ્રકાશિત થઈ. જયપુર ઉત્સવ દરમિયાન

ગુરુદેવ ખાનિયાજી તથા પદ્મપુરીના જિનમંદિરોનાં દર્શન કરવા ગયા હતા. સાંગાનેરનાં
પ્રાચીન જિનાલયોનાં પણ દર્શન કર્યાં. સુંદરતાને લીધે દેશ–વિદેશમાં પ્રસિદ્ધ એવી આ
જયપુરનગરીને ખરું ગૌરવ તો અહીંના કેટલાય જિનાલયો તથા ટોડરમલ્લજી વગેરે અનેક

વિદ્વાનોએ જ આપ્યું છે. ટોડરમલ્લજીના જીવન ઉપર બાળકોનું સુંદર નાટક, તેમ જ
સીતાજીના વનવાસ તથા અગ્નિપરીક્ષાનું પણ સુંદર નાટક થયું હતું. અને, જયપુર ઉત્સવના
અંતિમ દિવસે ફાગણ સુદ પાંચમે મહાવીરપાર્કના પ્રવચનમાં દસેક હજાર માણસો હતા. એ

દ્રશ્યો દેખીને વિદ્વાનો પણ આશ્ચર્ય પામતા. પછી જયપુરના ઈતિહાસમાં કદાચ અભૂતપૂર્વ
એવી જિનેન્દ્રભગવાનની રથયાત્રા નીકળી હતી; જેમાં ૧૮ હાથી હતા,

PDF/HTML Page 51 of 80
single page version

: જેઠ : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૪૯ :
કહાનગુરુ જિનરથના સારથિ હતા. અનેક વૈભવસમ્પન્ન એ રથયાત્રાને નીહાળીને

લાખો લોકો આશ્ચર્ય પામતા, રાજસ્થાની–ગુજરાતી–મુલતાની સૌ ભક્તો, એકબીજાની

સાથે ઉમંગથી જિનભક્તિ કરતા હતા. દસદસ દિવસના કરફ્યુની વેદનામાંથી છૂટેલી

જયપુરનગરી આ અદ્ભુત રથયાત્રા દેખીને આનંદથી પ્રફુલ્લિત બની હતી. રથયાત્રાની

પૂર્ણતા થતાં અઢાર હાથીઓએ સૂંઢ ઊંચી કરીને સલામી આપી, કે બરાબર તે જ વખતે

કુદરતની અમીવૃષ્ટિરૂપે આકાશમાંથી ઝરમર છાંટણા વરસ્યા. અદ્ભુત હતો જયપુરનો

એ પ્રભાવશાળી ઉત્સવ, –અને એથીયે વધુ રોમાંચકારી આનંદનો પ્રસંગ હજી બીજે

દિવસે બનવાનો છે. –ક્યાં? એ તો હમણાં આપ આ અંકમાં જ વાંચશો.

* * * * *

ફાગણ સુદ છઠ્ઠના રોજ જયપુરથી સમ્મેદશિખરજીના યાત્રાસંઘનું ૪૦૦ યાત્રિકો

સહિત પ્રસ્થાન થયું. મહાવીરજીની પ્રશાંતમૂર્તિના દર્શન કર્યાં, અને ફાગણ સુદ સાતમે

આવ્યા–બયાના શહેર.

બયાનાશહેરમાં સીમંધર ભગવાનના દર્શનથી ગુરુદેવને અપૂર્વ ઉલ્લાસ

અને ગુરુમુખથી પૂર્વભવનું આનંદકારી વર્ણન

બયાના શહેરમાં સીમંધરભગવાનના પ્રાચીન પ્રતિમાજી (સં. ૧પ૦૭ ના)

બિરાજે છે; પ્રતિમાજી પરના શિલાલેખમાં લખ્યું છે કે– ‘पूर्व्व विदेहके तीर्थकर्ता श्री

जीवन्तस्वामी श्री सीमंधरस्वामी.’ એ વિદેહીનાથના દર્શનથી ગુરુદેવને અલૌકિક

ઊર્મિઓ જાગી, એમની સાથેના પૂર્વભવના સંબંધના સ્મરણો તાજા થયા ને પ્રવચન

વખતે અત્યંત આનંદભર્યા વાતાવરણમાં એ વાત ગુરુદેવે પ્રસિદ્ધ કરી. મંગલપ્રવચનમાં

ગુરુદેવે કહ્યું કે–અત્યારે સીમંધર ભગવાન પૂર્વવિદેહમાં તીર્થંકરપણે વિચરે છે. બે હજાર

વર્ષ પહેલાં જેમની વાણી સાંભળીને કુંદકુંદાચાર્યદેવે શાસ્ત્રો રચ્યાં તે જ સીમંધર

ભગવાન અત્યારે પણ બિરાજી રહ્યા છે. અમારે સોનગઢમાં પણ સીમંધર ભગવાનની

સ્થાપના છે, અહીં સીમંધર ભગવાનના પ૦૦ વર્ષ પ્રાચીન પ્રતિમાના દર્શનથી હમકો

બડા પ્રમોદ આવ્યા.

આ સીમંધરભગવાન હમારા પ્રભુ હૈ, હમારા દેવ હૈ, તેમનો અમારા ઉપર મહાન

ઉપકાર છે. આ પહેલાંના ભવમાં અમે તે ભગવાન પાસે હતા, પણ અમારી ભૂલના

કારણે અહીં ભારતમાં આવ્યા છીએ, કુંદકુંદાચાર્યદેવ અહીંથી સીમંધરપરમાત્મા

PDF/HTML Page 52 of 80
single page version

: ૫૦ : આત્મધર્મ : જેઠ : ૨૪૯પ
પાસે આવ્યા ને ભગવાનની વાણી સાંભળી ત્યારે હમ ભી વહાં ઉપસ્થિત થે. આ દોનોં
બહેનોંકા આત્મા ભી પુરુષભવમેં વહાં ઉપસ્થિત થે. ઓર વે હમારે મિત્ર થે.

કુંદકુંદાચાર્યકો હમને સાક્ષાત્ દેખે હૈં, વિશેષ ક્યા કહેં? ઔર ભી બહુત ગંભીર બાત હૈ.
સીમંધર પરમાત્માકા યહાં વિરહ હુઆ; યહાં કે ભગવાનકી બાત સુનકર ઔર આજ
સાક્ષાત્ દર્શન કર હમકો બહુત પ્રમોદ હુઆ. (ગુરુદેવના આ પૂર્વભવ સંબંધી દ્રશ્ય આપ

ગતાંકમાં જોઈ શકશો.)

આજે ગુરુદેવના અંતરમાં કોઈ જુદો જ ઉમળકો હતો; એટલે અંતરમાં ઘૂંટાઈ

રહેલી એક અત્યંત મહત્ત્વની સોનેરી વાત જાહેર કરી....સીમંધરનાથના દર્શનથી

અંતરમાં જાગેલા વિદેહક્ષેત્રના મધુર સંભારણા આજે ગુરુદેવના હૃદયમાં આનંદની
ઉર્મિઓ જગાડતા હતા; ને હૃદયના ઘણા ઘણા ભાવો ખોલવાનું મન થતું હતું. પૂ. શ્રી
ચંપાબેનને પૂર્વના ચાર ભવનું જાતિસ્મરણ જ્ઞાન છે અને પૂર્વભવમાં સીમંધર ભગવાન

પાસે હતાં, તે વાત પ્રસિદ્ધ કરતાં અત્યંત પ્રમોદ અને પ્રસન્નતાથી ગુરુદેવે કહ્યું કે–

જુઓ, અહીં સીમંધર ભગવાન બિરાજમાન છે; સીમંધરભગવાનની અહીં સાક્ષી

છે; આ ભગવાનની સાક્ષીમાં અહીં એ વાત પ્રસિદ્ધ કરું છે કે આ ચંપાબેનને (સામે

બેઠેલાં છે તેમને) ચાર ભવનું જાતિસ્મરણ જ્ઞાન છે. આ બંને બહેનો (ચંપાબેન અને
શાન્તાબેન) પૂર્વે મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં ભગવાન પાસે હતાં, ત્યાંથી અહીં આવ્યા છે. આ બે
બેનો, હું તથા બીજા એક ભાઈ હતા–એમ ચાર જીવો ભગવાનની સમીપમાં હતા, પણ

અમારી ભૂલથી અમે આ ભરતક્ષેત્રમાં આવ્યા. અહીં પ૦૦ વર્ષ પ્રાચીન સીમંધર પ્રભુ
બિરાજી રહ્યા છે, તેમને દેખીને ઘણો પ્રમોદ થયો. આ પરમાત્માની સમીપમાં હું આ વાત
આજે અહીં ખુલ્લી મૂકું છું કે આ બેનો ને અમે પૂર્વે સીમંધર પરમાત્મા પાસે હતા ને આ

ચંપાબેનને ચાર ભવનું જ્ઞાન છે. આત્માના જ્ઞાન ઉપરાંત તેમને તો ચાર ભવનું જ્ઞાન
છે. આ સીમંધર ભગવાનની સાક્ષીએ સમાજમાં આ વાત બહાર પાડી છે. અમારા ઉપર
ભગવાનનો મહા ઉપકાર છે.

અહા, સીમંધર ભગવાનની સમીપમાં ગુરુદેવના આવા પરમ ભાવભીના

હૃદયઉદ્ગાર સાંભળીને શ્રોતાજનો હર્ષાનંદમાં તરબોળ બન્યા....યાત્રામાં સૌ
ધન્યતા અનુભવવા લાગ્યા. વિદેહીનાથ સીમંધરપ્રભુની ગુરુદેવે મહાન આનંદપૂર્વક

યાત્રા કરાવી

PDF/HTML Page 53 of 80
single page version

: જેઠ : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૫૧ :
એકેએક યાત્રિક બીજું બધું ભૂલીને સીમંધરનાથની ચર્ચામાં મશગૂલ હતા. બયાના

નગરમાં જ્યાં જુઓ ત્યાં ગુરુદેવના આજના હર્ષોદ્ગારનું વાતાવરણ દેખાતું હતું.

જયપુરના ભવ્ય ઉત્સવ પછી તરત આવો મહાન આનંદકારી પ્રસંગ બન્યો–એ ખરેખર

સીમંધર ભગવાનના પ્રતાપે ભરતક્ષેત્રમાં મહાન ધર્મવૃદ્ધિ થવાનું સૂચવે છે.

જય હો જીવંતસ્વામી સીમંધરનાથનો......
જય હો સીમંધરનંદન ગુરુદેવનો........
જય હો વિદેહથી પધારેલા સન્તોનો.....

* * * * *

આમ ઘણા જ પ્રમોદપૂર્વક ગુરુદેવે સીમંધરપ્રભુના ચરણસાન્નિધ્યમાં હૃદયના

ભાવો ખોલ્યા. શ્રોતાજનોના હર્ષનો આજે પાર ન હતો. બયાનાની આવી આનંદકારી

યાત્રાની તો કોઈને કલ્પનાય ન હતી. બયાના શહેર જાણે આજ સીમંધરનગર બની

ગયું હતું. આજના આનંદકારી પ્રસંગની જ ચર્ચા ગુરુદેવ વારંવાર કરતા હતા. હજી પણ

હૃદયના ઘણા ઘણા ભાવો ખોલવાનું ગુરુદેવનું મન હતું. પ્રસન્નચિત્તે ફરીફરી તેમણે

કહ્યું–કોઈ લોકો કહે છે કે તમે સીમંધરપ્રભુની પ્રતિમા કેમ પધરાવી? પણ ભાઈ, પ્રતિમા

તો ૨૪ તીર્થંકરની તેમ જ વિદ્યમાન તીર્થંકરોની પણ હોય છે. અહીં પાંચસો વર્ષ પહેલાં

સીમંધરપ્રભુની સ્થાપના થઈ છે–એ જ એનો મોટો પુરાવો છે; ને પ્રતિમા ઉપર

સીમંધરપ્રભુનો લેખ અત્યંત સ્પષ્ટ છે. તેમને जीवन्तस्वामी એટલે કે વિદ્યમાન તીર્થંકર

કહ્યા છે. તેમના દર્શન કરવાનો વિચાર હતો, તે આજે સફળ થયો; ને ભગવાનની

સમીપમાં આ વાત પ્રસિદ્ધ કરી, તે મંગળ છે.

અહીં તો સીમંધર ભગવાનની સ્થાપના છે; ને મહાવિદેહમાં સાક્ષાત્ સીમંધર

પરમાત્મા અત્યારે બિરાજે છે. આ ચંપાબેનને ૪ ભવનું જ્ઞાન છે. પૂર્વ ભવમાં અમે ચાર

જીવો ભગવાન પાસે હતા, તે તેમના જ્ઞાનમાં સ્પષ્ટ ભાસ્યું છે; બીજું ભવિષ્યનુંં પણ

ઘણું છે, આત્મજ્ઞાન ઉપરાંત તેમને તો ચાર ભવનું જ્ઞાન છે. ત્રીસ વર્ષે આજે અહીં

સીમંધરભગવાનની સાક્ષીમાં એ વાત જાહેર કરું છું. પૂર્વભવમાં આ બે બેનો તથા મારો

આત્મા (ગુરુદેવનો આત્મા–રાજકુમાર તરીકે) ત્યાં ભગવાનની સમીપમાં હતા. ત્યાંથી

અમે ચાર જીવો આ ભરતક્ષેત્રમાં આવ્યા છીએ. અહીં ભગવાનની સમીપમાં આજે

સમાજમાં આ વાત હું જાહેર કરું છું.

PDF/HTML Page 54 of 80
single page version

: ૫૨ : આત્મધર્મ : જેઠ : ૨૪૯પ

ગુરુદેવના શ્રીમુખથી વારંવાર આવી આનંદકારી જાહેરાત સાંભળતા ભક્તોને

ઘણો જ હર્ષ થતો હતો. આમ તો ગુરુદેવ ઘણા ભક્તોને અવારનવાર એ વાત કરતા,

પણ ભરસભા વચ્ચે, આટલી પ્રસન્નતાપૂર્વક અને સીમંધર ભગવાનની સાક્ષીમાં ગુરુદેવે

આજે જે પ્રસિદ્ધિ કરી તે ખાસ નવીનતા હતી. ને શ્રોતાજનો એ સાંભળી ધન્યતા

અનુભવતા હતા. વાહ! આજની યાત્રા સફળ થઈ. ગુરુદેવ પણ અહીંના પ્રસંગને ફરી

ફરી સેંકડોવાર આનંદથી યાદ કરે છે. ને વિદેહના સાધર્મીઓ પણ આ વાત જાણીને
આનંદિત થતા હશે.

જાણે વિદેહક્ષેત્રની યાત્રા કરતા હોય એવા ઉમંગથી આ બયાનાની યાત્રા કરીને

ગુરુદેવે આ સીમંધર ભગવાનને સારા ભારતમાં પ્રસિદ્ધ કરી દીધા. એટલું જ નહિ, એ

સીમંધર ભગવાન સાથેના પૂર્વભવના સંબંધને પણ આનંદપૂર્વક પ્રસિદ્ધ કરીને મહાન
મંગલ કર્યું.

સીમંધર ભગવાનનો જય હો!

બપોરે પણ ફરીફરીને સીમંધરનાથનું અવલોકન કરવા ગુરુદેવ પધાર્યા હતા;

વારંવાર સૂક્ષ્મતાથી અવલોકન કરતાં તેમના અંતરમાં અવનવા ભાવો જાગતા હતા; ને

પૂર્વનાં ઘણા મધુર સ્મરણો તાજાં થતાં હતા. ભક્તોને ત્યારે એમ થતું હતું કે અહીં આ

ભરતક્ષેત્રમાં સં. ૧પ૦૭ માં જ્યારે આ સીમંધરભગવાન સ્થપાતા હશે ત્યારે ગુરુદેવ

અને પૂ. બેનશ્રી–બેન વગેરે આત્માઓ તો વિદેહક્ષેત્રમાં સાક્ષાત્ સીમંધરનાથને સેવતા

હશે! એ વખતે બયાનામાં કોને કલ્પના હશે કે પ૧૬ વર્ષ પછી સાક્ષાત્ સીમંધર

ભગવાન પાસેના ભક્તો અહીં આવીને આ સીમંધરનાથનાં દર્શન–પૂજન કરશે! બપોરે

ભક્તોને ભાવના જાગી કે ગુરુદેવ સાથે અહીં આવ્યા છીએ તો ચાલો, ભગવાનનો

અભિષેક પણ કરીએ ને ગુરુદેવ પાસે પણ અભિષેક કરાવીએ. ઉત્સાહથી અભિષેક

માટેની ઉછામણી થઈ, ને ગુરુદેવે સ્વહસ્તે ભાવભીના ચિત્તે પોતાના વહાલા નાથનો

અભિષેક કર્યો. ગુરુદેવના હસ્તે સીમંધરનાથના અભિષેકનું દ્રશ્ય દેખીને યાત્રિકસંઘમાં

તેમજ બયાનાની જનતામાં હર્ષપૂર્વક જયજયકાર છવાઈ ગયો. અને સીમંધરનાથની આ

યાત્રાની ખુશાલીમાં કુલ રૂા. પપપપ (પાંચ હજાર પાંચસો પંચાવન) જિનમંદિર

(બયાના) ને અર્પણ કરવામાં આવ્યા. બપોરના પ્રવચનમાં પણ ગુરુદેવે વારંવાર પ્રમોદ

વ્યક્ત કર્યો હતો. પ્રવચનનું સ્થાન બરાબર સીમંધર ભગવાનની સન્મુખ નિકટમાં જ

હતું. તેથી ગુરુદેવને વિશેષ ભાવો ઉલ્લસતા હતા. (એ પ્રવચન માટે જુઓ આત્મધર્મ

PDF/HTML Page 55 of 80
single page version

: જેઠ : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૫૩ :
અંક ૨૮૨) આજે દિવસ પણ ફાગણ સુદ સાતમ હતો; (દશ વર્ષ પહેલાં આ જ દિવસે

સમ્મેદશિખરજીની યાત્રા કરી હતી, ને અત્યારે પણ તેની જ જાત્રા કરવા જઈ રહ્યા

હતા.) પ્રવચન પછી ફરી સીમંધરપ્રભુના દર્શન કરીને બયાનાથી પ્રસ્થાન કર્યું.

સમ્મેદશિખર–યાત્રા કરીને સોનગઢ તરફ

બયાના પછી ફિરોઝાબાદ, જસવંતનગર, ઈટાવા, કાનપુર, અલ્લાહાબાદ

(પ્રયાગ) થઈને ફાગણ સુદ ૧૧ ના રોજ બનારસ (કાશી) પહોંચ્યા. ચાર પ્રભુના

જન્મધામની યાત્રા કરી, પછી ડાલમિઆનગર થઈને સમ્મેદશિખર પહોંચ્યા, ને ફાગણ

સુદ પૂનમે આનંદપૂર્વક એ સિદ્ધિધામની યાત્રા કરી. છેલ્લી પારસટૂંકે ગુરુદેવે સ્તવન

ગવડાવ્યું ને ‘સમ્મેદશિખરજીકી જય હો....જય હો’ એવા હસ્તાક્ષર કરી આપ્યા.

ત્યારપછી ગિરડીહ, ઋજુવાલિકા (બરાકર) નદી, ઈસરી–આશ્રમ પાવાપુર, રાજગૃહી–

વિપુલાચલ, નાલંદા, કુંડલપુર, કોડરમા, ઝૂમરીતલૈયા, હજારીબાગ થઈને રાંચી આવ્યા.

અહીં બ્ર. કોકિલાબેન અને તેમના પરિવારે તથા અન્ય મુમુક્ષુઓએ વિશેષ ઉત્સાહથી

લાભ લીધો. ફાગણ વદ દસમે રાંચીથી પ્રસ્થાન કર્યું, ને ધનબાદ આસનસોલ, ચિન્સુરા

થઈને કલકત્તા પહોંચ્યા. કલકત્તામાં ત્રણ દિવસ રહી ધનબાદ અને ઈસરી બબ્બે દિવસ

રહ્યા. થાકને કારણે તબિયત જરા અસ્વસ્થ હોવાથી સિદ્ધિ ધામની મધુરી છાયામાં

(ઈસરીમાં) વિશ્રામ લીધો. (ગયા, ફત્તેહપુર તથા મૈનપુરના કાર્યક્રમો રદ કરવા

પડ્યા.) ઈસરીથી ટ્રેઈનદ્વારા કલકત્તા, ત્યાંથી વિમાન દ્વારા આગ્રા થઈ ફિરોઝાબાદ

આવ્યા; શેઠશ્રી છદામીલાલજીએ ઉત્સાહથી સ્વાગત કર્યું. ત્યારબાદ બુલન્દશહેર,

ગાઝિયાબાદ અને શહાદરા થઈને દિલ્હી આવ્યા. લાલમંદિરની બાજુના મંડપમાં

પ્રવચનો થતાં હતાં, ભવ્ય રથયાત્રા નીકળી હતી, તથા સમન્તભદ્રવિધાલયમાં

વિદ્યાનંદજી મહારાજ સાથે મુલાકાત પણ થઈ હતી. પછી મથુરા–સિદ્ધક્ષેત્રની યાત્રા

કરીને, આગ્રામાં મહાવીર–જયંતી કરી. ને જયપુર પધાર્યા; થાક અને ગરમીના કારણે

અહીં ગુરુદેવે ચાર દિવસ આરામ લીધો. (–આથી અજમેર, ચિત્તોડ, કુણ અને ભીંડરનો

પ્રવાસ રદ કરવો પડ્યો. કુણગામમાં વેદીપ્રતિષ્ઠા થઈ હતી.) જયપુરથી પ્લેનદ્વારા

ઉદયપુર આવ્યા. ૧૨ માઈલ દૂર ડબોક ગામે એક દિવસ આરામ કર્યો. ચૈત્ર વદ પાંચમે

ઉદેપુરમાં પ્રવેશ કર્યો ને નવા જિનાલયમાં વેદીપ્રતિષ્ઠાનો ભવ્ય ઉત્સવ ઉજવાયો.

રાણાપ્રતાપની આ રળિયામણી નગરી કુદરતી સૌન્દર્ય અને જૈનધર્મના પ્રાચીન ગૌરવથી

શોભી રહી છે. અહીં એક મંદિરમાં આરસના સમ્મેદશિખરની મોટી રચના

PDF/HTML Page 56 of 80
single page version

: ૫૪ : આત્મધર્મ : જેઠ : ૨૪૯પ
છે. ભવ્ય રથયાત્રા માટે અજમેરથી આવેલા સોનેરી રથમાં સારથિ તરીકે કહાનગુરુ

બેઠા હતા; ઉદેપુરમાં ચંદ્રપ્રભસ્વામી વગેરે ભગવંતોની પ્રતિષ્ઠા કરીને ગુરુદેવે ગુજરાતમાં

પ્રવેશ કર્યો ને બામણવાડા આવ્યા, ત્યાંથી અમદાવાદ થઈને બોટાદ આવ્યા; બોટાદ

શહેરમાં આનંદપૂર્વક ગુરુદેવનો ૭૮મો જન્મોત્સવ ઉજવાયો. વૈશાખ સુદ ત્રીજે રાજકોટ

પધાર્યા ને ત્યાં જૈનશિક્ષણવર્ગ ચાલ્યો. વૈશાખ વદ ૯ ના રોજ પુન: સોનગઢમાં પધાર્યા.

સોનગઢમાં આવતાંવેંત મંગલમાં સ્વાનુભવરસનો મહિમા કરતાં કહ્યું કે સ્વાનુભૂતિમાં

વેદાતો શાંતરસ તે ‘રસેન્દ્ર’ છે, સર્વ રસોમાં તે જ શ્રેષ્ઠ છે. આમ શાંતરસનું અધ્યાત્મ–

ઝરણું સોનગઢ વહેવા લાગ્યું.

(બાકીનો ભાગ આવતા અંકે)

* * * * *

આત્માનો રોગ અને તેની દવા

આત્મભ્રાંતિ સમ રોગ નહિ,
સદ્ગુરુ વૈદ્ય સુજાણ;
ગુરુ આજ્ઞા સમ પથ્ય નહિ,
ઔષધ વિચાર ધ્યાન.

‘હું કોણ છું’ એની જેને ખબર નથી, પોતે પોતાના જ સ્વરૂપને ભૂલી ગયો

છે. એવી આત્મભ્રાંતિ તે મોટો રોગ છે, ને તેને લીધે જીવ મહાદુઃખોથી પીડાય છે.

આત્મભ્રાંતિ સમાન બીજો કોઈ રોગ જગતમાં નથી; કેમ કે દેહમાં રોગાદિ થાય તેનું

દુઃખ કાંઈ જીવને નથી, જીવને પોતાના મિથ્યાત્વરોગનું જ મહા દુઃખ છે.

એ રોગ કેમ મટે? –તો કહે છે કે તે માટે હે ભવ્ય! તું જ્ઞાની સદ્ગુરુને

સાચા વૈદ જાણીને તેમનું સેવન કર; સદ્ગુરુની આજ્ઞારૂપ પથ્યનું સેવન કર. ને

ગુરુએ જેવું આત્મસ્વરૂપ બતાવ્યું તેવા સ્વરૂપનો વિચાર અને ધ્યાન કર. –એ જ

આત્મરોગ મટાડવાનું અમોઘ ઔષધ છે. શ્રી ગુરુએ બતાવેલ શુદ્ધાત્મસ્વરૂપ

ઓળખીને તેને ધ્યાવતાં ભ્રાંતિ ટળીને સમ્યક્ત્વ પમાય છે. ને ભવરોગ મટીને

સિદ્ધપદ પ્રગટે છે.

PDF/HTML Page 57 of 80
single page version

: જેઠ : ૨૪૯પ આત્મધર્મ : ૫૫ :

મક્ષીજીમાં મોક્ષનો માર્ગ

ગત વૈશાખ વદ ૬–૭ (તા. ૭–૮ મે ૧૯૬૯) ના

બે દિવસ દરમિયાન મક્ષીજીમાં પાર્શ્વનાથપ્રભુજીની

પ્રતિષ્ઠાનો જે મંગલ ઉત્સવ ઉજવાયો, તથા તે

દરમિયાન સમયસાર ગાથા ૭૩ ઉપર પૂ. શ્રી કાનજી

સ્વામીનાં પ્રવચનો થયા, તેની યાદી અહીં આપવામાં

આવી છે. એ વખતે ધોમધખતો તાપ અને જંગલ, છતાં

કહાનગુરુના પ્રતાપે મક્ષીજીમાં મંગલ થઈ ગયું હતું.

(બ્ર. હ. જૈન)

મધ્યપ્રદેશમાં ઈંદોરથી ૪પ માઈલ દૂર મક્ષીજી આવેલું છે; ત્યાં બે મુખ્ય

જિનમંદિરો છે. એક જિનમંદિરમાં બિરાજમાન પાર્શ્વનાથ ભગવાનને દિગંબર અને

શ્વેતાંબર બંને સમાજ પૂજે છે; બીજું મંદિર દિગંબર જૈનસમાજનું છે,–જેનો જિર્ણોદ્ધાર

કરાવીને નવીન કમલવેદી પર ભગવાન પાર્શ્વનાથપ્રભુની વિશાળ પ્રતિમા બિરાજમાન

કરવામાં આવી છે, સવાપાંચ ફૂટના આ ભવ્ય પ્રતિમાજીની પ્રતિષ્ઠા ફાગણ માસમાં

રણાસણ (ગુજરાત) માં થઈ હતી; ત્યારબાદ મક્ષીજીમાં તેની સ્થાપના કરીને દિગંબર

જૈનસમાજના હજારો લોકો હોંશથી દર્શન–પૂજન કરતા હતા. તેની પ્રતિષ્ઠા સંબંધી ભવ્ય

ઉત્સવ વૈશાખ માસમાં ઉજવાયો, ને એ પ્રસંગે પૂ. કાનજીસ્વામી વૈશાખ વદ પાંચમે

સાંજે ઈંદોરથી મક્ષી પધાર્યા હતા. બીજે દિવસે સવારમાં મક્ષીના પારસનગર–મંડપમાં

ઝંડારોપણ મુંબઈ મુમુક્ષુ મંડળના પ્રમુખશ્રી રમણીકભાઈ શેઠના હસ્તે થયું. આ ઉત્સવ

પ્રસંગે મુંબઈ, ઉજ્જૈન, ભોપાલ, ઈંદોર, ગુના, ખંડવા વગેરેના અનેક મુમુક્ષુ ભાઈઓ

ઉપરાંત આસપાસના ગામોથી હજારો સાધર્મીઓ આવ્યા હતા. મક્ષી ગામની વસ્તી

પાંચેક હજારની છે તેમાં બહારગામથી બીજા દસહજાર જેટલા માણસો આવતાં ધાર્મિક

મેળાનું વાતાવરણ સર્જાઈ ગયું હતું; ખેતરો વચ્ચે સેંકડો તંબુઓથી એક નવી જ

નાનકડી નગરી વસી ગઈ હતી. આવી નગરીમાં સમયસારની ૭૩ મી ગાથા ઉપર

પ્રવચન કરતાં છ સાત હજાર શ્રોતાજનોની સભામાં ગુરુદેવે કહ્યું કે–

PDF/HTML Page 58 of 80
single page version

: ૫૬ : આત્મધર્મ : જેઠ : ૨૪૯પ

ભગવાન! તું જડથી ને રાગાદિથી જુદો જ્ઞાનાનંદસ્વરૂપ છો. દેહથી ભિન્ન

ચૈતન્યમૂર્તિ આત્મા પોતાનું સ્વરૂપ ભૂલીને, રાગને જ અનુભવતો થકો અનાદિથી દુઃખી

છે. જિજ્ઞાસુ શિષ્ય પૂછે છે કે પ્રભો! આ આત્મા દુઃખથી કેમ છૂટે? શું કરવાથી આત્માને

આનંદનું વેદન થાય, ને દુઃખ મટે? એમ અંતરમાં આત્માનો જિજ્ઞાસુ થઈને જે શિષ્ય

પૂછે છે તેને આચાર્યદેવ દુઃખથી છૂટવાની રીત બતાવે છે કે હે ભવ્ય! પ્રથમ તો જ્ઞાનને
અંતરમાં વાળીને તું આત્માનો નિર્ણય કર. કેવો નિર્ણય કરવો? –તો કહે છે કે–

છું એક શુદ્ધ મમત્વહીન હું જ્ઞાનદર્શનપૂર્ણ છું,
એમાં રહી સ્થિત લીન એમાં શીઘ્ર આ સૌ ક્ષય કરું.

નિર્વિકલ્પ સ્વસંવેદનપ્રત્યક્ષ એવો વિજ્ઞાનઘન આત્મા હું છું, વિકલ્પ વડે પ્રત્યક્ષ

થાઉં એવો હું નથી, પણ સ્વસંવેદનજ્ઞાનવડે પ્રત્યક્ષ થાઉં એવો હું છું’ –એમ પોતાના

આત્માનો નિર્ણય કરવો આવો નિર્ણય કરનારને રાગના અવલંબનની બુદ્ધિ ન રહે,

વિકલ્પના કર્તૃત્વની બુદ્ધિ ન રહે. વિકલ્પ અને જ્ઞાનની અત્યંત ભિન્નતા નક્કી કરીને તે

પોતાના જ્ઞાનસ્વભાવ તરફ વળે છે, ત્યાં આસ્રવોથી એટલે કે દુઃખથી તે મુક્ત થાય છે,
ને આત્માને સ્વસંવેદનપ્રત્યક્ષ કરીને આનંદને અનુભવે છે.

જુઓ, આ આત્મહિતની ઉત્તમ વાત છે, ને સ્ત્રી–પુરુષ દરેક જીવને સમજાય તેવી

છે, અનુભવમાં આવે તેવી છે. સ્ત્રી ને પુરુષ તે તો ઉપરના ખોળિયા છે, અંદર જીવ

ચૈતન્યમૂર્તિ છે. મક્ષીજીમાં આ પહેલી જ વાર પ્રવચન થાય છે; ભગવાને કહેલો મોક્ષનો

માર્ગ આજે આ મક્ષીજીમાં પ્રસિદ્ધ થાય છે. આવા આત્માનું ભાન કરીને અનંતા જીવો
મોક્ષ પામ્યા છે.

બપોરે વિદ્વાનો સાથે અનેકવિધ ચર્ચા પ્રસંગે ગુરુદેવે કહ્યું કે લાખો કરોડો

રૂપિયાની કિંમતના હીરા–માણેક વગેરે ઝવેરાત વડે જેની કિંમત થઈ શકે નહીં એવો

ચૈતન્ય–ચિન્તામણિરત્ન આત્મા છે; શુભવિકલ્પ વડે પણ એની કિંમત થઈ શકે નહિ.

એની કિંમત, એટલે કે એનો અનુભવ રાગવડે થઈ શકે નહિ પણ સ્વસંવેદન–પ્રત્યક્ષવડે

જ તેની કિંમત ને અનુભવ થઈ શકે છે. એવા અનુભવ વડે જ આત્માનું દુઃખ મટે છે. ને

આનંદ પ્રગટે છે. આવો અનુભવ તે મોક્ષનો ઉપાય છે, તેના વડે જ બંધનથી છૂટાય છે.

આવા અમૂલ્ય ચૈતન્યરત્નને ઓળખીને અનુભવમાં લેવા જેવું છે.

PDF/HTML Page 59 of 80
single page version

મક્ષીજીના દિ. જિનમંદિરમાં બિરાજમાન

ભગવાન પારસનાથ

PDF/HTML Page 60 of 80
single page version

ઘાટકોપરના જિનમંદિરમાં બિરાજમાન

ચોવીસ તીર્થંકર ભગવંતો

< Previous Page Next Page >