Atmadharma magazine - Ank 271 (Original language). Page: 3.

PDF/HTML Page 41 of 81
single page version

: ૩૪ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૨

તેને વ્યવહાર કાળ કહે છે. કાળદ્રવ્ય અરૂપી છે.

૩પ. પ્રશ્ન:– અસ્તિત્વ ગુણમાં ઉત્પાદ વ્યય–ધુ્રવ હોય કે નહિ?

ઉત્તર:– હોય; નવી પર્યાયરૂપે અસ્તિત્વનો ઉત્પાદ, જુની પર્યાયરૂપે અસ્તિત્વનો

વ્યય અને અસ્તિત્વગુણનું સળંગ ધુ્રવપણે ટકી રહેવું–આ રીતે અસ્તિત્વગુણમાં ઉત્પાદ–

વ્યય–ધુ્રવ છે.

૩૬. પ્રશ્ન:– કોઈએ તમને મોક્ષના બે રસ્તા બતાવ્યા, એક બલુન અને બીજું

સલુન, તમે ક્્યો રસ્તો પસંદ કરશો?

ઉત્તર:– મોક્ષનો સાચો માર્ગ એક જ પ્રકારનો છે અને તે આત્મામાં જ છે, મોક્ષનો

માર્ગ બહારની કોઈ વસ્તુમાં–બલુનમાં કે સલુનમાં–કયાંય નથી. બહારના કોઈ સાધનથી જે

મોક્ષનો માર્ગ બતાવે તે અજ્ઞાની છે. અમે તો આત્માશ્રિત મોક્ષમાર્ગને જ પસંદ કરશું.

મોક્ષ કોઈ બહારના ક્ષેત્રમાં નથી તેથી મોક્ષ માટે બહારના સાધનની જરૂર નથી.

મોક્ષ તો આત્મામાં જ થાય છે. તેથી સમ્યક્ત્વરૂપી સલુન અને ચારિત્રરૂપી બલુન એ જ

મોક્ષનો માર્ગ છે.

૩૭. પ્રશ્ન:– પરમાણુના જથ્થાને સ્કંધ કહેવાય છે તો પછી સ્કંધના જથ્થાને શું કહેવાય?

ઉત્તર:– સ્કંધના જથ્થાને પણ સ્કંધ કહેવાય છે.

૩૮. પ્રશ્ન:– છ દ્રવ્યો છે તેમાંથી અરૂપી કેટલા અને જડ કેટલા? અરૂપી અને

જડમાં શું ફેર? તે ફેર ક્્યાં પડ્યો?

ઉત્તર:– છ દ્રવ્યોમાં પુદ્ગલ સિવાયના પાંચ દ્રવ્યો અરૂપી છે અને જીવ સિવાયના

પાંચ દ્રવ્યો જડ છે; અરૂપી એટલે વર્ણ–ગંધ રસ–સ્પર્શ જેમાં ન હોય તે, અને જડ એટલે

જેમાં જ્ઞાન ન હોય તે; જીવ દ્રવ્ય અરૂપી છે પણ જડ નથી, પુદ્ગલ દ્રવ્ય જડ છે પણ

અરૂપી નથી, અન્ય ચારે દ્રવ્યો જડ અને અરૂપી છે.

૩૯. પ્રશ્નો:– અરિહંત પ્રભુને કેટલા પ્રતિજીવી ગુણો પ્રગટ્યા હોય?–શા માટે?

ઉત્તર:– અરિહંત પ્રભુને એકેય પ્રતિજીવી ગુણો પ્રગટ્યા હોય નહિ કેમકે તેમને

હજી ચાર અઘાતિ કર્મનો સદ્ભાવ છે; પ્રતિજીવી ગુણ તો સર્વ કર્મના નાશથી સિદ્ધપ્રભુને

પ્રગટે છે. જેમકે નામકર્મના અભાવથી સૂક્ષ્મત્વ, ગોત્રકર્મના અભાવથી અગુરુલઘુત્વ,

આયુકર્મના અભાવથી અવગાહત્વ અને વેદનીયના અભાવથી અવ્યાબાધત્વ પ્રગટે છે.

૪૦. પ્રશ્ન:– જ્ઞાન અને ચેતનામાં શું ફેર?

ઉત્તર:– જ્ઞાન તે ચેતનાનો એક ભાગ છે; ચેતનાના બે પ્રકાર છે–એક દર્શન અને

બીજો જ્ઞાન, ‘જ્ઞાન’ કહેતાં એકલું જ્ઞાન ખ્યાલમાં આવે છે, જ્યારે ‘ચેતના’ કહેતાં તેમાં

જ્ઞાન–દર્શન બંને આવી જાય છે.

૪૧. પ્રશ્ન:– અસ્તિત્વ અને ધ્રૌવ્યમાં શું ફેર છે?

ઉત્તર:– અસ્તિત્વમાં ઉત્પાદ–વ્યય–ધ્રૌવ્ય ત્રણે આવી જાય છે; અને ‘ધ્રૌવ્ય કહેતાં તેમાં

PDF/HTML Page 42 of 81
single page version

: વૈશાખ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૩૫ :

ઉત્પાદ–વ્યય આવતાં નથી.

૪૨. પ્રશ્ન:– સ્વભાવનો નાશ થાય છે કે નહિ?–શા માટે?

ઉત્તર:– જે વસ્તુનો જે સ્વભાવ હોય તેનો કદી નાશ થાય નહિ; જો સ્વભાવનો

નાશ થાય તો વસ્તુનો જ નાશ થાય, કેમકે વસ્તુ અને વસ્તુનો સ્વભાવ જુદા નથી.

જેમકે જ્ઞાન તે આત્માનો સ્વભાવ છે, જો જ્ઞાનનો નાશ થાય તો આત્માનો જ નાશ

થાય; કેમકે જ્ઞાન અને આત્મા જુદા નથી.

૪૩. પ્રશ્ન:– કાર્મણવર્ગણા અને કાર્મણ શરીરમાં શું ફેર છે?

ઉત્તર:– કાર્મણવર્ગણાના જે પરમાણુઓ છે તેઓ હજુ કર્મરૂપે થયા નથી પણ

કર્મરૂપે થવાની તેનામાં લાયકાત છે. અને જે પરમાણુઓ આઠ કર્મરૂપે પરિણમ્યા છે તે

કર્મોના સમૂહને કાર્મણશરીર કહેવામાં આવે છે.

૪૪. પ્રશ્ન:– અરિહંતને કયા કર્મો બાકી છે?–શા માટે?

ઉત્તર:– અરિહંતને વેદનીય, આયુ, નામ અને ગોત્ર એ ચાર અઘાતિકર્મો બાકી

છે, કેમકે હજી તેમને તે પ્રકારનો ઉદયભાવ બાકી છે.

૪પ. પ્રશ્ન:– પહેલાં કેવળજ્ઞાન થાય કે કેવળદર્શન–શા માટે?

ઉત્તર:– કેવળજ્ઞાન અને કેવળદર્શન એક સાથે જ (એક જ સમયે) થાય છે.

કેમકે પૂરી દશામાં ઉપયોગમાં ક્રમ પડતો નથી; જ્ઞાન ને દર્શન બંને સળંગ વર્તે છે.

૪૬. પ્રશ્ન:– ધર્મદ્રવ્ય ચાલે ત્યારે તેને કોણ નિમિત્ત થાય?

ઉત્તર:– ધર્મદ્રવ્ય સ્વભાવથી જ સ્થિર છે, તે કદી ચાલતું નથી.

૪૭. પ્રશ્ન:– ધર્મદ્રવ્ય કેટલા દ્રવ્યોને સ્થિર થવામાં નિમિત્ત થાય?

ઉત્તર:– ધર્મદ્રવ્ય સ્થિર થવામાં નિમિત્ત થતું નથી; પણ જીવ અને પુદ્ગલદ્રવ્ય જ્યારે

ગતિ કરે ત્યારે તેને ગતિમાં ધર્મદ્રવ્ય નિમિત્ત કહેવાય છે. સ્થિતિમાં નિમિત્ત અધર્મદ્રવ્ય છે.

૪૮. પ્રશ્ન:– સંસારી જીવોને કેટલા પ્રકારનાં શરીર હોય છે?

ઉત્તર:– સંસારી જીવોમાં કુલ પાંચપ્રકારના શરીર હોય છે–ઔદારિક, વૈક્રિયિક,

આહારક, તૈજસ અને કાર્મણ. તેમાંથી કોઈ એક જીવને એક સાથે વધુમાં વધુ ચાર, ને

ઓછામાં ઓછા બે શરીર હોય છે. એક અથવા પાંચ શરીર કોઈને હોતાં નથી.

૪૯. પ્રશ્ન:– બે શરીર કયા જીવને હોય?

ઉત્તર:– એક ભવમાંથી બીજા ભવમાં ગતિ કરતા જીવને ઘણો જ અલ્પકાળ

(એક, બે કે ત્રણ સમય) કાર્મણ અને તૈજસ એ બે જ શરીર હોય છે.

પ૦. પ્રશ્ન:– ચાર શરીર કયા જીવને હોય?

ઉત્તર:– આહારકબ્ધિસંપન્ન છઠ્ઠા ગુણસ્થાનવર્તી મુનિને (વૈક્રિયિક સિવાયના)

ચાર શરીર હોય છે.

પ૧. પ્રશ્ન:– જીવનું પરમાર્થ શરીર ક્યું?

PDF/HTML Page 43 of 81
single page version

: ૩૬ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૨

ઉત્તર:– જીવનું પરમાર્થ શરીર ‘જ્ઞાન’ છે. જીવનું જ્ઞાનશરીર જીવથી કદી જુદું ન

પડે. પાંચ શરીરો પુદ્ગલના બનેલા અચેતન છે, તે ખરેખર જીવનાં નથી.

પ૨. પ્રશ્ન:– ‘કાળો રંગ’ તે અનુજીવી ગુણ છે કે પ્રતિજીવી ગુણ?

ઉત્તર:– ‘કાળો રંગ’ તે ગુણ નથી પણ ગુણની પર્યાય છે. પુદ્ગલ દ્રવ્યમાં

રંગનામના ગુણની કાળી હાલત છે તેને કાળો રંગ કહેવાય છે. રંગ તે પુદ્ગલનો

અનુજીવી ગુણ છે.

પ૩. પ્રશ્ન:– દ્રવ્યમાં ઉત્પાદ–વ્યય–ધુ્રવ કઈ રીતે છે?

ઉત્તર:– દ્રવ્યમાં નવી અવસ્થા ઉપજે છે, જુની અવસ્થાનો નાશ થાય છે, અને

વસ્તુપણે તે કાયમ ટકી રહે છે–એ રીતે દ્રવ્યમાં ઉત્પાદ–વ્યય–ધુ્રવ છે; જેમકે જીવદ્રવ્યમાં

સિદ્ધદશાનું ઉત્પન્ન થવું, સંસારદશાનો નાશ થવો અને જીવપણે તેનું ટકી રહેવું–એ

જીવદ્રવ્યના ઉત્પાદ–વ્યય–ધુ્રવ છે.

પ૪. પ્રશ્ન:– ‘એક પદાર્થ બીજા પદાર્થનું કાંઈ ન કરી શકે’–એ વાત ખરી છે? કેમ?

ઉત્તર:– હા, એક પદાર્થ બીજા પદાર્થનું કાંઈ ન કરી શકે એ વાત ખરી છે, કેમકે દરેક

વસ્તુમાં અગુરુલઘુત્વ નામની શક્તિ રહેલી છે, તેથી કોઈ એક પદાર્થ અન્ય પદાર્થરૂપે

પરિણમતો નથી, ને તેનું કાંઈ કરતો નથી. વળી વસ્તુમાં અસ્તિ–નાસ્તિ ધર્મ છે, દરેક વસ્તુ

પોતાના સ્વરૂપે છે અને પરના સ્વરૂપે નથી, એટલે કે દરેક વસ્તુ જુદી જુદી સ્વતંત્ર છે.

તેથી કોઈ વસ્તુ એક બીજાનું કાંઈ પણ કરી શકતી નથી. દરેક વસ્તુમાં પોતામાં જ પોતાનું

કાર્ય કરવાની શક્તિ છે. દ્રવત્વ નામની શક્તિ દરેક પદાર્થમાં છે, તે શક્તિથી દરેક વસ્તુનું

કાર્ય સ્વયં પોતપોતાથી થયા કરે છે; એક વસ્તુ બીજી વસ્તુનું કાર્ય કરતી નથી.

પપ. પ્રશ્ન:– બધા જીવોને દર્શનપૂર્વક જ જ્ઞાન (અર્થાત્ પહેલાં દર્શન અને પછી

જ્ઞાન) હોય છે’ એ વાત બરાબર છે?

ઉત્તર:– ના, બધા જીવોને માટે તેમ નથી. અપૂર્ણ જ્ઞાનવાળા જીવને દર્શનપૂર્વક જ

જ્ઞાન હોય છે, પરંતુ જેમને પૂર્ણજ્ઞાન (કેવળજ્ઞાન) પ્રગટી ગયું હોય તેને તો દર્શન અને

જ્ઞાન બંને એક સાથે જ હોય છે.

પ૬. પ્રશ્ન:– ‘મુનિરાજ ધ્યાનસ્થ બેઠા છે’ આ પ્રસંગે છએ દ્રવ્યની ક્રિયાનું ટૂંક

વર્ણન કરો.

ઉત્તર:– (૧) ધ્યાનસ્થ મુનિરાજનો આત્મા તે વખતે પરમ આનંદમાં લીન છે.

અર્થાત્ તેમને શુદ્ધ જ્ઞાનક્રિયા વર્તે છે, તેમને મોક્ષમાર્ગની ક્રિયા વર્તે છે.–આ જીવદ્રવ્યની

ક્રિયા (૨) જડ શરીરના પરમાણુઓની ક્રિયા તે વખતે સ્થિર રહેવા લાયક છે, તે

પુદ્ગલની ક્રિયા (૩) અધર્માસ્તિકાય દ્રવ્ય તે જીવ અને પરમાણુઓને સ્થિર રહેવામાં

નિમિત્તરૂપ છે; (૪) કાળદ્રવ્ય પરિણમનમાં નિમિત્ત છે;(પ) આકાશ દ્રવ્ય તે જગ્યા

આપવામાં નિમિત્ત છે, અને (૬) ધર્માસ્તિકાય દ્રવ્યની ત્યાં હાજરી છે પણ જીવમાં

ગતિક્રિયા ન હોવાથી તે વખતે ધર્મા–

PDF/HTML Page 44 of 81
single page version

: વૈશાખ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૩૭ :

સ્તિકાય નિમિત્ત નથી.

પ૭. પ્રશ્ન:– ધ્યાનદશા વખતે આત્મામાં કઈ કઈ જાતની પર્યાય હોય?

ઉત્તર:– અર્થપર્યાય અને વ્યંજનપર્યાય બંને હોય છે.

પ૮. પ્રશ્ન:– અરૂપી વસ્તુને આકૃતિ હોય?

ઉત્તર:– હા, પ્રદેશત્વ ગુણને લીધે દરેક વસ્તુને પોતાની આકૃતિ હોય જ; તેને

વ્યંજન પર્યાય કહેવાય છે. આકૃતિ વગરની કોઈ વસ્તુ હોઈ શકે નહિ.

પ૯. પ્રશ્ન:– ધર્મ–અધર્મ–આકાશ અને કાળ એ ચાર દ્રવ્યને સ્વભાવવ્યંજનપર્યાય

છે કે વિભાવવ્યંજનપર્યાય છે?

ઉત્તર:– એ ચારે દ્રવ્યોને સદાય સ્વભાવ વ્યંજનપર્યાય જ હોય છે, તેની પર્યાયમાં

કદી વિકાર થતો નથી, સંસારીજીવને અને સ્કંધના પરમાણુઓને જ વિભાવવ્યંજન

પર્યાય હોય છે.

૬૦. પ્રશ્ન:– અગુરુલઘુત્વગુણ પ્રતિજીવી છે કે અનુજીવી?

ઉત્તર:– અગુરુલઘુત્વગુણ બે પ્રકારના છે; તેમાં જે સામાન્ય અગુરુલઘુગુણ છે તે

અનુજીવી છે અને જે જીવનો વિશેષ અગુરુલઘુગુણ છે તે પ્રતિજીવી છે.

૬૧. પ્રશ્ન:– બંને અગુરુલઘુ ગુણમાં અભાવસુચક ‘અ’ આવે છે છતાં બંનેમાં

ભેદ કેમ?

ઉત્તર:– સામાન્ય અગુરુલઘુગુણ તો બધી વસ્તુઓમાં ત્રિકાળ છે, તે ગુણ કોઈ

બીજાના અભાવની અપેક્ષા રાખતો નથી માટે તે અનુજીવી છે અને વિશેષ

અગુરુલઘુગુણ તો ગોત્રકર્મનો અભાવ થતાં સિદ્ધદશામાં પ્રગટે છે–કર્મના અભાવની

અપેક્ષા રાખતો હોવાથી તે પ્રતિજીવી ગુણ છે. (જેમાં ‘અ’ આવે તેને પ્રતિજીવી ગુણ

કહેવો એવો કાંઈ નિયમ નથી)

૬૨. પ્રશ્ન:– મન જ્ઞાન કરતાં અટકાવે છે કે મદદ કરે છે?

ઉત્તર:– મન તો જડ છે, તે જ્ઞાનથી જુદું છે તેથી તે જ્ઞાન કરવામાં મદદ પણ ન

કરે અને અટકાવે પણ નહિ.

૬૩. પ્રશ્ન:– ‘આત્મા દેહ છોડીને ચાલ્યો ગયો’–ત્યારે અહીંથી છ દ્રવ્યોમાંથી

કેટલા દ્રવ્યો ગયા?

ઉત્તર:– એક તો જીવ અને તેની સાથે કાર્મણ તથા તૈજસ શરીરના રજકણો;

એટલે કે જીવ અને પુદ્ગલ દ્રવ્યો ગયાં. જીવ અને પુદ્ગલ દ્રવ્ય સિવાયનાં ચારે દ્રવ્યો તો

સદા સ્થિર છે, તેઓમાં કદી ક્ષેત્રાંતર થતું જ નથી.

૬૪. પ્રશ્ન:– ‘શરીરને છોડીને જીવના પ્રદેશોનું બહાર ફેલાવું તેને સમુદ્ઘાત કહે

છે’–આ વ્યાખ્યા બરાબર છે?

ઉત્તર:– ના, આ વ્યાખ્યા બરાબર નથી. શરીરને છોડીને બધા આત્મપ્રદેશ બહાર

નીકળી જાય તો મરણ કહેવાય, સમુદ્ઘાતમાં તો મૂળ શરીરને છોડયા વગર આત્મપ્રદેશો

બહાર ફેલાય છે.

૬પ. પ્રશ્ન:– રાગ–દ્વેષ આત્માના છે કે જડના છે?

PDF/HTML Page 45 of 81
single page version

: ૩૮ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૨

ઉત્તર:– રાગ–દ્વેષભાવ આત્માની પર્યાયમાં થાય છે તે અપેક્ષાએ તો તે આત્માના

છે, પરંતુ રાગદ્વેષભાવ તે શુદ્ધ આત્માનું સ્વરૂપ નથી–તેથી આત્માનું શુદ્ધસ્વરૂપ

બતાવવા માટે તેને જડના પણ કહેવાય છે.

૬૬. પ્રશ્ન:– ઈન્દ્રિય સિવાય જીવ હોઈ શકે કે નહિ?

ઉત્તર:– હા, સિદ્ધદશામાં અનંત જીવો છે તેઓને ઈન્દ્રિય કે શરીર નથી; તેમજ

જીવ જ્યારે એક ગતિમાંથી બીજી ગતિમાં ગમન (વિગ્રહ ગતિ) કરે છે ત્યારે પણ તેને

ઈન્દ્રિય કે સ્થૂળ શરીર હોતાં નથી; અને ખરી રીતે તો બધાં જ જીવો ઈન્દ્રિય અને શરીર

વગરનાં જ છે, ઈન્દ્રિય અને શરીર તો જડ છે, જ્ઞાનસ્વરૂપ આત્મા તેનાથી જુદો જ છે.

વ્યવહારથી જીવને ઓળખવા માટે એકેન્દ્રિય વગેરે નામ આપ્યાં છે; તે એમ સૂચવે છે કે

તે જીવને જ્ઞાનમાં તે પ્રકારનો ઉઘાડ છે.

૬૭. પ્રશ્ન:– જડ અને પુદ્ગલમાં શું ફેર છે?

ઉત્તર:– જડનું લક્ષણ અચેતનપણું છે તેથી ‘જડ’ કહેતાં તેમાં જીવ સિવાયના

પાંચે દ્રવ્યોનો સમાવેશ થઈ જાય છે અને પુદ્ગલનું લક્ષણ રૂપીપણું છે તેથી પુદ્ગલ

કહેતાં એકલું પુદ્ગલ દ્રવ્ય લક્ષમાં આવે છે; જડ તો રૂપી પણ હોય અને અરૂપી પણ

હોય, પરંતુ પુદ્ગલ તો રૂપી જ હોય છે.

૬૮. પ્રશ્ન:– સત્દેવનું ટૂંકામાં ટૂકું સ્વરૂપ શું?

ઉત્તર:– સર્વજ્ઞતા; જ્યાં સર્વજ્ઞતા હોય ત્યાં વીતરાગતા હોય જ.

૬૯. પ્રશ્ન:– ‘અર્હંતદેવ’ અને ‘સ્વર્ગના દેવ’ એ બે દેવોમાં શું ફેર છે?

ઉત્તર:– અર્હંતદેવ પૂજનીક છે. તેઓ પૂર્ણજ્ઞાની છે, વિકાર રહિત છે, જીવનમુક્ત

છે, ભવરહિત છે. પણ સ્વર્ગના દેવ તો અપૂર્ણજ્ઞાનવાળા છે, વિકાર સહિત છે, સંસારી

છે. ભવસહિત છે; અર્હંતપ્રભુને દેવપણું ગુણના કારણે છે તેથી પૂજનીક છે, અને સ્વર્ગનું

દેવપણું તે તો પુણ્યનું ફળ છે. તેથી તે દેવપદ પૂજનીક નથી સ્વર્ગના દેવોમાં જોકે કેટલાક

સમ્યગ્દ્રષ્ટિ પણ છે પરંતુ પંચપરમેષ્ઠીરૂપ દેવપણું સ્વર્ગમાં હોતું નથી.’

૭૦. પ્રશ્ન:– કુદેવ કુગુરુની ભક્તિ કરવાથી જીવને શું લાભ થાય?

ઉત્તર:– કુદેવ–કુગુરુની ભક્તિ કરવાથી જીવને કાંઈ જ લાભ ન થાય, ઉલટું

મિથ્યાત્વના પોષણથી સંસારભ્રમણ થાય, ને જીવના ગુણ હણાય.

૭૧. પ્રશ્ન:– અગૃહીત મિથ્યાત્વનું ફળ શું? અને ગૃહીત મિથ્યાત્વનું ફળ શું?

ઉત્તર:– બંનેનું ફળ સંસાર જ છે; અગૃહિત મિથ્યાત્વ અનાદિથી ચાલ્યું આવે છે,

ગૃહીત મિથ્યાત્વ નવું ગ્રહણ કરેલું છે. અને તે ગૃહીત મિથ્યાત્વ અગૃહીત મિથ્યાત્વને

પોષણ આપે છે.

૭૨. પ્રશ્ન:– મિથ્યાજ્ઞાન અને સમ્યગ્જ્ઞાન વચ્ચે શું તફાવત છે?

ઉત્તર:– મિથ્યાજ્ઞાન તે સંસારનું કારણ છે,

PDF/HTML Page 46 of 81
single page version

: વૈશાખ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૩૯ :

સમ્યગ્જ્ઞાન તે મોક્ષનું કારણ છે. અનાદિથી જીવને મિથ્યાજ્ઞાન છે, જે જીવ સાચી સમજણ

કરે તેને સમ્યગ્જ્ઞાન થઈને અલ્પ કાળમાં મોક્ષ થાય મિથ્યાજ્ઞાની જીવ સદાય ‘પુણ્યથી

ધર્મ થાય અને શરીરાદિનું હું કરી શકું’ એમ માને છે પણ સમ્યગ્જ્ઞાની જીવ કદાપી

‘પુણ્યથી ધર્મ થાય કે શરીરાદિની ક્રિયા હું કરી શકું’ એમ માનતા નથી; આ રીતે

મિથ્યાજ્ઞાન અને સમ્યગ્જ્ઞાન વચ્ચે આકાશ–પાતાળ જેવડો મહાન તફાવત છે.

૭૩. પ્રશ્ન:– જેને વ્યવહાર ચારિત્ર હોય તેને ગૃહીત મિથ્યાત્વ હોય કે નહિ?
ઉત્તર:– જેને વ્યવહાર ચારિત્ર હોય તેને ગૃહીત મિથ્યાત્વ તો હોય જ નહીં;

અગૃહીત–મિથ્યાત્વ કોઈને હોય ને કોઈને ન હોય.

૭૪. પ્રશ્ન:– ગૃહીત મિથ્યાત્વ છૂટવાથી સમ્યગ્દર્શન થઈ શકે કે નહિ?
ઉત્તર:– બધા પ્રકારનું મિથ્યાત્વ છૂટે ત્યારે જ સમ્યક્ત્વ થાય; ફકત ગૃહીત

મિથ્યાત્વ છૂટવાથી જ સમ્યગ્દર્શન થઈ જતું નથી. પહેલાં ગૃહીત મિથ્યાત્વ છોડીને જો

આત્માની સાચી સમજણ વડે અગૃહીત મિથ્યાત્વને પણ છોડે તો જ સમ્યગ્દર્શન થાય છે.

ગૃહીત મિથ્યાત્વ છોડીને પણ જો પરાશ્રયબુદ્ધિથી સાચા દેવ–ગુરુ–શાસ્ત્ર તરફ જ રોકાઈ

જાય ને સ્વાશ્રિતદ્રષ્ટિથી સ્વસન્મુખ થઈ પોતાના આત્માની સાચી સમજણ ન કરે તો

તેને સમ્યગ્દર્શન થતું નથી. અને અગૃહીત મિથ્યાત્વ ટળતું નથી. ગૃહીત અને અગૃહીત

બંને મિથ્યાત્વ ટાળે તેને જ સમ્યગ્દર્શન થાય છે.

૭પ. પ્રશ્ન:– પહેલાં ગૃહીત મિથ્યાત્વ ટળે કે અગૃહીત?
ઉત્તર:– પહેલાં ગૃહીત મિથ્યાત્વ ટાળ્‌યા વગર અગૃહીત મિથ્યાત્વ ટળે નહિ.

કોઈને ગૃહીત અને અગૃહીત બંને સાથે પણ ટળી જાય; જેને ગૃહીત મિથ્યાત્વ હોય તેને

અગૃહીત મિથ્યાત્વ પણ હોય જ.

૭૬. પ્રશ્ન:– એક જીવ મિથ્યાત્વ સહિત શુભ ક્રિયામાં વર્તે છે અને એમ માને છે

કે મને આ ક્રિયાથી ધર્મ થાય છે; તે જ વખતે બીજો જીવ ક્રોધથી લડાઈ લડે છે અને તેને

આત્માની ઓળખાણ છે, તો આ બે જીવોમાંથી તે વખતે કોને વધારે બંધન થતું હશે?

ઉત્તર:– જે જીવ શુભરાગની ક્રિયાથી ધર્મ માને છે તે જીવને મિથ્યાત્વના પાપ

સહિત વધારે બંધન થાય છે કેમકે મિથ્યાત્વ જ મહા બંધનું કારણ છે. જ્ઞાની જીવને

લડાઈ વખતે પણ મિથ્યાત્વનું મહાપાપ તો બંધાતું જ નથી; સાચી શ્રદ્ધા હોવાને લીધે

લડાઈ વખતે પણ તેને આત્મભાન વર્તે છે ને સંસાર તૂટતો જાય છે. અજ્ઞાનીને વિપરીત

શ્રદ્ધા હોવાથી શુભરાગ વખતે પણ તે સંસાર વધારી રહ્યો છે. સાચી સમજણ વગર

આત્માને કોઈ રીતે લાભ થાય નહિ અને કર્મબંધન તૂટે નહિ મિથ્યાત્વ સેવનથી

આત્માને જે નુકશાન થાય છે તેટલું નુકશાન બીજી કોઈ રીતે થતું નથી.

૭૭. પ્રશ્ન:– આ શરીર જીવને દુઃખી

PDF/HTML Page 47 of 81
single page version

: ૪૦ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૨

કરે છે” આ વાક્યમાં કાંઈ ભૂલ છે?

ઉત્તર:– તે વાક્ય ખોટું છે ખરેખર શરીર જીવને દુઃખી કરતું નથી. પણ શરીર

પ્રત્યેનો જીવનો મોહભાવ છે તે જ જીવને દુઃખી કરે છે. જીવને સુખ–દુઃખ પોતાના જ

ભાવથી થાય છે, પણ શરીરથી સુખ–દુઃખ થતું નથી.

૭૮ પ્રશ્ન:– રાગદ્વેષ વધારે નુકશાન કરે છે કે રાગ–દ્વેષને પોતાનાં માનવા તે?
ઉત્તર:– રાગ–દ્વેષને પોતાનાં માનવા તે ઊંધી માન્યતા જ વધારે નુકશાનનું

કારણ છે. રાગ–દ્વેષ તે તો ચારિત્રનો દોષ છે અને રાગ–દ્વેષ તે તો ચારિત્રનો દોષ છે

અને રાગ–દ્વેષને પોતાનાં માનવા તે શ્રદ્ધાનો દોષ છે, શ્રદ્ધાનો દોષ સર્વદોષનું મૂળ છે.

મિથ્યાત્વ ટળતાં અનંતા રાગ–દ્વેષ ટળી જાય છે.

૭૯. પ્રશ્ન:– એક જીવ એમ માને છે કે....‘મારા ઉપદેશ વડે હું બીજાને ધર્મ

પમાડી શકું; તો તે જીવ સમ્યગ્દ્રષ્ટિ છે કે મિથ્યાદ્રષ્ટિ?

ઉત્તર:– તે મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે, કેમ કે હું પરજીવોને સમજાવી શકું એમ તેની મિથ્યા

માન્યતા છે; એક જીવ બીજા જીવને કંઈ કરી શકતો નથી છતાં તે પરનું કર્તૃત્વ માને છે

તથા ઉપદેશના જડ શબ્દોનું કર્તાપણું માને છે–તેથી એમ નક્કી થાય છે કે તે મિથ્યાદ્રષ્ટિ

જ છે. જ્ઞાની ઉપદેશ આપે તેમાં તેને કર્તૃત્વબુદ્ધિ હોતી નથી.

૮૦. પ્રશ્ન:– સાચી વિદ્યા કઈ છે?
ઉત્તર:– સ્વ–પરના ભેદજ્ઞાનરૂપ વિદ્યા તે જ સાચી વિદ્યા છે. ને તે વિદ્યા મોક્ષનું

કારણ થાય છે.
વિદ્યાર્થી બંધુઓ,

જૈનદર્શનનું આવું તત્ત્વજ્ઞાન શીખવા માટે સોનગઢના ધાર્મિક શિક્ષણ વર્ગમાં

અભ્યાસ કરો.

जय जिनेन्द्र

જૈનદર્શન શિક્ષણવર્ગ

ઉનાળાની રજાઓ દરમિયાન સોનગઢમાં જૈન વિદ્યાર્થીઓ

માટેનો ધાર્મિક શિક્ષણવર્ગ તા. ૧પ મે ૧૯૬૬ વૈશાખ વદ ૧૦ (બીજી)

રવિવારથી શરૂ થશે અને તા. ૧પ જુન ૧૯૬૬ જેઠ સુદ ૧પ શુક્રવાર

સુધી ચાલશે. જે વિદ્યાર્થીઓ શિક્ષણવર્ગમાં આવવા ઈચ્છતા હોય તેમણે
નીચેના સરનામે સૂચના મોકલી દેવી અને વર્ગમાં સમયસર આવી જવું.

શ્રી દિ. જૈન સ્વાધ્યાય મંદિર ટ્રસ્ટ

સોનગઢ (સૌરાષ્ટ્ર)

PDF/HTML Page 48 of 81
single page version

: ૪૧ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૨

વૈશાખ માસના મંગળ દિવસો

(જિનેન્દ્ર–પૂજનસંગ્રહના આધારે આ મંગળ દિવસોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવે

છે; તિથિ સંબંધમાં ક્વચિત પાઠાંતર પણ જોવામાં આવે છે. આ કલ્યાણક–તિથિઓ
ઉપરાંત ૨૪ તીર્થંકર ભગવંતો સંબંધી બીજી વિગતો આપવા માટે પણ અનેક
જિજ્ઞાસુઓ તરફથી સૂચના મળી છે, જે લક્ષમાં લીધી છે ને કોઈ વખતે આપીશું.
ગતાંકમાં ચૈત્ર વદ ૪ પાર્શ્વનાથ મોક્ષકલ્યાણક લખેલ છે તે ભૂલથી લખાઈ ગયેલ છે.
અને ચૈત્ર સુદ ૧પ પદ્મપ્રભુ કેવળજ્ઞાન; તથા ચૈત્ર વદ ૧૪ નમિનાથ મોક્ષ;–એ બે દિવસો
લખવા રહી ગયા હતા. તે પ્રત્યે ધ્યાન ખેંચનાર ભાઈનો આભાર.

વૈશાખ સુદ ૧ કુંથુનાથ–જન્મ–તપ–મોક્ષ.

વૈશાખ સુદ ૩ ઋષભમુનિરાજનું પ્રથમ પારણું.

વૈશાખ સુદ ૬ અભિનંદન–મોક્ષ કલ્યાણક

વૈશાખ સુદ ૮ અભિનંદન–ગર્ભ કલ્યાણક

વૈશાખ સુદ ૮ ધર્મનાથ–ગર્ભ કલ્યાણક

વૈશાખ સુદ ૧૦ વર્દ્ધમાન–કેવળજ્ઞાન.

વૈશાખ વદ ૮ શ્રેયાંસનાથ–ગર્ભકલ્યાણક

વૈશાખ વદ ૧૦ વિમલનાથ–ગર્ભકલ્યાણક.

વૈશાખ વદ ૧૨ અનંતનાથ જન્મ–તપ.

વૈશાખ વદ ૧૪ શાંતિનાથ જન્મ–તપ–મોક્ષ

વૈશાખ વદ ૦)) અજિતનાથ ગર્ભ કલ્યાણક.

આવતા માસમાં જેઠ સુદ પાંચમે શ્રુતપંચમી છે;

શ્રુતપંચમી એટલે શ્રુતજ્ઞાનની આરાધનાનું મહાન પર્વ.
વીતરાગી સંતો જિનવાણીનો જે અમૂલ્ય વારસો આપણને
આપી ગયા તેની આરાધનાનો અને પ્રભાવનાનો સન્દેશ
આપણને શ્રુતપંચમી આપે છે.

PDF/HTML Page 49 of 81
single page version

: ૪૨ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૨

ભગવાન ઋષભદેવ

(તેમના છેલ્લા દશ અવતારની કથા)

(બ્ર. હ. જૈન)

(સોનગઢ જિનમંદિરમાં જે ઐતિહાસિક ચિત્રો

કોતરેલા છે, તેનો પરિચય આત્મધર્મમાં આપવાનું શરૂ
કરેલ, તે અનુસાર અંક ૧૭૭ થી ૧૮૦ સુધીમાં પાંચ
ચિત્રોની કથા આવી ગઈ છે. ભગવાન ઋષભદેવનો જીવ
ભોગભૂમિમાં બે મુનિઓના ઉપદેશથી સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ
કરે છે–તેનું ભાવભીનું દ્રશ્ય છઠ્ઠા ચિત્રમાં છે. પુરાણોનો
આ પ્રસંગ મુમુક્ષુને અતિ પ્રિય છે. આ પ્રસંગ તો પૂર્વના
સાતમા ભવમાં બન્યો, પરંતુ તેની કથાનો સંબંધ પૂર્વના
દશમા ભવથી શરૂ થાય છે; તેથી આપણે અહીં ઋષભદેવ
પ્રભુના દશ ભવોની કથા આપીશું. ઋષભદેવનો જીવ પૂર્વે

દશમા ભવે મહાબલ રાજા હતો, તે ભવમાં તેને
જૈનધર્મની પ્રીતિ થઈ,–અવ્યક્તપણે ધર્મનાં બીજ રોપાયા;
પછી આઠમા ભવે (વજ્રજંઘરાજાના ભવમાં) મુનિવરોને
આહારદાન દીધું; ત્યાંથી ભોગભૂમિમાં અવતર્યા; ત્યાં તે
સાતમા ભવમાં બે મુનિવરોના ઉપદેશથી સમ્યક્ત્વ ગ્રહણ
કર્યું. પાંચમા ભવે વિદેહક્ષેત્રમાં મુનિદશા પ્રગટ કરી; ત્રીજા
ભવે વિદેહક્ષેત્રે પુંડરગીરી નગરીમાં વજ્રનાભી ચક્રવર્તી
થયા ને દીક્ષા ધારણ કરીને તીર્થંકર પ્રકૃતિ બાંધી; ત્યાંથી
સર્વાર્થસિદ્ધિમાં જઈને પછી છેલ્લો ઋષભઅવતાર થયો.

આ બધા પ્રસંગોનું આલેખન અહીં ‘મહાપુરાણ’ ના
આધારે કરવામાં આવશે.–જે માત્ર બાળકોને જ નહિ પણ
આત્મધર્મના મોટા–નાના સમસ્ત પાઠકોને ગમશે અને
ધાર્મિક આરાધનાની પ્રેરણા આપશે.

–સં.

PDF/HTML Page 50 of 81
single page version

: વૈશાખ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૪૩ :

(૧)

ઋષભદેવનો મહાબલરાજાનો ભવ અને જૈનધર્મના સંસ્કાર

અનાદિ સ્વયંસિદ્ધ એવા આ લોકની વચ્ચે મધ્યલોક છે; અસંખ્યાત દ્વીપ–

સમુદ્રોથી શોભાયમાન આ મધ્યલોકમાં વચ્ચે જંબુદ્વીપ છે, અને જંબુદ્વીપની વચમાં

જંબુદ્વીપના મુગટસમાન મેરૂપર્વત શોભે છે.

મેરૂપર્વતની પૂર્વે અને પશ્ચિમે ‘વિદેહદેશ’ છે; ત્યાંથી મુનિવરો કર્મરૂપી મેલનો

નાશ કરીને હંમેશા વિદેહ (–દેહરહિત–સિદ્ધ) થયા કરે છે તેથી તેનું ‘વિદેહ’ નામ સાર્થક

છે. આ વિદેહદેશોમાં શ્રી જિનેન્દ્રરૂપી સૂર્યનો સદાય ઉદય રહે છે, તેથી ત્યાં મિથ્યા

મતરૂપી અંધકાર કદી વ્યાપતો નથી.

આવા પશ્ચિમ વિદેહમાં એક ગંધિલ નામનો દેશ છે. તેની મધ્યમાં શાશ્વત

જિનમંદિરોથી સુશોભિત એવો વિજયાર્દ્ધપર્વત છે, અને તે પર્વત ઉપર અલકાપુરી

નામની નગરી છે. અતિબલ નામના વિદ્યાધર તે નગરીના રાજા છે. ધર્માત્મા અતિબલ

રાજાને એક દિવસ વૈરાગ્ય થતાં, પોતાના પુત્ર મહાબલને રાજ્ય સોંપીને તેણે જિનદીક્ષા

ધારણ કરી.

(આ ‘મહાબલ’ તે જ આપણા ચરિત્રનાયક ઋષભદેવનો જીવ.)
રાજા મહાબલને ચાર મંત્રીઓ હતા–મહામતિ, સંભિન્નમતિ, શતમતિ અને

સ્વયંબુદ્ધ. તેમાંથી સ્વયંબુદ્ધમંત્રી શુદ્ધ સમ્યગ્દ્રષ્ટિ હતા, ને બાકીના ત્રણે મંત્રીઓ

મિથ્યાદ્રષ્ટિ હતા.

એક દિવસ મહાબલ રાજાના જન્મદિવસનો ઉત્સવ થઈ રહ્યો હતો. તે વખતે

સભામંડપમાં રાજાને અતિશય પ્રસન્ન દેખીને મહાબુદ્ધિમાન સ્વયંબુદ્ધમંત્રીએ તેને

જૈનધર્મનો ઉપદેશ આપ્યો અને કહ્યું કે “હે રાજન્! આ રાજલક્ષ્મી વગેરે વૈભવ તો કેવળ

પૂર્વપુણ્યનું ફળ છે; આ ભવ અને પરભવમાં આત્માના હિતને અર્થે તમે જૈનધર્મનું સેવન

કરો. સ્વયંબુદ્ધમંત્રીની એ વાત સાંભળીને બીજા ત્રણ મિથ્યાદ્રષ્ટિ મંત્રીઓમાંથી એકે કહ્યું કે

પરલોક વગેરે કાંઈ છે જ નહિ; બીજાએ કહ્યું કે આત્મા સ્વતંત્ર તત્ત્વ જ નથી, એ તો

સંયોગી ક્ષણિક વસ્તુ છે; અને ત્રીજાએ કહ્યું કે આખું જગત્ શૂન્યરૂપ છે, આત્મા વગેરે કાંઈ

છે જ નહીં. –પરંતુ સ્વયંબુદ્ધ મંત્રીએ અનેક યુક્તિ અને દ્રષ્ટાંતોદ્વારા આત્માનું અસ્તિત્વ,

પરલોકનું અસ્તિત્વ, આત્માના ભલા–બુરાભાવોનું ફળ વગેરે સિદ્ધ કરી દીધું; અને એ રીતે

જૈનધર્મનો અતિશય મહિમા પ્રસિદ્ધ કર્યો. સ્વયંબુદ્ધના યુક્તિપૂર્વક વચનોથી સમસ્ત

સભાસદોને એ વિશ્વાસ થઈ ગયો કે આ જૈન ધર્મ જ વાસ્તવિક છે. આથી સભાજનોએ

તેમજ મહાબલ રાજાએ પણ પ્રસન્ન થઈને

PDF/HTML Page 51 of 81
single page version

: ૪૪ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૨

સ્વયંબુદ્ધ મંત્રીની પ્રશંસા કરી.

એકવાર સ્વયંબુદ્ધ મંત્રી મેરૂપર્વત ઉપરના અકૃત્રિમ ચૈત્યાલયોમાં બિરાજમાન

જિનપ્રતિમાઓની ભક્તિપૂર્વક વંદના કરવા માટે ગયો; ત્યાં અનાદિનિધન, હંમેશા
પ્રકાશીત અને દેવોથી પણ પૂજ્ય એવા શાશ્વત જિનમંદિરો દેખીને તેને ઘણો આનંદ
થયો, અને તેમાં બિરાજમાન રત્નમય નિજબિંબોની પ્રદક્ષિણા તથા ભક્તિપૂર્વક વારંવાર
નમસ્કાર કરીને પૂજા કરી; પછી થોડીવાર ત્યાં બેઠો.

એવામાં તે સ્વયંબુદ્ધ મંત્રીએ પૂર્વ વિદેહક્ષેત્રથી આવેલા બે મુનિવરોને દેખ્યા...એ

બંને મુનિવરો યુગન્ધર તીર્થંકરના સમવસરણરૂપી સરોવરના મુખ્ય હંસ હતા. મંત્રીએ
અતિશય ભક્તિથી પ્રણામ અને પૂજન કર્યા બાદ તે મુનિવરોને પોતાનો મનોરથ પૂછયો;
‘હે ભગવાન! આપ અવધિજ્ઞાનરૂપી નેત્રવડે જગતને જાણનારા છો તેથી હું મારા

મનની વાત આપને પૂછું છું. હે સ્વામી! મારા રાજા મહાબલ છે તે ભવ્ય છે કે અભવ્ય?
જિનેન્દ્રદેવે કહેલા સત્યમાર્ગનું સ્વરૂપ મારા વચન પ્રમાણે જે રીતે તે સ્વીકારે છે તે જ
રીતે તેનું સમ્યક્ શ્રદ્ધાન તે કરશે કે નહીં?–એ વાત હું આપ બંને સંતોના અનુગ્રહથી
જાણવા માંગું છું, માટે કૃપા કરીને કહો.”

મંત્રીએ આ પ્રમાણે પૂછયું ત્યારે આદિત્યગતિ નામના અવધિજ્ઞાની મુનિરાજે

કહ્યું: “હે ભવ્ય! તારો રાજા ભવ્ય જ છે, અને તે તારા વચન અનુસાર શ્રદ્ધા કરશે.
એટલું જ નહિ, દસમા ભવે તે તીર્થંકર પદ પામશે; આ જંબુદ્વીપના ભરતક્ષેત્રની હવેની
ચોવીસીમાં તે ઋષભદેવ નામના તીર્થંકર થશે” “વળી હે મંત્રી! સાંભળ! આજે જ તારા
રાજાએ બે સ્વપ્નો જોયાં છે; પહેલાં સ્વપ્નમાં તેણે એમ જોયું છે કે ત્રણ દુષ્ટ મંત્રીઓએ
બળાત્કારપૂર્વક તેને ભારે કીચડમાં ફસાવી દીધો છે, ને તું તે દુષ્ટ મંત્રીઓને દૂર કરીને,
તેને કીચડમાંથી બહાર કાઢે છે ને સિંહાસન ઉપર બેસાડીને તેનો અભિષેક કરે છે. તથા
બીજા સ્વપ્નમાં તે રાજાએ અગ્નિની તીવ્ર જ્યોતને ક્ષણેક્ષણે ક્ષીણ થતી દેખી છે. આ બંને

સ્વપ્નો દેખીને તે રાજા તારી પ્રતીક્ષા કરી રહ્યો છે. પોતે કાંઈ પૂછયા પહેલાં જ તારા
મુખેથી બંને સ્વપ્નો અને તેનું ફળ સાંભળીને તે રાજાને વિસ્મય થશે, અને તે
નિઃસંદેહપણે તારાં વચનોનો સ્વીકાર કરશે. જેમ તરસ્યો ચાતક વરસાદના પાણીમાં
અતિશય પ્રેમ કરે અને જન્માન્ધ પુરુષ અંધાપો હરનારી ઔષધિમાં અતિશય પ્રેમ કરે,
તેમ તે મહાબલ રાજા તારી પાસેથી પ્રબોધ પામીને સમીચીન જૈનધર્મમાં અતિશય પ્રેમ
કરશે. તેણે જે પહેલું સ્વપ્ન દેખ્યું છે તે તેના આગામી ભવની સ્વર્ગની વિભૂતિનું સૂચક
છે; અને બીજું સ્વપ્ન તેના આયુષ્યની અતિશય ક્ષીણતાનું સૂચક છે. એ નિશ્ચિત છે કે
હવે તેનું આયુષ્ય એક મહિનાનું જ બાકી રહ્યું છે. માટે હે ભદ્ર! તેના કલ્યાણ માટે શીઘ્ર

PDF/HTML Page 52 of 81
single page version

: વૈશાખ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૪૫ :

પ્રયત્ન કર.”–આ પ્રમાણે કહી, સ્વયંબુદ્ધમંત્રીને આશીર્વાદ દઈને તે બંને ગગનગામી
મુનિવરો ત્યાંથી અંતર્હિંત થઈ ગયા.

મુનિવરોના વચન સાંભળીને સ્વયંબુદ્ધમંત્રી તત્કાળ મહાબળરાજા પાસે આવ્યો;

રાજા સ્વપ્નોની જ ચિંતામાં હતો, ત્યાં મંત્રીએ તેને તેનાં સ્વપ્ન તેમજ સ્વપ્નફળની વાત
કહી સંભળાવી; અને જિનધર્મના સેવનનો ઉપદેશ આપ્યો કે હે રાજન્! જિનેન્દ્રદેવનો
કહેલો ધર્મ જ સમસ્ત દુઃખોની પરંપરાનો છેદનાર છે, માટે તેમાં જ તમારી બુદ્ધિ જોડો,
ને તેનું જ પાલન કરો.

સ્વયંબુદ્ધમંત્રીની વાત સાંભળીને રાજાને આશ્ચર્ય થયું, અને પોતાનું એક જ

માસનું આયુષ્ય જાણીને તે બુદ્ધિમાન રાજાએ સમાધિમરણમાં પોતાનું ચિત્ત લગાવ્યું.
રાજ્યભાર ઊતારીને પરમપૂજ્ય સિદ્ધકૂટ–ચૈત્યાલયમાં પહોંચ્યો અને ત્યાં
સિદ્ધપ્રતિમાઓનું પૂજન કરીને નિર્ભયપણે સંન્યાસ ધારણ કર્યો; સ્વયંબુદ્ધમંત્રીને
નિર્યાપકઆચાર્ય બનાવીને પ્રાયોપગમન સંન્યાસ ધારણ કર્યો, ને સુખપૂર્વક પ્રાણ
છોડીને બીજા ઈશાનસ્વર્ગમાં, શ્રીપ્રભવિમાનમાં લલિતાંગ નામનો દેવ થયો.

(૨)

ઋષભદેવનો પૂર્વનો નવમો ભવ: લલિતાંગ દેવ

ઋષભદેવનો જીવ, મહાબલરાજાનો ભવ પૂરો કરીને ઈશાનસ્વર્ગમાં

લલિતાંગદેવપણે ઊપજ્યો. ત્યાં પરમ ઐશ્વર્ય દેખીને તે આશ્ચર્યચક્તિ થઈ ગયો કે આ
શું છે! હું કોણ છું! ને આ બધા કોણ છે કે જેઓ દૂરદૂરથી આવીને મને નમસ્કાર કરે
છે! ક્ષણભર તે વિચારમાં પડી ગયો કે હું અહીં ક્યાં આવ્યો છું? ક્યાંથી આવ્યો? આવું
ચિંતવન કરતાં તત્ક્ષણે તેને અવધિજ્ઞાન પ્રગટ્યું. તે અવધિજ્ઞાનવડે પોતાના પૂર્વભવના

તથા સ્વયંબુદ્ધમંત્રી વગેરેના સમાચાર તેણે જાણી લીધા.

સ્વર્ગમાં લલિતાંગદેવનું આયુષ્ય જ્યારે થોડાક પલ્ય બાકી રહ્યું ત્યારે તેને

‘સ્વયંપ્રભા’ નામની એક મહાદેવી પ્રગટ થઈ; તે તેને અતિશય પ્રિય હતી. તે દેવ
સ્વયંપ્રભાદેવી સાથે કોઈ વાર મેરુપર્વતના નંદનવનમાં, કોઈવાર વિજયાર્દ્ધ પર્વત ઉપર,
કોઈવાર રુચકગિરિ–કુંડલગિરિ પર્વતો ઉપર, કોઈવાર માનુષોત્તર પર્વત ઉપર, તો
કોઈવાર નંદીશ્વરના રત્નમય જિનબિંબોનાં દર્શન કરવા જતો હતો.–એ પ્રમાણે સ્વર્ગમાં

તેણે ઘણો કાળ વ્યતીત કર્યો.

એકવાર અચાનક તે લલિતાંગદેવના આભૂષણો નિસ્તેજ થઈ ગયા, માળા

મુરઝાઈ ગઈ, તેના વિમાનના કલ્પવૃક્ષો કંપવા લાગ્યા. આ ચિહ્નોથી પોતાનું મરણ
નીકટ જાણીને

PDF/HTML Page 53 of 81
single page version

: ૪૬ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૨

તે દેવ ભયભીત થઈને શોક કરવા લાગ્યો. કેમકે હજી તેને સમ્યગ્દર્શન થયું ન હતું. ત્યારે
સ્વર્ગના બીજા દેવોએ ધૈર્ય બંધાવતાં કહ્યું કે હે દેવ! પુણ્યફળથી પ્રાપ્ત થયેલા સ્વર્ગના
અભ્યુદયમાંથી જીવનું પતન થવાનું નિશ્ચિત જ છે, માટે શોક ન કરો ને ધર્મમાં મન
જોડો; જીવને ધર્મ જ પરમ શરણ છે. દેવોના એમ કહેવાથી લલિતાંગદેવે ધૈર્ય ધારણ કર્યું

ને ધર્મમાં ચિત્ત લગાડયું; પંદર દિવસ સુધી તેણે સમસ્ત લોકના જિનમંદિરોની પૂજા કરી,
ત્યારબાદ અચ્યુતસ્વર્ગના જિનપ્રતિમાઓનું પૂજન કરતો કરતો આયુના અંતસમયે
સાવધાન ચિતે ત્યાંના ચૈત્યવૃક્ષ નીચે બેસી ગયો, અને નિર્ભયપણે હાથ જોડીને
નમસ્કારમંત્રનું ઉચ્ચારણ કરતાં કરતાં તે અદ્રશ્ય થઈ ગયો, તેનો દેહ વિલય થઈ ગયો.

(હવે વજ્રજંઘ અને શ્રીમતીના ભવનું સુંદર વર્ણન આવશે.)

વિકલ્પ આત્માને નથી પકડતો,
શુદ્ધપરિણતિ જ આત્માને પકડે છે.

વીતરાગમાર્ગની શરૂઆત વીતરાગભાવ વડે જ થાય છે.

રાગ વડે વીતરાગમાર્ગની શરૂઆત થતી નથી.

શુદ્ધપરિણતિ તે મોક્ષમાર્ગ છે,

રાગ તે શુદ્ધપરિણતિથી જુદી જાત છે.

વીતરાગ જિનદેવનું ફરમાન એ છે કે,
તું તારા શુદ્ધાત્માને અનુભવમાં લે; બીજું બધું છોડ.

મોક્ષને માટે શુદ્ધાત્મામાં પ્રવૃત્તિ એ એકજ કર્તવ્ય છે,

અન્ય કૃત્યનો અભાવ છે.

તું નિર્વિકલ્પ–આનંદનો નાથ, અરે જીવ!

તારે વિકલ્પનું શું કામ છે?

સંતોની વાત........ટુંકી ને ટચ,
સ્વમાં વસ......ને પરથી ખસ.

PDF/HTML Page 54 of 81
single page version

: વૈશાખ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૪૭ :

વાંચકો

સાથે

વાતચીત

સાધર્મી પાઠકોના વિચારોને વ્યક્ત કરતો આ વિભાગ

જિજ્ઞાસુઓને ગમ્યો છે; આ વિભાગ દ્વારા પાઠક અને સંપાદક વચ્ચેનો
સીધો સંપર્ક આત્મધર્મને વિકસાવવામાં સહાયરૂપ થશે. બાલવિભાગના
અનેક સભ્યોના પ્રશ્નો આવેલા તે પણ આ વિભાગમાં સમાવી દીધા છે.
બાળકોના હૃદયમાંથી ઊઠતા પ્રશ્નતરંગો પણ કેવા પ્રેરક હોય છે–તે અહીં
દેખાશે. આ વખતે, છેલ્લા બે માસમાં આવેલા લગભગ બધા પ્રશ્નો લીધા

છે, હવે પછી ખાસ મહત્વના પ્રશ્નોને જ સ્થાન આપી શકીશું. –સં.

ગુણવંત જૈન: સોનાસણ
પ્રશ્ન:– મારે મોક્ષ જવું છે પણ આ સંસારથી છૂટાતું નથી, તો શું કરવું?
ઉત્તર:– ભાઈ, મારે પણ તમારી જેવું જ છે; આપણે મોક્ષનો ઉપાય શરૂ કરી

દઈએ એટલે ઝટ સંસારથી છૂટી જઈશું.

નવીન દામોદર મોદી: અમદાવાદ
પ્રશ્ન:– જગતમાં જેટલા અજીવ પદાર્થો છે તે બધાને પુદ્ગલ કહેવાય?
ઉત્તર:– ના; જે અજીવ હોય ને સાથે રૂપી પણ હોય–તેને પુદ્ગલ કહેવાય.
નીલાબેન: અમદાવાદ
પ્રશ્ન:– સામાન્ય રીતે નિયમ છે કે, સમ્યગ્દ્રષ્ટિ જીવને બીજા ભવમાં સ્ત્રીપર્યાય દૂર

થઈ જાય છે, પરંતુ ‘બે સખી’ પુસ્તકમાં અંજનાસતી પહેલા ભવમાં પટરાણીપદમાં આર્જિકા
પાસેથી સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરે છે–છતાં પણ બીજા ભવમાં શા માટે સ્ત્રીપર્યાય રહી?

ઉત્તર:– તમારો પ્રશ્ન વ્યાજબી છે; આટલા ધ્યાનપૂર્વક વાંચન કરવા બદલ

ધન્યવાદ! સમ્યગ્દર્શન સહિત કોઈ જીવ સ્ત્રીપર્યાયમાં અવતરે નહિ એ નિયમ અખંડ

રાખીને ઉપરની વાતનું સમાધાન નીચેના બે પ્રકારે થઈ શકે–

PDF/HTML Page 55 of 81
single page version

: ૪૮ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૨

(૧) પૂર્વે પટરાણીના ભવમાં અંજનાએ જે સમ્યગ્દર્શન ગ્રહણ કર્યું તે દેવ–ગુરુ–

ધર્મની વ્યવહાર શ્રદ્ધારૂપ વ્યવહાર સમ્યગ્દર્શન સમજવું; એને પણ સમ્યગ્દર્શન કહેવાની
પદ્ધતિ પુરાણોમાં છે. અથવા–

(૨) તે વખતે સમ્યગ્દર્શન પામવા છતાં પાછળથી તેની વિરાધના થઈ ગઈ

હોય તોપણ આમ બને. (એવા પણ દાખલા બને છે.)

ભરતકુમાર બી. જૈન: મોટામીયા માંગરોળ (સભ્ય નં. ૧૩૪)
પ્રશ્ન:– સુખ પ્રાપ્ત કરવાનો સરળ ઉપાય શું?
ઉત્તર:– સરળ થઈને આત્માને ઓળખવો તે; કુંદકુંદસ્વામીના શબ્દોમાં કહીએ તો–

આમાં સદા પ્રીતિવંત બન,
આમાં સદા સંતુષ્ઠ ને
આનાથી બન તું તૃપ્ત,
તુજને સુખ અહો! ઉત્તમ થશે.

(સમયસાર ગા. ૨૦૬)

બાળકો, આ ગાથા મોઢે કરી લેજો. જીવનમાં સદા ઉપયોગી થશે.
વાડીભાઈ આર. શાહ વઢવાણ: કસ્તુરચંદ પી. શાહ જોરાવરનગર
ભગવાનના કલ્યાણકો તેમજ બીજી માહિતીઓ પ્રગટ કરવા સંબંધમાં આપની

સૂચના લક્ષમાં છે, ને યોગ્ય સમયે તેમ કરીશું. બધા ગામોના જિનમંદિરોમાં પૂજન
કાર્યક્રમ એકસરખો રાખવાનું શક્્ય નથી; ક્યા દિવસે કઈ પૂજા કરવી તે પૂજન
કરનારના ભાવઅનુસાર હોય છે.

ઉષાબેન શાહ, : મલાડ સભ્ય નં. ૧૦૭
આપે મોકલેલ ‘રામચરિત્ર’ અને ‘ઋષભચરિત્ર’ બંને મળ્‌યાં છે. આપના

ધાર્મિક અભ્યાસ અને સાહિત્યપ્રેમ માટે ધન્યવાદ. હમણાં તો ઋષભદેવ ભગવાનના દશ
ભવનું વર્ણન વિસ્તારથી આત્મધર્મમાં આપણે આ અંકથી જ શરૂ કરી રહ્યા છીએ,
એટલે તમારા લેખો લઈ નથી શકતા.

કમલેશ: રાજકોટ (સભ્ય નં. ૧પ૨)
કમલેશ ભૈયા! તમે લખો છો કે મેં જીવનું ચિત્ર દોર્યું છે! તો તે અહીં મોકલો તો

ખબર પડે કે કેવુંક ચીતરામણ તમે કર્યું છે! સુખી થવા માટે શું કરવું–એમ તમે

PDF/HTML Page 56 of 81
single page version

: વૈશાખ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૪૯ :

પૂછયું તેનો જવાબ માંગરોળના ભરતભાઈના જવાબમાંથી જોઈ લેશો. પણ ભાઈ! જેને
‘જીવ’ નું ચિત્ર કરતાં આવડે તેને સુખના ઉપાયની તો ખબર પડે જ.

દીપક એમ. જૈન: સોનગઢ તથા યોગેશ જૈન: અમદાવાદ
તમે જ્ઞાન મેળવવાની, ભગવાન થવાની ને મોક્ષમાં જવાની ભાવના લખી, તથા

તે ભાવના તમે રોજ ભાવો છો–એમ લખ્યું–તે બદલ શાબાશી! તમારી બેન પાસેથી
આવી સરસ ભાવના તમે શીખ્યા તે સારૂં કર્યું. આ ભાવનાને જીવનમાં ભૂલશો નહિ.
ભારતની બધી બહેનો પોતાના ભાઈને આવી ઉત્તમ ભાવનાઓ શીખવે તો કેવું સારૂં!
નાનપણથી જ બાળકોમાં આવી ઉત્તમ ભાવનાના સંસ્કાર રેડાશે તે જીવનભર તેને
ઉપયોગી થશે.

અંજનાબેન જૈન: સોનગઢ
પ્રશ્ન:– (૧) મોક્ષ પામવો હોય તો શું કરવું?
(૨) સમ્યગ્દર્શન પામવું હોય તો શું કરવું?
(૩) આત્માને ઓળખવો હોય તો શું કરવું?
(૪) સંસારમાંથી મુક્ત થવું હોય તો શું કરવું?
ઉત્તર:– ચારે પ્રશ્નનો એક જવાબ “સ્વસન્મુખ પરિણતિ.”–હવે વળી તમને

પાંચમોપ્રશ્ન ઊઠે કે “સ્વસન્મુખ પરિણતિ કરવા શું કરવું?” તો કોઈ જ્ઞાની પાસે સાક્ષાત્
જઈને સમજી લેજો.

बडी सादडीमां सुजानमलजी मोदीजी ખાસ ઉત્સાહથી બાળકોને ધાર્મિક

શિક્ષણ આપે છે. આપણા બાલવિભાગ પ્રત્યે ખૂબ જ હર્ષ વ્યક્ત કરતાં તેમણે પચીસ
જેટલા સભ્યોનાં નામ લખાવી મોકલ્યા છે અને સાથે હિંદી–ગુજરાતી મિશ્ર ભાષામાં
લખ્યું છે કે ‘आत्मधर्म’ का प्रकाश करके भारतभरमें कुंदकुंद–कहानकी

विजयपताका फहराई....मुमुक्षु अनमोल झवेरात–मणिमय रत्न खरीद रहे

है...बालविभागमें छोटा छोटा व मोटा मोटा विद्यार्थीओंको सभ्य बनाववानी योजना

करीने પ્રશ્નોતર વગેરેથી પોષણ આપવાનું કર્યું તે વાંચીને અમને બડી પ્રસન્નતા થઈ છે

(મોદીજીની માફક ગામેગામના વડીલો બાળકોને ધાર્મિક અભ્યાસ કરાવવા માટેની
ઝુંબેશ ઉપાડે તો જૈનસમાજમાં એક નવી જ જાગૃતિ આવી જાય)

PDF/HTML Page 57 of 81
single page version

: ૫૦ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૨

“આત્મપ્રેમી” અકલંકભાઈ: સાબલી (સભ્ય નં. ૧૪૪)
પ્રશ્ન:– (૧) આત્મા એટલે શું?

(૨) આત્મા કેવડો હશે?
(૩) આત્મા કેમ દેખાતો નથી?
(૪) આત્માને દેખવા માટે કઈ વિદ્યા પ્રાપ્ત કરવી પડે? પ્રશ્ન સરસ છે;

ઉત્તર:– (૧) આત્મા એટલે આપણે પોતે.
(૨) આત્મા તો બહુ મોટો, સિદ્ધભગવાન જેવડો છે.

(૩) સમ્યગ્જ્ઞાનરૂપ વિદ્યા નથી માટે આત્મા દેખાતો નથી.

(૪) જ્ઞાની પાસેથી સમ્યગ્જ્ઞાન વિદ્યા ભણતાં આત્માને દેખી શકાય છે.

ને એવી વિદ્યા ભણીને આત્માને ઓળખવો–એ આપણા જીવનનું કર્તવ્ય છે.

આકોલાથી (સભ્ય નં. ૭૯) શૈલાબેન લખે છે–
મને ધર્મનો ઘણો રસ છે, રોજ હું ધર્મનો અભ્યાસ કરું છું.–બેન! તમને

ધન્યવાદ! તમારી જેમ આપણા બધા ભાઈ–બેનો નાનપણથી જ ધર્મમાં રસ લ્યે ને
ધર્મનો અભ્યાસ કરે તે માટે જ આપણો ‘બાલવિભાગ’ છે. ઘણા વડીલો પણ
ઉત્સાહપૂર્વક બાલવિભાગના વિકાસમાં સાથ આપી રહ્યા છે, તે હર્ષની વાત છે.

તમારો પ્રશ્ન:– મિથ્યાત્વ એટલે શું?
ઉત્તર:– મિથ્યાત્વ એટલે જીવને ઘણું જ દુઃખ આપનાર તેનો મોટો શત્રુ:

સમ્યક્ત્વની સાથે ભાઈબંધી કરતાં તે મિથ્યાત્વનો નાશ થાય છે. સમકિત સમાન મિત્ર

નથી ને મિથ્યાત્વ સમાન શત્રુ નથી. માટે સમ્યક્ત્વરૂપી મિત્રની ભાઈબંધી કરવી.

ચેતનાબેન જૈન: સોનગઢ
પ્રશ્ન:– ચૈતન્ય દ્રવ્યમાં અનંત ગુણરત્નોના દરિયા ઊછળે છે તો તે કઈ દ્રષ્ટિથી

દેખાય?

ઉત્તર:– અંતરની જ્ઞાનદ્રષ્ટિથી દેખાય; પોતે જ પોતાને દેખવા માટે જુદું સાધન

હોતું નથી.

પ્રશ્ન:– મારા આત્માની ચેતના, અને મારું નામ ‘ચેતના’ તે બેને કેટલો સંબંધ?
ઉત્તર:– પહેલી ચેતના ચેતન, ને બીજી ‘ચેતના’ જડ; એ બંનેનો એકબીજામાં

અભાવ હોવાછતાં માત્ર સંયોગસંબંધ છે, અથવા વાચ્ય–વાચક સંબંધ છે.

PDF/HTML Page 58 of 81
single page version

: વૈશાખ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૫૧ :

મીનાબેન જૈન સોનગઢ
પ્રશ્ન:– (૧–૨) સંસારી જીવ દુઃખી કેમ છે? તેનાથી કેમ છૂટે?
ઉત્તર:– પરની રુચિ કરે છે માટે દુઃખી છે; આત્માની રુચિ કરે તો દુઃખથી છૂટે.
પ્રશ્ન:– (૩) આત્માની રુચિ કેમ થાય?

આત્મસ્વરૂપ જેણે અનુભવ્યું છે એવા સન્તોને ઓળખીને તેમની સેવા
કરવાથી આત્મરુચિ થાય.

પ્રશ્ન:– (૪) સિદ્ધ ભગવાનનું સ્વરૂપ કેમ દેખાય?
આત્મરુચિ કરીને નિજસ્વરૂપને દેખતાં સિદ્ધનું સ્વરૂપ દેખાય.

સુમતિબેન જૈન: સોનગઢ
પ્રશ્ન:– તીર્થંકર પ્રકૃતિ બાંધનાર મહાન આત્માથી ભક્તોને લાભ થાય ને?
ઉત્તર:– તે આત્માને પોતે ઓળખે અને તેમના જેવી આરાધના પોતે પ્રગટ કરે

તો જરૂર લાભ થાય.

शरदकुमार जैन उज्जैन
प्रश्नः– आत्माकी प्राप्तिका सुगम उपाय क्या है?

ઉત્તર:– જગત સંબંધી કોલાહલ છોડીને, જ્ઞાની કહે છે તે રીતે અંતરમાં છમાસ

સુધી આત્મસ્વભાવનો અભ્યાસ કરતાં જરૂર આત્મપ્રાપ્તિ થાય છે. ચાલો, આ ક્ષણથી
જ એ પ્રયત્ન શરૂ કરી દઈએ.–તો છ માસ પણ નહિ લાગે.

બિપિન એન. જૈન: હિંમતનગર (સભ્ય નં. ૩૮)
બાલ વિભાગમાં પ્રશ્ન તરીકે આપે ગણિતનો કોયડો મોકલ્યો; તેમાં શેઠનો એક

રૂા. ખોવાયો છે તે શોધી આપવાનું પૂછયું; શેઠનો રૂપિયો તો શેઠની પાસે જ છે; પરંતુ
ભાઈશ્રી, આપણો બાલવિભાગ કાંઈ શેઠનો રૂપિયો શોધવા માટે નથી. આપણો
બાલવિભાગ તો આત્માને શોધવા માટે છે. આત્માને શોધવામાં ઉપયોગી થાય એવું
લખાણ મોકલો. એકલા ગણિતને લગતા પ્રશ્નો બાલવિભાગ માટે ઉપયોગી નથી; વળી
બાલવિભાગના બધા સભ્યો કાંઈ ગણિત ભણેલા નથી, ઘણાય બાળકો તો હજી સાવ
નાના છે.

PDF/HTML Page 59 of 81
single page version

: ૫૨ : આત્મધર્મ : વૈશાખ : ૨૪૯૨

સભ્ય નં. (૩૧) ને માલુમ થાય કે,
આપે બંધનાં નિમિત્તકારણ વગેરે સંબંધી બે પ્રશ્નો પૂછયા; પરંતુ ભાઈશ્રી!

આપણા બાલવિભાગના તદ્ન સહેલા ત્રણ પ્રશ્નોના ઉત્તરમાં “જીવ કોને કહેવો” તે
સંબંધી પણ તમારી વ્યાખ્યા બરાબર નથી; માટે થોડો વખત આપ બાલવિભાગનો
ચીવટપૂર્વક અભ્યાસ કરો, ને પછી આપ સરસ મજાના પ્રશ્નો લખી મોકલજો. (અને
બંધના નિમિત્તની તપાસ કરવા કરતાં પ્રથમ મોક્ષના સાધનની શોધ કરશો તો વધુ
લાભ થશે.)

ઘનશ્યામકુમાર જૈન, લાતુર
પ્રશ્ન:– વિજ્ઞાનયુગના લોકો માને છે કે ચંદ્રલોકમાં કંઈ જ નથી, પરંતુ જૈનધર્મના

લોકો માને છે કે ત્યાં દેવો વસે છે, તો આમાં સાચું શું

ઉત્તર:– જૈનધર્મ કહે છે તે સાચું. આધુનિક વિજ્ઞાન અપૂર્ણ છે અને તે પોતે જ

સ્વીકારે છે કે અમારો અભિપ્રાય એ છેવટનો અભિપ્રાય નથી, નવી નવી શોધ થતાં
તેનો અભિપ્રાય બદલ્યા કરે છે. જૈન સિદ્ધાંતનું કથન એ સર્વજ્ઞદેવે જાણેલું છે. ચંદ્રલોકમાં
પહોંચવા બાબત પૂછયું તો જણાવવાનું કે, આત્માનું જ્ઞાન કર્યા વિના શુભ ભાવ કરીને
જે જીવ જ્યોતિષી દેવનું આયુષ બાંધે તે જીવ જરૂર ચંદ્રલોકમાં પહોંચી શકે. અને ત્યાં
પહોંચતાં તેને સેકંડથી પણ ઘણો ઓછો સમય લાગે. ત્યાં સરસ મજાના જિનમંદિરો
વગેરે છે. પરંતુ એટલુ્રં ધ્યાન રાખજો કે જે મનુષ્ય સમ્યગ્દ્રષ્ટિ–ધર્માત્મા છે તે કદી
ચંદ્રલોકમાં જતા નથી. (વળી તમને જાણીને આશ્ચર્ય થશે કે આ વિશ્વમાં ચંદ્ર એક જ
નથી, પણ અસંખ્યાતા ચંદ્ર છે. અત્યારના વિજ્ઞાનીઓ માને છે તેના કરતાં વિશ્વ ઘણું
ઘણું મોટું છે.)

જયશ્રી બહેન, રાંચી
તમારો પ્રશ્ન ઘણા દિવસથી આવેલ; આધુનિક વિજ્ઞાન સંબંધમાં અમને વિશેષ

માહિતી ન હોવાથી તેના ઉત્તર સંબંધી વિશેષ સ્પષ્ટીકરણ મેળવવા માટે તે પત્ર મુંબઈ
મોકલેલ, પરંતુ તે પત્ર તથા તેનો ઉત્તર વિલંબથી પ્રાપ્ત થયેલ છે. તેથી તે પ્રશ્ન અને
ઉત્તર આગામી અંકમાં આપીશું. કેમકે તેની સાથે કેટલાક ચિત્રો પણ આપવા પડશે.

બેંગલોરનાં ભારતીબેન (સભ્ય નં. ૧૩૨) લખે છે કે મને બાલવિભાગ બહુ

ગમે છે, મને ગુરુદેવ બહુ ગમે છે; ને મારે ભગવાન થવું છે તો શું કરવું? બેન! ઝટ ઝટ

PDF/HTML Page 60 of 81
single page version

: વૈશાખ : ૨૪૯૨ આત્મધર્મ : ૫૩ :

મોટા થઈ, સોનગઢ આવી, ધર્માત્માનો સત્સંગ કરી, આત્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી, સ્ત્રીપર્યાય
છેદી, દેવલોકનો અવતાર પૂરો કરી, ઉત્તમ મનુષ્ય થઈ, આરાધનાની ઉગ્રતા કરી,
રત્નત્રયધારી મુનિ થઈ, શ્રપકશ્રેણી માંડીને કેવળજ્ઞાન પ્રગટ કરો.–ઓછામાં ઓછું
આટલું કરો ત્યારે ભગવાન થવાશે–તો હવે આમાંથી એક પછી એક વસ્તુ જલ્દી કરવા
માંડો.
* બાલ બંધુઓ,

તમને સૌને “દર્શનકથા” નામનું ભેટપુસ્તક મોકલ્યું છે. વૈશાખ સુદ બીજ

સુધીમાં જેટલા સભ્યો થયા તે બધાયને પુસ્તક ભેટ મોકલ્યું છે; તથા બધાયના નામ
પણ આ આત્મધર્મમાં આવી ગયા છે. આમ છતાં–

(૧) જો તમે તમારું નામ બાલવિભાગના સભ્ય તરીકે મોકલ્યું હોય ને હજી

સુધી તમારું નામ છપાયું ન હોય તો ફરી લખી મોકલો. (એટલે તમારું નામ છાપીશું ને
ભેટપુસ્તક પણ મોકલીશું.)

(૨) તમારું નામ છપાયું હોય પણ ભેટપુસ્તક ન મળ્‌યું હોય તો પહેલી તારીખ

પછી અમને જણાવો. (સભ્ય નંબર સહિત પૂરું સરનામું લખો.)

(૩) તમે હજી સુધી સભ્ય ન થયા હો ને હવે થવા માંગતા હો તો થઈ શકાય

છે. (હવે ‘દર્શનકથા’ નાં ભેટપુસ્તક સીલકમાં નથી; કોઈ નવું ભેટપુસ્તક બહાર પડશે
ત્યારે બધાને મોકલીશું.)

સરનામું

સંપાદક: “આત્મધર્મ બાલ–વિભાગ

સોનગઢ (સૌરાષ્ટ્ર)

‘દર્શનકથા’ નું ભેટપુસ્તક વાંચીને તમે પણ હરરોજ જિનેન્દ્રભગવાનનાં દર્શન

કરવાની ટેવ પાડજો....જીવનમાં જિનેન્દ્રભગવાનને કદી ભૂલશો. મા તમારા મિત્રોનેય
એ વાર્તા વંચાવજો.

જયેશ જૈન અમદાવાદ (સભ્ય નં. ૩૭૨)
તમારું ઉખાણું મળ્‌યું, તે સારું છે, પરંતુ ‘આત્મધર્મ’ માં છાપી ન શકાય. નવીન

લખી મોકલજો.

અમદાવાદના સુધીરભાઈ લખે છે કે,

< Previous Page Next Page >